Katalog

5 EKİM1993 SALI CUMHURİYET SAYFA DIŞ HABERLER 'Gorbaçov yargrfansın' •SOFYA(AA)- Bulgaristan'da aşın Milbyetçi Ulusal Menfaatleri Savunma Partisi lideri Ginço Pavlov ile Anavatan Çahşma Partisi lideri Çervenko Krumov. Çernobil faciasmdan soramlu tuttuklan eskı Sovyet lider Mihail Gorbaçov'un Bulgaristan'da yargılanmasını istediler. Parti liderleri, dönemin Sovyet Başkanı olarak Çemobil faciasmdan sorumlu tutulması gerektiğine inandıklan Gorbaçov'un Bulgaristan'a gelmesi için gereklı yol masraflannı karşılayacaklannı bildirdiler. AT'yeyeni ortaklar • LÜKSEMBURG (AA) - Avrupa Topluluğu, Çek Cumhuriyeti ve Slovakya ile ortaklık anlaşmalan imzaladı. AT Bakanlar Kurulu toplantısı sırasında imzalanan anlaşmalara, Slovakya adına Başbakan Vladimır Meciar. Çek Cumhunyeü adına ise Dışişleri Bakanı Josef Zielenıec imza koydu. AT, 1991 sonlannda Çekoslovakya ile ortaklık anlaşması imzalamış, ancak bu ülkenın bölünmesi ile ortayaçıkanÇek Cumhuriyeti ve Slovakya, yeniden müzakereler başlatmak zorunda kalmışlardı. AT daha önce de Doğu Avrupa ülkelerinden Polonya, Macanstan, Bulgaristan ve Romanya ile ortaklık anlaşmalan imzaladı. BatıŞeria'da patiama • KUDÜS (AA) - İsrail işgali altındaki topraklardan Batı Şeria'da, dün sabah, patlayıa yüklü birarabanın. İBiBİl ordu karargâhı- yakınında bır otobüse çarptığı bildinldi. Olayda. araba sürücüsünün öldüğü ve otobüste bulunan 13 kişinin yaralandığı kaydedıldi. BAtbanış suyunasoğuk •KAHİRE (AA) - Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) Su ve Elektnk Bakanı Hamid Bin Nasır El-Uveys, Türkiyenin önerdıği banş suyu projesinin maliyetinin yüksek olduğunu ifade ederek, denizden su antma yoluyla gereksinimlerini karşılamaya devam edeceklerini söyledi. Arap ülkelerinde yayımlanan Uluslararası Es-Sark El-Avsat gazetesinin haberine göre El-Uveys, ülkesinin başka ülkelerden su almaktan ve özellıkle Türkıye'nın banş suyu projesinden vazgeçtiğini bildirdi. MısııMsran işbirliği • KAHİRE (AA) - Mısır ile İsrail'in. Süvevş Kanah, •Akabe K.örfezi ve tsrail'deki İlet Limanı kıyılannın temizliği ve zehirli bitkilerden anndınlması için işbirüği yapacaklan bildirildi. fİu ülke arasındaki projelerin hacminin 112 milyon dolar olduğu ve projeleri ABD'nm finanse ettiği bildiriliyor. Romanya •STRASBOLRG (AA) - Romanya"nın Avrupa Konseyı'ne üyeliği onaylandı ve Romanya Avrupa Konseyi'nin 32'inci üyesi oldu. Strasbourg'daki merkezbinasına 30 üye ülkenin daimi temsilcilerinin toplanüsında. Romanya'nın üyelik başvurusu kabul edildi. İran'aRus radan •MADRİD(AA)- İspanya'nın lüks tatil beldesi Marbella'da üslenen uluslararası bir şebekenin tran ile Bosna-Hersek'e önemli miktarda sılah sattığı açıklandı. Yakalananiki Avusturyah ile bir şirket üzerinden Bosna-Hersek'e önemli miktarda silah sevkettikleri beürlendi. Doğu Avrupa ûlkeleri ıleeski SSCB yapımı silahlann, üzerinde Birleşmiş Milletler yanlı kiralık Rus uçaklanyla taşındığı da belirlendi. Rus yapısı'MİG'savaş ucaklannda kullanılan ileri teknolojiye sahip radarlan İran'a satmak isterken yakalanan şebekenin, Bolivya ve Panama'da da örgütlendiğı öğrenıldi. ABD, AT ve diğer ülkeler parlamentoya düzenlenen saldınyı onayladıklannı bildirdi Baü'danYeltsin'etaıııdestekDış Haberter Servisi - Batı dünyası, Rusya Devlet Başkanı Boris Yeitsin'in dün parlamen- to binasına düzenlediği saldınyı desteklediğini açıkladı. • YVashıngton muhabirimiz Fuat Koziuklu'nun haberine göre Başkan Clinton'ın önceki gece Boris Yeltsin'e tam destek verdiğini açıklamasının ardın- dan ABD Dışişleri Bakanlığı'- nın eski SSCB'den sorumlu yet- kilisi Büyükelçi Strobe Talbott dün verdiği demeçte, Boris Yeitsin'in muhafazakar muha- liflenne karşı gerekirse güç kul- lanması durumunda bile ABD'nin kendisini destekleme- ye devam edeceğini ortaya koy- du. Talbott, CNN Televizyonu'- na verdiği demecinde. Clinton yönetiminin ülkenin bir kan gö- lüne dönüşmesini önlemek için ne gerekıyorsa yapacağına inandığını söyledi. Talbott, "Boris Yettsin ve yandaşlannuı Rusya'da de- mokratikleşıne ve reform çaba- lannı güce başvurmadan ger- çekleştirmelerini istediğimizi daha önce de ifade eftik ve bunu söylemeye devam ediyo- nız, Ancak bu yolda, mohaİif- lerin prorokasyonlanyla karşı- laştıklannda, kendilerine ya da Moskova halkına ateş açıldığı- nda gerekli önlemler de ah- nmalıdır" şeklinde konuştu. ABD Başkanı Bill Clinton da, Rusya Devlet Başkanı Bo- ris Yeitsin'in ve gerçekleştirmek istediğj reform programının, ül- kedeki kanlı güç mücadelesin- den galip çıkacağına inandığını söyledi. Clinton dün California'da yaptığı açıklamada. halkın Yeltsin'i desteklediğini, Yeit- sin'in başanya ulaşacağını be- lirterek, "Durum banşçı bir şe- kilde çözülecektir, fakat gelecek Internauonal HeraM Tribune'den Başka gereksiz Mt ^ sorusoracak aSoJ olan var mı? flNj birkaç gün onlar için zor oJa- caktr" dedi. • Paris muhabirimiz Mişd Periman'ın haberine göre Fran- sız yetkilileri, son 24 saat içinde Yeltsin'i desteklediklerini 3 kez yinelediler. Pazar akşamı, hü- kümet sözcüsü Nicolas Sarkozy ile Dışişleri Bakanlığ) sözcüsü- nün, Yeltsin'i destekleyen açık- lamalannı, dün sabah Dışişleri Bakanı Alain Juppe'ün France- Inter Radyosu'na verdiği de- meçızledi. Bakan, "Biz Yeltsin'i, onu desteklemek zevki için destekle- miyonız. Biz, kendisini, gözü- müzde bir demokratikleşme ve reform süreci temsil ettiği için desteküyonız" dıye konuştu. Bu arada sağ eğilimli Le Fi- garo gazetesi, 1. sayfasındakı 8 sütunluk manşetinde. "Yeltsin iç savaş tehlikesiyle karşı karşı- ya"derken.soleğilimli Libera- iion gazetesi, pazar günkü ey- lemler karşısında başlangıçla kayıtsız Moskovalılann bu davranışıhı eleştirdi ve Yeltsin'e destek veren Batılılann. Mos- kova'dakı iküdann geleceği ko- nusunda şimdi tereddüte ka- pılabileceklerini öne sürdü. • Berlin muhabirimiz Dilek Zaptçıoğlu'nun bildirdiğinc gö- re Almanya Dışişlen Bakanı Klaus Kinkei yayımladığı bildi- ride, ülkesinin Rusya'daki HİKMET ÇETİN Moskova'da durum kaygıvericiDış Haberier Servisi - Dışişleri Bakanı Hikmet Çetin, Rusya'daki gelişmelerden Türkiyenin büyük endişe duyduğunu ve kan dökülmesınin engellenmesini ıstediğıni söyledi. BM'nin 48'inci dönem genel kurul çalış- malanna kaülan Çetin, Ankara'ya dönü- şünde yaptığı açıklamada, Türkiye'nin Rusya'da istikrann sağlanmasını, siyasi ve ekonomik reformlann sürmesiru ıstediğıni belirtti. Türkiye, Yeltsin'i destekliyor mu" şek- lindeki bir soruya verdiği yanıtta ise Çetin, Yeitsin'in Türkiye'den herhangi bir destek talebinde bulunmadığını belirtti. Çetin. "Kişilerden çok savundukları ilkder önemli- dir. Rusva'da demokratik ve ekonomik re- fomıiann devamı gereklidir. Bizim desteği- miz bir an önce istikrann sağiamnasmdan yanadır"dedı Bûyükelçiliğiıniz güvende Cumhuriyet muhabiri Halak Geray'ın temas kurduğu Moskova'daki Türk Büyü- kelçiliği'nde, Rusya Devlet Başkanı Boris Yeltsın'in, parlamentovoı "fiilen etkisiz ha- le getirmeye devam ettiği" ancak Mos- kova'da Yeltsin'e karşı muhalefetin göster- diği gücün, gelecek açısından önemli sonuçlar doğuracağı yorumu yapıhyor. Rus halkı, Moskova'daki gebşmelen Ame- rikan CNN televizyonundan canh olarak izliyor. Büyükelçilik yetkilileri, elçiliğin güven- lik içinde olduğunu, çaüşmalann büyükel- çilik binasının bir kilometre yakjnına kadar geldiğini de beKrtiyorlar. Ancak bu çaüşmalann siyasi mi, yoksa kanşıklığı fır- sat bılen çetelerin catışması mı olduğu bili- Parlamento binası Beyaz Ev, Ycltsin'in emriy le çevresini kuşatan tanklardan açılan ateş sonucu kismen \ andı. i anklann dün sabah aşlatılan harekâtta- nemiyor. ki ağırlığı büyük ölçüde hissedildi. .Alevler içindeki parlamento binasına giren özel birlikler. etraflannı kuşatan tankların > ardımn la koruıuna sağladılar. MOSKOVA NOTLARI olaylan "büyük endişe ile iz- lediğiııi" kaydetti. Bildiride. güç kullanılması da kınanarak, "Reform süreci teh- likeye düşmemelidir. Abnan hü- kümeti, De> let Başkanı Yeitsin'- in izlediği demokratikkşme \o- lunu ve aralık ayında demok- ratik seçimler yapılmasuıı des- tekliyor" ıfadesi kullanıldı. • Londra muhabirimiz Edip Emil öymen'in haberine göre İngıltere Başbakanı John Ma- jor, Rusya Devlet Başkanı Bo- ris Yeltsin'e verdiği desleği yi- neledi. Major, tngiltere Başbakanlı- ğı tarafından yayımlanan bildi- risinde, Yeitsin'in Rusya'da "zor bir durumla karşı karşıya olduğunu" \Tirgulayarak. "4 On- ceki gün Moskova'daki korkunç saldınların sorumlulannm, sivU ve demokratik prensiplere saygı- lan yok" ifadesini kullandı. • AA'nın habenne göre Av- rupa Topluluğu'nun, Rusya Devlet Başkanı Bons Yeitsin'in parlamento içindeki karşıtlan- na karşı güç kullanmasını des- teklediği bildirildi. AT Dönem Başkanı Bel- çika'nın Dışişlen Bakanı Willy Oaes, AT'nin güç kullanılma- sını destekleyip desteklemediği- nin sonılması üzerine, "Evet destekliyoruz... En az zararla, düzenin geri gebnesini umut edi- yonız" di>e konuştu. • Madrid muhabirimiz Ali Ktşlak'ın bildirdiğıne göre Rus- ya'daki son gelişmelere İspanva basını ve televizyonu geniş yer verdi. Tüm gazeteler, tam sayfa haberlerinde, Rusya'nın bir iç savaşın eşığine gelmiş olması korkulannı yansıttılar. İspan- ya, daha önce Yeltsin'i destek- lediğini açıklamış. ama sosya- list hükümetin bu resmi açıkla- ması, sosyalist partinin sol ka- nadı Guerraalann ve aynca Komünist Partisi'nin tepkileri- ne neden olmuştu. •Japonya Başbakanı Mori- biro Hosokawa, Rusya Devlet Başkanı Boris Yeltsin'e desteği- ni yineledi. Japonya Başbaka- nı, mecliste mılletvekillerine hi- taben yaptığı konuşmasında, Rusya'da düzenin en kısa za- manda yeniden sağlanmasını ümit ettiğini söyledi. Televiz- yondan da yaymlanan konuş- masında Hosokawa, "Japonya, Rusya'daki reformlan destekle- meye devam etmelidir" dedi. • İskandinav ülkelerinden Isveç'te siyasi liderler, Yeltsin'i destekledıklenni. fakat iç savaş çıkmasından endişe duydukla- nnı dile getirdiler. Eski komünist ülkelerden Romanya'nın Devlet Başkanı Ion Ilieşcu ise Rusya'daki du- rum konusundaki yorumunda, "Rusya'da demokratik güçlerin yanındayız. Duruma barışcı bir çözüm getirilmesini istivoruz" dedi. Yeltsin yaııdaşlaıı kelle îstiyor HAKANAKSAY MOSKOVA - Zafer nutuklannı ve silah seslerini aynı anda duyduk dün Moskova'da. Yeltsin, silahlı muhalefete hoşgörü gösterilmeyece- ğini söyledi. Yeltsin yandaşlan ise li- derlerine "çekingen davTanmaması" ve "bu tarihsel fırsattan vararla- narak, bütün komünistlere cezasmı vennesi" yolunda baskı yapmaya başladı. Cumhuriyet'de 7 Eylül 1991'de "KeUe isteme zamanı" başlığıyla ya- yımlanan ilk yazımı anımsadım. O zaman, Yeltsin yandaşlannın önemli bir bölümü, yalnızca basün- lan darbenin liderlerinden değil. tüm komünistlerden hesap sorul- masını talep etmişti. Ancak başını Yeitsin'in, Hasbulatov'un ve Ruts- koy'un çektiği yeni yönetim, soğuk- kanh davranmasını becerebilmişti. Acaba şimdi de aynı soğukkanh tu- tum izlenecek miydi? İlk izlenimler, parlamento liderle- rinin dırenışinin tümüyle bastınl- masmdan sonra başlayacak dönem- de, çok sayıda kovuşturma ve yeni geriümler yaşanacağının işaretleriy- le dolu gibiydi. Parlamento binasının ilk 4 katı- nın düşürüldüğü sıralarda, Cumhu- riyet Moskova Bürosu'nu telefonla arayan Pravda gazetesi yönetim ku- rulu üyesi, yanm saat sonra gazete- lerinin kapaülacağını, gazetelerimiz arasındaki haber veyorum alışverişi anlaşmasma ilerde bir gün devam etmeyi umduğunu ifade ediyordu. Az onra Sovyetskaya Rossiya ve Dyen gazetelerinin de kapatıldığı haberi geldi. İnsanlar şaşkınbk ve panik için- deydi. Daha bir gün öncesıne kadar, iktidar ile muhalefet arasındaki ça- tışmalardan bile habersiz olan pek çok kişi vardı Moskova'da. Ancak dün yoğun silah sesleri ve kentin te- pesinde uçuşan helikopterler herke- si uyandırdı. Televizon sık sık olayla ilgili görüntüleri yayımladı. Yurt- taşlann banlan evlerinde ve iş yerle- rinde, bazılanysa pariamento bina- sına yakın bölgelerde, çaüşmalan sanki bir kovboy fılmi gibı izliyor- lardı. Başkentin merkezi ise tanınmaya- cak durumdaydı. Beyaz Ev olarak adlandınlan parlamento binasında beyazlıktan eser bile kalmamışü. Alevler, isabet alan binadan dışan taşıyordu. Herhalde bundan sonra parlamento binasmdan geriye kala- cak enkaz, birbirleriyle uzlaşama- yan Rusya liderlerinin arasındaki anlaşmazlığın yarattığı kanlı ortamı aayla anımsatacak bir hüzün anıtı olacaktı. Moskova'da dün yaşanan olağa- nüstü koşullar, belki ancak 1917 Bolşevik devrimı ve İkinci Dünya Savaşı sırasındaki ortamlarla kıyas- lanabilirdi. 9 milyon nüfuslu güze- lim Moskova'da gözyaşı vardı, kan vardı, hepsinden fazla da kın vardı. Aynı ülkeyi, aynı kenti paylaşan in- sanlar, farkh liderleri destekledikle- rinden dolayı birbirlerinın kanlan- na susamış durumdavdılar. Sanki son yıllann bütün ekonomik. politik ve etnik sorunlannın birikiminden oluşan kini, silahlann tetiklerine yükJemek için acele ediyorlardı. Sürekli olarak ölü sayısının arttı- ğına ilişkin haberier geliyordu. Olenlerin çoğu gencecik insanlardı. Hava ise dün -inadına- öylesine güneşli, dünya öylesine yaşanasıydı ki!.. Moskova'daklolaylar, daklka dakika nasılgell$tl? Parlamento saldınsı, sabah 9'da başladıYeltsin yanhlannın parlamento binasına dün sabah başlatüklan saldın, Türkiye saatiyle dakika dakika şöyle gerçekleşti: • 7.20 - Yeltsin'e bağh askeri birlikler, Kremlin'in ve Savunma Bakanlığı Genel Merkez binasının çevresinde mevzilendi. Yeltsin karşıtlannın kuşattığı Rusya Televizyonu binasındaki çatışmalar hafifledi. Yehsin yanlılannın bına üzerindeki denetimi sürüyor. • 8.45 - Devlet Başkanı Yeitsin'in temsilcileri. parlamento temsilcileriyle görüşmelere başladılar. Askeri birlikler Moskova'ya girdi. Görüşmeler, anlaşmazlıkla sonuçlandı. •9.15- Parlamentoyu kuşatan zırhlı personel taşıyıcılanna, parlamento binasmdan ateş açıldığına ilişkin görüntüler televizyonlarda yer aldı. Interfaks, Yeitsin'in, binanın boşaltılması için birliklere emir verdiğini duyurdu. • 9.20- RIA haber ajansı, bir gece önceki çatışmalarda en az 25 kişinin öldüğünü bildirdi. • 10.00 - Parlamento binasının çevresinde çatışma sesleri duyulmaya başladı. Yeltsin yanhsı birlikler ve tanklar, binayı kuşatıyorlar. • 11.00-Yeltsin,televizyondabirkonuşma yaptı. Olaylan, 'faşist-komünist bir ayaklanma' olarak tanımlayan Yeltsin, 'ayaklanma'nın en kısa sürede bastınlması için kesin emir verdiğini açıkladı. Parlamentonun devlet başkanı ilan ettiği Rutskoy, Yeltsin ile ateşkes yapıp anlaşma masasına oturabileceklerini söyledi. • 12.00 - Parlamento binasının bir penceresinde, beyaz bayrak görüldü. • 12.15 - Rusya Başbakanı Viktor Çemomirdın, parlamento binasındaki bazı komünistlerin teslim olmaya karar vermelerinin üzerine hükümet birliklerine, parlamento binasının bir bölümünde ateşi kesmeleri emrini verdi. • 12.20 - Interfaks'a göre, Aleksander Rutskoy. parlamento binasındaki silahlı gönüllülerin teslim olması önerisıne sıcak baktığını bildirdi. • 13.20- Parlamento Başkanı Ruslan Hasbulatov. ateşkese ve görüşmelere haar olduğunu, ancak teslim olmayacaklannı duyurdu. • 14.00- Yeltsin'e bağlı birlikler, parlamento binasını tank ateşine tutmaya başladı. Binanın 13. katından siyah dumanlar yükselmeye başladı. Tanklar Parlamento'ya saldırdı Beyaz Ev, Moskova Nehri'nin karşı yakasında mevzilenmiş tanklarca bombalandı. BDTülkeleri Yeitsin'in yanında MOSKOVA (AA) - Dağjlan Sovyetler Birliği'nin yerini alan Bağımsız Devletler Topluluğu'nun (BDT) yedi ülkesinin li- deri, Moskova'daki siyasi mücadelede kan .dökülmesınin sorumluluğunun, parlamentonun muhafazakâr lider kad- rosuna ait olduğunu bildirdi. Ukrayna Devlet Başkanı Leonid Krav- çuk, Kazakistan Devlet Başkanı Nursul- tan Nazarbayev, Kırgızistan Devlet Baş- kanı Asker Akayev, Özbekistan Devlet Başkanı tslam Kerimov, Azerbaycan Milli Meclis Başkanı Haydar Aliyev ve Ermenisten Devlet Başkanı Levon Ter Petrosyan tarafından ya>ımlanan ortak açıklamada, Rusya Devlet Başkanı Bo- ris Yeltsin ve hükümetin. ülkede demok- rasi ve insan haklannı korumaya çalış- tıklan vurgulandı. Liderler ortak açıklamalannda. Rus- ya'daki siyasi mücadelenin yeni insan kayıplanna >ol açmaması için ellerinden gelen desteği vermeye hazır olduklannı bildirdiler. Moldova Devlet Başkanı Mirça Sne- gnr ise Yeltsin'e gönderdiğı destek mesa- jmda, Rusya liderinin verdiği mücadele- nin yalnızca kendi ülkesinde değil, tüm eski Sovyet cumhuriyetlerinde yeniden canlandınlmaya çalışılan komünist ör- gütlenmeye karşı kararlı bir savaşım ol- duğunu belirtti. BDT üye ülkelerden Beyaz Rusya da Moskova'daki kanlı olaylardan sonra Yeltsin'i desteklediğini bildirdi. Beyaz Rusya Meclis Başkanı Stanisiav Şuşke- viç, Rus liderin davranışını "hakb ve doğ- ru" olarak tanımladı. Gürcistan'dan da destek Öte yandan eski Sovyet cumhuriyetle- rinden olduğu halde BDTye üye olma- yan tek ülke Gürcistan da Yeltsin'i des- teklediğini açıkladı. Devlet Başkanı Eduard Şevardnadze, Yeitsin'in parlamentoyu destekleyen güçlere karşı kuvvet kullanmasını sa- vundu ve parlamento yanlısı güçlenn de- mokrasiyi tehdit ettiğini söyledi.