Katalog

Cumhuriyet70. YtSAYI 24800 S A N A T K Ü L T Ü R M A G A Z İ N T E L E V İ Z Y O N 3UİUST0S1MISMJ Sağlık Bakanhğı verilerine göre ölümlerin büyük bir kısmı yetersiz beslenmeden kaynaklanıyor Açhk, bulaşıa hastabklardan daha çok can alıyor S.'ağlık Bakanlığı istatistikleri Türkiye'de bulaşıcı hastahklann neredeyse yok denecek kadar azaldığını ortaya koyuyor. ANKARA (ANKA) - Sağlık Ba- kanlığ Tedavi Hizmeılen Genel Müdürlüğü tarafından hazırlanan sağlık istatistiklerine göre. Türki- ye"de 1991 yılında hiç kimse kole- ra, veba. san humma ve çiçek has- talığına yakalanmadı. Istatistikle- re göre. aynı yıl içindc 64 bin 363 kişi çeşitli haslalıklardan yaşamını yitirirken, 242 kişi sadece "Uıti- yarhk" nedeniyle öldü. İstatistikler. Türkiye'de bulaşıcı hastahklann neredeyse yok dene- cek kadar azaldığını ortaya koy- du. Önceki yıl hayvansal gıdalar yoluyla geçen şarbon hasıalıgı- ndan 1 kadın ve 1 erkek yaşamını yitirirken, brussela hastalığından. 4 erkek ve 3 kadın hayatını kaybet- tı. Buna karşın kalp ve damar has- talıklan nedeniyle yaşamını yiıi- renlerin sayısı 23 bini aşu. Güneydoğu Anadolu Bölgesi'- nde yaşanan olaylar sırasında ya- şamını yitirenler veya yaralanan lar. devlet tarafından olaylann "sa- vaş" olarak tanımlanması nede- niyle sağlık istatistiklerine gireme- diîer. Bakanlık verilerine göre. beslen- me yetersizliği ve vitamin esikli- ğinden hastanelere yatınlanlann sayısı azalırken. bu nedenlc ölenle- rin sayısında artış kaydedildi. 1990 yılında 6 bin 420 kişi beslcnme ye- tersizliğinden hastaneye yattnlı- rken. bu rakam 1991 yılında 6 bin 15 kişiye indi. 1990 yılında 163 kişi bu nedenle yaşamını yitirirken. 1991 yılında açlıktan ölenlcrin sayısı 181 oldu. Beslenme yetersiz- liği nedeniyle ölenler arasında. her iki yılda da erkekler kadınlardan önce aeliyor. Son iki yılda açlıkıan 162 kadın. 182 erkek öldü. Delirerek ölenler Aynı veriler. 1990 yılında top- iam 61 bin 811 kişinin akıl bozuk- luklan nedeniyle toplam I milyon 515 bin 488 gün hastanelerde yata- rak tedavi gördüğünü ortaya koy- du. Bunlann arasından 500 kişi yaşamını yitirirken. 1991 yılında 62 bin 130 akıl hastası. toplam 1 milyon 563 bin 100 gün yatarak te- davi gördü. Bunlann arasından da 631 kişi. akıl bozukluğu nedeniyle yaşamını yitirdi. Öte yandan 1991 yılında. 4 kişinin de "zeka geriliği" nedeniyle yaşamını yitirdiği ista- tistiklerde yer aldı. Sağlık istatistikleri. son 3 yıldır. toplam 21 erkeğin meme kanserin- den öldüğünü gösteriyor. Kadın hastalığı olduğu yolunda yaygın kanı bulunan meme kanseri nede- niyle 1991 yılında 231 erkek. has- lanelerdc tedavi görürken. 1989 yılında 229 erkeğin meme kanse- rinden tedavi gördüğü. 1990 yılında isc meme kanseri dolayısıy- la hastaneye yatınlan 219 crkekten 7'sinin öldüğü belırtildi. Ötc yandan. Sağlık Bakanlığı ta- rafından yapılan araştırmada. Türkiye'de sigara içme oranı. son yıllann ortalamasına göre yüzde 48"e ulaştı. Bu oran erkeklerde yüzde 60 civannda seyredcrken. bayanlarda yüzde 20 civannda kaîdı. Meslek gruplan içerisindc ise cn çok doktorlann sigara içtiği ortaya çıktı. Doktorlan. öğret- menler izliyor. Öte yandan, sigaraya başlama yaşı 11 olarak belirlendi. 11 yaşı- nda sigaraya başlayanlar. sigarayı ölene kadar bırakmıyorlar. UBA muhabirinin edindiği bilgilere göre. gelişmiş ülkelerin aksine Türkiye'de sigara içme oranı artıyor. Batı'da sigarayı bı- rakanlar yüzünden yılda 2 milyon müşterisini kaybeden çok uluslu sigara endüstrisi. yeni pazarlannı. aralannda Türkiye'nin de bulun- duğu gelişmekte olan ülkelerde ya- ratıvorlar. Parfümlü çorap üretildi LONDRA (L BA) - İngiliz Çorap Sanayii. bu alanda devrim sayılacak bir adım attı ve parfümlü çorap üretti. Parfümlü çoraplarla artık çorap vc ayak kokusuna paydos denilecek. UBA muhabirinin edindiği bilgilere göre. parfürnlü çorap üretiminde İngiliz çorap ürcticilcri. yenı bir tekniği uvgulamaya sokup. lifler arasında bira mayası hücreleri kullandılar. Bira mayası hücrelerine şınnga edilen parfüm. çorap 30 hatta 40 kez yıkandığında da etkisini kaybetmiyor. İngiliz kumaş sanayicileri. parfümlü mikro kapsül metoduyla aynı uygulamayı kumaş üretiminde de başlaüyor. Bu uygulamayla elbiselerden parfüm kokusu yayılacak. NAT1ONAL GE0GRAPH1C ROBYN DAVIDSON Rabariler, kuzeybatı Hindis- tan'da yaşayan pek çok kasttan bin. Hayvancıhkla gecinen yan göçebe Rabarilerin kökleri bilin- miyor. Kaktüs yedikleri. deve ve buğday çalarak yaşamlannı sür- dürdüİcleri söylenen Rabarilerin. bir zamanlar Büyük Hint Çölü- nün ortasında Rajasthanda ya- şadıklan sanılıyor. Zaman içinde başka bölgelere göç ederek, Hindu kültürü ile kaynaşarak. aralannda başka kastlara da bölünerek bu yüzyıla kadar gelebilmişler. Tüm olumsuz etkenlere karşın kimlikle- rini koruyup. Rabari adını günü- müze dek getirebilmişler. 250 bin dolayında olduğu tah- min edilen Rabari nüfusu, bugün ekonomik etkinliklerini sürdüre- meme tehlikesi ile karşı karşıya. Tüm Hint yanmadasında otlaklar hızla azalıyor. Eskiden çiftçiler ile hayvan otİatanlar arasında uyum- lu bir ilişki söz konusu idi. Herkese yetecek kadar bol toprak vardı. Çiftçiler işlenebilir topraklan ekerken. hayvanlar da ekili olma- Hindistan'da çocuk evlilikleri vasaksa da, kız çocuğun ergenlik dönemine anne babasının evinde girmesi utanılacak bir olay.(Fotoğraf: Dilip Mehta; Rabariler zorlu doğa koşullannda yakınmadan, sabırla hayatta kalina mücadelesi veriyorlar Rabarili kadınlann bin yıllık yasıyan "cangıPda geziniyordu. Bu- gün çağdaş sulama olanaklanna kavuşan Hindistan'da. küçük çaph çiftçiler yok olma sınınnda. Yaşam savaşı veren çiftçiler, artık hayvanlann ekili tarlalanna girip otlamasına izin vermiyor. Çangı- lda ise sürülere saldıran kurt, çakal sırtlan ve haydut kaynıyor. Raba- riler ve yerleşik halk arasında kav- ga eksik olmuyor. Hatta çatış- malar ölûmle sonuçlanabiliyor. Haydutlar ise hayvanlan çalıp in- san'lan rehın alabiliyorlar. Işi daha da ileri götürüp kadmlan yalruzca cinselliklennden yararlanmak için kaçırabiliyorlar. Polis her ne kadar yerleşik halkın yaıunda gibi görünse de. büyük oranlarda rüşvet alıyor. Bu yozlaşmış düzende aile ve kast bağlan Rabarilerin güvenebileceği tek yasa. Rabari kastında çocuklar küçük yaşa evlendiriliyor. Her ne kadar Hindistan'da çocuk evlilikleri ya- saksa da, kız çocuğun ergenlik dö- nemine anne babasının evinde gir- mesi utanılacak bir olay. Sonuçta kız çocuklar daha kendileri çocuk- ken. çocuk doğurmaya başlıyor- lar. Rabanlerde evli kızlar, ergen- lik yaşına dek anne babasının evinde kalabiliyor. Rabari kastında kadınlara de- ğer verilrrediği düşünülse de, kız çocukJar için istenen yüksek başlık parası ku çocuk sahibi olmaya özendirici bir etken. Aynca, kadı- nla" başlannda kocalan olmadan çarjiya çıkıp alışveriş yapabiliyor. Yaptıklan iş erkeklerinkilerle eş- değer tuıuluyor. Kadın erkek arasında güçler eşit. R.abariler için deve çok değerli. Tüm kabilenin >ükünü taşıyan develerin bakımı genelde kadınlann ve küçük çocuklann görevleri arasında bulunuyor. Yaşamlannın büyük kısmı bir nü taşıyan develerin bakımı. ge- kamp yerinden diğerine göç et- nelde kadınlann görevi. Kampın mekle geçen Rabariler için deve toplanması ve kurulması kadı- çok değerli. Tüm kabilenin yükü- nlann temel işlevi olduğundan er- kekler kadınlara güvenmek zorun- da. Rabari kadınlannın siyah giy- siler içinde dolaşması çok eski bir öyküye dayanıyor. Yıllar önce Ra- barilerin Rajasthan'da yaşadığı dönemde komşu bölgenin Rajası güzel bir Rabari kadınına aşık olu- yor. Rabari kadınlannın ayrı kast- tan gelen bir erkekle evlenmesini kast yasalan onaylamadığından. kadın Rajayı reddediyor. Aldı- klan karar Rajayı kızdırdığından kaçmak zorunda kalıyorlar. Böl- geyi terk etmeden önce su dolu bir bardağın içine tuz atıyorlar ve tüm kabile bu sudan içiyor. Bir daha bu ülkenin tuzunu tatmayacak- lanna yemin edip yola çıkıyorlar. Ne var ki Rajanın askerleri ka- bilenin peşine düşüp hepsini kılıçtan geçiriyor. Rajaya teslim olmaktansa ölmeyi yeğleyen kadın. kendisini kurtarması için Toprak Ana'ya dua ediyor. Dişi Tannça. yakanşları duyup ortası- ndan ikiye aynlıyor ve kadını koy- nuna alıyor. Rabari kadınlan o günden beri yas içinde bulunduk- Fanndan siyah giyiniyorlar. Kadının kendini Toprak Âna'ya verdiği yer ise kutsal sayılıyor. Bu öykünün etkisi ile. farklı kasüar arasında evlilik artık hemen he- men hiç görülmüyor. Rabarilerin benimsedıği Hindu dininde et yemek günah. Ancak kendileri gibi göçer olan Müslü- nnan Hintliler. kendilerinden ke- sim için hayvan satın alabiliyorlar. Kendi geleneklerine ters gelen bu davranışı eleştirmeyen Rabariler, ekonomik çıkarlannı dini inanı- şlannın üzerinde tutmak zorunda kalıyor. Rabariler zorlu doğa koşullan- nda yakınmadan. sabırla hayatta kalma mücadelesi veriyorlar. Hiç- bir zaman zora ve şiddete başvur- muyorlar. Son derece onurlu bir kişilikleri var; kimseyi aşağıla- madıklan gibi. kimsenin de kendi- lerini aşağılamasına izin vermiyor- lar. Sürekli göç halinde olmalan, büyük bir olasılıkla tüm olumlu özelliklerini pekiştiriyor: Hoşgörü- lü. bağımsız, cesur ve kurnaz. Tac Mahal için 212fabrika kapatıldı YENİ DELHİ (AA) - Hindistan Yüksek Mahkemesi, 17. yüzyılda İmparator Cihan Şah tarafından eşı için inşa ettirilen Tac Mahal'ın çevresinin kirlenmesini engellemek için bölgede bulunan 200"ü aşkın fabrika ve atölyenin kapatılmasına karar verdi. Yüksek Mahkeme yargjçlan Kuldip Singh ve S.C. Agganval, Yeni Delhi'nin 215 kilometre doğusundaki Agra kentinde bulunan ve çevre kirliliğine ' karşı önlemleri almayan 212 fabrikanın kapatılmasmı kararlaştırdı. Karann, günde ortalama 15 bin turistin ziyaret ettiği, tamamen beyaz mermerlerle inşa edilen Tac Mahal'ın bölgedeki çevre kirliliğinden etkilenmesi ve mermerlerin sararmaya başlaması nedeniyle alındığı belirtildi. Yaşh uçak kalkamadı SOFVA (AA) - Bulgar Havaj'ollan Balkanair'e ait YK-40 tıpi eskı bir uçak, 112 yolcuya korkulu dakikalar yaşattı. Çok yaşh olduğu belirtilen uçak, herhangi bir anzası olmadığı halde ilk denemesinde havalanamadı. Pisti baştan sona kat eden pilot. ikinci denemesinde de uçağı kaldıramadı. Bu arada büyük bir tehlike atlatıldı. Pistten çıkıp çok yakındaki İskar deresine düşeceklerini fark eden pilot, ani bir dönüş yaparak uçağı durdurdu.