Katalog

SAYFA CUMHURIYET 2 4 AĞUSTOS1993ÇARŞAMBA KULTUR ^ulrur Senisi- Fakal \a- şamaşıklarıa\ırır Sessızte bır lek fısılıı (ık armadan Ve denız kumun uzerındekı 4\rdmış aşıklarm tnak ızlerım sıler Kavıp bır aşka daıranılan pış- manlık duvgulannı dıle getıren bu unlu şarkının Autumn Lea- ves (Sonbahar Yapraklan) on- jınalı "Les I-euilles Mortes'"nın yazan Jacques Prevert bır şaır, senanst vcdramaturgdu Savaş sonrası donemın çalkantılı St- Germaın-devPres nınde Simon de Beauvoir. Jean Paul Sartre ve şarkıcı Juliette Greco'nun dahıl olduğu grubun onde gelen figurlennden Prevert. sol go- ru^lu bır entelektueldı Montand'ın vorumları 1910 lu 1940'lıyıllannFran- sa sinda vapılmış en ıvı filmler arasında ver alan Marcel Car- ne'nın uç başyarjıtı "Quaı Des Brumes"."Le Jour Se Leve" ve "Les Enfants du Paradis" adlı fimlenn senarvoianna ımzasını atan Prevert kurtuluştan sonra yeteneğını "Les Rendevous" adlı baleve ovku yazmak ıçın kullandı Sembolık bır mesaj ıçeren balenın koreogralİMnıRo- land Petit yaptı. dekordakı tab- lovu Pıcasso hazırladı ve mu- zıklen dc Joseph Kosma tarafı- ndan bestelendı Jean Renoir ın unlu klasıklen "La Grande Uu- sion" ve "La Regle du Jetı" ıçın bestelenmış vapıtlara ımzasını atan Joseph Kosma, Prevert gıbı sınemada başanlı olmuştu Macanstan'da doğan Kosma bır Ydhudıydı ve Nazı ışgalı altındakı 1943 Fransa'sında "Les Enfant du Paradis" (Cen- netın Çocuklan) muzıklennı besteleyıpdu7enlemıştı Kosma ve Prevert başka fılmlerde de bırlıkte çalıştılar ve bırlıkte şarkılar yazdılar Les Rendevous'u ızleyen yo- netmen Carne, hemen bır filmı- nı çekmek ıstemıştı Kosma bu sıralarda bır oğle yemeğı sonra- sında pıyanosunun başına otu- rarak. avlak ay lak şarkının fısıl- tılı melodısmı çıkartmaya çalı- şıyordu Alışılmışın dışında bır yapısı olan şarkı. akılda kalma- Yıllarca farklı yorumlarla seslendirilen bir şarkı: 'Les Feuilles Mortes' Derinamabitmisbirtutku... Sarah Vaughan, Miles Davis, şarkının sözlerini yazan JacquesPre>ert, Barfora Stretsand.Eartha Kitt, \at King Cole, Yves Montand >e üne kavu?turan Juliette Greco.(İUustrasyon: Paul Burgess) sı guç bır melodıve sahıptı ve kımse de bu kadar genış kulesel bır ılgıyle karşılaşmasını bekle- mıyordu Carne'nın filmı "Les Portes de la \uit'"de Jean Gabin ve Mariene Dietrich başrollen paylaşacaktı "Les Feuilles Mortes ' de ıkı oyuncunun go- runduğu fınal sahnesınde, soz- suz olarak urka planda çalına- caktı Gabın ve Dıetnch proje- den vazgeçınce çaresızlık ıçın- dekı Carne, o zamanlar genç. populer bır şarkıcı olan. F-ran- sız halkı tarafından daha çok Edith Piaf ın sevgılısı olarak bı- lıncn. oyunculukta denejımsız Yves Montand'la Gabın'ın rolu ıçın anlaştı Fakat Carne, Mon- tand'ı hayal kınklığına uğrata- rak bu kez seslendınlmesını ıs- tedığı şarkının sınema dışından bır başka şarkıcı Fabien Loris tarafından soylenmesıne karar verdı Sıyası realızmle fantea arasında gıdıp gelen film pek başanlı olamadıysa da Mon- tand konser repertuvanna "Les Feuilles Mortes"ı de katmıştı Dınleyıcının. ıncelıklı melodık yapısı ve huzunlu bır mesajı olan şarkıya tepkısı soğuktu Fakat Montand sabırhydı, şar- kının sanatçının en çok ıstenen hıt parçası olması yıllar aldı Cole'dan nostaljik du\gu Montand şarkıyı pek çok kez farklı yorumlarla seslendırdı Fakat bunlar arasında en başa- nlı olanlan ılk başlarda pıyano, gıtar, klarnei. akerdeon ve trampetten oluşan kuçuk sessız bır grup eşlığınde sov ledıkleny- dı Montand'ın çok fazla ucuz kırmızı şarap ve Gıtanes ıçtığını anımsatan sesı o zamanlar hala bırazışlenmemıştı Tanıvanlara gore onu terkeden Edıih Pıaf ıçın soyluvordu Tuhat bır bı- çımde Pıaf ın vorumu hı^bırza- man dığer Fransız şarkıcılann yorumlannın denn duygu- sallığını yakalavamadı Öncelıkle Montand ın yoru- muyla anımsanan şarkının akla geiırdığı ılk ısımlerden bın de Juliette Greco. Bayan Kuçuk Varoluşçu (Lıttle Mıss E\ıs,ten- tıalıst) dıye de anılan bu duman seslı olağanustu guzellıktekı zencı şarkıcı henuz 20 lenndev ken Saınt Germaın-des-Pres'- nın kafelennde ve batakhanele- nnde neredey se efsanev 1 bır kışı olmuştu "Les Feuıles Mortes". Greco'nun yorumunda erotık bır ılahıye, kaybedılmış cınsellı- ğeövguyedonuştu 50"lenn ortasında - vazılan Amenkan versıyonunda parça- nın onjınalının ancak ılk bırkaç dızesı aynen alındı \e sovlendı Butunuyle çalınmışşa va da söylenmışse bıle bu çok ender olmuştur Onjınal parçanın he- men hemen yuzde 6O'ı atıldı Moon River, That Old Black Magic, One For \ly Bab>, Blu- es in The Night gibı parçalany la tanınan John Mercer İngıhzce sozlere onjmalınden pek az şey katmıştı Her ıkısınde de ortak olan, sonbaharda yenıden hatı- rlanan geçmış bır aşkın anılan temasıydı Duşen \apraklar pencerenm kenarından turuklenırken Kır- mızı 1e altm sarısı sonbahar \ ap- raklan Dudaklarını gormo- rum \az opucuklerı Guneşten v anmış ellerın bır zamanlar tut- luğum Gıttığmden berı gunler uzu\or Az sonra Old Wınter sarkısını dmle\ eceğım Fakal se- nı en çok se\gılım en çok Son- bahar \apraklan duşme\e baş- ladığında ozlın orum Pre\ert'ın ^ozcuklen denn ama bıtmış bır tutkuyu anlatır- ken Mercer'ınkı kısa. ız bırak- mayan bır yaz tatılıne değını- yordu Şarkının Fransızca onjı- nalını dınleyen bınsı aşıklarm aynlıştan sonra şıddeth duygu- sal acılann tutsağı olduğunu duşunurken, Amenkan versı- vonunda aşıklarm hoş bır kadı- na va da erkeğe rastlayarak ev- lendıklen, ıkı çocukla şehır dışında guven ıçınde yaşadıkla- n sanısına kapılıyordu Fakat bu şarkının Amenkan versıyo- nunun her zaman daha kotu ol- duğu anlamına gelmıyor Nat King Cole un saten sesı sızde, benzen olmayan bır nostaljı duygusu uyandınyor ve sızı aşı- klann pışmanlık duvduğuna ınandınyor "Autumn Leaves" kımler ta- rafından seslendınlmemış kı Sarah \ aughan. Barbara Strei- sand. Bing Crosbv, Eartha Kitt, Billv Daniels. Frank Sinatra Şarkıya cazcılar tarafından da bırçok kez farklı yonımlar getınlmış Stan Geti, Erroll Garner, Bill Evans, Keith Jar- ret, Oscar Peterson ve daha du- zınelerce cazcı soylemış Au- tumn Leaves'ı Hatta bır kere- sınde Yehudi Menuhin bıle şar- kıyı Stephane Grapelli ıle calış- mış Butun bu farklı yorumlar şarkıyı onjınal atmosfennden uzaklaştınrken Miles Davis ozundekı huznu ozellıkle 1958'- dekı kayıtta yakalamış Mıles'- ın yorumunda her nota ıle yu- zeyde goremeyeceğımız. denn- lerde uzerlen ortulu duygulara yolculukedıbyor Davis'ınsoy- ledığı Autumn Leaves olsa bıle, gerçekte "Les Feuilles Mortes'ı duyuyor, onu soyluyor Zaten Miles Davıs parçayı ılk olarak Pans'te hayatının aşkı Juliette Greco'dan dınlıvor 4 Yozlaşma' ve 'değişim' içinde yaşama savaşımı veren Türk caz müzisyenleri: Turkiye'de müziğin gelişimimodaya bağh \Z\lf KARAVELt "Türkivc'de müziğin gelişimıni raoda belirlivor. Şu sıralar Tıirkçe pop moda. \ arın başka bir tur mıi- 7iğin moda olduğunu \e kitlelerin o akımın peşinden girtiğini rahat- lıkla görebiliriz." Bu sozler Turkıye'nın en ıyı trompetçılennden tmer Demi- rer e aıt Turkıye'de muzığın hıç- bır tanhsel va da mantıksal ne- denler gostermeden gehşmesı an- lamına gelen bu sav. uzennde du- mlmabi gereken bır konu olarak karşımıza çıkıvor Turk muzık pıvasasını egcnıenlığı alt'na alan bu vcnı tarzı Demırer ın dedığı gıbı Turkçe sozlu pop olarak nı- tdememn ne derece doğru ola- cağı tarti)ilır ancak şu sıralar mu- zık dunvasında kımılenne gore yozlajma kımılenne gore valnı- zca bır değışım vasanıvor Bovlesı bır ortamda Turk mu- ak pıyasası ıçersınde herşeve karşın yaşama savaşımı veren bır kıtle var bırçok muzıksevenn Turkıve'de varbklanndan bıle haberdar olmadığı "Caz ınuzıs- yenlen Turkı>e ve ozellıkle ion beş yıl ıçınde gclcn caz uslalanna baktığ!mi7dd msanın bu ulkede caza olan ılgının çok yukseklerde olduğuna ınanması Ancak kesn oimavan rakamlar. duru- mun' \ahım' bır duzeyde olduğu- nu gozler onune senyor "Türki- ve'dc caz mu7İği>le uğraşan kitle sa>tsı uç hasamaklı rakamları aşmaz. Bu işi profesvonel olarak yapanlar isc ancak 20 kişi ka- dardır" dıvor Neşet Ruacan İşte bu 20kışı $usıralarcalacak mekan bulmakta oldukça zor- lanıvorlar Geçtığımu yıllarda Istanbul da açılan Naıma. Koru- kent gıbı caz barlann caza sırt çe- vırmelen. tam bır knz yaşan- masına neden olmuş Ozellıkle yazaylannda guney bolgelennde bulunan uiz kale-barlann da Turkçe popa vonelmelen duru- mubırazdaha kronık halegetır- mış Bu noktada. bır donem kuı,uk bır azınlığın ılgısıvle de olsa dolup taşan caz klüplen, nasil oldu da bır anda cazdan koptular1 sorusu akla gelıvor Okav Tenıi/ caz klübu sahıple- nnın öncelıkle caza gonul vennış ınsanlarolmalan gerektığını so>- luvor "C 07 kluplerinın btr kişiliği olinası gerekıyor. Bu anlauş bız de şekil değiştirmiş durumda. Caz herhangı bır gece klübunde çalına- maz. Konıkent caza ancak 4 vıl dayanabıldi. Bu bir arz talep soru- nu. 4 MI bovunca ancak 2-3 grup çıkartabıtdik. Avrupa'da bir grup bir verde en fazla 4 gun çalar. Bu sure uzavınca enerji dağılıvor. Bir noktadan sonra artık muzik antrc mu/ığine donuşuyor." Nuknet Ruacan soruna eko- nomık açıdan vaklaşıyor "Canlı muzik vapılan bir \ere gittığinı/dc ccbınizden hayli vuklü mıktarda para çıkması gerekijor. Halbuki unhersıte gençhğini caza çekebilınek ıçin fıvatları cazip hale gerirmck gerek. Bu tur klup- lcrde M>I parası da dahil bir gencın en fazla 5<) bın lira >ererek, bir • Naimave Korukent gibi caz barlann caza sırt çevirmeleri, sav ılan zaten 20'yi aşma> an profes}onelcaz mü/isyenlerini durumda bırakmış. gece geçırmesi sağlanmalıdır. Bu açıdan buyuk mekanlara ihti- vacımız var.'" Neşct Ruaean ıse caza olan bu ılgı azlığna çok boyutlu vaklaşı- ImaM gcrekuğını belırtıvor "Bugun hala caz eğıtimi veren bır okul vok. Öğrencilerin buvuk ılgisi ounasına rağmen caz. kon- sanaruvarlarda neredevse aşağı- lanıvor. Bu aşağılanma Müslıi- manlığın muziği gönah saymasına kadar gıdiyor. Turkivede aileler çocuklan mu/ikle uğraştığı için ovünmuyoriar. Bugun kuiture but- çeden avrılan pav da go/önunt alındığında sorunun bovutlarının ne derece geniş olduğu daha kolav anlaşılabılir. Oka> Temız şu anda vaşanan krızın soraulanmasında cazcı- lann çuvaldızı bıraz da kendılen- ne batırmalan gerektığıne ınanı- yor Turkıye'yedondukten sonra Gulhane Parkı'nda seyırcıler ta- rafından yiihalanmasınin ar- dından Turk Muzığıne dondu- ğunu ve nıtelıkten odun verme- den de kıtleler tarafından beğe- nılmenın sozkonusu olabıleceğını ıddıa edıyor Temız "Bugun hala Turkiye'de kimse bir caz albumıi çıkarrmayı başara- nıadı. Turkiye'de çok iyi muzıs- venler ve vokalıstler var. Bu konu- da ben plak şirketlerini zorlamak gerektığıne ınanıvorum. Ivı muzik yapan bir şirketin baftığını duy- madık. Caz dunyası bu riskı göze almak zorunda. Biz de "Halk an- lama/" anlavışı almış baştnı git- mış. Halktan kopukluk en onemü sorunlardan biri bence. Artık Turk motiflennin caza katılmasını sağlamak gerekıyor. Bir caz mu- zisyeni kendi kompo7İsvonlarını çalmadığı muddetçe bu durum böyle surer gider. Sonuç olarak ben caz klûplerinin olmamasının üzerinde çok fazla durmuvorum. Caz klubu açtığınızda her hafta duzenli olarak değışecek gnıpları nereden bulacaksınız? Turkıvede şu an bılınen caz dortlülennın sayısımn bır elın parmaklannı geçmedığı duşunu- lurse Okay Temız e hak verme- mek elde değıl Neşet Ruacan ıse bır plak şırketıne gıdıp Benımle çalışır mısın ' demenın kendısıne ters geldığını ıfade edıyor "Turkiye'de bugun bir caz ka- sedı çıkar&nak konusunda teklıf oncelikle karşıdan gelmelı. Top- lumda bu konuda bır talep olma- ması nedenıyle yul alınamıyor." Turkıve'de caz dunvasının so- runları saymakla bıtmıvor Sd- natçılar bu sorunlan aşmak amacıyla bır dernek kurulmasına karar vermışler Bugun 1^0've yakın uyesı bulunan 'Caz Derne- ğı 'nm halen bajkanlığını vapan Neşet Ruacan başlarda tasar- ladıklannı geackleştırememele- nnın sıkmtısını vaşıvor '" \sıl amacınıı/ cazın sorunları- na sahip çıkarak geniş kıtlelere ulaşabilmektı. Ancak toplantı der- neğinden, oteye geçebildiğimizi soyleyemem" Herşeve rağmen Turkıvede cazla ılgılenen veteneklı gençlenn varlığından sozedılıvor Bu genç- lenn en buvuk sorunlanndan bın Turkıve de hala bır caz okulunun kurulmamış olması Ote vandan venı kurulacak caz kluplennın bu gençlenn ortava çıkabılmelen ıçın çok ıyı bır tırvü olu^turaı-ağı da bır gerçek Ancak vakın bır gelecek ıçın her ıkı konuda da umutışıgıgorunmuyor Imer De- mırer bugun dunyada cazın bır knz vaşadığını Turkıve de vaşa- nanlann genel knzden sovutla- namavacagını belırtırken şunlcin da eklcmevı unutmuvor "Bovle giderse onümüzdeki yıl arkaday- larımla gideceğim Vmtrıka'da kaunayı cıddı cıddi dusunebili- nm." Ve bovle gıdersc Turk cazseverlerı. ancak festıvallerden festıvale canlı caz dınleme ola- nağı bulacaklar 'Karikatürlerle Antalya' ANTALY A (AA) - Antalyalı ressam Şukru Atmaca, beşıncı kışısel sergısıru Antalya Muzesı Sergî Salonu'nda açü Sanatçının 18 ağustosa dek açık kalacak sergjsınde * suluboya. yağlıboya ve aknlık çahşmalardan toplam 63 yapıüyeralıyor İlksergısını 1990 yılında Antalya Beledıyesı Kultur Salonu'nda açan sanatçı daha çok suluboya çahşmalara ağırlık venyor Öteyandan Cumhunyet Meydan'ındakı Sanat Yolu'nda "KankatuflerleAntalya"konulu bırsergiaçıldı Sergıde, Antalya Beledıyesı KankatürOkulu'ndaeğjtımgoren genççızerlenn24çahşmasıbulunuyor Antalya Fotoğraf Amatorlen Derneğı (ANFAD) tarafından dûzenlenen karma resım sergısı de Sanat Yolu'nda açıldı Sergı ıkı haftagezılebılecek Buarada Lluslararası NasreddınHoca Kankatur Yanşması'nm da ey lul ayında Antalya'da duzenleneceğı bıldınldı Dante Ninette'nin 95. doğum yıldönümü anısına Kültur Senisi - Bırmıngham Kralıyet Balesı (Bırmıngham Royal Ballet) Kralı\et Balesı'nı kurarak İngılız bale geleneğının oluşmasına buy uk katkılan olan. aynı zamanda Turk balesının kurucusu olarak bılınen Dame Nınettede Valoıs'ın 95 doğum yıldonumunde "Job" adlı balesını yenıden sahnelemeye başladı 20yıl aradan sonra yenıden canlandınlan baleyı Mıchael Somes. Joy NevvtonveJeanBedellssahneyekoymuş Dekorun. Dame Nınette de Valoıs'ın koreografisınde her zaman onemlı bır yer tuttuğunu v urgulay an eleştırmenlerJohn Pıper'ın dekorunu ozellıkle ov uy orlar Çok başanlı bulunan yapıt otontelere gore De Valoıs'nm tıvatro deney ımı sonucu kazandığı sahnede açıklık v e y alınlığa verdığı onerrı olduğu gıbı y ansıtıy or Bırmıngham Roy al Ballet 7 ağustosa dek Londra Covent Garden'da sahneye çıkacak Tokafta TSMKorosu TOK \T (A.\) Tokat'ta Turk Sanat Muzığı Korosu kuruldu Tokat Valısı Mehmet Özgün. kentte v etennce eğlence yen olmayışı ve Turk sanat muzığını canlandırmak amacıyla TSM korosu kurduklannı soyledı Özgun, II Özel İdare butçesınden kurulan korpnun ılerde konservatuvara donuşturulebıleceğını belırttı Özel ıdare butçesınden 100 mılyon hray a kurulan v e mahallı sanatçılardan oluşan koro. ılçelerde konserlervermeye başladı Su altında titreşimlerle opera PORTL GAL (RELTER) - OperaseverlerMıchel Redolfı'nın yonettığı "Cry sallıs" adlı "sualtı optrası" ıle çok farklı bır deneyım yaşıy orlar Y'aklaşık 200 dınleyıcının buyukçe bır havıızda dalarak, su altına yerleştınlmış 12 mıkrotondan yayılan synthısızer muzığı eşhğınde tıtreşımlennı hıssettığı opera valnızca kulaklara değıl vucuda da hıtap edıy or Izlev enlenn ılk başta bıraz utandıklan fakat daha sonra operavıdınlevebıleceklen russedebıleceklen rahat bırer koşe bulmak ıçın y er seçtıklenbelırtılıyor Lisbon un 50 km guney ınde gereçekleştmlen pertormansin ABD doğumlu sopranosu, gostennın. ızleyenlen kendı ıçlennde çok dennlere goturduğunusovluyor Budeğışıkdeneyımıbırruyaya benzeten Mıchel Redolfı. ızlev enlenn bır saat bovunca kendılennıbırbılımkurguyapıtındagıbı duyumsadıklannı söyluyor Geleneksel anlamda bır oy ku çızgısınde ılerlemeyen performans. opera olarak adlandınlsa da daha çok farklı durumlann senfonısı bıçımınde nıtelendınlıyor Tokgöz y ün 'matbuat aıuları' Kultur Senisi-Servet-ı Funun Dergısı nın kurucusu Ahmed İhsan Tokgoz un Alpav Kabacalı nıngunumuz Turkçesıylesadeleştırdığı anılan İletışım Yayınlan'ndançıktı Tokgoz'un 1888ıle 1914yıllan arasındakı y ırmı beş yıllık zaman dılımını kapsay an anılan basın vavın veedebıyat tanhlenne ışık tutuyor Ozellıkle Servet-ı Funun Edebıvatı Edebıyat-ıCedıdeve Fecr-ı An gıbı edebıyatımızda onemlı yer tutan akımlann vavın organı olan Ser\et ı I-unun Dergısı ndegelışen olavlar vegazctecı sıtatıv la uınıklık ettığı sıyasal olaylar uzerındeduruyorTokgozanılannda İlkkez 1930yılında ıkı cılt olarak a/ savıda basılan "Matbuat Hatıralanm" kıtabı artık bulunamayan nadır kıtaplardan sayıhyor Kıtabın buycnı baskısında ıkı cılt bır arada sunuluyor