Katalog

SAYFA CUMHURİYET 18 EKİM1993 PAZARTCSİ 10 EKONOMI TUKETICI Sütiçmeninzamanıdır!- _ _ ^ _ izik ve zeka gelişimi W 1 sağladığı için çocuklar MJ kadar yetişkinlerin de M T ihtiyaç duyduğu süt M konusunda merak " ettiklerinizi Hüiya <rcnç*m yansında bulabilirsiniz. Hangisütü almalı? Türkiye'de büyük birçoğunluk sütü arabayla dolaşan sokak satıcılanndan alıyor. Bu sütlerin konulduğu kaplann temızolmaması olasılığı var. Aynca bozulmayı önlemek amacıyla içine olmadık katkı maddeleri de eklenebiliyor. Diğer bir riski de süt yerine su almak. Çünkü bunlara yüzde 10-20 orarunda su katılıyor. Bütün Su katılmıs süt gözle ayvrt edilemez. Yağh olduğunu bosaltırken kabuı dibindeyağ tortusu bırakmastndan ve kaynatıldığında üzerindeyağ toplanmasından anlayabitirsiniz. Konuyla ilgili tüzük ve yasalara göre süte su karıştmlması ve açıkta satılması yasak. bunlardan kaçmmanın yolu ağzı kapalı ve steril ambalajlarda satılan, pastörize sütlerin kullanılması. Hayvancılıkla uğraşan ailelerin ise ürettikleri sütleri en azından sağlıklı ortamlarda saklamalan ve i> ice kaynatmalan gerekiyor. Hangi hastalıklar bulaşır? Hastahklı hayvanın sütüyle veya dışandan süte kanşan mikroorganizmalarla tüberküloz başta olmak üzere pek çok hastalık bulaşır. Şap. malta humması. tifo. paratifo. kolera, kızıl, kızamık, dıfteri. boğaz iltihabı görülür. Nasd konınulabilir? Sütün insan sağlığına uygun hale getirilmesinde kullanılan yöntemler şöyle sıralanıyor: rASTÖMtİZASTONt Filitreden geçirilerek içindeki yabancı maddeıer temizlenir. 70-72 derecede 15-20 sanıye ısıtıldıktan sonra hemen 5 dereceye kadar düşürülür. Kaynatma derecesinin altında bir sıcaklıkta sürdürülen pastörizasyon işleminde. bakterileryokedilir. Bozulmaya neden olacak faktörler ortadan kaldınlır. Katkı maddesi içermez ve besin değerini 2-3 gün korur. STERİLİZASrON: Ultra yüksek ısı > öntemıyle sütün içinde bulunan bütün mikroorganizmalar yok edilir. Bozulmaya neden olacak etkenler ortadan kaldınlır. Sterilizasyon işlemi 135-140 dereçe sıcaklıkta 2-4 saniye devam eder. Özel steril kutulara doldurulan süt buzdolabında 4 ay saklanabilir. mikroorganizmalar çok yüksek ısı derecelerine kadar canlılıklannı koruduklan için kaynatma sırasında tüm mikroorganizmalar ölmez. Özellikle bir taşım kaynamayla sıcağa dayanıksız mikroorganizmalar bile yok edilemez. Uzun süre kaynatılan sütlerin besin kaybı çok yüksek olur. İçeriğinde ne bulunur? Bilcşimı yüzde 87.4 su. yüzde 3.5 yağ. yüzde 3.4 protein, yüzde 4 laktoz, yüzde 0.75 mineral ve elementlerden oluşur. Içerdiği > ağ asitleri enerji verir. Kalsiyum ve fosfor yönünden zengin. demir yönünden fakirdir. Amilaz, lipaz. katalaz. peroksidaz. fosfataz gibi enzimleri yapısında bulundurur. A, B. D. E. K vitaminleri için iyi bir kay nak. Faydası ne? Hücre ve dokulann oluşmasmda. yıpranan kaslann onanlmasında. kemıklenn gelışmesınde etkili olur. Özellikle bebeklere. gelişme dönemınde olan çocuklara ve hamılelere önerilir. Çocuklann günde 300-350 cc, yetişkin ve yaşhlann 250-400 cc, fıamile ve emziklilenn 500 cc tüketmeleri gerekır. Süt şekeri bazı kışilcrde vücuda alındığında parçalanmadığı için sindirim bozukluklanna neden olur. Sürekli gaz şikayeti çekenlere, kabızlık problemi olanlara önerilmez. Kırçiçekleri altmdan dahadeğerlidir M Gıda Tanm Örgütü (FAO)Türkiyetemsilcisi Jan Doorendos. Türkiye'nin, sahip olduğu bitkive hayvan türleri açısından dünyanın sayılı 3 gen merkezinden biri olduğunu belirterek "Ancak bazı gen kaynaklan hızla kayboluyor. Bunun için orman, çevre ve tanm bakanhklan hareketegeçmeli. Kaybedilecek zaman yok" dedi. Doorendos. dünyada her yıl 7 milyon hektar alanın erozyona maruz kaldığıru. 15 milyon hektarlık ormanın tahrip edildiğinı. bu yüzyıhn başından beri genetik çeşitlerin yüzde 75'inin kaybedildiğini, hayvan genetik varhğının yüzde 20'sinin vebalık türlerinin yok olma tehlikesi altında olduğunu ifadeetti. Türkiye'nin bitki ve hayvan kaynaklan açısından da önemli bir zenginliğe sahip olduğuna dikkati çeken Doorendos. bitkisel ve hayvansal varlığın yerinde korunması için oluşturulan mılli parklann etkili olduğunu anlattı. Jan Doorendos, "Genetik olarak fakirbir miras yerine güvenlı bir miras için savaşmalıyız. Birdemetkırçiçeği tutmak bir avuç altın tutmaktan iyidir" dedi. Mobüya seçmeksanattırMobilya alışverişinde akhnızda bulunması gerekenleri araştırdık: Haıtgialnl •eçmeii? Gösterişli olmasından çok kullanışlı olması önemli. Kumaşı açık renk olan mobilyalann çabuk kirlenmesini önleyemeyeceğiniz gibi. sentetık kanşımlı kumaşlann da kaymasını engelleyemezsiniz. Bu nedenle satın aldığınız mobilyanın öncelikle sağlamlığına. kalitesine ve sağlıklı olupolmadığına bakın. Afeler lmll<u»»l*rf Gcnellikle agaç. metal ve fıberglastan yapılmış mobilyalar rağbet görüyor. Fiberglas basit ev eş> alannda ve mobilyalar üzerinde aksesuar olarak kullanılıyor. Koltuk takımlanrun iskelet kısmında genellikle ağaç malzeme kullanıbr. İskeletin sağlam olması mobilyanın ömrünü uzatır. Ağaçtan yapılmış iskeletlerde sabitleştirmede tutkal ve çivi kullanılıyor. Kontrplak ve sunta ile hazırlanan eşyalarda tutkal yerine vida tercih ediliyor. Masa, sandalye, ranza gibi eşyalann iskeletinde metal malzemeye öncelik verili> or. Maun ve kayın gjbi sert ağaçlardan yapılmış mobilyalar yumuşak ağaçlara göre daha çok tercih ediliyor. İç dolgu malzemesi olarak elyaf. sünger ve çeteleye ağırlık verilivor. Nomtl JcorumaIı? Ağaç mobılyalannızın üzerindeki çizikleri saklamak istiyorsanız en az alu ayda bir cila yapın. Cilalı yüzeylerin üzerine sürülen vazelin de çizikleri kapatır. Ağaç mobilyalann üzerine sıcak araç gereç koymayin. Noatl trmixl*mcli?Kdncpc ve koltukların lemızlenmesi sırasında işin püf noktalannı bılmeniz yeterli olur. Elektrik süpürgesı ile tozîannı aldığınız kadife ve tüy lü kumaştan yapılmış eşyalann üzenni amonyaklı su ile silin. Parlaması için durulama suyunun içine birmiktarsirkedamlatın.Sentetik kanşımı kaplama takımlarda temizliğin ilık sabunlu su> la > apılması faydalı olur. Daha sonra duru suyla tekrarsilerek kurumasını bekleyin. Ağaç veya formika kaplı takımlannızın üzerini kuru bezle silmeniz yeterli olur. Ağaç mobilyalarda ıslak bezkullanıldığmda cilanınrengindeaçılma görülür. Hangisini almaUT Kumaşın renk ve desen olarak göz zevkine hitap ^diyorolmasınaözen gosterin. Kumaşın uçlarının sürtile yapılmış olmasına, dikiminde potluk veya bolluk bulunmamasına bakın. İskeletin imalatında kullanılan lastik ve metal kayışlar üst yüzeyden hissedıliyor mu? Koltuk minderlerinin mümkünse fermuarlı olmasına. kullanılan sungenn kaliteli olmasına dikkat edin. K öşelerde si\riçıkıntılara, ayaklann gövdeye eklendıği yerdeki çi\ ilerin büyüklüğüne dikkat edin. Kol yaslama yerlerinı ileri geri sallayarak harekct etme veesnemeyeteneğinıölçün.lskeletinuç hatlan sünger ve kumaşın ahından belirgin olarak hissedıliyorsa yırtılma ve mobilyanın bozulma ihtimalıni göz ardı etmevin Perdeden kadifenin W ^r konusunda m S bilmeniz M^L gerekenler: M % Tiplerine? - M - - ^ Kadife üretiminde naylon. polyester. floşvepamukiplik kullanılıyor. Boyama işlemi dokuma aşamasından sonra yapılıyor. Böylece dokuma sırasında meydana gelecek kirlenmeler, lekelenmeler ve renk değişiklikleri önlenmiş oluyor. Düz kadife üretiminde boyalı iplik kullanıldığı •dummlarda var. Düz. fıtilli, akarh ve împirme cadifelerin cullarum ılanlan Kİcğişiklik Sgösteriyor. »Düz kadifeler Jpastaneler gtarafından hazırlaülan özel jkutularda. saç tokalannda, r organ yüzü. kuyumcu kutusu, ıcı takkesi, bluz, etek ve ntolon üretiminde ullanılıyor. Jakarlı dokumalar izellıkle araçlann mesinde tercih ediliyor. ^n.oltuk kılıfı, perdelik ve Jdöşemelik de genellikle aynı tip »kadifeden oluyor. Empirmeler îjiöşemelik ve koltuk Şcılıflannda. Anadolu'da giy ilen î^alvar eteklerde kullanılıyor. ?antolona likayesi Kimi zaman da giysilerin yaka ve kol ağızlannı aksesuar olarak süslüyor. Fitilli kadifenin en çok kullanıldığı yer ise giyim eşyalan. Kalitelisi nasd olmalı? Kadifenin iyisi dokunuşla anlaşılır. Parmaklann arasında hissedilen yumuşaklık ve dolgunluk ilk olumlu ızlenimdir. Kumaşın dokuma hatasının olmaması. boyama _ işleminin kusursuz gerçekleştiril- mesi değerini arttınr. Ayr.ca kadifenin kaliteli ipten yapıbp yapılmadığını anlamak için kumaşın ipleri sarkan iki ucunu bir araya getirmek gerekir. Birbirine kanştırdığınız püsküller kolayca aynlıyorsa kadife konusunda yanilmadığınız anlaşılır. Nasd tcmizlcmeli? Kadife giysilerin yıkanmaması gerekir. Kurutemizlemeciye verilmesi önerilir. Kadifenizin küçülmesi ve renginin bozulması riskini göze alıyorsanız deterjan kullanmadan ılık suda yıkayın. Kadife perdelik ve döşemeliklerin toz tutması nedeniyle sık sık temizlenmesi gerekir. UYARI VETERİNER Halil Mahzunlar KedilernankördeğildirLise yıllannda veterineriiğe ilgi du>maya başlayan, üniversite sınavındaılk3 sıraya veterinerlik fakültelerini yazan Halil Mahzunlar 8 yıldıreksılmeyen bir aşkla çalışıyor. Uzmanımıza göre hayvan beslemek hem moral desteği sağlıyor hem de stres atmayd yanyor. Ancak alınacak hayvanı seçmek önemh. "Satın alacağınız hayvanın gecmışini öğrenmeniz gerekir" diyen Mahzunlar, eğitim konusundaki önerilerini şöyle sıralıyor: "Suç işleyen köpeğinizin cezasını hemen verin. Vereceğjnizceza yüksek sesle ve kızgın bir ifadeyle bağırmak ve yanm saat sürey le konuşmamak olsun. Vurmak veya hırpalamak köpeğinizi ısıran köpek haline getirebilir. Ödüllendirmek istediğinizde ona dokunmanız, tüylerini okşamanız yelerli olur." Kedilerin insandançokeve ve düzene alıştığını anlatan uzmanımız. diğer hayvanlaragöre çok daha kolay eğjtıldiklerini söylüyor. Mahzunlar kedilerin kişiliğinden ödün \ crmeyen canhlar olduğunu belirterek "Çoğu zaman kendisini besleyen kişiyi değil de ılgi ve sevgi gösteren kişiyi sahip olarak tanır. Bu nedenle kediler için nankör yaratıklar demek yanlış olur" diyor. Kedi ve köpekler de ter ve yağ bezlerinin gelişmediğini hatırlatan Mahzunlar şu açıklamayı yapıyor: "Kediler kendi kendilerini yalayarak temizlenir. Yıkamak gerekmez. Köpekleri ise 20 günde veya ay da bir yıkamak yeterli. Aksi halde daha 3-4 yaşına gelmeden cilt sorunlan yaşamr." NE,NEREDEr KACA? • SİNEKĞLDVRVCtLAMBA -Sinek öldürücü fonksiyonu olan gece lambalan 220 volt elektrikle çalışıyor. Uzakdoğu ülkelerinden ithal edilen bu ürün seyyar satıcılarda 100 bın lira ile 120 bin liradan satılıyor. Dışı plastikle kaplanmış, içi çelik tellerle döşenmiş bu aletin ortasında renkli gece lambası bulunuyor. Lambaçalıştınldığında iç kısımdaki ışığa doğru hareket eden sinekler kızgın tellere çarparak ölüyor. Açılabiliralı kapak yardımıyla alet her zaman kolayca temızlenebiliyor. IKAYET KUTUSU ESİN SUNGUR Azı karar, çoğu zarar 1 ekerhastalannm tatlı ihtiyacını karşılamak üzere reçelden çikolatayabirçok diyabetik urün var, Ancak doktorlar arasında bunların zararh olup olmadığı konusu tartışmalı. Bazı doktorlaragöre bu ürünlerin içerdiğibazı maddelerkanserden körlüğekadar birçok hastalığa neden oluyor. Kimidoktorlar dafazla yenilmemesişartıyla ürünlerin zararsız olduğu görüşünde. Admın açıklanmamasım isteyen okuyucumuz da bugörüş ayrıhğı nedeniyle kararsızlığa düsnriis. Mektttbunu birlikte okuyalım: Şeker hastası oiduğum için diyabetik ürünlerden kullanmam gerekiyor. Geçenlerde Darbo marka diyet recel aldım. Beni etkiledı. Bunun üzerine doktoruma danıştım, bu tür gıdalan önermediğinı söyledi. Çapa'dakı DETAM'a gittim. Doktor içindeki maddelere bakarak zararh olduğunu söyledi. Tatlandıncı olarak kullanılan sorbitol kanser ve şeker hastalannda körlük yapıyormuş. Fruktozun da şekerden farkı yokmuş. İthalat izninin Tanm Orman ve Köy îşleri Bakanlığı'ndan alındığını göstererek 'Sağhk Bakanlığı'nın onaylamayacağını düşünerek Tanm Bakanlığı'ndan izin alınmış olabilir" dedi. Sağlığa zararh olan bu ürün nasıl satılabiliyor? • _ i ^ ^ arbo reçelkrinin ithalatçısı M ~^k Haşmet Ticaret'in yetkilisi Kaya m • Enişte ile görüştüm. Ürünlerin m Mjûrk Diyabet Cemiyeti m ^J tarafından hastalara tavsiye -Jkmm^^ cdıldığinı, diyabet hastanesinde de hastalara vedırildiğini belirten Kaya Bey. sorbitolün zararsız olduğunun dünyaca kabul edildiğini. fruktozun ise sadece tat olarak şekere benzedığıni söyledi. Tanm Bakanlığı'ndan izin ahnmasının da mev'zuat zorunluluğu olduğunu anlatan Enişte, geçen >ila kadar Sağlık Bakanlığı'ndan izin aldıklannı, ancak gıda ithalatına ızın verme yetkisinin artık Tanm Bakanhğı'na devredildiğini bildirdi. Sağlık Bakanhğı'nın yerli diyabetik ürün imal eden Erden fırmasına recel lisansı verdiğini de hatırlatan Kaya Enişte. "Zararh olsa içinde aynı maddeleri içeren bir yerli ürünün çıkanlmasına izin verilir mi? Üstelik biz etikete içindeki maddeleri saydıktan sonra. "Doktora danışmadan kullanmayın. 5 gramdan fazla yemeyın' şekhnde uyan koyuyoruz. Yerli reçellerde bu uyan yok" dedi. Şeker hastalannın bilinçsiz olduğunu savunan Kaya Enişte, reçele konulan tatlandıncı maddelerir. kalori değerinin olmadığını ve vücuttan parçalanmadan atıldığı için karaciğerde birikım yapmadığını anlattı. Bunun üzerine DETAM'ı aradım. Diyetisyen Zeynep Koç'la görüşmem gerektiğıni söylediler. Zeynep Hanım sorbitol ve fruktozun zararh olduğunu belirterek, "Tehlikelı olduğu için hastalanmıza bu ürünleri önermiyoruz" dedi. Sadeceçocuk yaştaki hastalara şeker ihtiyacını karşılaması için çok düşük dozda izin verdıklerinı anlatan Koç. DETAM'da söz konusu reçellerle ilgili resmi bir araştırma yapılmadığını sözlerineekledi. Türk Diyabet Cemiyeti Başkanı Nafız Bağnaçık ise Darbo reçellerini özellikle tavsiye etmediklerini, ancak zararsız olduğu konusunda resmi görüş agkladıklannı belirterek. "Sorbitol ve fruktoz dışandan alındığı takdirde vücuda zarar vermiyor. Organızma içinde oluşursa zararh. Bu reçellerde fazla yenilmediği takdirde şeker hastalanna zarar vermez" dedi. DETAM'ın bu konuda resmi bir çalışması olmadığını hatırlatan Bağnaçık, "Beslenme konusu benim alanımagiriyor. Resmi açıklamamızda ölçüsünde yenildiği takdirde zararsız olduğu yolundadır" diye konuştu Sepvislerden servis begen D ayamklı tüketim mah alırken tamir-bakm servislerinin olup olmadığına bakmak gerektiğiniartık herkes öğrendi. Ancak servis sayısmm bol olması yeterli değil', nitelikliservis taleplerişimdidaha önplanda. Okuyucumuz HalUneÖıalttnbu gerçeğiyasayarak gördû. Deneyimini kendisinden öğrenelim: , Bosch marka çamaşır makinem anzalandı. Daha önce tamiretmiş olan Gürbüz 1 Servisi'i çağırdım. Kayış değişmesi gerektiğini söylediler. 400 bın lira kayış için, 100 bin lira da işçilik için ödeme yapmamı istediler. Ben bunu çok pahalı buldum. Başka bir servis çağırdım. Umut Servis'in elemanı kayış ve işçilik dahil 250 bin liraya lamir edeceğıni söy ledi. Getirdiği kayışa baktım, Gürbüz Servis'in de getirdiği ile ay nıydı. Üzerinde "West Germany' yazıyordu. Tabıi Umut Servis'e tamiri yaptırdım. Ama insanlan böyle kazıklamaya çabşmalannı affedemiyorum. B osch'un Servisler Müdürüözcan Aslantaş'la görüştüm. Özcan Bey iki servisin de kendilerinin yetkili ser\isı olmadığını belirterek. Gürbüz Servis'in incelenmekte olan bir başvurusu olduğunu söyledi. Kayış değişimi için 250 bin lirahk ücret talebinin daha mantıkh olacağını da belirten Özcan Bey. sorunu çözmek konusunda elinden bir şey gelmeyeceğini bildirdi. Bosch'a bağh çahşmadıklan için bu farklı fiyat uygulamasmı kontrol edecek birmercii bulunmuyordu BuseferGürbüzServis'i aradım. Örtaklardan biri olduğunu söyleyen Hasan Bey. yüksekfiyatistenmesini. "Biz yetkılı servis olduğumuz için Bosch'un bildirdiğı fiyat listesine uymak zorundayız. Diğerservistaklil kayış kullanmıştır" sözleriyle açıkladı. Servisin sahibi Şaban Gürbüz ise Hasan Bey'in yanlış anlama sonucu böyle bir açıklama yaptığını söy leyerek. "Biz Bosch'un yetkili servisi değiliz. Özel olarak bakıyoruz. Ancak bu kadar büy ük fiyat farkının olmaması Turistin böylesi! anlar uygunsa konuk ağjrlamayı herkes sever. Ancak okuyucumuz Müfje Kuru fıun bu sevda yüzünden iki ayağı bir pabuca girdi. İranlı üçturist konuğuolanMüge Hanım. geri dönmek isteyen konuklannın Onur Havayollan'ndan aldıklan bılet nedeniyle sıkıntıya girdiğinı görmüş. Açık bilet aldıklannı söyleyen konuklar havayolu şirketinin kendilerini uçuracak bir uçak bulamadığından yakınıyormuş. Bu telaşla Onur Air'ın Kadıköy Şubesine gidıp kıyameti koparan okuyucumuz, sorunu çözemeyince beni aradı. Anlattığına göre Onur Air. içlerinden sadece birine yer bulabilirken. diğer ikisi boş bir uçak beklemek zorundaydı. Onur Air'in tur operatörü Travel şirketinden Tuncay Bey 'le görüştüm. Türkiye'de alınan biletlenn hiç binnin açık bilet olamayacağını anlatan Tuncay Bey, Müge Kuru'nun konuklannın 4 ekım tarihli uçuşta yerleri olduğunu, ısterlerse tngiltere'ye gidebileceklerini söyledi. Ancak konuklardan ikısi dönüş tarihlerıni uzatmak istediği için boş yer bulma sorunu doğmuştu. "Kendi yerinde uçmayıncadaha sonraki charter uçuşlannda boş yer aramaya başladık. gerekir" dedi. Ellerindekifiyatlistesinde Bosch kayışlann KDV hariç 390 bın lira gözüktüğünü anlatan Gürbüz. Bosch mağazasında aynı kayışın toptan saüş fiyatının KDV hariç 230-250 bin lira arasında olduğunu bildirdi. Piyasada taklit mallann çok olduğunuda vurgulayan Gürbüz. diğer servisin böyle bir kayış kullanmış olabileceğini savundu. Aynı tamiri daha ucuza yapan Umut Servıs'in yetkilisi Tayfun Yeneröz, serbest rekabet koşullannda herkesın istediği fiyatı uygulayacağını belirterek, "Ben bu tamiri o kadara yapanm. başkası işçilik farkh ya da malzeme orijinal deyip daha fazla ister. Tüketici doğrusunu bulup seçsin" dedi. Halime Hanım'ın makinesine Arçelik makinelerde de kullanılan ithal kayışlardan taktığını anlatan Yeneröz. "Üzennde Bosch yazmıyor, ama en az orijinali kadar sağlam bir kayış. Ben onu 150 bin liraya alıyorum. Işçilığimi de koyup 250 bin liraya takıyorum. Bu beni kurtanyor. Başkasını kurtarmayabilir. Bunda büyütülecek bir şey yok" diye konuştu. Ancak tam bu sırada gidecekleri yeri de değiştirdiler" diyen Tuncay Bey, biletleri yandığı haldejest yapmak için başka uçuş ayarlamaya çalıştıklannı vurguladı. Okuyucumuza durumu ilettiğim de şaşkınlık içinde kaldı. Öyle ya! Hem turist hem de konuk olan İranlılar Müge Hanım'ıdunıpdururken dert sahibi yapmışlardı. Başvurularımzı Cumhuriyet Gazetesi ŞİKA YET KUTUSU Türkocağı Cad. 39/41 Cağaloğlu-İSTadresine veya 512 05 05 V bektiyoruz.