Katalog

SAYFA CUMHURİYET2 2 EKİM1993 CUMARTESİ KULTUR ŞİİR ATLASI CEVATÇAPAN 'Uçuyorzamanbir kırlangıçgibi' VITEZSLAV NEZVAL ŞIIRLER ÇEVÎREN:ERDAL ALOVA Vitezslav Nezval (1900-19581 iki savaş arasmda ürün veren Çek şairlerinin en verimlisiydi. Başlangıçta, Fransız Dadacıları ve Gerçeküstücüleri'nîn etkisi altında kaldı; ama daha sonra geleneksel biçimlere yöneldi. Bu sayfada yaymüanan şiirler. Nezval'in gerçeküstücü dönemine ait olan Yağmur Parmaklı Prag (1936) adlı kitabından seçildi. Gerçeküstücüşairlerin sık sık kullandıkian "envanter" tekniğîyle yazılan kimi şiirlerde belirgin olan Mezmurlar'/ hatırlatan ritm, bir tek eğretilemenin sürekliyinelerunesi, birbirinden uzak nesne ve gö- rüntülerin yan yana sıralanması gibi özellikler, olağanüstü bir çağrışım zenginliğiyaratır. Çok yönlü yaşamıyla Prag, Nezxal'in üslubunu yaratan karşı- tların ve paradoksların genel bir simgesidir. İmgelerin birikmesiyle yaratılan bilinçli kaos, bu şiirlerin lirik basmakahp deyişten uzak kalmasuıı sağlar. ağmup Parmaklı Prag Hiçbir şey Güzellik ve üslup sözleriyle açıklanan hiçbir şey Ne Toz Kapı ne Eski Kent Alanı ne Charles Köprüsü Ne eski ne yeni Prag Yıkılıp yeniden kurulabilen hiçbir şey Ne efsanelerin Prag ne güzelliğin Anlatabilir yeryüzünde eşsizliğini yakıpyıksalarbiledegişmeyeceğıni senin Hani sevdiğimiz kadının diişüncelerini sezeriz Şiirin öyle karmaşık çıkılmaz ıçinden Kımse tanımlayamaz senı kımse Çİzemez kimse ayna tutamaz sana Senin bildiğin kadar bilemem seni Hiçbir şey Hanrcevap bir ağzın söyleyeceği bir turist rehberinin tarif edeceği hiçbir şey Senin bütün varlığında o gizemli düzeninde Bir kuş nasıl tünerse alnına Birçocuk nasıl çağınrsa annesini barok birheykelin önünden geçerken Bisikletli nasıl inerse yokuş aşağı şarkı söylerken biri Tramvaylann kokusunda o çalarken St. Loretto'nun çanlan Nasıl yansırsa oyalı bir incelik |- mağazalannın ve kiliselerinin camlannda Nasıl lezzetliyse baharath bir sosis Otuz Yıl Savaşlan'ndan kalma kemerlerin altında Çek dili nasıl yoğun çınlarsa bomboş bir alanda Nasıl pazarlık edersek bir plakçı dükkanında Nasıl ölüysen postaanın uzattığı kartpostalda Terzi çıraklan nasıl ölçüsünü alırsa sokak adlannı taşıyan şişman kadınlann Bir domuz budu nasıl panldarsa güneş batarken Petrin Tepesinin ardında Sevdiğim, ama bana başkaldıran şu erkek ve kadınlardan biriyim ben de En iyisi bir şey istememek ve ara sıra dürüst birkaç laf etmek Tutku duymak sonsuza ve bu tutkuda aramak seni Bu ikindinin ve en uzak yüzyıllann kızı Bir şey istemiyorum ben bir dilim yalnızca Senin dilimin senin ezik akordiyonun Çanlannın diliyim ben yağmurlannın Asmalannın diliyim hanlannın Kurumuş rahibelerinin diliyim şoförlerinin Şapşallığının diliyim ben melankolinin Yüzme yanşlannın ilkokullannın diliyim Garsonlannın diliyim grip salgınlannın Güllerinin diliyim pişmiş etlerinin Hasır iskemlelerinin dili nikâh törenlerinin Çimenlerinin çanlannın diliyim Snack-barlannın piyano öğretmenlerinin Senin Prag sıkıntının diliyim senin dalyanlannın Yangın sirenlerinin diliyim efsanelerinin Hayata gelen dilinim senin yalnız Hangi elveda Düşlerimde bile seni dinlemeyi sürdürmek isterken Gelirsin bana sanki yüz kere tanşmışım seninle sanki hiç tanışmamışım Gelirsin bana sanki ilk kez görmüşüm seni Hayatımı miras bırakıyorum gelecek kuşaklara ve uzun bir iç çekiş Beni uyandıran beni ninnilerle uyandıran bitmemiş şarkı adına Hatırlayın beni Hatırlayın Prag'da yaşadığımı ve yürüdüğümü KJmsenin sevmediği gibi sevmeyi öğrendiğimi onu Bir sevgili gibi bir yabancı gibi sevmeyi öğrendiğimi Yalnız bir erkeğın özgür yüreğiyle sevmeyi özgür düşler isteklerle sevmeyi Geleceği olan bir erkek gibi sevmeyi öğrendiğimi ftimsenin sevmediği kadar sevmeyi onu Oğlu gibi bir yabancı gibi \ğla ve gül çalsın çanlan bütün kiliselerin Nasıl uğraştıysam çalsın diye çanlan belleğin Uçuyorçünkü zaman ve o kadar çok ki senin için söylemek istediklerim L'çuyor zaman o kadar az ki senin için söylediklerim Uçuyor zaman bir kırlangıı; gibi K uleler Kenti Yüz kulesi var Prag'ın Bütün azizlerin parmaklanndan Yalan yeminlerin pannaklanndan Ateşin ve dolunun parmaklanndan Birçalgıcının parmaklanndan Sırlüstü yatan kadınlann sarhoş eden parmaklanndan Gecenin hesap tahtasında Yıldızlara dokunan pannaklardan Akşamın fişkırdığı parmaklardan sıkıca kenetlenmiş parmaklardan Tımaksız pannaklardan Bebeklerin pannaklanndan çimenlerin keskin ağızh pannaklanndan Mayısta bir mezarlığın parmaklanndan Dilenci kadınlann ve bütün işçi sınıfının pannaklanndan Gökgürültüsünün ve şimşeğin pannaklanndan Güz çiğdemlerimn pannaklanndan Kale'nin ve harp çalan yaşlı kadınlann pannaklanndan Altın pannaklardan Karatavuğun ve fırtmanın ıslık çalan parmaklanndan Limanlann ve dans derslerinin parmaklanndan Bir mumyanın pannaklanndan Herculaneum'un son günlerinin ve batan Atlanüs'in pannaklanndan Kuşkonmazın pannaklanndan Yüz dört derece sıcak pannaklardan donmuş ormanlann pannaklanndan Eldivensiz pannaklardan Bir annın konduğu pannaklardan Karaçamlann pannaklanndan Gecenin orkestrasında Bir flütü aldatan pannaklardan Hilebazlann ve iğnedenliklerin parmaklanndan Romatizmanın çarpıttığı pannaklardan Çileklerin parmaklanndan Yeldeğirmenlerinin ve açan bir leylağın pannaklanndan Dağ pınarlannın pannaklanndan bambu pannaklardan Yoncalann ve eski manastırlann parmaklanndan Terzi tebeşiri parmaklardan Guguk kuşunun ve yılbaşı ağacırun pannaklanndan Medyumlann pannaklanndan Tembih eden pannaklardan Uçan bir kuşun fırçaladığı pannaklardan Kilise çanlannın ve eski güvercinliğjn parmaklanndan Engizisyon'un pannaklanndan Rüzgân anlamak için ıslatılmış pannaklardan Mezar kazıcılann pannaklanndan Hırsızlann pannaklanndan Geleceği söyleyen Okarina çalan ellerdeki yüzüklerin pannaklanndan Baca temizleyicilerin ve St Loretto'nun pannaklanndan Rododendrolann ve tavuskuşunun başındaki su fıskiyesinin pannaklanndan Günahkâr kadınlann parmaklanndan Olgunlaşan arpanın güneş yanıgı parmaklanndan Petrin Gözetleme Kulesi'nin pannaklanndan Mercan sabahlann parmaklanndan Yukanyı gösteren pannaklardan Akşam karanlığırun eldiveni üstündeki Tyn Kilisesi'nin ve yağmurun kesik parmaklanndan Saygısızhk edilen Kutsal Ekmegin pannaklanndan Esinin pannaklanndan Uzun eklemsız pannaklardan Bu şüri yazdığım pannaklardan p rag'ın Çanlan skiYahudiGettosundakiSaat Zaman koşarak uzaklaşırken Prikopi Sokağı'nda yakarak yaşlı yıldızlan üstündc Prag'ın Ölümün makinasına yetişeceğini sanan bir bisiklet yanşçısı gibi Gettodaki saat gibisin sen elleri geri geri giden Ölüm şaşırtsaydı beni ölürdüm altı yaşında birçocuk Prag'ın çanlan el sallıyor size bırakın diye mutfak dolaplannızı Prag'ın çanlan el sallıyor size inin diye sokaklara Bir kız uğruna aranıp durduğum Prag'ın çanlan cenaze töreninizi çalıyor Artık hiçbir şey beklemeyen kalbimde Prag'ın çanlan geçmişin kapanlanna çağınyor beni Prag'ın çanlan hepinizi çağınyor Adlannı bile bilmeden kucakladıklanmı Prag'ın çanlan bütün kedilerin gözlerini çağınyor kapının eşiğine kadar beni . _ getiren Geçıp aynı yılışık kör kamburun yanından Prag"ın çanlan büıün dostlanmı çağınyor Prag'ın çanlan bütün anılanmı çağınyor Prag'ın çanlan ölümün fena olmadığı günleri çağınyor Prag'ın çanlan bütün yumruklan çağınyor Güzelim pencerelere vuran bütün yumruklan Prag'ın çanlan bütün rahibeleri çağınyor Göstersinler diye O beyaz. aşk kaçkını dizlerini Prag'ın çanlan büıün fahişeleri çağınyor Pencerelerinin altından uyurgezerlerin geçtiği Prag'ın çanlan bütün çocuklan çağınyor Bir ağızdan sorsunlar diye Niçin'lerini Bir yıldız üstüne. bir bülbül üstüne Korkutan bir şey üstüne kuştüyü bir yatak gibi Prag ın çanlan bütün çılgın karasevdalılan çağınyor Prag'ın çanlan hasretle doîu gecenin saçtığı bütün yıldızlan çağınyor Bursa'da iki sergi BL'RSA (AA) - Sanatçı Fatma Eye. Bursa Büyükşehir Sanat Galerisi'nde resim sergisi açtı. Konulannı Atatürk devrimlerinden, tarihi yerler ve doğadan seçen sanatçınm sergisi 8 ekime dek sürecek. Sarru Güner Sanat Galerisi'nde ise bugün dünyaca ünlü sanatçılann tanınmış yapıtlannın yer aldığı bir sergi açıldı. 30 röprodüksiyon baskı resminin yer aldığı sergi. 14 ekıme kadar gezilebilecek. Türk sanatçısı Aksoy, Gent'te resim sergisiaçtı GENT (AA) - Fransa'da yaşayan Türk sanatçısı Sara Aksoy. Belçika'nın Gent şehnnde batik resim sergisi açü. Mısır fıravunlanndan İstanbul camilerine kadar. çeşitli konulan batik tarzında çalışarak tuvaline başanyla aktaran Sara Aksoy'un sergisinin açılışınr. Brüksel Büyükelçiliği Basın Müşavıri Tanzer Ozkut yaptı. Sanatın toplumlar arası yakınlaşmaya olan katkısının vurgulandığı açılış törenine. Gent şehnnde yaşayan Türklerin yanı sıra, Belçika Dışişleri Bakanlığı veGent Belediyesi yetkilileri de katıldılar. Devlet Tiyatrolan turnede ANKARA (AA) - Tiyatro mevsimini 1 ekim cuma günü açacakolan Devlet Tiyatrolan. aynı tarihteturne etkinliklerinede başlayacak. Devlet Tiyatrolan'ndan yapılan açıklamay a görc Ankara Devleı Tiyatrosu tarafından sahnelenen ve Dinçer Sümer'in yazıp yönettiği "Gecenin Kullan" adlı oyun. 1-2 ekimde Konya'da. 6 ekimde Antalya'da ve 29-30 ekım tarihlerinde de Kayseri'deoynanacak. Ankara Devlet Tiyatrosu tarafından sahnelenen ve F. Durrenmantt'tan Yücel Erten'in Türkçeleştirip Şakır Gürzumar'ın yönettiği oyun, 22-23 ekim tarihlerinde Çorum'da tiyatroseverlerin karşısma çıkacak. Adana Devlet Tiyatrosu ise, "'Euridice'nin Ellen" adlı oyun ileIslıksever Max" adlı çocuk oyununu 22 ekimde Niğde'de sahneleyecek. Bursa Devlet Tiyatrosu'nun "Fermanlı Deli Hazretleri" ile çocuk oyunu "Gelin Yanşalım"; 26,27 ve 28 ekim tarihle- rinde Kütahya'dasahnelenecek. 'Eyvah, Çocuk Büyüdii* Kültür Servisi - Randal Kleıser'in yönettiği "Eyvah Çocuk Büyüdü-Honey.I Blevv up the Kid" adhfilmgösterime girdi. EniyigOTÜntüefeleti VeÇevredâzenleykasi sanat • yönetmeni dallannda Oscar'aaday gösterHen filmde ikibuçuk yaşındaki bebekleri yanhşlıkla 20 metre boyuna ulaşan "mucit Wayne" ve ailesinin maceralan anlatıhyor. Daha önce "Eyvah. Bebek Küçüldü" fılminden tanıdığımız Wayne bu kez moleküllen de\ leştiren bir makina üzerinde çalışıyor. İkibuçuk yaşındaki oğlu Adam yanhşlıkla makinanın ışınlanna kapıhnca büyümeye başlıyor. Adam elektrik akımına rastladıkça daha çok büyüyor ve 20metreye ulaşıyor. Bebek. Las Vegas'ın yüİcsek elektrik akımlı ışıklanna yöneldiğinde artık durdurulması gerekiyor. Filmde dev bebeği Daniel ve JoshuaShalikaradlıikizkardeşlercanlandıımış. Filmde Rıck Moranis, Marcia Strassmann ve Lloyd Bridges rol alıyor. Muğla Kültür ŞenliğVnde bugün Kültür Servisi-Muğla Bclediyesi'ncedüzenlenen Muğla 8. Kültür Şenliğı çeşıtîı etkinliklerle sürüyor. Şenlik kapsamında bugün saat 10.00da Belediye Parkı'nda, halk oyunlan. illüzyon gösterileri veçocuklarla duvar resimlerinden oluşan çocuk etkinlikleri yapılacak. Etkinlikler 12.00'dcçocuklarla heykelyanşması ve İSEM'in sunacağı çocuk oyunu "Âğaçla. a Dansf'yla sürecek. 14.30"da Anayasa Mahkemesi BcTkaru Yekta Güngör Özden'le. Barolar Birlıği Başkanı Onder Sav'ın katılacağı '"Pernokrası-Laıklik ve Hukuk" başhklı konferans Özel İdare Kültür Merkezi'nde izlenebilecek. 20.00'de ise Spor Salonu'nda. Türk Yunan Halk Oyunlan Gecesi yapılacak. Gecede. Makbule Kaya - Şadan Gökovalı. öykülenyle Muğla Türküleri. Muğla oyunlan. Muğla Belediyesi Halk Oyunlan Ekibi. Rodos Dimlioğlu Halk Oyunlan Ekibi ile Suavi'den Yunanezgileri yer alacak. TOBA V, çocuklan sahnelere çağırdı ANKARA (UBA) - Devlet Tiyatrolan Opera ve Balesi Çahşanlan Yardımlaşma Vakfı (TOBAV). bu yıl üçüncüsü yapılacak olan Dünya Çocuk Tiyatrolan Festivali'nekatılmak üzere. 8-14 yaşgrubu çocuklan yetiştirecek. TOBAV'dan edinilen bilgilere göre. Dünya Çocuk Tiyatrolan Festivali'nin üçüncüsü l-9Nisan 1994 günlerinde Almanyanın Lingen kentinde yapılacak. Uluslararası AmatörTiyatrolarBirliği'nin(IATA) organizasyonu olan festivale yalnızca. 8-14 yaşgrubu çocuklardan oluşan topluluklarkatılacak. lATA"nın Türkiyc temsilcisi TOBAV. bu festivale Türkiye'den katılacak grubu hazırlamak için çalışmalannı sürdürüyor. TOBAV bu amaçla 8-14 yaş grubunda. tiyatro kültürü ve sanatı konusunda çocuklan yetiştirecek. Konuyla ilgilenenlerin. en geç bu akşama kadar başvurmalan gerekiyor. Dinçer Sümer, Köşk 'ün sanat danışmam ANKARA (AA)- Cumhurbaşkanhğı Sanat Danışmanlığı'na atanan Devlet Tiyatrolan yönetmenlerinden binçerSümer. "Böylcbir göreve getirilmekten dolayı heyecanlıyım " dedi. Sümer, Cumhurbaşkanhğı Köşkü'nde sanat danışmam olarak görev yapacağını belirterek. bu anlamda ilk kez bir sanatçının böy le bir göreve getirildiğini söyledi. "Böyle bir görevi bekliyor muydunuz" sorusuna da Sümer. Cumhurbaşkanı Demirel'in bir süre önce kendisini Köşk'edavetettiğini vebirgörüşmeyaptıklannı hatırlattı. Sümer. yeni görevi ile Anadolu Üniversitesi öğretım üyeliği ve Devlet Tiyalrolan'ndaki görevlerini birlikte sürdüreceğini belırtti. Sümer yeni görevine 1 Ekim 1993 tarihinde başlayacak.