Katalog

SAYFA CUMHURİYET 29 KASIM1993 PAZARTESİ OLAYLAR VE GORUŞLER Ülkemiziçin ruh sağhğı iyileştirmesi... Çok buyuk orandakı hastamızın. hıçbır psıkıyatnk denetımden geçmeden yaşamını sürdurmekte olduğunu ya da daha büyuk bır olasüıkla da kendılennı medyum ve benzen şekıllerde adlandıran şarlatanlann ellennde kdldıklannı soyleyebılınz Doç. Dr. M. EMİN CEYLAN Bakırköv Ruh ve Sinir Hasialıkları Hastanesi B ugun ulkemızde tedavı gerektırecek duze>de ruhsal sorunu olan kışı savısı 8-10 mılyon cı\a- nndadır Bunlann da yaklaşık yansı kesın bır ruhsal bozukluk sahıbıdır Ote yandan, saha çahşmalannın so- nuçlanna göre kadınlanmız. erkeklere gore daha yuksek oranda ruhsal bo- zukluk gosterdıklen halde(Turkı>e'de her bır erkeğe karşılık uç kadın ruhsal bozukluk gostenr). tedavı ıçın hekıme başvuru bakımından her zaman er- keklenn gensınde kalmaktadır Yanı önemlı sayıdakı kadın hastada. hasta- bğın, hekım yuzu gormeden sureğen- leşıp (ınuzmınleşip) gıttığını söylevebı- lınz Avnca ozurluler ve evsız kışıler arasında ağır ruhsal sorunlann olduk- ça yuksek oranlarda bulunduğunu bı- ûyoruz Ulkemızde bu kışılereyonehk sosyal ve ekonomık ıyıleştırmenın ar- zulanan duzevde olmaması onlann ruhsal sorunlannın bır kat daha ağır- laşmasına neden olmaktadır Yıne ülkemızın bazı kulturel ozellık- len, ruhsal bozukluklara karşı koru- yucu, baalan da bu tur bozukluklan ağırlaştıncı bır rol sahıbıdırler Orne- ğın ılk ruhsal hastalık belırtısı ortaya çıküğında, her şevden once hocaya başvuran kışılenn oranı kırsal kesım- de vuzde kırklara kadar çıkmaktadır Bazı araştıncılanmız koylerde toplu halde hıstenk çılgınlık nobetlenne ta- nık olmuşlardır Aydın ılının bır koyu buna ornektır Butun bunlann otesınde ıçınde bu- lunduğumuz sosval. ekonomık ve et- nık bocalamanın sorunu daha da ağırlaştırdığını sovlevebılınz Ulke- mızde trafık terorveadıcınayetolay- lanndan oturu her gun en ıvı olasılıkla yırmı kışı olmektedır Bunca vıldır olen bu kadar kışının vakınlannın ruh sağlığı ne durumdadır bu bılmmıyor Onlan oldurenlenn ruh sağlığı ne du- rumdadır bu da bılınmıyor Her ak- şam televızvonda bunca olum haben- nı dınlemek zorunda kalan butun bu toplum olarak bızlenn ruh halı ne du- rumda o hıç bılınmıvor Tabloyu ağırlaştıran son etmerun, hıçbır sınır tanımadan yayın yapmaya başlayan televızvon kanallan olduğu- nu sovlemek gerekıvor Her toplumun kendı ıçınde bır dengesı v ardır Toplu- ma. o gun ıçm yabancı olduğu değer- ler. özumseyemeyeceğı kadar hızlı ya da buyuk olçude venlırse o toplumun ruh sağlığı dıpten bır sarsıntı geçınr Sorun.venıtelevızyonkanallannınge- tırdığı yenılıkten değıl bu venılığın venlış hızından kaynaklanıvor Butün bunlan alt alta koyduğumuz- da Turk toplumunun ruh sağlığını bozucu pek çok etmenın, en azından Avrupa ulkelenne -belkı de dunyanın başka pek çok ulkesıne- kıyasla daha ağır bıçımde var olduğunu soyleyebılı- nz Sorun ağır, ilgi yetersiz Bu durumda sorunun bu kadar ağır olduğu bır ulkede. onu çozecek orgut- lenmenın de yetennce gelışkın olması beklenır Ovsa durum hıç de boyle de- ğıldır Turkıye'de ruh sağhğı orgutlen- mesı sorunu bızım kadar ağır olmavıp ekonomık olarak bızden daha gende- kj ulkelere gore bıle daha kotu durum- dadır Şımdı bunu orneklerle görelım Turkıyede tüm hastanelerdekı ge- nel vatak toplamı 150 bıne yakındır Bunun ancak sekız bını psıkıyatn has- talanna aıttır (Yaklaşık oran ° o5) Psı- kıyatnkyataklann genel hasta vatak- lanna oranı yönunden ulkemız Fas Romanya ve Cezayır'ın gensındedır Bu oran yaklaşık değerlerle Danı- marka'da o o50, Norveç te %40, Po- lonya da O o35 Fransa da o o20 ve Almanya da O ol5'tır Psıkıyatnk ya- tak sayımız, Dunva Sağlık Orgutu - nun onerdığı rakamlann en az 6 kat gensındedır (Dunva Sağlık Orgutu - nün onerdığı oran. her bın kışıve bır psıkıyatnk yatak bıçımındedır ) Bır ülkede psıkıyatnk yalak savısmın bu kadar az olması o ulkede ağır psıkı- yatnk hastalıklann gıdışını çok olum- suz bıçımde etkılemektedır Hekımler yatak boşaltmakkaygısıvla hastalan- na zorunlu olarak yuksek doz ılaç te- davısı uygulamak durumunda kal- maktadırlar Butur tedav ılerısehasta- yı hekımden uzaklaştırmakta ve tedav ısı guç y an etkılenn ıçıne ıtmekte aynca hastahğın kısa aralıklarla tek- rarlanmasına neden olmaktadır Ya- tak savısının azlığı şızofren hastalar- da erken olumlere de neden olmakta- dır Danımarka'da psık'vatnk yatak savısının °o02 den o o0l e duşurulme- sı beş yıl ıçınde özellıkle kadın şızof ren hastalann olum oranını \aklaşık 0 o25 oranında arttırmıştır Turkıye'nın yıllık psıkıyatn polıklı- nığıne başvuru sayısı yuz bındır Bu rakam tedav ı gerektırecek duzevde so- runu olan olgulann her yıl ancak yuz- de bınnın görulebıldığıne ışaret eder Yanı çok buyuk orandakı hastamızın hıçbır psıkıvatnk denetımden geçme- den yaşamını surdurmekte olduğunu da daha buyuk bır olasılıkla da kendı- lennı medyum ve benzen şekıllerde adlandıran şarlatanlann ellennde kal- dıklannı soyleyebılınz Psıkıyatn hastane ve servıslenmtzın de durumu pek ıç açıcı değıldır Genel hastanelerdekı psıkıvatn servıslennın yansına yakınında, ozel yapılı psıkı- yatn klınığı bulunmamakta ve ruh hastalan ıle otekı hastalar ıç ıçe vat- maktadır Psıkıyatnk hastalann ge- reksınımlennı yeterlı duzeyde karşıla- yabılen servıslenn oranı %30'lan geçmemektedır Psıkıyatn yönunden özel eğıtım almış hemşıre ve hızmetlı bulunduran klınık savısı vok denecek kadar azdır Marmara Unıversıtesı ve ozel La Paıx Hastanesi dışında öbur verlerde, psıkıyatnk tedavının en te- mel vontemlennden olan anestezılı elektroşok uvgulaması yapılmamak- tadır Butun bunlara rağmen toplumu- muzun bır ozelhğı psıkıyatnk tedavıvı son derece olumlu bır şekılde etkıle- mektedır Bu "kendiliğinden destek sistemi" denılen şevdır Özellıkle kırsal kesımlerde guçlu olan bu sıstem saye- sındedır kı hastalanmız toplum tara- fından gjydınlmekte. doyurulmakta. korunmakta ve hatta koy çobanlıgı, tarla bekçılığı gıbı gorevlerde doğru- dan sosyal orgutlenmenın ıçıne alın- maktadır Bu nedenledır kı koylen- mızden gelen psıkıyatnk hastalann sayısı şehırlerden gelenlere gore yan yanyaduşuktur HıçbırBatıulkesınde "kendiliğinden destek sistemi" ulke- mızdekı kadar guçlu değıldır Ancak psıkıyatnk organızasyona ılışkın vu- kanda sayılan aksaklıklan bu zamana kadar bellı olçulerde kapatan bu sıste mın artık ulkemızde de çozulmeye başladıgını sovleyebılınz "Kendıliğm- den destek sıstemi"nın çokmesı bıze neve mal olacaktır0 Bu sorunun vanı- tınıvermek guç değıldır Oncelıkle psı- kıyatnk hastalann sayısı, hastalıklann da şıddetı artacakür Hastalar daha \uksek oranlarda evsız kalacak. daha bakımsız hale gelecekür Özellıkle şı- zofren hastalarda olum oranı gorul- memış bıçımde yukselecektır Hasta ıntıharlan ve anavetler fazlalaşacak- tır Hastalar arasında alkol ve uvuştu- rucu bağımlılığı artacak hastalann fizıksel ve cınsel olarak kullanılmalan lazlalaşacaktır Hastalann venıden topluma kabullen hıç olmadık kadar zorlaşacaktır L lkemızde ruh sağlığı hızmetlennın ıvıleştınlmesıne \onelık programa olan gereksınım "kendiliğinden destek sıstemTnın çokuşuyle bırlıkte kendını daha fazla hıssettırecektır Boyle bır program nelen kapsamalıdır'' Bu ko- nudakı önenlenmı genış olarak ılende yıne bu sutunlarda tartışabılmeyı umuyorum Ogune kadar buonenle- n kısa başlıklarla vermek ıstıyorum Oncelıkle ruh sağlığı hızmetlen vav- gınlaştınlmalıdır Bunun ıçın hızme- un sağlık ocaklan ve pratısyen hekım- ler duzevınde ele alınması ve o duzeye ındınlmesı vazgeçılmez bır ılkedır Hızmetın topluma yaklaşttnlması önemlıdır Bunun ıçın her devlet has- tanesi ıçınde, küçuk yatak sayıh, vatış suresı daha kısa olan, aıleler ve top- lumla dınamık bağlantılan bulunan klınıkler açılmalıdır Özellıkle metro- pollerde gündelık olaylardan bunalıp yardım arayışına çıkan ınsanlann ko- layca ulaşabıleceğı, ışyerlenne yakın ayaktan tedavı bınmlen kurulmalıdır Akıl hastanelen sureğen (kronık) has- talann baskısından kurtanlmalı, ku- çultulmeh ve coğrafık ılkelerde yenı- den orgütlenmelıdır Hastane ıçınde Bakırkoy Ruh ve Sınır Hastalıklan Hastanesi orneğınde olduğu gıbı BA- RİLEM benzen araştırma merkezlen kurularak. hastanenın dev hasta po- tansıyelı buyuk çaplı araştırmalara vonlendınlmelıdır Özellıkle eğıtım hastanelennde psıkofarmakolojı anksıvete bozukluklan lıtyum ve geç dıskınezı khruklen çocuk veadolesan psıkıyatnsı ıle adh psıkıy atn gıbı psıkı- yatnk alt dallandırmalar hızlandınl- malı, bu dallara yonelık asıstan eğıtımı dennleştınlmelı, psıkıyatn dışı eğıtım kısaltılmalıdır Ulkemızde hıç onem venlmeyen toplum psıkıy atnsı hızla orgutlenmelı sığınma evlen, hemşıre evlen ıle hasta- lar sokaktan kurtanlmalıdır Osman- liların aşevı ve benzen uygulamalan ıncelenıp bıze ozgu bır evsız kışı ve hastalarla ılgılı proje gelıştınlmelıdır Toplumumuzun psıkıyatnk hastab- ğın gıdışını olumlu \onde değıştırebı- lecek gelenek ve ozelhklen bulup çı- kartılmah, bunlarla ılgılı araştırmalar programlanmalıdır Uzun surelı bır ıyıleştırme programının uygulama ıçınde kendı stratejısınde değışıklıkler yaratabılecek deneyler ureteceğını du- şunerek esneklığını koruması ve her adımda venıden bır değerlendırme yapması uygun olacaktır ARADABIR Prof. Dr. RONA AYBAY Tflpkle Evlenen Yabancı Kadının UyruMuğu... Yabancıyla evlenen kadının uyrukluk durumu konu- • sunda geteneksel uygulama kadının uyrukluğunu yıh- rıp, kocasının uyrukluğuna geçmış sayılmasıdır Bu uygulama aıle bıreylerının kocanın (babanın) uyruklu- ğunda bırleşmesı gerektığı duşuncesıne dayanır Bugun yururlukte olmayan oncekı Vatandaşlık Kanu- numuz, bırçok başka ulkenın yasalarmda olduğu gıbı, bu ılkeyı benımsemış gorunuyordu, 1928 yılında yapıl- mış bu kanuna gore Turkle evlenen yabancı kadın bu konuda ısteğıolupolmamasınabakılmaksızın Turk yurt- taşı sayılıyordu (Turk kadınının yabancıyla evlenmesı halınde ıse kadın yıne Turk yurttaşı olarak kalıyordu) Aıle bıreylerının aynı uyruklukta olmalarında sosyal ve sıyasal açıdan yararlar bulunduğu ılerı surulebılır Karı-kocanın ayrı uyrukluklarda olması, orneğın çocuk- lara verılecek eğıtımın bıçımı ve ıçerığı konusunda so- run yaratabılır, uluslararası gerılım ve çatışma durumla- rında eşler arasındakı uyrukluk farkı psıkolojık ve hukuksal sorunlarayol açabılır Buna karşılık çağdaş ınsan hakları anlayışına uygun goruş ıse aılede kadın-erkekeşıtlığı ılkesınedayanarak, yabancıyla evlenmenın kadının uyrukluğunda zorunlu bır değışıklık yaratmasına karşı çıkar ışı kadının ıstencı- ne bırakır Gunumuzde yururlukte olan 11 Şubat 1964 tarıhlı Turk Vatandaşlığı Kanunu bu konuda şu ılkeyı benımsemış- tır Bır Turkle evlenen yabancı kadın ısterse Turk yurt- taşlığını kolayca kazanabılır ama ıstemezse kesınlıkle zorlanmaz (Bu konudakı tek ayrıksı durum kadının yurtsuz olması ya da evlenmekle eskı uyrukluğunu yıtır- mesıdır Boyle bır durumda kadının yurtsuzluktan kur- tulması ıçın ona Turk yurttaşlığı ısteğıne bakılmaksızın verılır) Turkle evlenen kadının Turk yurttaşlığını kazanması ıçın bu ısteğını evlenme sırasında basıt bır bıldırımle açıklaması yetırlıdır Bu bıldırımı (beyanı) yapan yaban- cı kadın Turk yurttaşlığını 'kendiliğinden kazanır Bu- nın ıçın Bakanlar Kurulu nun kararı ya da başka bır makamın onayı gerekmez Evlenme Turkıye de ya da Turk Konsolosluğu nda değıl de yabancı yetkılı makam- lar onunde yapılmışsa, Turk yurttaşlığı kazanma ısteğını bıldırmesı ıçın kadına bır aylık bır sure tanınmıştır Ka- dın bu sure ıçınde Turkle evlenmesını tescıl eden maka- ma Turk yurttaşlığını kazanma ısteğını bıldırırse yıne başkaca bır ışleme gerek olmaksızın 'kendiliğinden' Turk yurttaşı olur Gozden kaçmlmaması gereken onemlı bır nokta da şudur Yabancı kadının Turkle evlenme yoluyla Turk yurttaşlığı kazanabılmesı ıçın 'otekı' uyrukluğundan ayrılması gerekmez Kadının ısterse otekı uyrukluğunu da surdurmesıne -bızım yasamız açısından- bır engel yoktur Sonuc Yukarıda cok ozetleyerek verdığımız bılgının de gosterdığı gıbı Turkle evlenen yabancı kadının Turk yurttaşlığına geçmesı ıçın zorunluluk yoktur, kadın ıste- mıyorsa eskı uyrukluğunda kalabılır Ama, Turk yurttaş- lığı kazanmak ıstıyorsa duşunulebılecek en buyuk ko- laylıklar sağlanmıştır Turkle evlenen yabancı kadın, eğer ıstıyorsa, hıçır makamın kararına onayına gerek olmaksızın Turk yurttaşlığını kazanır Boyle bır durumda kadın ıster Turk yurttaşı olur, ısterse olmaz, eskı uyruk- luğunu surdurmesıne de bızım yasamız açısından engel yoktur Turk yasası bu konuda dunyanın en ozgurlukçu duzenlemesı sayılsa yerıdır Turkle evlenme yoluyla Turk yurttaşlığı kazanan ya- bancı kadının yasası bu yuzden kadını uyrukluğundan yoksun bırakıyorsa, bu bızım sorunumuz değıldır Çağ- daş ınsan hakları anlayışına aykırı boyle bır yasa karşı- sında kadın o uyrukluğunu yıtırmek ıstemıyorsa Turk yurttaşlığı kazanmak ıçın bıldırımde bulunmaz Ama Turk yurttaşlığı kazanmak ıstıyorsa bunun ıçın bıldırım- de bulunur kolayca Turk yurttaşlığı kazanır boylece 22 kasım gunlu bu sayfadakı yazıda belırtılen o ılkel' ya- sadan da kurtulmuş olur Atatürk için Sabiha Sertel ne düşünüyordu? "Ataturk, Bınncı Dunja Harbı sonunda yıkılan ımparatorluğun enkazı üzennde yenı bır Turkıye kurdu Emperyalıst devletlere karşı, bın bır guçlük ıçınde bır kurtuluş savaşı verdı Bağımsız bır Turkıye'nın temellennı attı Doç. Dr. YILDIZ SERTEL S ayın Taner Kışlalı 'Bır Dıkta- tore Savgı başbklı yazısında, "Mustafa Kemal e karşı sava- şım vermış solcuyazar olarak nıtelendırdığı babam Zekenya Sertel'ın nasıl Ataturk'u ve devnmlennı olumlu değerlendırdığını anımsatıyor Ben de Atatürk donemınde sosyal haksızlıklara ve tek partı sıstemıne karşı savaşta en sert kalemlerden bın olan annem Sabiha Sertel'ın goruşlennı yansıt- mak ıstenm 20 Mayıs 1937 de Tan gazetesmde çıkan bır yazısında şu satırlan okuyoruz "19 Ma> rs, Atatürk'un Samsun'a ayak bastığı... İradesıni milletin ıradesıv le birleştirdiği bü- >ıık bır datanın donum noktasıdır 19 Ma- yıs'ta başlav an bu hareket bıze mıllı kurtulu- şu, tanhının bır devnnden dığer bır detrine geçışte cumhunveti >e Turk ınkılabını ka- zandırdı. Ataturk, kendısı için buyuk kıy- metler taşıyan 19 Ma>ıs gununu gençiik bayramı ıle bırleştınrken ne duşundu bılmi- yorum... Fakat bana övle geliyor kı Ataturk inkılabı >e cumhunyetı, daima geleceğe na- zaran geri kalan nesillenn eline teslim et- mektense, bu kıymetli vediasını gençlere emanet etmeyi daha emniyetli buldu..." Sabiha Sertel, bu yazısında cumhunyete ve devnmlere bağlılığmı gostermekle kalma- yıp, gençlere, ' Bugun sızındır 19 Mayıs köpru, Fener Stadı'na akan gençlık. Sam- sun toprağına bu tanhte ayak basan Ata- turk'un ınkılabını daha ılen. daha vuksek bır tekamule goturen ordudur Rap rap yururken "bugun" ayaklannın alündan kayıyor onlar yanna bakıyorlar" dıyor 1938 Kasımfnda Ataturk'un cenaze törenı uluslararası bır olaydı Tan gazetesı, toren- den roportaj yapmak uzere, Sabiha Sertel'ı Dolmabahçe Camısı nın mınaresıne gon- dermıştı Yazar oradanyapüğıröportajda şoyle dıyordu ' Mınareden gorduğum en haşmetlı, en gurur vencı gorunuş, evlenn balkonlanna pencerelenne, duvar ûstlen- ne yerleşen ınsanlann hıçkınMan tit Btt hıçkınklar yol boyu boyle devam etmışu Butun btr mıllet ağhyordu Bu. Turkıye'de hıçbır devlet adamına. hıçbır padışaha. hıçbır kahramana karşı gostenlmemış bır saygı ve sevgıydı Butün bır mıllet ağlıyor- du Türk halkı. kurtancısına karşı duydu- ğu mınnetı gozyaşlan ıle dıle getınyordu Unutmayalım kı bu satırlan vazan Sabiha Sertel. 1924'te gazetecılık havatına başladı- ğı gunden ben, eşı Zekenya Sertel'le bera- ber Mustafa Kemal'den tokat yemış, mahkemeler. hapısler, surgunler bırbınnı kovalamıştı Ancak butun bunlar her ıkısı- nın de ınkılaplan, ılena adımlan. ulusal bağımsızlığın konınmasını alkışlamalanna engel olmamıştı " Roman Gıbı' başlıklı anılannda Sabiha Sertel. Kemalızmın olumlu ve olumsuz vanlannı elealarak bır değerlendırme yapı- vor Ona göre Ataturk devnmcıydı Fran- sız ve Sovyet devnmlennden etkılenmıştı Ancak Turkıye'de yapılan değışmelerde sosyal yapı değışmelen ıkına planda kaldı Bır toprak reformu yapılamadı. sanavının gelışmesıne paralel olarak doğan ışçı sınıfı orgutlenemedı Boylece burjuva demokra- tık reformu tamamlanamadı Bu eleştınvı yapan Sabiha Sertel, genelde Ataturk un yaptıklannı şovle değerlendınyor ' Ataturk Bınncı Dunya Harbı sonunda yıkılan ımparatorluğun enkazı uzennde yenı bır Turkıve kurdu Emperyalıst dev- İetlere karşı bınbır guçluk ıçınde bır kurtu- luş savaşı verdı Bağımsız bır Turkıye'nın temellennı attı Saltanat ve hılafetı yıkü Şenat kanunlan yenne Medenı Kanunu getırdı Reformlar yaptı Bu, Turkıye olçu- sünde bır dev nmdı Ilen surduğu altı ılkey- le (cumhunvetçılık, laıklık v s) sosval ve kulturel alanlarda onemlı değışmeler yaptı Şenat kanunlanvla eskı Muslumanlıİc akı- delenne bağlı Turkıye'yı şenatın tahakku- munden kurtardı Dınle devletı avırdı. dının eğıtım uzennde- kı gencı baskısını kaldırdı Cumhunyetçılı- ğı. devletın değışmez rejımı olarak anaya- saya geçırdı Halkın egemenhğıne dayanan bır devlet sıstemı kurmak ıstedı Çağdaş Avrupa toplurnjarrnda j-ürütûlen demok- rasîyı Tûrk ioplumun'auygulamavaçalıştı Fakat Turkıye'nın o günku şartlan ıçınde. yenılığe duşman olan tutucu. gencı zümre- ler karşısında, rejımı korumak ıçın baskı sıstemıne geçmek zorunda kaldı Mıllı Kurtuluş Savaşı nda henuz gelışmekte olan burjuvazıve dayandığı ıçın, "halkçılık' ılkesını gereğı gıbı gerçekleştıremedı Ataturk mıllıyetçı ıdı Onun mılhyetçılığı 1908 devnmınde ortaya çıkan mıllıvetçılık gıbı, ırk esasına dayanmıyordu Turkçulu- ğe (Pan Turkızme) karşı ıdı Onun Tur- kıye nın dışında çeşıtlı bolgelere dağılmış olan Turklen kurtarmak gıbı bır amaa yoktu Ancak vabancı sermayeve. memle- ketın ekonomısını elınde tutan azınlık ser- mayesıne karşı Turk burjuvazısının gelıştı- nlmesını ıstıyordu Devletcılık ılkesınm temehnde bu mıllıyetçı goruş v ardı He- def emperyabstlenn ekonomık-pohtık nufuzunu kırmaktı Unutmavalım kı Sabiha Sertel bu satırlan 1968 de ve vurtdışında kaleme almıştı O gunlerde uzennde ne herhangı bır baskı vardı ne de bırtakım haksız saldınlara uğ- ramasından oturu Kemalızmı ve Mustafa Kemal ı savunma gereğı O sadece ılen gö- ruşlu, yurtsever bır aydın gıbı yazıyordu. ıçtenlıkle Kemalıst donemdekı uygulama- lann bazı olumsuz yonlenne değınmekle de belkı bıze ornek oluyor Haksız ve bı- lımsel olmaktan, tanhı gerçeklerden çok uzak saldınlar karşısında aşın bır Ataturk korumacılığına duşmeye de gerek vok Ataturk ve kurduğu bağımsız cumhunyet, yaptığı devnmler bırer tanhsel yapıt gıbı onumuzde Onlann korunmava, savunul- maya gereksınımlen de yok Tanhımızı olduğu gıbı bılmeye çalışahm yeter PENCERE TARTIŞMA Devlet Memurları Yasası-^_- _—- a^alanmız ^ ^ f ıçınde en çok % / değıştınlen ^f yasalann I başında 657 -JL. SayıhDolet Memurları Y asası gelmektedır Özellıkle 1980yılındansonra çıkanlan K H Kararnamelerle yasa koku olmasa da yapav değışıklıklereuğramıştır Bu değışıklıkler nevetkıyasasını çıkaran TBMM'ye, ne K H Kararnamelen hazırlayan ve uvgulavan hukumetı tatmın etmışvenede devlet memurunun y uzunu guldurmüştur Bu değışıklıklerlememuraylık ve ucretlen arasında sureklı dengesızlıkler oluşturulmuştur \dû ve dengeh aylık sıstemı yaratılamamış, memurlar yuzde 80'lere v aran enflasy on karşısında gıderek yoksullaştınlmıştır Çoktan anlaşıldı kı memurlar ancak \c ancak orgutlenerck baskı \e menfaat grubu oluşturarak ışçılergıbı daha adıl ucret sıstemıne gecebırırler Sozkonusu orgutlenme oluşturulup toplu pazarlık hakkını alana kadar mevcut yasada bazı değışıklıkler yapılarak. memurlann avlık ve dığer ozluk haklannda adaleı vedengekurulabılır Bu değışıklıklen şoyle sıralavabılınz I - Ozluk haklan kadroy la sınırlı tutulmamalıdır 2- Kadrosuzluk nedenıyletcrfi edemevenlere kadrosuzluk tazmınatı odenmesı gerckır Boy lece terfı edenle cdemey cn arasındakı maddı kayıp onlenmış olacaktır Yan odemeler v e ozel hızmet tazmınatlan hastanelerden yararlanma ve dığer haklar avlık derecesınegore duzenlenmelıdır 3- Aylık derecesının saptanmasında kıdem ve tahsıl durumu gozonunde tutulmalıdır Orneğın yuksekokul mezunu bır memurunavlıkderecesı I 4 olduğu halde kadro derecesı 4 dereccnın altında olabılmekte ve kadro derecesı 1 derece olan avnı kıdemde olan emsal mcmurlann vararlandığı ozel hızmet tazmınatlanndan yararlanamamaktadır 4-Avlıkbaşıbozukluğunason venlebılmesı ıçın memurlar arasındakı vergıve aylık dengesızlıklenne neden olan % crgı dışı ozel hızmet tazmınatlan gıbı gecım vardımı nıtelığındekı her turlu odemeler kaldınlmalıdır Bunun venne belırlı donemlerde ışçılere odenen ılavc odemeler yapılmalıdır 5- En az geçım ındınmıne konutfonuna zorunlu tasarruf kesıntılenne son venlmelıdır 6- Memurlann uzenndekı vergı v uku azaltılma lı, memur ay lıklanna uygulanan gelır vergısı oranı duşurulmelıdır 7-Sıalsıstemındede değışıklıkler yapılarak nesnel vedemokratık olmayan. sıcıl amırlen arasında olçu bırlığı bulunmayan duvgusal dav ranış'ann etkısı altında olan gızlı sıcıl sıstemınden vazgcçılmelı dısıplıncezası almayan memurlar duzgun sıcıl almış sayılarak terfi ettınlebılmelıdır Sıaller açıklanmalıdır Memurlan üstlen karşısında baskı altında tutan, huzursuzluklara \ol açanövıllık sıcıl ortalamasına gore bır kademe v enlmesı esası terkedılmelıdır 8- Memunyete ılk gınşte ve ust duzey memunyetlere atamalarda ÖSV M sınavn u\ gulanarak "adama göre memuriyet" somurusune olanak tanımamalıdır Çalışma yen ve koşullanna gore ış degerlendınlmesı yapılarak kadro standarduasyonuna (tek bıçımleştınlmesı) gıdılerek eşıt ı^e eşıt ucret, tek ışe tek ucret ılkesı getınlmelıdır Unutulmamalıdır kı daha ıyı bır kamu hızmetı. dengelı ve gerçekçı bırpersonel yasasıyla gerçekleştınlebılır Muzaffer Kulular / Sayıştay Uzman Denetçisi Lozan...Profesor Seha Meray, eşı bulunmaz bır ınsan çok de- ğerlı bır hukukçuydu, daha 1964 te Uzay ve Mılletlera- rası Hukuk adlı kıtabını yazması geleceğe nasıl baktı- ğını vurgular Meray genç denecek bır yasta 1977 de gozlerını ya- şama kapadı, ama arkasında cekı tası gıbı yapıtlar bı- raktı hele Lozan Konferansı na ılışkın sekız cıltlık çalış- ması, gelecek kuşaklara paha bıçılmez bır armağan- dır Lozan Barış Konferansı-Tutanaklar, Belgeler adlı yapıtı Ankara Sıyasal Bılgıler Fakultesı basmıştır Ön- soz Ismet Paşa'mndır Ilk cıldın bıı mcı sayfasında Ata- tûrk'un Lozan a ılışkın bır degerlendırmesı var Bu muahedename Turk mılletı aleyhıne asırlardan ben hazırlanmıs ve Sevr Muahedenamesı yle (anlaş- ması) ıkmal edıldıgı zannedılmış buyuk bır suıkastm ınhıdâmını (yıkılışını) ıfade eder bır vesıkadır (belgedır) Osmanlı devrıne aıt tanhte emsalı nâ-mesbûk (benzen olmayan) bır sıyası zafenn esendır Ismet Paşa nın Önsozu bır kez değıl on kez okun- ması gereken bır ıçerık tasıyor koseme yalnız bırkaç satırını almak ıstıyorum Inonu dıyor kı - Bız (Lozan da) 1918 maglubıyetmı uzenmıze almı- yorduk Galıp devletler 1918 galıplen durumunda ısrar etmek ıstıyorlardı Bu sartlar altında Konferans toplan- dı' 23 Ağustos 1923 te Buyuk Mıllet Meclısı Lozan Antlaş- ması nı onaylayınca Ismet Pasa başarılan ışın altını şoy- le cızıyordu - Bu vatanın adı Turkıye dır O Turkıye'yı bu mua- hedenameler ıfade ve tavzıh etmektedırler ' • Seha Meray m Lozan ını baştan sona okudum der- sem yalan soylemışolurum başvuru kıtabımdır sayfa- larını karıştırdıkca saşarım bu kadar ayrıntılı bır çokus tanhının korduğumleşmıs sorunlarının altından Kema- lıstler nasıl cıkabılmışler7 Bu soluk bu guç bu sabır bu ıstenç bu bılgı ve bu yetkınlık nasıl bır araya gelebıl- mış? O zaman Mustafa Kemal e ve Ismet Paşa ya say- gım daha da artar Ustunde basımız dık yuruyebıleceğı- mız bu vatanı bıze verenlere sevgım yoğunlasır palavra ya da şırretlıkle bu tanhsel gerçeklığı ortbas etmek ıste- yen zavallılara da acırım Lozan Antlasması nın Turkçe metnı her avukatın ya- zıhanesınde bulunur Cunku ' Dustur da yayımlanmış- tır Ancak bu metınle yetınmek eksık kalmak demektır Gerektıgınde basvurulacak bır ana kaynak gereklı değıl mı 9 Konferans tutanakları Turkçeye bır kurulca çevrıl- mış 1924 te eskı yazıyla yayımlanmıstır Ancak yenı kuşaklar eskı yazıyı oğrenseler bıle bu metnın dılını an- layamazlardı Profesor Seha Meray, Lozan'ın 50 ncı yılı- na doğru tek başına bu ağır gorevı ustlenmış dort dort- luk bır bılımsel çalışmayla ceşıtlı kaynaklar arasında kıyaslama da yaparak Lozan ı bıze kazandırmıştır • Seha Meray 14 Ocak 1970 te bınncı cıldı bana ımzala- mıştı aradan 12 Mart ara rejımı geçtı bır sure ıçerı gırdım, cıktım gazeteden ayrı kaldım, yapıtının bınncı cıldını, Meray 4 Aralık 1973 te bır kez daha yolladı 'llhan Selcuk a en ıyı dılekler ve saygılarla Lozan ın 50 ncı yılında olduğumuzu mu anımsatıyor- du? "Gecmış olsun mu dıyordu 7 Lozan Antlasması Turkıye Cumhunyetı nın hukuk kaynağında temel taşıdır Son yıllarda Sevr yandaşları guçlenmeye başlayınca, zayıf kışılıklı — ya da kışılıksız— olanlar da Lozan ı ote- sınden berısınden çekıstırmeye basladılar Batı Lozan Antlasması nı kerhen ımzalamamış mıydı^ Sevr "halklara ozgurluk vermıyor muydu 7 'Rum, Ermenı ve Kurt arasında Anadolu nun paylaşımı ' yenıden ısıtılıp tezgâha suruluyordu Bu ham hayal e kapılanlar (açık ya da kapalı) TC ye saldırıda bırleştıler Mustafa Ke- mal'ı de ılk hedef tahtası olarak seçtıler Boşuna çaba1 Ataturk Cumhurıyetı nın temelı oylesıne sağlam atıl- mıştır kı onlar dısardan bızımkıler ıçerden elbırlığıyle ne kadar çalışsalar yıkamazlar VEFATVE TEŞEKKÜR Değerlı buyuğumuz, Cumhurı> et Gazetesı okuru, REŞAT ÖZKAYA'yı kd\ betmenın derın uzuntusu ıçındeyız Bu acı gunumuzde bızlerı yalnız bırakmayan tum akraba. dost \ e yakınlanmıza teşekkuru borç bılınz. AİLESİ T h e s ı a P a n a y i o t o u n u n y o n e t l m l n d e COMPANIA REMBETÎKA 1900 1 9 6 0 Istanbul Izm r AMna **Rembetİka n nın muzıkal oykusu eski yeşiVde S A r a l ı k P a z a r r e s ı S a h h a ' i ç h e r g e c e ESKİ VEŞIL «SDULHMtHAMIT CAD NO 61 »LIMHANE TAKSIM TEL 2SS 20 20 2S4 35 0* HUKUKSUZ DEM0KRASI HalitÇeknk 3 bası 30 000 (KDV ıçınde) Çağdaş Yaunları Turkocagı Cad 39-41 Cağaloğlu-İstanbul ÖdemekgÖDderilmez