Katalog

SAYFA CUMHURİYET 21 EKİM 1993 PERŞEMBE 10 EKONOMI PARARAPORU PARANINYÖNÜ ABDURRAHMAN YILDIRIM AçıkKıskacıve 1994'eBakışPara ve sermaye piyasası, ekonomide radikal önlem açıklamalarına ve 1994 programının ortaya koyduğu olumsuz ekonomik tabloya endekslenmiş durumda. Yatırım araçlarını ilgilendiren yönleri ile 1994 progra- mında yer alan ve bu yıl ortaya çıkan ekonomideki geliş- melere kısaca değinelim. -1993 yılı için kamu açığı, hedeflendiği gibi GSMH'nin yüzde 9 u düzeyinde değil, yüzde 16'sı düzeyinde ger- çekleşecek, 1994 yılı hedefi de yüzde 14 gibi, çok yüksek bir düzeyde belirlenmiş durumda. -Dış ticaret dengesindeki rekor artış , cari işlemler dengesini alt üst ederek, potansiyel bir dış ödeme krizi- nin işaretlerini veriyor. -Ekonomide iç ve dış açığın giderek kötüleşmesi ise ülkenin dış borçlanmadaki kredibilitesini azaltıcı etki ya- pıyor. Hatta, Türkiye'nin ratingini bile düşürmetehlikesi var. Bu da daha az ve daha pahalı bir dış borçlanma an- lamına geliyor. -Ekonomiye kaynak pompalayan dış borçlanmayı ika- me edecek büyüklükte özeUeştirme uygulamaları ise, şimdilik bir hayli zor gözüküyor. Vergi paketinin de yeni yıla yetişip yetişmeyeceği henüz kesinleşmiş değil. -Ne taraftan bakılırsa bakılsın, kaynak girişinin azala- cak olması, ekonomiyi gelecek yıl yavaşlatacak. Zaten Başbakan da "1994'ün zor geçeceğini" kabul ediyor ve " hem iç açık hem de dış açığın bulunduğu yerde, radi- kal önlemlerin alınması gerektiğini" söylüyor. Şimdi para ve sermaye piyasası Başbakan'ın Tür- kiye'ye dönüşünde açıklayacağım söylediği radikai örv lemleri bekliyor. Biz, her zaman için hükümetin alacağı önlemlerin ve yapacağı tercihlerin, paranın yönünü değiştirebileceği- ni vurguluyoruz. Başbakan'ın açıklamalarına göre de herkesin hesabını kitabını yapması ve pozisyon değişik- liğine gitmesi gerekebilir. Bu gelişmeler ışığında, belli başlı yatınm araçlarında şu gelişmeler beklenebilir. #"AİS?-Hazine'nin faizi düşürmek için Merkez Banka- sı ile işbirliğine gitmesi ve Ziraat Bankası'nı da yanına alarak piyasalan şaşırtan operasyonlara girişmesi, Türk Lirası piyasasında belirsizliği iyice arttırdı. Belir- sizliğin faizleri arttırmasını ise piyasadaki likidite bollu- ğu önlüyor. Şimdi buna bir de yukarıda sıralanan olumsuz ekono- mik gelişmeler ve Başbakan'ın açıklayacağım söylediği radikal önlemler eklendi. Bu, piyasalardaki tahmin edi- lebilirliliği daha da azalttı. Para, ne yöne gideceğini şa- şırdı. Ihalelere miktar sınırlaması getirerek katılımcıları kendi aralarında yarıştıran Hazine ise faize darbe üstü- ne darbe vuruyör. Bunun bir sonucu olarak, üç aylık bo- noların yıllık bileşik faizi 1991 şubat ayından bu yana ilk kez yüzde 80'in altına indi. 1994 yılında dışarıdan kaynak girişinin azalacak olma- sı, devleti yeniden ağırlıklı olarak iç borçlanmaya yönel- tebilir. Bu da faiz oranlarını yükseltici yönde baskı yapa- bilir. Ayrıca rekor düzeye çıkan dış ticaret acığına bir ön- lem olarak, ihracatta rekabet gücünün arttınlması ve it- halatn yavaşlatılması amacıyla kurlar hızlandınlabilir. Bu durumda, sıcak para diye bilinen kısa vadeli serma- yenin yurtdışına kaçmasını önlemek için de Hazine faiz- leri yükseltilebilir. Yalnızfaiz artışı hemen gündeme gelmeyebilir. DÖVİZ - Açıklanan 1994 programına göre gelecek yılın ortalama dolar kuru, 17.750 lira olarak belirlendi. Bu yılın ortalama kuru da 11.096 olarak düzeltildi. Buna göre gelecek yılın dolar kuru yüzde 61 artıyor. Yıllık or- talama enflasyon ise yüzde 55 düzeyinde hedeflenmiş. Kısaca, enflasyonun üzerinde bir dolar kuru hedeflendi- ği dikkati çekiyor. Bunun yanında, payasadaki likiditenin bolluğu, faizin düşmesi ve Merkez Bankası'nın rezervlerini azaltma- mak için artık daha az müdahalelerde bulunması, dövi- ze yönelişi ve kurlann artışını hızlandırdı. Dolar-mark sepetinin aylık artışı yüzde 7'ye geliyor. Bu eğilimin önü- müzdeki haftalarda sürmesi beklenebilir. BOKSA - Faizin yükseldiği, dolar kurunun enflasyo- nun üzerine çıktığı, ekonomik büyümenin hemen hemen yarı yarıya düştüğü ve buna ek olarak siyasi risklerin artma potansiyelinin yüksek olduğu 1994 yılı, maalesef Borsa'ya pek şans tanımıyor. Üstelik bu Borsa, hükümet destekli bir Borsa olsada. Ama Borsa için olumsuz bu ortama henüz girmiş de- ğiliz. Yılın ilk aylarına kadar da zamanımız var gibi gözü- küyor. Bu olumsuz ortama kadar da Borsa'ntn bazı olumlu beklentileri buiunuyor. -Bu beklentilerin başında, yabancı yatırım fonlannın Türk hisse senetlerine yatırım yapmasında, yerliler ile eşit vergi avantajlartna sahip olmalarının sağlanması. Hükümet bunu, hem döviz girişini arttırmak hem de Bor- sa'yı desteklemek için istiyor. Bunun Borsa'yı olumlu et- kileyeceği bir gerçek. Ama kamuoyuna abarblı bir şekil- de sunulması yanlış. -Borsa'yı bu dönemde olumlu etkileyecek bir başka faktör ise yine hükümetin istediği yönde, bazı kamu ban- kalarının hisse senetli yatırım fonu kurma hazırlıklarıdır. Piyasa, kurulacak bu fonlann olumlu etkisini de henüz satın almış değildir. -Borsa için bir başka olumlu beklenti de gelenekselle- şen yılbaşı canlılık döneminin yaklaşıyor olmasıdır. -Belki bir dördüncü neden olarak, bazı bankaların zor- lama da olsa, Hazine faizlerindeki düşüşe paralel, mev- duat faizlerinde indirime gitme olasılığıdır. Piyasa böyle bir beklentiyi de henüz satın almamıştır. Işte bu beklentiler ile Borsa, 1994 yılında girileceğini tahmin ettiğimiz olumsuz atmosfere kadar, en azından son bir hamle yapabilir ve yeni bir tepe noktası daha oluşturabilir. Böyle bir eğilim, aslında Borsa'nın uzun vadeli yükseliş trendini tamamlayabilmesi için de ge- reklidir. Ama son bir hamle ve son bir rekor yükseliş, koşulların en kötü gitmesi halinde geçerlidir. Koşullar daha elverişli olursa Borsa'nın yapabileceği yeni tepe noktası en azından çok daha yukarılarda ve daha uzun ömürlü olabilir. Yalnız kısa dönem için Borsa'nın biraz soluklanması gerekiyor. Radikal önlemlerin açıklanmasına göre de belki bu soluklanma biraz uzayabilir. SOMJÇ- "Ye&eni yele göre açmalı." BORSA VBIİLERİ Fndeksler Bileşik Mali Sanayi önceki 14958.41 14526.00 15849.79 Işlem hacmi Işlem miktarı Dünkû 14981.49 15078.81 15653.27 Faıfc(%) 0.15 3.80 -1.23 1.258 589.520.000 155.011.267.8 BORSA' dan dtkika dakika NAKLEN YAYIN 09009911100TurVrye rnn her ye<-ınde<ı dakAası 13 333 TL Öw Sarvw suresı ' TO dlılukac*' FOREKS A S Cumhurbaşkanı Demirel Finans Kulüp toplantısında konuştu 'IMF'den acı reçete yok' BORSA 001 AdanaÇ.monto A) OOZAdanaÇımaniD(C) 003 AOana B«Mromak 004AnadoluCam OOSAkalTafcstıi OOTAMank OMAkçmento OtJSAksa 010AlaaşEk*tr* OIIAlarkoHoldıng 012AlarfcoSanay] 013 Altmyunus Çaşme 014AltMarmara tıımvMt 0i7Asslsan 0i9Aygaz GGOBağtaş 02iBanvrt 022B*koteknft 023BırtıkTûtûn 024BoljÇnnen(o Q256nsa (EBBureaÇmMnto 027Burçe(ık 02BÇanaWaleÇım»nto <B9Ç«l»Halat UiÇHMUf 031Çtmsa 032 Çukurova Etaklr,k 033Demırt>aı* 034OenızlıCa/Ti 0350enma) OKOsvaHoklıng 037 Dıt&$ DoOan 038Doğusan $mmtaş HIİHM 042 Eczaabaşı Yatınm O43Eczaaba»ıUaç OMEdıplplılı MSEgeBıracılılc O46Eg«Endûsln O47EgeGûtıra O*8EgeSenunık OttEmefcSıgorta MUlHaı •ın !!>•»•«« OS2Ere0lıDwnırÇ«(k 054 Fentş Alumınyum 055Fınansbank MSRMMRHMHII OSGtatalYalınm 060Good-Year 061 GocBon Işıl 062Gubr»F«bnkaJan 063GureryBHac.uk 0«rt*t« 085Ha»alıKonut 066 Hurrtyet Gazeteal* mtmanmm 0681 MoBf Pıston 0B8lntema •71T.tfllMUl 072 Izmtr Oemır Çellk 073lzocajr 074Kartonsan 075 K n 076KetıtG.da 077KepezEletdnk HIMMMHl Ol •*•*•* MbfTttra 081 Kon/a Çımento HIİHİMI OMKoruma OSSKöytas 086Kül»hyaPoreelen 0B7ü»xKadrte 088MakınaTak,m 069 Mardın Çtmento OSOMaret 091 Marehalı 093 Mensucal Santral 094M«<a; HÜHn> 096MıllıyW 097 Marmans Mam Ote) 096NeKaş 0S8N«t»ı*(Mart>ar*) lOONstHofcJıng 101 NetTunzm 102Nıj)deÇrmeııto IHMattM KHOmJtsa 105Ok»an lOSPanan 107P»gPro(ıto 10BP«kım mnmuBTf HOPımaş IHPınarEnttgreEt 112PınarSût 113PınarUn IMPetrolOfisi 11IM|fti 116PınarSu 117Rabak 118RAKS 119SabahYayıncılık 120 Santral Hoidıng 121 Saıtaıysan 122Srfa* 123SStea 124S4nm«Fıiamant 12SSunE)etarorek 126Tam Sıgorta 127TatKonserv» 128TrakyaCafr 129Turk Oemır Döküm lUTMfcjtaat 1t1TaMM 132Te)eta$ 133Tezsan 134 T Oarano Bankaa IlfIHlMMn 136TişBKurucu lt7IHMa 13ST ış Bankast (A) IMT.bjlMMn 140T.lşMialCI 141T KaflonmaBartıası 1«THHHJMHHİ 143TotaşOto Ticaret 144TopfakKajıt 145TranstûrkHo<dıng 146 Tûrkıye Ş4şe Cam 147TurkS*emeri3 14i no 149TûrkTuborg 150 Tucas Petroicüi uk IIIHpMŞ 152Tülünbar* 153UnyeÇımento i54UşakSeramn 156Vestel it7wı«n—» 158Yasas IHTtaa 7600 1675 ^150 4600 I U H 12 750 8000 16 750 15500 35.000 10000 44 000 4 860 2900 I U H I U H 5500 I U H 8.900 a ioo 13550 9.500 2a» 2400 11000 29000 4.500 5.900 11750 •UH 34000 11.750 5.100 7800 120OO 74O0 15.250 3.750 14JH H J H U H 6.000 7900 4500 40.500 11.500 6.500 15250 2800 I U H I U H 4.100 U H 6.700 7.9O0 4JM I U H 17JH 3.350 17 500 6.900 7.200 17 750 4000 4 250.000 9.400 U H 5.100 1250 7JH U H 1800 11.300 12500 *550 13500 12 000 11.» I U H I U H 165 000 I U H 4JH 2 0 X 3600 5900 4650 2300 19 000 7800 12-000 I U H 950 2400 1IUH 3&500 1775 38.500 2175 5-200 9.750 19250 U H 4.850 70.000 1.975 3.350 2-025 U H 20500 3200 23.000 5.300 19.500 1.7» 6.300 n x 5400 3.650 1000 19.000 2100 4800 34000 2.150 5£00 16000 6.400 16X100 U H U N 9400 2.075 12250 L4H 45 000 000 I U H 1.040000 4 U H U H 2250 H J H 54 000 8000 3100 5500 11500 U H 14 750 15,500 U H 3150 9000 4650 U H 2100 4.4H 7300 4.H0 7.4H 7400 1650 1360 4500 1 U B 12250 7800 16 750 15.500 35000 9500 43 000 0 2900 I U H 17JH 5200 Z1JH 8600 7700 0 9500 2000 2750 12.500 26 500 4400 5.700 11250 H J H 33 000 11-250 5100 7500 0 7.000 14 750 3650 M J H H J H U H 5900 7800 0 40000 10 750 6000 14 750 2750 I U H B M 3850 U H 6700 7800 4JH I U H I7JH 3250 17000 6300 67O0 17250 3 800 0 9 100 U H 5000 3200 U H U H 1750 11250 12500 4500 0 11500 1I.7H I U H M J H 165000 I U H 4JH 0 3350 5700 0 2075 18 500 6900 11500 I U H 0 2275 injH 38 500 1750 38008 2100 4800 9400 18 750 U H 4400 68 000 1850 3 100 1900 U H 25000 2950 20 000 5 100 19250 I.7H 6000 0 5400 3600 0 18 750 2.000 4350 0 2.075 5200 15 750 6.200 15 500 U H U H 9200 2.000 îiooo U H 0 I U H 0 4 U H İ.4M 2.150 HJH 54.000 0 2750 5300 11250 <2H 14 750 12 750 U H 2950 8.100 4550 U H 2 000 4JH 7 100 4JH 7JH 7700 1700 1475 4600 U H 12.750 8200 16 750 16000 35 500 10000 44000 0 2900 I U H I U H 5.400 n j H 8900 8100 0 9 600 2-200 2450 13000 28000 4550 6000 11.500 H J H 34 000 11.750 5.300 7900 0 7.300 15.250 3.850 I U H tiJH U H 6.100 8.000 0 41000 11500 6500 15 500 2 900 I U H I U H 4.100 U H 6.700 7,800 U H I U H 1 U H 3400 17500 7 100 7.300 18000 4000 0 9.300 I U H 5000 3350 U H U H 1800 11500 13000 4660 0 11750 1I.7H M J H H J H 170000 117H U H 0 3700 6000 0 2300 18 750 7500 12.000 I U H 0 2.400 1HJH 40.000 1800 40 000 2250 5.300 10.000 19250 1.471 4 700 70000 2000 3.350 2.075 U H 27 000 3250 22.500 5.300 20.000 1JH 6 300 0 5.500 3.750 0 19.000 2100 4.650 0 2200 5,500 16 000 6300 15750 U H L7H 9500 2125 12500 U H 0 11JH 0 4 U H U H 2250 •tJH 57000 0 3000 5500 11750 4JH 15000 13250 L4H 2950 9200 4600 U H 2125 4.7H 7300 4JH 7JH 7500 1650 1J75 4600 2 U H 12250 7900 16 750 15 500 35 000 9 500 43000 0 2900 I U H I U H 5300 M J H 8700 7700 0 9500 2000 2750 12500 26 500 4400 5900 11250 H J H 33 000 11250 5100 7500 0 7 100 14 750 3700 I4JH H J H U H 6000 7800 0 40000 iiooo 6200 14 750 2.800 I U H TtlH 4000 L7H 6700 7600 U H I U H 1I.7H 3350 17000 6300 7000 17 500 1800 0 9300 I U H 5000 3250 M H U H 1750 11500 12.500 4J0O 0 11500 11.71» M J H I U H 165.000 I U H L1H 0 3400 5900 0 2175 18500 6900 11500 I U H 0 2300 1HJU 38 500 1750 38000 2 125 4800 9400 18 750 U H 4500 68000 1850 3100 1950 U H 25 000 3 000 21500 5100 19500 I.7H 6300 0 5400 3600 0 18.750 2000 4.350 0 2-075 5200 15 750 6300 15 500 İ.7H U H 9300 2000 12250 U H 0 11JH 0 41JH 17H 2225 H J H 54 000 0 2.750 5400 11250 4.4M 14.750 13250 U H 2950 8200 4550 U H 2 000 4JH 7 100 4JH 7JH MBdMim 3 761411 1 162 880 564 000 236.000 7UH 3627 637 304 561 28.833 1223400 610O0 1676 540 184 100 0 5.610 1.41 U H H U H 604 400 1J7I 173J01 3 364.572 0 243350 5000 1839 786 58292 12.000 167 000 562S3 19300 H U H 27112 1499.307 140.000 93000 0 1488237 35 000 309 534 11UU ««••a* H J H 559.362 152.058 0 74.032 470.000 482.520 596 000 529000 HJ4S IMJM 22 602560 IMJM 5000 9000 H U H auH I U H 1 185800 43 750 30000 525 300 56500 181000 0 158 400 M J H 1320 194 680 7.7MJM 4JU.1H 5.832 567 81683 1210265 945.907 0 228 796 47JM 1.4MJM B U H 79 000 4MJM K7JH 0 190496 203 360 0 496250 634 507 56 000 112 061 I U H 0 4999 020 •UM 221.800 51.000 163.000 415.300 1953.350 541.000 151.025 144JM 161 150 226.600 97 510 509 765 5.242.050 IMJM 26015 2400620 354 010 197 000 1 739 100 H J B 33 450 0 536 000 1537500 0 58.300 275075 23.000 0 627230 29000 326000 182420 25 014 S.17UM M J H 1005 716 41000 t 137 735 H7JH 0 LM7JH 7 1.1MJM L774.7H 20 500 M.1H 228010 0 980 472 4 091941 226100 153.500 3.000 uıun5000 1544 283 14 100 H J H 2.785 136 17UM 336995 1l.7M.iai m.411 «trJrt nm 7533 1664 1396 4520 I U H 12546 7970 16 750 15.821 35 090 9736 43 494 0 2900 11H7 1L1M 5299 M J H 8750 7 910 0 9563 2 160 2785 12 745 27 136 4475 5935 11328 MJ71 33 520 11527 5223 7 575 0 7114 15085 3 737 14JM H.741 U H 6006 7920 0 40431 11.196 6.182 15.063 2.836 t U H ( U H 3959 U H 6700 7622 4J71 1U74 114*7 3287 17.313 6450 6928 17 647 3.885 0 9240 ı u a 5000 3254 U M U H 1764 11.317 12 741 4568 0 11592 11JH zua nm 166 447 I M M U B 0 3.467 5875 0 2146 18625 7 187 11666 I U H 0 2328 IHJM 38.915 1773 38.512 2161 4988 9663 19060 U M 4633 68.925 1915 3.211 201S LH1 26 0O0 3063 21432 5196 19 723 1.7H 6058 0 5.455 3-651 0 18481 2.044 4 515 0 Z105 5.346 15.772 6286 15.625 un UM 9.358 2.064 12 252 ım 0 11.IM 0 41 m U H 2213 H.1M 55347 0 2460 5.433 11.568 4.414 14474 13.063 LIM 2950 8520 4557 1.117 2-065 U H 7 159 4JM 7JH EkonomiSemsi- Cumhurbaşkanı SüJeyman Demirel, Dünya Bankası ve IMF'nin Türkiye'ye aa reçete önermediğini söyledi. "Törkiye yi ne Dünya Bankası ne IMF klareediyor" dıyen Demirel, Türkiye'nin sorunlannı borçlanma ve kamu maliyesi olarak özetledi. Finans Kulüp tarafından dûzenlenen toplantıda 200'ûn üzerinde üst dûzey finans yöneticisine 45 dakika konuşan Demirel Tûrk ekonomisinin geçirdiği dönemleri atlattı. Türkiye'nin çok sıkıntüı dönemler yaşadığını, ancak atlattığını söyleyen Demirel, bugün yaşanan en büyük sıkıntının ise borçlanma ve kamu maliyesi olduğunu sık sık vurguladı. Demirel'inkonuşması özetle şöyle: • tstanbul. Türkiye'nin finans merkezi olmabdır. Merkez ola- bilmesi için gerekli şartlar mev- cut. Londra-Tokyo arasında bir merkez olsun istiyoruz. •Türkiye'nin hem yüzde 5 kalkınma hızını hem de altyapı yatınmlannı sürdürmesi gerekir. Altyapıyı devlet yapacaktır. Türkiye'nin tasarruflan bu altyapı>ı yapmaya yeterli değü- dir. Türkiye'de dengesizlikler mevcuttur. Bu da kamu maliyesinden gelmektedir. • Devlet borç almak mecburiyetindedir. Sermaye piyasasına aktanlacak tasamıflann büyük bölümünü devlet borç olarak almaktadır. Devlet iyi bir para müşterisi. Devleti bu durumdan çıkann diyecekseniz. Nasıl çıkannz? • 1994 Bütçesi'nin 220 trilyon lirası faize gidiyor. Personel gi- derleri var. Üst üste koyduğunuz zaman devlete bir şey kalmıyor. Borçlanma ihtiyacı azaiacağı yerde artıyor. •Türkiye'ye müesseseler veya dev letler çok kez siyasi şartlı borç verirler. Şimdi siyasi şarth borç almak yerine para piyasalanndan borçlanma imkanı vardır. •Para piyasalanndan borç almak Türkiye'nin güvenilirliği ilgili bir olaydır. Paranın yüzü soğuktur. İç para, dış para fark etmez. Emin olması laam. Güvenilirliği arttırmak için serbestpiyasa ekonomisinin koşullannın tam olarak yerine getirilmesi gerekir. • Menkul kıymetler piyasasındakı kağıtlann büyük bir bölümü devlet kağıtlandır. Devlet nerede para bulursa bunu hortumlaemmektedir. Bu borçlanma olayı Türkiye'nin çıkmazlanndan biridir. Ben borçlanmaya karşı değilim. Bunun kamu maliyesine geürdiği yüklerden söz ediyorum. Devlet ciddi ciddi bunu düşünmelidir. Vavsa onerunz soyleyin Konuşmasında sık sık "Varsa öneriniz söyleyin" diyerek finans yöneticilerinin görûşlerini almak isteyen Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel bir saat süreyle kendisine yöneltilen sonılan cevapladı. Toplanüda sonılan soru ve ceyaplar şöyle: -Devletteki şişman bünyeyi zayıflatmak için dört kişiden birini kapının önüne koymalısınız. Personel harcamalan bütçe içinde giderek artmaktadır. Bu yapılmaza hastalık ağırlaşacaktır. -Bunu yapamayız. Bu, sadece siyasetin çıkarcıuğından değil, istikran sağlamak zorunludur. Evet devletin bir personel sonınu vardır. Siyasetçiler böyle bir sonınu dört kişiden birini kapının önüne koyarak çözemez. Eğer bunu derse de siyasetçi olainaz. özeUeştirme olayı zaman alan bir iştir. -Başbakan Çiller "acı reçete'den söz etmeye başladı. Siz başbakan olsaydınız Dünya Bankası ve IMFnin önerdiği bu reçeteyi uygular mıydıruz? Esasan Türkiye'yi ne IMF ne Dünya Bankası yöoetiyor. Böyle sunulan bir reçete yok. Türkiye'nin bir reçeteye ihtiyacı da yok. Türkiye bugüne birden gelmiş değil. Epeydir bu sıkınhlar içinde. Sen yaptuı, ben yaptım meselesi değil. Bunun evveliyatı var ve nasd olursa olsun Türkiye bu noktaya geuniş. Yüksek senyede finans yöneticisiniz. Çözüm biliyorsanız. Soyleyin. -Özelleştirmeden ve kamu maüyesindekı sorunlardan söz ettiniz. Poliükada verilen sözler yerine getirilmiyor. Sizin kadar ümitkar olamıyoruz. -'Türkiye'nin soruolan böyle. Bizden bir şey olmaz siz üzerinize bir yorgan atın ölün' desek kimse oy vermez. Sosyal hadiseler cesaret ister. *Ben bu meseleleri çözüceğim' inancını ister. Zaten verdiğiniz sözleri yerine getiremezseniz siyasetçiyi halk siler. Şu anda beni smniayan şeyler var. 30 yıldır siyasetin içindeyim. Bu sürede halkla besaplaşarak geliyorum. 30 yılda bu adam bûilerini aldatmçsa, buyursun birisi daha aldatsın. ÖzeUeştirme zor bir olay değil. Bunu bütün dünya kabul ediyor. Türkiye zihnen hazır değildi. Türkiye'nin mallannı peşkeş mi çekiyorsunuz denildi mi Türkiye ayağa kalkıyor. Ama demokrasi de bu. -Anayasada değışiklik vaparak sorunlan çözmek için bir ulusal uzlaşma ve birlik komitesi kurulamaz mı? -Bu teklif Türkiye'nin yönetim düzeninin dtşındadır. Türkiye'nin yönerim çok parti\ e dayanır. "\ aptırmıyorlar. elimi kolumu bağlıyoıiar' demek olmaz. Kunımlar ve kurallar rejimidir. Bütün kurumlarm işlemesi gerekir. -Son zamanlarda sürekli yolsuzluk raporlan ortaya atıhyor. Acaba devletin görevini artona yeni bir organizasyona ihtiyaç yok mu? -Yolsuzluklar ayyuka çıkmış. Bu devletin aklanması lazun diye en önce ben 1991 yılında söyledim. Yotsuzluklar ayyuka çıkmışsa devletin aklanması lazun. Ama bu belli ölçüler içinde olmalı. Herkesi hırsız, her meseleyi hırsızlık sayarsanız devlet ışJemez. O toplumda da yaşanmaz. Hazine'nin faiz operasyonu ve kurlann hızlanması bankalan çark ettirdi Açık pozisyonda küçülıııeANKARA (AA) - Bankalar, bu yıhn ikinci çeyreğinde dövizdeki açık pozisyon- lannı bir miktar küçülttüler. Hazine'nin özellikle bonoyla borçlanmalarda faiz oranlannı aşağıya doğru çekmesi ve kur artışındaki hızlanma bekJentisi bankalan açık pozisyonlannı küçültmeye itiyor. Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarhğı'ndan edinilen yerilere göre Türk ban- kacılık sisteminin döviz varh- klan ile döviz yükümlülükleri arasında varlıklan aleyhine olu- şan fark haziran sonunda 4 mil- yar 554 milyon dolar düzeyinde bulunuyor. Diğer bir ifadeyle bankalann döviz olarak karşüamak zorunda bulunduk- lan yükümlülükleri, döviz ola- rak tuttuklan varhklanndan 4 milyar 554 milyon dolar daha fazJa oldu. Bankaalıkta, 'açık pozisyon' olarak isimlendirilen bu fark bu yıhn mart ayında oranlannı önemli ölçüde aşağıya çekmesi de bankalar açısından açık pozisyon tut- mayı fazla karh olmaktan uzaklaşünyor. Bu nedenk bankalann bugünlerde açık pozisyonlannı önemli ölçüde kapatmaya yöneldikleri tahmin ediliyor. Piyasadaki li- kiditide bolluğunun da bankalan bu yöne ittiği belirtiliyor. Açık pozisyon rakamının Bankalar, mevzuat gereği. döviz yükümlüîûklerininj'üzde 20 fazlası kadar varîıji^sahipolabiliyor. DÖvizvarhğımn, ait limiti ise yükümiülüğün yüzde 80'i düzeyinde bıdımuyor. bugünlerde 4 milyar dolar düzeyinde sey- rettiği sanılıyor. Yine de bankalann açık pozisyonlan ge- 4 milyar 837 milyon dolardı. Bu yılın ikinci çen yıhn ve ondan önceki yıllann üzerinde çeyreğinde (nisan-haziran) ortaya çıkan belirsizlikler bankalan açık pozisyonlanru bir ölçüde azaltmaya itmişti. Hazine'nin özellikle bonoyla borçlanmalarda faiz seyrediyor. Bankalann döviz acığj geçen yıhn sonunda 3 milyar 179 milyon dolar düzeyinde hesaplanmıştı. Bankalar, mevzuat geregi, döviz yüküm- lülüklerinin yüzde 20 fazlası kadar varhğa sahip olabiliyor. Döviz varhğının, alt limiti ise yükümiülüğün yüzde 80'i düzeyinde bulunuyor. Diğer bir ifadeyle 100 dolarlık döviz yükümlülüğü olan bir banka, en faz- la 120 dolarlık bir döviz varlığına sahip olabiliyor. Bu bankanın sahip olabıleceği en az döviz varlığı ise 80 dolar olarak öngö- rülüyor. Bankalar, Türk Li- rası'nın getirisinin, kur artışının üzerinde seyrettiği dönemkrde, döviz varlıklannın kur riski oranının izin verdiğı bölümünü Türk Lirası'na dönüştürerek değerlendiriyorlar. Son yıllarda, özellikle Hazi- ne, iç borçlanmalarda çok yük- sek oranlarda reel faiz ödediği için açık pozisyon bankalar ta- rafından tercih ediliyordu. Bankalann. bu yılın başında 22.6 milyar dolar olan toplam döviz yükümlülükleri 30 haziran itibanyla 25.6 milyar dolara ka- dar yükseldi. Döviz jaikümlülüklerinin 14.5 milyar dolarlık bölümünü yurtiçi ve yurtdışı kaynaklı döviz tevdiat hesaplan oluştunıyor. YATIRMF0N1JUU KaMma beigetladı lşYatırım-1 lşYalınm-2 lşYabrım-3 lşYahrım-4 lşYahrım-5 lşYatırım-6 lşYatırım-7 lnterfon-1 lnterfon-2 lnterfon-3 lnterfon-4 lnterion-5 lktisatYal-3 lktisatYat-4 IkL Atılım Fon Gar. Yalırım-1 Gar.Yatırım-2 Gar.Yatırım-3 Gar.Yatrım-4 Gar. Yahrım-5 Yonca Fon-1 Esbank Fon 1 Esbank Fon 2 Esbank Fon 3 YKBYatınmF. YKBSektörF. YKBHisseF. YKBKamuF. YKBLıkitF. YKBKarmaF. YKB Döviz F. YKB Kapıtal F YKBAktifF. VakıfFon-2 VakıfFon-3 VakıfHisse VakıfDunya VakıfFon-6 Dışbank Mavi Dışbank Beyaz Dışbank Pembe Tutun Fon-1 Tutun F o f ^ ^ ^ Bugûn Değ. 290.116 163.834 78.423 49 682 26.999 56 517 16.563 197.239 147.195 81.274 84.120 24.182 69.853 75.160 73.453 218.592 81.401 53.474 39.502 40.379 10.000 215.815 71.244 57.595 189.742 152.535 227.947 149.586 130.378 148.771 70.861 52.682 49.866 347.776 65.095 52.057 57.079 39.725 130.098 231946 61073 152.180 41.365 % 015 015 0.15 0.14 0.48 015 0.10 0.15 0.15 0.15 0.15 -0.83 0.15 -0.30 -0.46 0.17 0.17 0.13 -0.81 -0.74 - 0.15 0.14 -0.40 0.15 0.15 -0.15 015 0.15 0.15 0.18 0.15 0.27 0.14 0.15 -0.48 007 014 020 -1.99 0.07 0.15 0.15 Katlma betgeslacfc Finans Fon-2 Finans Fon-3 Finans Fon-4 Finans Fon-5 Zıraat Fon-1 Ziraat Fon-2 Zir. Basak Fon Ziraat Fon-4 Halk Fon-1 Halk Fon-2 Halk Fon-3 Pamuk Fon PamukHısse Emlak Fon-1 Emlak Fon-2 Emlak Invest Emlak DenızF lmpexFon1 lmpexFon2 Sümer Fon Ege Fon-1 Ege Fon-2 Kalkınma F. Demir Fon-1 Demir Fon-2 Tariş Fon-1 Tariş Fon-2 OrtakFon Türkbank Fon Marfon EtiFon TSKBUzmanF. Akfon-1 AkKarmaFon AkbankATipi TekstilFon Atafon Koçbank Fon-1 Koçbnak Fon-2 Global Fon Fon-1 Köriez Fon-1 nadMim Bugün D*i. 96.666 74.304 56.123 48.237 85.325 63.483 61.847 56.685 85.519 62.612 55.175 85.246 58.254 69 840 55.019 20 589 65.737 70.753 57.077 50.282 49.703 21.257 56.767 52.627 25.510 59.097 24.247 45.705 43.739 45.456 45681 32.832 23.050 11.554 11.967 15.(58 14.573 13.734 10.081 11.486 10.940 10.078 •/• -0.41 0.15 -0.38 014 009 0.17 0.15 0.15 -1.39 -0.26 -0.05 -0.01 -O.01 0.15 -0.38 0.18 0.15 0.15 0.11 -0.01 0.14 -1.15 0.14 0.12 0.15 0.15 0.14 0.15 0.03 0.14 0.11 -0.26 0.15 0.14 -0.13 0.15 -1.00 0.31 0.15 003 -1.39 -0.39 MERKEZ BANKASI KURLARI zi BdMins lABDDolan 1 Alman Markı lAvustralyaDoları 1 AvusturyaŞılini 1 Belçika Frangı IDanımarkaKronu IFınMarkkası IFransız Frangı IHollandaFlorinı lisveçKronu 1 İsviçre Frangı lOOItalyanüreti UaponYeni IKanadaDoları 1 Norveç Kronu 1 Sterlin 1 S.Arabistan Riyali rtvtz 12683.58 7701.02 8445.99 1094.36 353.11 1898.18 2224.45 2179.12 6846.74 1603.90 8707.06 791.73 118.26 9596.42 1758.32 18892.20 3382.02 MT1Ş 12709.00 7716.45 8462.92 1096.55 353.81 1901.98 2228.91 2183.49 6860.46 1607.11 8724.51 793.32 118.50 9615.65 1761.84 18930.06 3388.80 ffBCTİf «uş 12670.90 7693.32 8319.30 1093.27 349.57 1879.20 2202.21 2176.94 6839.89 1587.86 8698.35 783.81 116.49 9452.47 1740.74 18873.31 3331.29 unş 1274713 773960 8488.31 1099.84 35488 1907.69 2235.60 2190.04 6881.04 1611.93 8750.68 795.70 118.85 9644.50 1767.13 18986.85 3396.97 SIVAS KATLİAMIDOSYASI "Karşf dergisı 75 ve 76. sayılannı temmuz-ağustosta birleştirerek Sıvas olaylan ve k urbanlan için özel bir sayı olarak yayımladı. Ankara'da yayımlanan bu edebiyat. sanal. düşün dergisınde tanınmış yazarlanmızın ıçten duygularla dile getirdiklen düşüncelerini bulacaksınız. DÜNYA BORSALARI Anmm oo»u: 372.20 dolar ABDDoten: 1.6480 Alman Markı 107 30JaponYefii 1S 1 4800l.Sleflinı PelroMn variH: 16.92 dolar MERKEZ BANKA» • Emısyon (18 EKİM) 67.361 Imılyar • TL. interbank faızlerı %SS.O6 Işlem Hacmı.1.439 ömılyar Gecelık % 58 Haftalık repo. %61 5 Aylık reoo- %60 SERBEST DÖVİZ dNSl ABDDolan Alman Maria İsviçre Frangı Fransız Frangı HollandaFlonnı Ingiliz Sterlint S Arab.Riyali AvusturyaŞilıni 1001ta! Lıretı AUŞ 12880 7860 8840 2205 6945 19150 3380 1105 795 SAnş 12920 7880 8880 2220 6980 19300 3410 1120 810 ALTIN CINSI AUŞ ÎATIŞ Cumhurıyet 1O1OO0C 1035 000 Reşat • 150000 1200 000 24ayaraltın 153700 154200 ^ 3 y i ' b 3 Z « 137300 «516000 CAPRAZ KURLAR 1 1.6470 1.5017 11.5900 6.6820 5.7019 5.8205 18525 132.26 7.9080 14567 1602.00 107 25 1.3217 7.2135 3.7503 ISttrihc 1ECIJ: SMt soıt /unoouuu Nmm Markı Anstralyı Drtn AnsttTyıŞBHİ BMhHVka KıtM FHIfcrfclatı FTMSCFPIIP NMMHnSFİH ispHytl Ptzttuı tnfjçKrviM UVtÇlt FfMfl halyaıUrfltl JapNVMi RanüİHİan MtnraçKrtM SJiraMstti MyHi 14895U8Man •1 1530«Wp*n 1.4019MIMM1 17817.28TL • PRATİSYEN Deneyimli.tamgün •SEKRETER Psikiyatri merkezine deneyimli. Tel.:2245628 Kimlik kartımı ve ehllyetimi kaybettim. Hükümsüzdür. RUKİYEDURMUŞ Nüfuscüzdanımı kaybettim. Hükümsüzdür. DİLBERGÜLBAHÇE Öğrenci pasomu kaybettim. Hükümsüzdür. ERSANSEZER İ.Ü. Hukuk Fakültesiöğrenci kimliği ve pasomu yitirdim. Hükümsüzdür. İMAMBAZAN