Katalog

SAYFA CUMHURİYET 2 10 TEMMUZ1993 CUM ARTESİ KULTUR Ş H R A T L A S I CEVATÇAPAN 'Ayaklanmınaltınaserdimdünyayf HENRİKNORDBRANDT ŞIIRLER ÇEVIREV MURAT ALPAR nfcığuluiiııicriiHİcnhir \c<,wc \iindugwmiz Henrik Snnlh- nııulı Türkivc'tk'kı ^iirscverk'rin yabancı nlnıadıklan Dunı- markııh bir yıir. I945'ic Kopcnhag'da doğımty iİJiivcr\iicdc Doğııdillerihotüımmde Arupçu. Tiirkçv. Çincc okunıııy Da- lüımırkıı da hirçnk çdebiyat iidüliialaıı Sordhrumll'u l9<M)'da da "fîiiçıik \ohel Odıilıı" olcınık taıuıiılcımtıt fsrcç Akadcnu Ötliilü vırilmi^. 1991 dc l luslaıarası İsianbul Poesiıımıı IUI kaltlıın ve orada diizgün bir Türkt,cyk' koııuşan ve şitrlcr okıı- van Daııimarkalı şaırııı driimize Eıtgiıı Kopunm'ın (vvirdiğı Çcyri' ıv Munıt Alpar'ın ievirdiği A$k Şiiridir Büıiin Şiirlcr ha}lıklı ikı kilııbı vcır. Bıtradaki fiirleri (,eviren Murat Alpar. Sordhnınt'ı şövle uınıtıvtv "Dııninuırka iklinünc, lekdiize solguıı renklerine davamunadığmt sövleren Sordhraııd iilkesi- ııi hırukıp. kemlisi için dc, şiiri /< in dc kı">inliklc gerekcn kcıkin ışığın. caıılı renklcrin hulunduğu o düfler ülkesini araınuya çıknıı^nr. Bubuğlaımlakcınli\iyiylediyor: Tiirkiye'yi. Yuna- nistan';, £ec Dcnizi'ıü bulvııkıımık yayımımdo çok onemlibir olavdır.' O günden bcridc Ege-Akdenizyöresinin çefitliycrlc- rimk' yıifiinuıkta, ancak gcrekliğimk. o du kiMi sürelcrk-, Da- nimarka 'va sitmektedir. akarış Sevmiş olduğumuz ne varsa hepsi adına yalvanyorum sana. - İçimizde anlatılamaz bir erinç ve dağlann gerisinde ne olduğunu bilmemenin verdiği bir mutlulukla - daha önce adını bile duymadığımız yabancı limanlarda uyandığımi7 o yaz sabahlan adına. Çöller ve ilginç gömme törenlerinin yakınlığını fısıldayan bir baharal kokusuyla dolu meltemlerin estiği o yabancı limanlar adına yalvanyorum sana. Tayfalann tam anlayamadığımız bir dilde betimlediği o batmış kentlerin gözlerimizden bir türlü akmayan altın göz yaşlan olup bizi ezdiği Akdeniz gecelen adına yalvanyorum sana. Yalvanyorum sana. gecelen kayıklarda konuşulan o birbirine kanşmış güzel diller adma. Yunanca'da taşlarla tannların. Arapçada yıldızlann adlan ve Türkçe'deki çekim eklennin tatlılığı adına yalvanyorum sana. Yalvanyorum sana. Haükarnassos'un güneyindeki sualtı mağaralannı dolduran güneş ışığı adına. Kıbrıs ile Küçük Asya arasında. doğuya doğru yol alırken, geminin isketesine çarpıp kınlan dalgalara vurmuş ikindi güneşi: ve tahtını yitirmiş. çocuksuz sultanlann sedef kakmalı yataklarda kurduğu düşlergibi pınldayan o dalgalar adına yalvanyorum sana. Yalvanyorum sana. gecenın içinde yelkenler gibi aglıp. tayfalan çoktan ölmüş bir hayalet gemiyi yaralı çetecilerin saklandığı çiçek bahçelerine götüren çocuk yaşta geiin olmuş kızlann yataklan adına. Altın ve zümrüt kakmalı mücevher kutulan içinde ezilmiş narlar gıbi kanayan, çetecilerin o genç dullan; ve erkeklerin pazar yerlerinde tüfekleriyle havaya ateş edip. açıklanamayan nedenlerle yüzleri mosmor kesilmiş olarak düşüp öldüğü Asya'nın o ağustos gecelerinde on beş yaşındaki İcızlann kokusıı adına yalvanyorum sana. Körkütük kafayı çekmiş yaşlı bab'alann karasevdalı kızlannı kınk içki şişeleriyle öldürmek için gecenin köründe geri geldikleri. sisfi nehir ağızlannda direkler üstüne yapılmış o harap evlerin kokusm ve insanın akşam çıkıp sabah geri döndüğünde yüz yıl daha yaşlanmış bulduğu o evler adına yalvanyorum sana. Yalvanyorum sana. karli dağlann eteklerinde, çiçeklenen badem bahçeleri içindeki evler adına. Çocukların uykusunu kaçıracak hiçbiranı ve içimizde hiçbir acılık bırakmadan çoktan yaşanıp bitmiş o aşklar gibi çiçeklenen badem ağaçlan adına yalvanyorum sana. Akşam sulannda. pembe ve sarı kâğıttan yapılmış uçurtmalan menekşe rengi denizin önünde uçurtan çocuklar: ve yabancı limanlarda bizi uyandırmış olan o menekşe rengi denizler adına yalvanyorum sana. Yalvanyorum sana sevmiş olduğumuz ne varsa hepsi adına. araya Çıkış Aradığım neydi tam bılmeksizin. inançsız ve haritasız ve batan gemiler gibi akıntılarla sürüklenerek bunca boşuna yolculuk. bunca kaçış girişiminden: ve sözcüklerden başka bir varlığı kalmayıncaya dek gördüğüm her şeyi bunca kez betimlediğim bunca boş söz ve bunca gereksiz yalandan sonra gene birden her sözcüğü bir aşk ilanı gibi algılıyorum. Ve tanımadığımız limanlarla büyülü adalara bizi sığmmaya zorlasınlar diye denizde fırtınalara söylediğimiz türküler gibi türkü söyleuiği için bana. her sözcüğe tapıyorum. Adlan uğruna. ekmek. kara zeytin ve yedi dilde şarap sözcüğü yuzündcn hırpalandığımız o kentlere tapıyorum. Tapıyorum o hiç görmediğimiz ülkelere, bize kendilerini icat ettirdikleri için. Ateş gibi sıcak toprağa tapıyorum. beni dans ettirdiği için. Kullanılmış maskelerime tapıyorum. beni güldürdükleri icin. Önemsiz ölümüme tapıyorum. beni vaşamaya zorladığı için. iderek Daha Uzak... Giderek daha uzak. gıderek daha ıssız biryerden ve valnızca düşlerde görebilirim seni. Sana yazsam. hava yakar mektuplarımı. Karşıîamaya gelsem seni. atım tökezler. Yol boyunca aldığım yaralardıın başka birşev değilim. sana ulaştığımda. Gözlerinde yansıvan . bölünen ve bozulan kendimden son aynlıştan başka bir şev değilim. Yolun iki yanında. gerideki dağlan işaret eden. yüzlerini beya/a boyamış ikı kışı: Sen. ağı/lanndan akaıı kanm ve ellerindekı hıçaklann larkm.ı sarmadan. sırtın bana dönük. geçerken vanlaıııuLın. scslcnsenı. cntır onlan cö/ v.ı^ların. |ara Sevda "Svansjuka" derlerona İsveçdilindc. ••Karahastalık"diycçcvrilcbilir. Türkçesi "karasevda" iki sözcüğün bileşimidir: Birincv sözcük •"kava"; ikinci sözcük "scvda". ki "güçlü Uıtku" anlamma gelir. Ama şunu da belirtelim ki. "sevda" sözcüğü. Arapça "asvvad" sözünün dişili. "sauda"dan kırma birsözcüktür: veişinhoştarafı. Arapçada onundaanlamr'kara". Cstelik hiçbir filoloji açıklavarak yok cdemez onun göstcrdiği belirtilcri: hiçbir dil incelemesi özünü bctimlcycmczonun: vehiçbirşiir. örneğin bu şiirdeki gibi düzcnlenmiş dizclerle. nc u/ak luıabilir. ne daha a/ öldürücü. daha a/ ıchlıkeli. dahua/ıatlı \ocnoncmlisi ne daha a/ kara |Qipat ŞudüzçaiılaŞudüzçaiılarınü/erindcgıdipgclerck avışığmdaçarşafları kurumavaasanlarda ycni yıkanmışçamaşırkokusuykı esrik. böv leakşamlarda. çiçeklenen clmaağaçlan arasında birycretutlurulmuş bir ığncnin her şeyin uçup gitmcsini önlediğini dü^ünmüş ve ncyin söylcnemcycceğini bılmenın aciMiıı. bulunmak isieğıvlc vanıp luıu^ın bulununca da bulucusunuıı parmaklarını yakan o ben/ersı/ vöntemı i^lcrınde hcıhalde duymuşlardır. asat Mevsiminde Ayışığı Sert geçti kış. bahar gec geldi. > a/ ise kül rengiydi. Şımdi hasat mevsiminde. çocukluğumda saklambaç oynadığım. alaca karanlık kayın omvını üsiünde. alçakla vc kıpkızı] duran aya doğru uçiuğunu görüy orum yarasaların. Ispanyolca. Lehçc ve^jüphesi/ Almanca konuşııımuş alalarını. Bcnse gekip gitmey i öğrendim Danımarkaca'da. Vc bir zaman sonra. bu şiin \ a/dım Söğütözü denen yerde. Ankara'nınazdışında. birotobüsdurağında. bn-i Batuta) Ailc ocağıdır. kalırsan ölen. Avaklarımın allına serdim dünyayı. Adıanılmayadeğer başkenılerin hepsinde gözlerim bağlı dolaşabilirim. Herkcs tanır bcnı. Ve nerdeyse kendim bulmadan öğrenmişti onlar bu dizeleri. Ama bircvsardünyada o evde bir oda v e o odada tam şal'aklan önce. gene uykusuz ıızanmiş. büıün bıınlan düşlediğim biryatak. leniz Kıyısındaki lAnkara Yolculuktaykcn. yolculuğaçıkmayı düşündüğümde. volculuk da yanımda yolculuk ediyor. onun için hiçbir yere varamıyorum. Yolculuğun hem saatı hem kanatlan var; bir bilct saun aldığım yadageceyi scvc sevc bir gömütlüktc geçirdiğimde. hcp ağırbaşlılıkla başını sallar. Beni olduğu gibi. ycdeğinde sürüklcndiğim yolculuğuda başkalaştırdı yıllar. Kim görsc bizi. bakışlanyla: tuhafbirçift. diyor sanki.' Pck çok ycrin adını biliyorsam da hiçbir ycrc gumedım daha. diyc yazmamı isliyor bendcn yolculuk. Ama yolcu dcdiğin yolunda gcrck: bu y üzdcn kulak asmadan ona. son bir kcz daha gönlünü ctmek için menckşcler dcnizinin kıyısındaki bu Ankara'yı bırakıp gidiyorum. |izmeli Kedi alçizmelerinlesen karşı konulamaz birçizmclikedisin papatyalarla süslüyorum senin alnını devcdikcnlen doluyorum bıyıklanna başdöndüren haşhaşla bcsliyorum seni ey-bıçkıdan yeni çıkmış kol ve bacaklarımda kök salan devetabanı ey-göğsümde doyumsuz birnakarat y aratan kedi pençesi lıkırlıkıriçiyorum oalçızmelerinden bırlikte kalacağımız ovadelleri |avaklıdere Dolunay ıle ka\ aklar arasında. "Arasında" ıle "ile" arasında. Bcn ile başka yerarasında. Alev ilepcrvanearaMnda. Dağlar bir yanı oluşturuyor. ova bir başka yanı. A7 ilcridc bir köpck havlıyor üçüncü yanda. Ayışığı ıleyıkanıyorgeniş caddcler. ayakkabı kululanve demirlemış gemilcr. ski Tekerleme Ağaçlar y u/ünden ormanı göremezbin. karanlıklan yüzündenağaçlan. Yağmuru göremezsin. ağaçların karanlık tepclcrini ağırlaştıran yağmur suyıı yuzündcn. F.ski bir tekerlemedir bu: Onnanda üç kızoğlan kız vaımış. İçlerinden aşık olanı ölmüş ilkin. Öıekiler daha sonra ölmüşler. Yaz > ü/iinden güneşi göremc/sin. ağaçlannağırkişmış tepelerindcki karanlık yüzünden yazı. Gecenin içindefisildarağaçlar. ölülerleyaşayanlar üstüne dallarını uzatırlar. Herdilikonuşurlarbirtek sö/cükle. E'-ki bir tekerlemedir bu: Aı sırtında üçatlı vannış. İçlerinden bir sunguru olanı ölmü'5 ilkin. Ötekilcrdaha sonra ölmüşler. Cevclet Kudret anılıyov kültür Scnisi- \ azar Ce\det kudret ölümünün birinci yılı nedeniyle. bugünsaat 11.00de A^iyan'dakımezarının başında anılıyor. Anma törenineOktav Akbal. Doğan Hızlan. Alpay Kabacalıkonuşmacı olarak katılıyorlar. Konuşmaların ardından y azann şiırlen okunaaık. TürkiyeYazarlarSendıkasıveİstanbulBüyükşehir Belediye Başkanlığı Kültür Daıre Başkanlığı'yla ortaklaşa düzenlenenanmatöreninekatılmakisıeyenlcriçin, TYS'rıin KabataşSctüstü67 2"dekiGenelMcrkezi"nin önündebugün saat 10.00'da özel birotobüs hazırolacak. 1907 yılında İstanbul'da doğan Cevdet Kudreı. İstanbul Hukuk Fakültesi"nı bitirdiktensonraçeşiıliliselerdeve Ankara Devleı K.onser\aıu\an"ndaedebiyatöğretmenliği yaptı.Türk Dil Kurumu'ndadaçalışanyazar. edebiyatımızda'V'edi Meşaleciler'adıylaanılangrubun kurucuları arasında yer aldı. Cevdet Kudret tiy atro. hikay e. roman ve deneme türündc dc birçok esere imzasını aimışlı. Sami Güner Galerisiaçıldı kültür Senisi-Bursa BüyükşehirBeledıyesi. tarafından fotoğrat'sanaıçısı Sami Ğüner adına yaptınlan. Sami Guner Sanaı Galensi. dün. Bursa Büyükşehir Belediye Başkanı Teoman Özalp tarafından açıldı. 1915 yılında Priştınedc doğan Güner. İstanbul Lisesfndenmezunoldu vc 25 yıl Merkez Bankası'ndaçalıştı. Gençyaşiafoıoğraf sanatına başlayan Güner. Türkiye'nin doğal ve tarihi /engınliklerini y ansıtan 50'y e y akın kitapta fotoğraflannı yayımladı. Photographic Sociely ot'Japan üyesi. Mimar Sınan.Çnivcrsıtesi Fotoğraf BölümüOnur L'yesi. İFSAK Onur L'yesi olan ve Fotoğraf Derneğı Başkanlığı yapan sanatı 'Espıap' ünvanını da kazanmı^tır. "Türkiyc'yi Dünyaya Tanıtanlar 1987" Türk Tanıtma Vakfı ödülünü aldı. Çin FotoğrafçılarBırliğfnindüzenlediği"l990Llus!ararası Fotoğraf Yanşması'nda "Ağn Dağı " fotoğrafıy la birinci oldu. 1991 yılında gecirdiği trafık kazası sonucu yaşamını yitiren sanatçı adına her yıl Sami GünerFotoğraf YanşmaM düzenlenmektedir. İnci Çayırlı istifa etti BLRSA(Cumhuriyet)-KultürBakanlığı Bursa Dcvlet Klasik Türk Müzıği Korobiı Şefi. İnci Çayırlı istifa etti. Çayırlı'nın Küllür Bakanlığı'nca yardımeılığına atanan Altun Altıın nedeniyle istifa eıtiğı bıldırildi. Çayırlı "İkı yıl tahsilli. Türkçekonuşamayan bir adamı bakanlık bana yardımcı olarak tayınedcbiliyor. Buolayagözyumamam. Kültür Bakanlığf nı mahkemey c vereceğim" dedi. Yapı Kredi'de 'Yarının İstanbuVu' kültür Servisi- Yapı Krcdi Kültür Merkezi'nın düzcnlcdiği Salı Toplantılan."1993 İstanbul Yılı" nedeniyle yaz boy unca dcvamedecek. Kültür Bakanlığı'nın 1993yılını. İstanbul yılı ilan ctmesı ıle birlikte başlayan efkinlikler çcrçevesindc. Yapı Kredı Kültür Mcrkczi her ay »İstanbul ile ilgili bir panel gerçekleştiriyor. Hazıran ayında "Bizans İslanbul'u". temmuzayındaise"Osmanlı İstanburu'konulupaneller gerçeklcştirildi. 3 Ağustos salı günü Murat Belge, Zafer Toprak. UğurTanyeli \ e Necdet L'ğur'un katılımıy la "Cumhurivet İstanbul'u"' başlıklı panel yapılacak. "Yannın İstanbul"u" konulu son panel ise ~> Eylül tarihindc Turgut Cansever. Haydar Kazgan, İlhan Tekeli ve Çelik Gülersoy'un katılımıy la gerçekleştirilecek. Paneller saat 18.00'debaşlayacak. 'Dünya Demokrasi Şarkıları DizisV Kültür Servisi - Ada Yayıncıhk ve Müak. Dünya Demokrasi Şarkılan ve Dünya Folk Şarkılan adı altında iki kaset dızisi yay ınlıvor. Dünya Folk Şarkılan Dizisi"nde Ramenko, Yunan. İsrail. Rus, Macaristan ve Romanya, İngiliz. İtalyan. İrlanda. And ve Hinı folk şarkılan yer alıyor. Dünya Demokrasi Şarkılan Dizısi'ndeise Miriam Makebea, Mercedes Sosa, Slaria Farantouri, Pete Seeger, \\oody Guthrit, İnti-İllimani vc HugoMasekala nın ulbümleri yer alıyor. El sanatlarına destek GAZİAMEP(AA)-Gazıantcp Üniversitesi bünyesinde kurulan Gaziantcp El Sanatları Koruma ve Geliştirme Merkezı ile Kültür Bakanlığı arasında. Gazıantepel sanatlannı dcsteklemek amacıy la protokol imzalandı. Geliştirme merkezi müdürü öğretim görevlisi Nurel Taner, merkezın. unutulmay a y üz tutan el sanatlannı geliştirmek. el sanailanna yönelik araştırmalar yapmak ve yaymak amacıy la kurulduğunu söyledi. Taner. Kültür Bakanlığfna sunulan projenin destek gördüğünü beürterek. "Kültür Bakanlığı ile merkez arasında imzalanan protokole gore merkez. Gaziantep el sanatlan araştırmaprojesi başlatacak. İlk etapta unutulmaya yüz tutmuşolan abacılık. sedef kakma \e yemenicilik sanallannı araştınp dosy alıy oruz. Daha sonra bakır işleme. kilim. kütnü dokumacılığı sanatlannı gündeme getireceğiz. Bakanlık. projemize 25milyonHra katkı sağladı" şeklinde konuştu. Taner. bakanlığın desteğjyle merkezin işlevinin yeni bir boyut kazandığıra, araşürma vekurslaragösterilenilgininfazlalığının kendilerini yüreklendirdiğini sözlerine ckledi. AntalyaDTy anketyapacak ANTALYA (AA)- Antaly a Devlet Tıyatrosu. Anlalyalı izlcyicinin tiyatrodan beklentisini belirlemek için anket yapaeak. Biİgiyegöreoyunlann yerli.yabancı.müzikalya da sanatsal ağırlıklı olması gibi konularda izleyicinin lercihlerinin belirleneceği anket. tiyatronun gelecek yıllardaki repertuv anna ışık tutacak. 1994-95 y ıllan için repertuvar hazırlanırken bu tereihler gözönüne alınacak. Böy lece. izley ici ile tiyatro arasında da iletişim kurulmuş olacak. Clint Eastwood'un sonfilnü LOS ANGELES (AA) - Soğukkanlı kovboyu canlandırdığı "vvestern"lerle ünlenenve"Kırli Harry" tiplemesiylesinema tanhınegeçen Amerikalıaktör Clint Eastwood, bu sinema sezonunda seyircilerinin karşısına gözü yaşlı birgizli servis ajanı olarak çıkacak. Sert erkek imajını silmeye hazırgörünen 63 yaşındaki Eastwood. Ateş Hattında (In the Lineof Fıre) isimli son genhm filminde yeralanağlamasahnelcriyleseyirciyiçoketkileyeceğe bcn/ıyor. Filmin Alman yönetmeni VNolfgang Petersen, Eastvvood'un ilk kez her zaman canlandırdığından çok farklı bir tipleme ile seyirci karşısına çıkacağını beürterek. "Bu. sinema tarihinin büyülüanlanndan biri... 30yıldan bu yana hiçbir Eastwood filminde böylesahneler görmediniz" dedi. Clint Eastwood ise yeni filminde "duygusal hassaslığı"canlandırdığını. böyle bir tiplemeye hiçbır/aman karşı olmadığını belirtıyor. Columbia Pıclures ^irkcti tarafından çekilen "Ateş Hattında" 4() milyon dolara mal oldu vc bu hafıa içinde ABD"de gösterimegireeek. Eski ABDbaşkanlanndan John F. Kenncdy suikastını konu alanfilminyapımına. ABDgizli scrvisinınbüyük katkılarda bulunmasıdafilmeayrıbir özellık katıvor.