Katalog

Cumhuriyet70. Y1LSAYI24832 S A N A T K U L T U R M A G A Z İ N T E L E V İ Z Y O N 2EKİM1993CUMARTESİ Sağhğımızla ilgili pekçok şeyi laboratuvarlara gitmeden de öğrenebiliriz Evden dışan çıkmadan sağhk kontrolü EUTEService Evinizden dışan adımınızı atmadan sağlığınızla ilgili ne çok şeyı kendi kendinıze öğrenebilece- ğinızı bir bilseniz şaşarsınız. Evde yapılabilen testler aıtık kliniklerde yapılan pahalı testlerin yenni ah- yor. Zira günümüzde kahn bağı- rsak kanseri ve daha birçok has- talığın testini evde yapmak olası. Bu yılın sonunda piyasaya çıkması beklenen bir başka test ise koleste- rol oranını belirbyor. Aynca kuruş harcamadan uygulayabileceğıniz birçok test de yaşamınızı kurtarabilir. Hemen hemen hepimizın meme kontro- lünden haberi vardır; ancak mev- cut uygulamaya eklenen yenilik- lerden habenniz olmayabilir. Hekimler, evde yapılan tesüerin her zaman kesin sonuç vermediği ve bunlara çok fazla güvenmemek gerektıği konusunda bireyleri uyarmakla bırlikte testlerin bir ha- berci olduğu konusunda ortak gö- rüşe sahıp. Bireylere yararb ola- cağına inanılan testler şunlar: Bel-kalça oranı Üst üste yapılan araşürmalar, aldığınız aşın kilolann kalp ve şe- ker hastalığı ile kımi kanser türle- rine yakalanma riskini artürdığını ortaya koyuyor. Uzmanlar her ne kadar kahn bir belin neden sağlığa zararh olduğu konusunda bir açıkbk getiremedilerse de aşın mide yağının karaciğer gözelerine ağırbk verdıği ve yağ ıle şeker gibi zararh maddelerin aynşma işlemi- ni engellediği biliniyor. Bu nedenle kann bölgesinde aşın yağlanma G,ünümüzde kahn bağırsak kanseri ve daha birçok hastahğm testini evde yapmak olası. Bu yılın sonunda piyasaya çıkması beklenen bir başka test ise kolesterol oranını belirliyor. olup olmadığını belirlemeniz için yılda bir kez bu testi uygulayın: - Belinizi ölçün. Sonra kalça ve baldırlannızm en toplu yerini öl- çün. Bu ıki bölgeyi ıki kez daha ölç- tükten sonra, elde edilen bel öl- çümlerinin en düşük olanmı kalça ölçümlerinin en büyük olanına bö- lün. Elde edilen değer size bel-kal- ça oranınızı verecektir. - Kadınlar için bu oranın 0.8'- den, erkeklerde ise 0.95"ten büyük olması ortalamanın üstünde bir riskin göstergesı olacaktır. Araştı- rmaalar bu oranın her ıki cinste de 0.76'nın altında tutulması gerekti- ğine inanıyor. Deri kanseri testi Bu konuda bireylerin her üç ayda bir bedenlerini gözden geçir- meleri erken tanı konmasını ko- laylaştırarak can kurtarabilir. Bu nedenle bedenınizde büyüdüğünü gördüğünüz kahverengı, siyah ya da çok renkli leke ve den kabarcı- klan olup olmadıgını ben ve do- ğum lekelerinde herhangi bir deği- şiklik bulunup bulunmadığını göz- den geçirin. Üç hafta içınde ka- panmayan. kaşınan, acıyan ya da kanayan yaralan göz ardı etmeyin. - Bir boy aynasının karşısına geçerek bedeninizin ön. arka ve yanlannı, yüzünüzü, el ve kol- lannıa özenle gözden geçirin. - Boy aynasına ek olarak el aynasıyla boynunuzun arkasını, sırtınıa, kalça ve bacaklannızın arkasını inceleyin. Oturarak ayak bileklerinizi. taban ve topuk- lannızı ve cınsel organlannızı göz- den geçirin - Kulak arkası, kafatası, göğüs altlan ve parmak aralan gıbi daha gizlenmiş yerleri gözden kaçırma- yın. Kurşun testi Aşın kurşun sinir sistemi, ka- racığer, böbrek %e kalbe olumsuz etki yapar. Çocuklarda daha da et- kili olan kurşun beyinde ciddi ha- sarlara yol açabildiği gibi ölüme de neden olabilir. Araştırmalar mus- luktan akan sulara büyük ölçüde kurşun kanştığını ortaya koydu. Bu nedenle kullandığınız suyun kurşun testinden geçırilmesi ya- rarlı olacaktır. Su dışında. 20 yıldan daha eski porselen. seramik ve toprak tabak kap ve kacaktan da bedene kurşun kanşabilir. Bu sorunun gıdenlmesı için geliştın- len kolay ve güvenilir bir testte, kurşunlu tabaklarda renk değişti- ren bir maddeden yararlanılıyor. Dışkı testi Kanser dernekleri. 50 yaşın üs- tündekileri her yıl dışkılannda kan olup olmadıgını kontrol etmeleri gerektiğı konusunda uyanyor. Dışkıda kan bulunması kahn bağı- rsak kansennın bir belirtisi sayılı- yor. Tesü'n olumlu sonuç vermesi her zaman kanser belirtisi değildır. Hemoroıd (kanlı basur), tuvalet temizleyicileri, aspirin kullanımı ya da belli vitaminler ya da besin- ler sonucunda da dışkıda kan gö- rülebılır. Doğal gübreyle yetişen sebzeler ölüme yol açıyor Ml.DICALTRIBUMZ Ticari amaçla yetiştirilen meyve ve sebzelerin ilaçlı olması ve sağlığa olumsuz etkisi üzerine, ABD'de organik olarak doğal gübreyle yetişen ve ilaçlanmayan sebze ve meyvelere ilgi giderek arttı Ancak yıkanmadan yenen bu besinler ölümle sonuçlanabilen bir türlü kanh ishale yol açtı. Yapılan araşürma sonucunda hastabğın E koli adı verilen bakteriyi taşıyan ıneğin gübresinden kaynaklandığı anlaşıldı. Bu durumda yapıhnası gereken, meyve ve sebzelenn sabunsuz. deterjansız. duru suyla iyıce yıkanarak venmesi. Buna ek olarak, yediğıniz meyve ve sebze türlerini JTK sTOeğiştınnek <j«5^«4 yararh olacakür. Uzmanlar organik olarak yetiştirilen sebze ve meyvelerin bile bir bölümünün ilaçlandığmı belirtiyor. Uzmanlar E koli türü bakterilenn tümünün tehlikeli olmadığına dikkat çekiyor. 19 Mayıs Üniversitesi öğrenime 4 ekimde başlıyor SAMSUN (Cumhuriyet) - 4 ilde (Samsun, Amasya. Sinop ve Ordu) ve üç ilde (Merzıfon. Bafra. Havza) yükseköğretim kurumlan bulunan Ondokuz Mayıs Ünıversitesi'nde yeni eğitım ve öğretim yıh 4 Ekım 1993 Pazartesi günü yapılacak törenle başlayacak. Bu egitim-öğretim dönemine 9 fakülte, 9 yüksekokul ve üç enstıtüde bulunan 18.000 öğrencisi ıle başlayacak olan üniversıtede görev yapan öğretim elemanı sayısı da 87O"e ulaştı. Bu yıl Dış Hekimliğı Fakültesı. Mühendislık Fakültesı. Sınop Sağhk Hızmetleri Meslek Yüksekokulu ve Havza Meslek Yüksekokulu da Ondokuz Mayıs Cnıversitesi yükseköğretim kurumlan arasına katıldı. Yoksullar ve köşeyi dönenler bir arada NATIONAL GE0GRAPH1C Hong Kong'da gözler önüne serilen zenginlik, Hong Konglulann gele- cek kaygısı taşımadığını düşünmenize neden olabilir. Ancak 4 yıl sonra komünist Çin ile birleşecek olan İngiliz kraliyet sömürgesi Hong Kong'un geleceği. belirsizüklerle dolu. Hong Kong'un gelişmesi için yeni bir havaalanı, limanın büyütülmesi. yeni otel inşaatı projelerinin gündemde olduğu şu günlerde kafaları en çok kurcalayan soru, Çin bu projeleri onaylamadığı takdirde neier olacağı. 5.8 milvonluk niifus*sahip olan Hong Kong, dünyanın iiçüncü büyük finans merkezi dunımunda. Kişi başına düşen gelir açtsından Doğu Asya'da, Japonya'dan sonra ikinci sırada yer alıyor. Hong Konglulann hayat beklentileri İngiliz >e Amerikaluannkinden çok daha fazla. 1997 yaklaştıkça. Hong Kong rüyası için tehiike çanları çalmaya başlıyor. Komünist devin. kapitalist mûcevher olarak tanımlanan Hong Kong'u yutup yutmayacağı merak konusu. Her ne kadar Bejing'de bulunan yetkililer Hong Kong'taki sos>al >e ekonomik düzenin 50 yıl süresince değişmeyeceğini beürtsder de, sömürge sakinleri bu sözlcri «aranti olarak görmüyor. Hong Kong'un en ünlü liberali Martin Lee, 1997"nin kıyamel günü olarak nitclendirildiğini söylüyor. Çinliler ise refahtan çok yönerimle ilgileniyor. Çin hükümeti için önemli olan. ka/ın yumurtlayıp yumurtlamadığı değil, nasıl denetleneceği. Sömürgedeki hayatın çirkin kısmını uvuşturucu bağımlılan, evsiz insanlar >e yoksullar oluştururkcn. diğer bölümde elektronik eşya üretimi. turizm. ithalat >e finans alanlarında köşeyi dönenler yer alıyor. Komünist Çin ile gerçekleşecek birleşme köklü değişikliklere neden olduğu takdirde, Hong Kong'u çekici kılan lüks hayatın özleminin çekileceği bir gerçek... (ROSS TERRILL) MESELA DEDIK / ERDAL ATABEK Üstüne para vererek yaptığımız iş: HobiŞu *hobi' sözcüğünü ara sıra duyanz. Kimisi 'boş zamanları de- ğeriendirme' der. kımıleri 'boşta kalmış yerilerimizi geliştirme' diye açıklar. İşte 'balık tutma' gibi fo- tograf çekme' gibi değişik hobıler- den söz edilir. Emeklı olunca boş- luğa düşmemek ya da sıkıntıdan patlar gibi olunca kendıne bir uğ- raş bulmak gibi tanımlarla çeşitli hobiler önerijir. 'Hobby' sözcüğü- nün aslı lngilizce olup 'merak için, zevk için yapılan uğraş' anlamına gclır. Para alarak yaptığınız işe İş' denivor da keyıf ıçın yaptığınıza 'hobi' deniyor işte. Belki de doğru- su 'para aİmak yerine para vererek yaptığınız iş' olmalıdır. çünkü kimi hobilere milyonlar bıle yetmıyor Biz de bu köşede sıze para gerek- tirmeyen. zamanınızı da pek alma- yan değişik Iıobi'lerden söz etmek istedik. Artık güler mısınız. düşü- nür müsünüz, uygular mısınız. sıze kalmış. *'Para koleksiyonu": Eskı paralan binktırerek hoş bır para koleksiyonu yapabilirsiniz. Bunun için eski para aramaya hıç gerek yok. Bugün kullandığınız paralan. küçüklennden başlaya- rak koleksiyonunuza katabilirsi- nız. Gazete alırken verdiğiniz '5 bin lira\ tost yerken işinızı gören '10 bin lira\ bugün ecçcrli olan '20 bin lira' duşünmedığınız kadar kısa bır zamanda 'antika" ola- caktır Buna bıraz beklcmeyı göze alarak '50 bin lirayı, 100 bin lira'yı da ekleyebıhrsınız Meta! para ko- leksiyonunuz daha da zengin ola- bilir. Beş yıl sonra gerçek bir 'para koleksoyunu'nuz olacaktır. Bir de on yıl şonrayı düşünebiliyor mu- sunuz? İşte size aynı zamanda eko- nomi bilincınizi de arttıracak bir 'hobi.' *'Başkasmın gazetesini okuma' hobisi: Vatandaşlanmızın farkında bile olmadan pek sevdiği bır hobi dc budur. O sıkça duymaya baş- ladığımız 'hızlı okuma pratiği'nin bedava biçimi. Vapurda. trcndc. gazete okunabılen her yerde uygu- îanabılır. Bunun ıçın yanına otu- racağınız kişıyi ıyi seçmeniz yeter. Şövle elinde yeni aldığı gazetesi olan, pek sinırli görünmeyen baba- can bınni, \a da kıbar gorunen bı- risını gözünuze kestirip yanına oturursunuz. İlk günlerde manşetleri. ıricc vazılan okumaya başlarsınız. Âma sonrakı günlerde okuma pra- tığinız -sizi de şaşırtacak bıçımde- hızlanır. Burada önemli olan, ga- zeteyi sahibinden daha hızlı oku- yabilmektir. Elbette gazete sahibi- nin koluna dokunup daha oku- madığınızı belirtmek de vardır. ama pek uygun sayılmaz. Yeterin- ce azımli ojursanız çok değişik ga- zeteleri geliş gidip sırasında oku- yup kültürünüzü gehştirebilirsi- niz. Dergi ve kitap okuma pratiği- niz gelişirse hem kültürünüz gelişir hem de zamandan. paradan tasar- ruf etmiş olursunuz. •'Kupon kesme' hobisi: Son yıllarda vatandaşlanmız arasında pek yayılan bu hobi. baş- langıçta 'getir kuponu-götür malı' sloganı ile pompalanmıştı. ama giderek tıobi'ye dönüştü. Artık neyi almak için kestiğinı bile unu- tarak kupon kcscn bir "kupon kesi- ciler' hobisi oluştu. Burada önemli olan, gördüğü, bulduğu her şeyin kcsilecck bir yanını bulup kesiver- mektır. Bu bir gazele de olabilir. bır lemı/leme kutusunun ..kulağı da. bir şışcnın kapağı da. Önemli olan 'bir şeyin bir yanını kesmek'- tır. Bır kez ahşlınız mı artık elınız- de makas, keser durursunuz. Eli- nizi kazayla kesmezseniz zararsız bir hobidir. *'Televiz\on di/isi izleme' hobi- si: Kolayca uygulayabıleceğiniz hobılerden bınsi de budur. Zatcn yaygın olarak uvgulanıyor. Bunun ıçın sızi saracak bir 'dizi' bulmanız ycterlıdir. En uygunu. 'Brezilva di- zileri' sanılır. ama scçme pcrspck- tıfı çok gcnıştir. Sız 'ana haber bül- tenleri'nı de scçebılırsinız. Burada püf nokta. saati geldiğjnde hiçb\r şeye bakmadan tclcvizyon karşısı- na kurulup 'dİ7İ'\i ızlemektır Ne dünyada olup bıicnlcr. ne elektrık faturası keyfinizı bozmalıdır. Şöv- le keyıfle kurulup 'dizi'nızı izler- ken kafanızı boşaltırsınız. Bu hobi kimılen için kafayı boşaltmak amacıvla değil dc zaten boş olan kafayı doldurmak için yararlıdır. ama farkctmc/. Önemli olan bır hobının olmasidır V •'Bobi'dcn hobi: Son yıllarda pek artan ^ şevgisıni dc düşünmek gerekiyor. İnsanın insanı sevmeyi unuttuğu bu çağda hayvan sevgısi nasıl da artıverdi. Köpek yavrulan milyon paralarla alınıp satılıyor. Kuştu. balıktı büyuk bır piyasa oluştu. Biz hayvan sevgısıni çok destekle- nz dc 'insanlarm kolayına mı geli- yor?' dıye düşünmek gerekiyor. Şımdı bu 'bobi hobisi' ıyi bir sevgı. ama ınsanlann bırbirinı sevmeleri için de bır şeylcr mi yapmalı? Aca- ba scvımlı yavrucuklan. çaresız vaşlılan sevecek meraklıları nasıl bulmalı? Bclkı dc İnsan semeyi' yeni bır hobi saymamız gerekiyor. İşte size dcğisık bırkaç hobi. Ama ıllc de 'ben balık rutacağım" dıyorsanız o da ıyi Bır olta alırsınız. Temiz kırlı demeden bir kıyıya gidersınız Oltanızın ucuna yemi koyup denıze sarkıtırsınız. Sonra da yanınızdakılenn nasıl balık tutup da sızın oltanıza bır şe- yin gelnıcdığını düşunür durursu- nuz. Bu da -.ızın seçımınız.