Katalog

3 EKİM1993 PAZAR CUMHURJYET SAYFA DUNYADAN KapitaüzminD. Aknanlaraihaneti Ahnanya'nın büieşmesi, hem Batı'da, hem de Doğu'da > aşay anlar jçin sıkınülı günler getirdi. Ancak birleşmenin sonucunda Batı yukarıda gorükn Mercedes kadar, Doğu ise Trabant kadar zarar gordu. A lmanya, uznn zamandır yı- tık olan Doğu kısmını, 1990'da yenıden mşa etmeye başladığında, Karl Merz, bu yola onculuk etmesı beklenebılecek nıte- hktekı kışılerden bınydı Yaklaşık yanm yüzyıl boyunca Berbn Duvan'nın sosyahst kısmın- da sadık bır kapıtalıst olarak kal- mış, Doğu Almanya'nın küçuk bır kasabası olan Oranıenburg'takı nal- bur dükkanında, serbest gınşım ru- hunu ayakta tutmuştu Şımdıyse ıf- lasın eşığınde Merz'ın oyküsu, demokrasının Soğuk Savaş'ı yenılgıye uğratması- nın ardından henuz uç yıl geçmış- ken, Doğu Avrupa'nın nı>e Polon- ya, Lıtvanyada eskı komunıstlen ış- başına getırdığı, nıye Almanya ya da başka yerlerde Neo-Nanlen des- tekledığı sorulanyla da ılışkıb Iİhanet duygusu ağır basıyor Olan şu, Karl Merz gıbı ınsanlar, uzun yıllardır kavuşmayı ıstedıklen sıstem tarafından ıhanete uğratıl- dıklan duygusunu gıderek daha de- nnden hıssedıyor 64 yaşındakı Merz dükkanında oturup, vıdalar, cı\atalarla uğraş- mak yenne, Alman hukumetıne ve dev çelık şırketı Krupp AG'ye karşı savaşaçtı Merz'ın kendısını Oranı- enburg'da bır halk kahramanına donuştüren savaşı kazanma şansı ısehıçvok Oranıenburg, Berlın ın hemen kuzeymde, 30 bın nufuslu eskı bır ü- caret ve sanayı merkezı Ortaçağ'- dan ben bu konumunu sürduren kasabada komünıst rejım sırasında kurulan çelık sana\ı nufusun daha buyük gınşımlere duvduğu tutku>u ateşledı Yaklaşık 40 yıl dcvam eden ko- lektıvızasyon ve kamulaştırma süre- ane rağmen. Merz. buyuk buyuk- babasınm 153 vıl once kurduğu nalbant dukkanını ışletmeyı başar- mıştı Merz, "Her vübirazdahafaz- la para ka>bettik, de>let bizi istemi- yordu" dıvor ve ekhyor "Ama, bir gun yeniden gerçek bir iş vapabilece- ğimize olan inancunı hiç kaybetme- dun." Beklenen gun. 2 aralık 1990'da ıkı Almanya'nın bırleşmesıyle geldı Fakat ne Merz ne de Oranıenburg'- dakı dığer "girişimcUer" Krupp'un. Doğu Almanya hızla kapitalist sisteme geçerken halk bunun bedelini ödemek durumunda kaldı. Kân temel alan serbest pazar ekonomisi doğrultusundaki uygulamalar, fabrikalann kapanmasına, küçük ışletmelenn kâğıttan binalar gibı devrilmesine yol açtı. çelık fabnkasını Alman hukumetın- den satın almak ıçın daha altı hafta once bır anlaşma ımzaladığından haberdardı Bu anlaşma, bolgedekı butun kuçuk yatınmlann değersız- leşmesıne >ol açıyordu Anlaşma, Bonn'un Doğu Al- manya'dan mıras kalan 13 bın ka- dar devlet elındekı şu"ketın ozelleştı- nlmesını yurutmek ıçın kurulmuş olan Treuhand ajansının yaptığı ılk satışlardan bın arasında yer alıyor- du Amaç. Krupp'un fabnkayı daha da modernleşürmesıydı Boylece, tabrıka kâr yapan bır kuruluş hahne gelecek ve başka şırketlen de Doğu Almanya'dakı mulklen almaya yonlendırerek, Treuhand'ın çabal'a- nna yardıma olacaktı Kasaba halkı anlaşma maddelen- nı bılmıyordu çunku bu bır devlet ve şırket sırnydı Yalnız. 8000 met- rekarelık alan ve çevresındekı drazı- ye metrekare başına 5 mark odendı- ğı soylentılen dolaşıvordu Oranıenburg Beledıve Başkanı Baş Danışmanı Hans-Joachim Lae- sicke, "Beledije bıle anlaşmanın tek bir sözcüğünu gormedi" dıvor ve ek- hyor " Ama olan bitenin, Treuhand'- uı amaçladığından farklı olduğu su goturmez." Krupp, Oranıenburg'a geldıkten ıkı yıl sonra 1200 ışçının hepsını ış- ten çıkartü. fabnkayı çevresındekı araayle bırlıkte satışa çıkardı Laesıcke. "Krupp, bu tesise bir fe- nik bile yatırmadı. Onlara, gen alıp işletmcye gönullu olduğumuzu soyle- dik, ama ilgileıunediler bile" dıyor Krupp un Oranıenburg'dakı pro- je muduru Rolf Fnuıke. satış hak- kında açıklama > apamayacağını bıldınyor Fabnkayı, buyuk supermarket ve konfeksıyon zıncırlenne sahıp olan Schleshvvıg Hollsteın satın aldı Merz, "Kucük bir tüccarın bunlar- la baş edebibnesi mümkün değiT dı- vor "Biz Doğu AlmanJaruı açtığı dükkanların en ufak bir şansı bile jok." 4000 kışının çalıştığı Treuhand'a 1990 yılında zor bır gorev, butun bır devlet ekonomısını -ustelık de 1995 vılına kadar- ozelleştırme gorevı ve- nldı Ajans, e>lul ortalanna kadar. 12 bın 608 mulkun neredeyse hepsı- nı 44 1 mılyar marka (yaklaşık 335 tnlvon lıra) sattı Treuhand ın sozcusu Irene Lıe- bau "Dene vanıl yöntemınden başka seceneğimiz voktu" dıy or ve eklıyor "kabul etmek gerekır ki. başiangıçta hatalar yaptık." Lıebau. Oranıenburg çelık anlaş- masının veterınce sıkı olmadığını sovluvor "Krupp bazı sözler >erdi. İyı tanınan bır şirket olduğundan, nı- vetlerin karşılıklı olarak açıklanma- sına gÜAendık."' Lıebau "Knıpp'un Oranienburg'- da yaptıklarının ahlakla bağdaştığı belkı soylenemez ama her şey yasala- ra uygun'" dıyor Krupp deneyımının fıyaskoyla sonuçlanması uzenne, Treuhand anlaşmalan daha sıkı tutmaya baş- ladı Ancak anlaşma maddelen hâlâ saklı tutuluyor Aksı takdırde şır- ketler soz konusu mulkler ıçın Bonn'la goruşmeye yanaşmayabı- lır Merz ıse olaylann akışını tersıne çevırmeye çalışan belkı de tek kışı Merz, ağustos ayında. kasabadakı başka tuccarlann da katıldığı bır gunluk bır grev duzenledı Amacı. kasabadakı butun ışletmelenn ka- panma durumunda olacaklannı gostermektı Karl Merz gıderek suyunu çeken kendı parasıyla Alman mahkemele- nndepekçokdavaaçtı Merz, dava- larda en azından kasabanın en onemlı endustnsını yıkan ve >enı fı- hzlenmektekı pek çok ışletmenın de boğulmasına yol açabılecek anlaş- manın hukumlennı gormelenne ızm venlmesı gerektığını ılen suruvor Merz, "Butun bu >ıllar bovunca, şimdi silinip gitmek için sataş \erme- dim" dıyor Frank Viviano ingiltere Istihbarat kacınlann elinde H aber Merkezi - Ingılız hukumetı, ısühbarat faalıyetlenne ıhşkın başlattığı şefTaflık pobükasma paralel olarak. ıç ıstihbarat teşkılau MI5'ten sonra ulkedekı en ust duzev ıstıhbarat bınmı olan "Karşı Casusluk Teşkilatr'nın başına da bır kadını getırdı Iç Isühbarat Teşkılatı MI5'm Başkanı Stella Rinunington'dan sonra kabınede halen Savunma ve Denızaşın Ulkeler Istıhbaratından Sorumlu Sekretary a gorevını yunıten, 53 yaşındakı eskı dıplomat Pauline Ncville-Jones karşı casusluk teşkılatı MI6 ıle hukumetın gızlı dınleme merkea GCHQ arasındakı ışbırlığının sonuçlannı değerlendıren Ortak Istihbarat Komıtesı'nın başkanlığına getınldı Ortak Istihbarat Komıtesı Başkanhğı nı onumuzdekı yıl Sır Rodric Braithwaite"dan dev ralacak olan Bavan Nevılle-Jones'un gorev lennın başında. bakanlara haftalık onemlı ısühbarat faalıyetlennın bır ozetını sunmak gebyor Fransa Şişmanlık öğretmenliğe engel oldu H aber Merkezi - -Fransa'nın Lılleşehnnde 120kıloluk bır bayan öğretmen şışman olduğu gerekçesıyle ışe alınmadı Isabelle Lemaire adlı öğretmen, bır lısede Ingılızce derslen vermek ıçm hazıran ayında once y azılı başvuruda bulundu. daha sonra da kurallara gore sağlık kontrolunden geçtı Başvunısuna uzun sure yanıt alamayan Lemaıre, okula gıderek kendısıne neden cevap venlmedığını sordu Okul ıdarealennın, "fiziki yeterazliği" gerekçe gostererek müracaatını reddetmelen uzenne Lemaıre "lyınmcı poütika" ızleyen okul ıdaresını mahkemeye vereceğını söyledı. XIV. Louis: Devlet benim. Yeltsin: Demokrasi benim popom. Mısır tersıne döndü 1 970'lerde Nıl Delta'sı boyunca sıralanan Mısır köylen, çamur tuğlasından yapılmış evten, lağım ve çoplerden geçılemeyen sokaklan ıle çok pıs bır görünum sergıüyordu Elektnk olmadığı gıbı, her koyde yalnızca bır adet manvetolu telefon bulunuyordu. Bugun, El Karakra koyundekı yaşlılar, geen 20 yıl suresınce koylenne yapılan yenıhkJen saymakla bıtıremıyor El Karakra ya yalnızca elektnk gelmekle kalmamış, tum evlere kanahzasyon bağlanmış Koyde artık 20 telefon, 500 TV cıhazı, 14otomobıl,22traktör. 15 sınıflık bır okul ve sağlık ocagı var El Karakra sakınlennden Yesri Abdül Gavan çıftçılenn ehne eskısme oranla daha fazla para geçtığını ılen surerek, evlenn eskısı gıbı çamurdan değıl. pışınlmış tuğladan yapıldığını behrtıyor Al Karakra ılk bakişta dını kıtaplarda tasvıredılen koylere benzıyor Erkekler ayak bıleklennı örten uzun gıysılenyie eşeklenn ûzennde, yamru yumru yollarda hoplaya aplaya gıderken, kadınlar sulama kanallannın kıyısında bulanık sulardaçamaşır yıkıyor Enver Sedat'ın kırsal bölgelerde yatınmlara agırbk vermesıyle, Mısır çıftçılen Kahıre'ye gıdıp ış aramaktansa, köylennde kalıp geçımlennı sağlamayı tercıh İskandarly* AKDENİZ MISIR NHIrmağı edıyor Süveyşkentındeışarayıp umduğunu bulamayan 34 yaşındakı Abdül Süveyr Şaravi, köyune gen donup elektnkh ev aletlen tamın yaptığı küçük bır dükkanaçmış Dükkanında yatıp kalkan Şaravi, koyunde çok az kazanmasına karşın, yaşamın daha ucuz olmasından yararlanıyor Örneğın, tavuk etı, Kahıre'ye gore yan yanya ucuz. I Büyükkente I göç azalıyor Kırsal bölgede yaşamın Kahıre'ye oranla daha ucuz olması ve Kahıre'nın çok yoğun bır nüfusa sahıp olması kentlere göçu buyuk olçudeazaltıyor I960'tan bugune dek Kahıre'nın nufusu uçe katlandı Bugun, gençlenn bır çoğu, Kahıre'ye gıdıp ış aramaktansa, köylennde kalmanın şımdılık daha akılhca olduğunu duşunuyor 24 yaşındakı Muhammet Hamit Kahıre'ye gıdıp eğıtımıne devam etmek ıstemekle beraber, orada ış bulamayacağını ve kıralann çok yuksek olduğunu bıhyor Bır taşra kenünın orta eğıtım kurumunda fen dersı veren Muhammet durumunu şoyle ozetlıyor "Kahire'ye gjtmem artık ünkansız. Orada iş bulamayacağımı bili) orum. En azından burada bir işim > ar ve yaşam burada o kadar dakötüdeğil." Kahıre dekı Amenkan Ünıversıtesı'nde gorevlı bılım adamlan, kentlerde nufus altyapının kaldıramayacağı bır duzeye enşınce. yenı gelenlenn artık dostça karşılanmadığını behrtıyor Aynca kırsal alanlarda yaşam duzeyının yukseltılmesı ıçın yoğun çaba harcanıyor Ne var kı nüfusunun 12-15mılyon arasında olduğu tahmın edılen Kahıre, Mısırlılann dortte bınnı banndınyor Kahıre'nın nufusu artmaya dev am etse de hızı eskı yıllara gore kesılmeye başladı IEn çok Yalan Rûzgârı izleniyor Devlet kırsal alanlarda yabana atılmay acak çapta yatınmlar yapmaya devam edıyor Tanm sektorunu ozendırmek amaayla ucuz tohum ve gubre desteğı bütçe harcamalannm en bellı başh kalemlennden bın Koylennden çıkıp Suudı Arabıstan, Lıbya, Irak gıbı komşu ülkelereçalışmaya gıden gençlenn aılelenne gonderdıklen paralar da kırsal alanlann kalkınmasına gıdıyor Mısır'da en büyuk değışıklık kul- turel yapıda yaşanıyor TV prog- ramlan artık en ücra koşelerde bıle ızlenebıbyor Amenkan yapımı pembe dızıler kırsal bölgelerde olağanüstu ılgı çekıyor Örneğın, bır kamuoyu araştırması "Yalan Rûzgân"'nınençokız]enendızı olduğunu göstenyor. The New York Tımes WillıamE.Schmidt