Katalog

SAYFA CUMHURİYET 1 EKİM 1933 CUMA 8 DIŞ HABERLER SriLanka kangölü: 1405lü • COLOMBO(AA)-Sri Lanka'da aynlıkçı Tamil gerülalan ile hükümet kuvvetleri arasında dün gece ülkenin kuzeyinde meydana gelen çauşmalarda toplam 140 kişi hayaünı kaybetti. Askeri kaynaklar. Tamil gerillalannın dün gece Jaflha yanmadasındakı Elephan Pass askeri garnizonuna bir saldın dûzenlediklerini, çıkan çaüşma sonrasında bölgede operasyonlann sürdürdüğü de belirtıldi. Sn Lanka ordusu önceki gün hava ve deniz kuvvetlennin destegiyle bölgedeki Tamil mevzilerine yönelik bır operasyona başlamıştı. KiPfmTürkleri'nin Protesto ey temi • MOSKOVA (AA) - Kınm yanmadasında yapılacak parlamento seçimlerine üişkin düzenlemeleri görüşen Kınm Parlamentosu'nun, istedikleri "kota sistemini" kabul etmemesi üzerine Kınm Türkleri önceki gün yanmada çapında protesto eylemlerine gjriştıler. TASS"ın haberine göre Kınm Türkleri yanmadanın başkenti duramundaki Simferepol da dahıl olmak üzere birçok büyük yerleşim merkezinde derruryolu trafiğini engellediler. Kınm Parlamento Başkanı Nikolay Bagirov, Kınm Türklennin temsılcıleriyle görüşmeye haar olduğunu. taleplennı de desteklediğını bıldirdi. 17Kasımterör örgütû • ATİNA(AA)- Yunanıstan'da l7Kasım terörörgütunün gerçekleştırdiği bazı saldınlarda yer aldığı iddiasıyla felsefe öğretmeni Epamınondas Skiftulis'ın yeniden tutuklanması, aynı örgüt tarafından önceki yıl öldürülen Türkiye"nin Atina Basın Ataşe Yardımcısı Çetin Görgü cinayetıni de bir defa daha gündeme getirdi. Yunanistan seçimleri • ATİNA(AA)- Yunarustan'da ana muhalefet partısı PASOK'un lideri Andreas Papandreu'nun "erken genel seçimlersonrası işbirliği" önerisi sol kanattaki diğer partiler tarafından tepkıyle karşılandı. Papandreu, seçimlerden sonra ülkenin üçüncü büyük partisi Sol İttifakilekoalisyon hükümeti kurabileceklerini ima eden demecinden sonra gazetecilere yaptığı açıklamadada "Büyük bir dönemecıneşiğmdeyiz. Ben, PASOK'un seçimleri parlamentoda çoğunluğu cldeedecekşekilde kazanacağma inanıyorum" diye konuştu. Çin'debip baftadaiOOidam • DışHaberlerServisi- Rüşvet alanlara dahi ıdam cezası verilen Çin'de son bir hafta içinde 100'ün üzerinde idam cezasının infaz edildiği açıklandı. Kuzeydeki Hunan eyaletinde bir gün içinde çeşitli suçlardan mahkemelere çıkanlan saraklardan 360'ının ya idam ya da ömürboyu hapis cezasına çarptınldıklan haberveriliyor. Arnavutazınlık AGİK'te •TİRAN(AA)- Yunanistan'daki Arnavut azınbk konusunun ilk kez AvrupaGüvenlik ve İşbirliği Konferansı(AGİK) gündemıne geldiği bıldirildi. Tiran radyosunun haberine göreAGİKUlusal Azınlıklar Yüksek Komıseri MaxVanDerStoel, Brüksel'de yapılan bır AGİK toplantısında Yunanistan'da yaşayan bir Arnavut aanlık bulunduğunu söyledi. libyazaman Istedi • BM-NEWYORK(AA)- Lıbya Dışışleri Bakanı Ömer El Muntasser. Lockerbıe şüphelisı olan iki Libyalı'nın teslim edılmesi ıçin daha zamana ihtiyaç olduğunu söyledi. Muntasser BM Genel Kuruludolayısıyla bulunduğu New York'ta gazetecilere yaptığı açıklamada. "İngiltere ve ABD ıle usul konusunda yapılacak görüşmeler zaman alacaktır" dedi. Basın • mensuplannın ne kadar zaman gerektıği yolundakı sorulanna Muntasser, " Bilmiyorum" şekhnde yanıt verdi. Taşra, Yeltein'e karşıtavır aldı Moskova'da Beyaz Ev önünde hükümet birüiüeri ile parlamento yaıdılan arasında sert tartışmalar ohıvor. Dış Haberler Servisi - Rusya'da Devlet Başka- nı Boris Yeltsin. parlamento ile arasındaki sinir savaşında kilisenin ve taşra yönetimlerinin bas- kılan sonucu müzakereye razı oldu. Rusya Devlet Başkanı Boris Yeltsin. Orto- doks Kilisesi Başpiskoposu 2. Aleksi ile yaptığı görüşmelerdedün, parlamento ile dıyaloğa razı oldu. Bu görüşmelere temsilci olarak Kremlin Genel Sekreteri Sergey Füatov'u atayan Yelt- sin'in adına yapılan açıklamada, temsilcilerin ülkedekı siyasi bunalımın giderilmesi konusun- da yapılacak görüşmelerde tam yetkili olacakla- n belirtildi. Yeltsin daha önce feshettiği için "var olma- > an" parlamento ile dıyaloğa girmesinin müm- kün olmadığını söylemişti. Yeltsin'in dünkü geri adımında Rusya Fede- rasyonu'na bağlı 88 özerk bölgeden 62'sinin tav- n da belirleyici rol oynadı. Moskova'dakı Anayasa Mahkemesi binasın- da dün sabah toplanan 62 özerk bölge parla- mentosunun temsilcisi, Devlet Başkanı Yeltsın"- in kendi atadıgı temsilalerden oluşan Federas- yon Konseyi'ne benzer, ancak tümüvle yerel yasama organlannın temsilcılennden oluşan ye- nı bir organ kurduklannı açıkladılar. Federasyon Unsuriarı Konseyi adıyla kurulan yeni organ, hükümetten parlamento hderlennın dırenişlenni sürdürdüklen Beyaz Ev çevresinde- kı kuşatmanın dün gece yansına kadar kaldınl- masmıistedi. Bölgesel liderlerin yayımladığı açıklamada, Yeltsin'in 21 eylülde parlamentoyu fesheden ka- rarnamesini iptal etmesı ve en geç 1994 yılımn mart ayının sonuna kadar cumhurbaşkanlığı ye parlamento için eş zamanlı erken seçirnlere gjdil- mesı için görüşmelere başlanması çağnsında bulundular. Yeltsin'in bu çağnlan reddetmesi bekleniyor. Başkanlık Sözcüsü Yuri Levanov, Beyaz Ev'in nasıl kan dökülmeden boşaltılmasının söz ko- nusu olduğunu vurguladı. AA'nın Moskova kaynaklı haberine göre bu- nalımda Ortodoks Kilisesi'nin çözüm için etkin bir arabuluculuk rolüne ginştiği dıkkatı çekiyor. Kilisenin rolû Dev let Başkanı Yeltsin, dün Kremlin'de siyasi bunalımda arabuluculuk rolünü üstlenen Rus Ortodoks Kilisesinin ruhani lideri Başpiskopos 2. Aleksi ile görüştü. Aleksi'nin Yeltsin'e götür- düğü, muhalif milletvekilleriyle görüşme önerisi de olumlu sonuç verdi. Rus Ortodoks Kilisesi Başpiskoposu 2. Alek- si, önceki gece geç saatlerde Anayasa Mahkeme- si Başkanı Valeri Zorkin'le bir görüşme yapü. Görüşmeden sonra Anayasa "Mahkemesi'nin basın merkezince yayımlanan açıklamada, Baş- piskopos ile Anayasa Mahkemesi Başkanı'nın, "Karşıt görüşlü taraflar arasında diyalog kund- ması" gereğı üzennde anlaşmava vardıklan bil- dirildi. Yeltsin'in fesih karanna direnen parlamento- da eylemlenni sürdüren milletvekilleri de Baş- piskopos 2. Aleksi ile görüşmek üzere bir heyet oluşturdular. Ülkede bellibaşh dört bölgeden üçünde büyük kargaşa yaşanıyor Gürdstanparçalamııamııeşiğinde Dış Haberler Servia - Sovyet yönetiminin 1991'deçökmesin- den sonra Gürcistan'da da eski düşmanlıklar su yüzüne çıktı. Önce Oseüer, ardından da Ab- hazlar Gürcıstan'dan aynlmak ıçin silahb mücadele başlattılar. Buna devrik devlet başkanı Zvi- ad Gamsahurdia'nın iktidan ye- niden ele geçirmek için Gürcis- tan'a dönmesi de eklenince ülke tam bir kargaşaya sürüklendi. Gürcistan başlıca dört bölge- den oluşuyor: Abhazya, Güney Osetya. Acaristan ve Mingrel- ya. Bunlardan ilk üçü özerk, so- nuncusu ise Gamsahurdia'nın karareahını kurduğu bölge. ABHAZYA - Karadeniz kıyısındaki bu bölgede yaşayan yaklaşık 90 bin Abhaz 1989'dan beri daha fazla özerklik için mü- cadele veriyor. 1992'nin yaz ay- lanndan bu yana da Gürcistan hükümeti ile silahlı çatışma için- de. Abhazlar bölge nüfusunun yüzde 17'sini, Gürcüler ise yüzde 46'sını oluş- turuyor. Gürcistan'ın 1992'nin ağustos ayında yerel parlamentonun daha fazla özerklik isteminı bastırmak için birlik göndermesiylesavaşbaşladı. Gürcü bir- liklerinin yağmalama hareketlerinden yalunan bölge sakinleri Abhazlardan Gördstan'da Abhazya, \lingrel\a, \caristan>eGünev OsetyaböJge- leri arasında şimdilik sadece Acaristan nisbeten sakin. yana tutum aldılar. Ancak Abhaz lider- ler bölgenin başkenti Suhumi'de bulu- nan parlamento binasını terk ederek kuzeydeki Gudauta'ya geçtiler. Rusya'nın girişimiyle 27 temmuzda ateşkes anlaşmasına vanldı. Ancak Ab- hazlar Gürcü bırliklerinin mevzilerini boşaltmayarak ateşkes anlaşmasına uy- • Önce Osetler, ardından da Abhazlar Gürcıstan'dan aynlmak için silahlı mücadele başlattılar. Buna devrik devlet başkanı Zviad Gamsahurdia"- nın iktidan yeniden ele geçirmek için Gürcistan'a dönmesi de eklenince ülke madığı gerekçesiyle 16 eylülde yenıden silaha sanldılar ve 11 gün sonra da Su- humi'yi ele geçirdiler. Abhazlarca etnik temizlik yapılma- sından korkan vaklaşık 20 bin Gürcü bölgevı terk etti. GÜNEY OSETYA - 1922'de özerk bölge ilan edildi. 98 bine varan nüfusun yüzde66'sı Oset Bunlar Rusyasınırlan içinde bulunan Kuzey Osetya'yla bırleş- mek isüyor. 1990'da bağımsızlık ilan edilince Gürcistan bölgenin özerkliğine son verdi. 18 ay süren kanlı çatışmalar- da yaklaşık bin kişi yaşamını yitirdı. 1992 yazında Rusya'nın girişimiyle ateşkes anlaşmasına vanldı. Buna göre Rus, Gürcü ve Oset birlikleri bölgeyi or- taklaşa denetliyor. O tanhten bu yana çatışma çıkmadı. .ACARİSTAN - 1921'de kuruldu. Özerk. 400 bin nüfusu var. Çoğu Gür- cü. fakat Müslüman. Başkenti Batum petrol rafineri merkezı. Bölgenin liden Aslan Abaşidze yabancı yatmmlan çek- meyi başardı. Tiflis'le vanlan bircentil- menlik anlaşması sonucunuda ekono- misiyle ilgili kararlan serbestçe alabıli- yor. Gürcistan'ın en sakin özerk bölge- si. MİNGRELYA - Batı Gürcistan ola- rak da bilinen bu bölgeyi Abhazya'dan İnguri nehnyle aynlıyor. 40 bin nüfusu var. Yerel güçler. geçen ay içinde bölge- nin bütününe yakınını ele geçirdiler. Tiflis denetimi yitirdi. Gürcistan'ın dev- rik lideri Zviad Gamsahurdia bölgenin başkenti Zugdidi'de Şevardnadze'nin güçlerine karşı karargah kurdu. Ancak emrindeki birlikleri Abhazlara karşı sa- vaşmak üzere hükümet güçlerinın yar- dımına gönderdi. ABHAZYA Gürcüler son kentide terkettiDış Haberler Servisi - Gürcis- tan'dan aynlmak ıçin savaşan Abhaz birlikleri Gürcistan'ın elindeki son kent olan Oçamçı- ra'yı da dün ele geçirdiler. Gürcistan Savunma Ba- kanlığı'ndan yapılan açıklama- da, geçen pazartesi günü Suhu- mi'yi ele geçiren Abhaz birlikle- rinin Oçamçira kent merkezini kuşattıklan ve Karadeniz kıyısı- ndaki anayol boyunca ilerledik- leri bıldirildi. Abhazya'nın başkenti Suhu- mi'nin Abhazlarca ele geçiril- mesinden sonra Gürcü askerle- nnin moralınin çok düşük oldu- ğu, bu nedenle Oçamçira kent merkezınden çevresine doğru hızla ilerleyen Abhaz askerleri- nin büyük bir dırenmeyle karşı- laşmadıklan belirtildi. Abhazva'nın ikinci büvük kentı olan Ocamçiranın da Ab hazlann eline geçmesiyle birlik- te Abhazya'nın Gürcistan'dan tamamıyla koptuğu bildınlı- yor. Öte yandan, Abhazlann ge- çen pazartesi günü Suhumi'yi ele geçirmesinden kısa bir süre önce kentten aynlarak Gürcis- tan'ın başkenti Tiflis'e dönen Gürcistan Devlet Başkanı Edu- ard Şevardnadze'nin muhahflen karşısında zor durumda olduğu belirtiliyor. Gürcistan'ın devrik devlet başkanı Zviad Gamsahurdia'nın 21 aylık bir aradan sonra ülkesı- ne dönerek Şevardnadze yöne- timine karşı önemli bir muhale- fet başlattığı bildiriliyor. Şe- vardnadze'yi dıktatör olmakla suçlayan Gamsahurdia. Gürcu liderin istıfa etmesinı ıstivor. Abhazlann Suhumi'yi ele geçirmelerinden sonra Gürcüler gemi ve uçaklarla tahlive edilivor. DIŞ BASIN LE FIGARO ABD'den Türkiye'ye görev ABD. Orta Avrupa'da venı görev bölümü planları kurarken Almanya'yı ileride olası Rus yayılmasına, Türkiye'yi de İran kaynaklı dinsel fanatızme karşı koyacak güçler olarak görüyor. Bu "büvük tasarf ise bir bakıma Fransa'nın çıkarlanna karşı. Avrupa'nın güne>inde, NVashington'un Doğu Akdenız ile Ortadoğu'daki polıtikasını dayandırabıleceği bir başka güç var mı? Demografı uzmanlan. önümüzdeki 15 yıl içinde bu ülkenin 70 milyonun üstünde bir nüfusa sahıp olacağını belirtiyor. Türkiye. kendi "Örta Avnıpa"sını doğuda Türki cumhuriyetlere yönelerek Orta Asya'da anyor. Orta Avrupa'nın yeniden yapılanmasında, Almanya'ya günün birinde Ruslardan gelebilecek olası talepleri engellemek görevi verilırken Türkiye de Humeynici radikal dınciliğe set çekecek. Birina Dünya Savaşı sonucu çızilen sınırlann dayanaksızlığı ortada. Çeşitli azınlıklar bunlann yeniden şaptanmasında ısrarlı. Örneğjn, Balkanlar'da bir zamanlar Musolini ltalyası ile Nazi Almanyası'nın "Büyük Amavutluk" tasansı. şimdi nüfusunun çoğunluğunun Müslüman olduğu Kosova'nın "katılımı" ile gerçekleşebilir. Türkler Müslümanlara cesaret veriv or. Bosna "yapay de\let"inin ise tslam'ın, Balkanlann ortasındaki ileri kalesi durumuna girmesi olasılığı da öne sürülüyor. (30 Eylül) Almaııva'nm üyelik arayışı Dünya orkestrasında ses veren en önemli araçlardan bıri olan BM Güvenlık Konseyi. Almanya'nın en ön planda yer aldığı Avrupa Topluluğu'nda ve NATO'da da gerçi dünyadaki sorunlann çözümü üzerine kafa yoruluyor; ama kararlar genellikle BM Güvenlık Konseyi'ne havale ediliyor. Konseyin daimı üyeleri. Baüda ÂBD. İngiltere ve Fransa. her zaman Brüksel'in sesine kulak vermiyorlar. Alman Dışişleri Bakanı oturumlarda diğerlenyle birlikte tartıştıktan sonra sıra Konsey karanna gelince kapı dışan ediliyor. Dışışleri Bakanı Klaus Kinfcel Konsey'de daimi üyelik talebinde bulunurken BM'nin imkanlannı olduğundan fazla görüyor olabilir. Birleşmiş Milletler ancak üyelerinin izin verdiği ölçüde güç göstensinde bulunabilen bir teşkilattır. En önemli üyesi ise Amerika'dır.. Butros Gali'nin BM'ye kendi çevik gücünü yaratma önerisini Washington geri çevirdi. BM elbette önemli bir kurum.. Ama bu kurumun genişletilmesiyle nereye v anlacağı da bir o kadar meçhül. (30 Eylül) 3 ekimde yapılacak cumhurbaşkanlığı seçimlerinde Aliyev'in dışmdaki iki aday Abilov ve Tagiyev'e şans tanınmıyor Azerbaycan seçîmlerinde Aliyevrakipsiz PORTRE HA YDAR ALIYEV Aliyev 1923'teNahayan'dadoğdu. Azerbaycan Devlet Üniversıtesi'nı bitirdikten sonra Sovyet KGB Ünıversitesi'nde okudu. Bakü'ye geri döndüğünde KGB Başkanı 1. Yardımcısı ve sonra da başkanı olarak görev yaptı. I969'da bu görevinden sonra KP 1. Sekreteri veya diğer deyışle Azerbaycan Devlet Başkanı olarak çahşmaya başlad. 1982yılında Brejnev devnnde Moskova'ya politbüro üyesi olarak gittı. Ozamanın Başbakanı Tıhonov'un 1 Başkan Yardımcılığı görevinde bulundu. 1988'de Gorbaçov zamanında görevinden aynldı. 20 ocakta Rusordusunun Bakü'yegırmesinden sonra Azerbaycana dondu. Gcnce olaylan başlaması üzerine Elçibey tarafından Bakü'yeçağnlan Aliyev Azerbaycan Parlamentosu Başkanı oldu. Elçıbey'ın Bak ıı'den aynlmasından sonra da 24'unde Devlet Başkanlığı'm vekaletettı. HtCRANÖGEGOLTZ BAKU - Azerbaycan'da dört milvon- dan fazla seçmen 483 gün sonra ikinci kez başkanlık seçimi ıcın 3 ekimde san- dık başına gidıyor. Referandumda Ebulfez Elçibey'e güvensızlığını bıldiren halk. 3 ekimde Haydar Aliyev'e cum- hurbaşkanlık görevini verecek. Seçimlere Aliyev'den başka iki adav daha katılıyor: Vahid Azerbaycan Par- tisi Başkanı Kerar Abilov ve Azerbay- can Ukrayna Derneği Başkan Yardım- cısı Zakir Tagiyev. 1930 yılında Susa'da doğan Kerar Abilov. Leningrad Devlet Üniversitesi'- nden mezun. Bakü'de Rus Dili ve Ede- biyatı Ünıversitesrnde docentlık yapı- yor. Cumhıınyct muhabırinc seçimleri ka- zanacağına ınandığını soyleyen Abilov bırleşik. bağımsız. ekonomisi güçlü bir ülke için gerekli olan programlannın ol- duğundan söz edıyor. Abilov partisının siyasi görüşünü "AzeH)a>cancılık, Türkçülük. İslamcılık" şekhnde özetli- yor. Diğer aday Zakir Tagiyev ise 1948 doğumlu. İşadamı. iktisatçı. Azerbay- can Ukravna Derneği Başkan Yardım- cısı Tagiyev. tanıtımını salt ekonomik açıdan ele dlmış. Ülkenin kalkınması için özelleştirme, devlet kontrolünde borsa yaratılması gerekiyor. Kadınlara 4 saatlik iş günü ile sekiz saatlik ücret vaat edıyor. Bakû seçime hazır Bakü. kısa zamanda seçime hazırlan- dı Bunun en iyi yansıdığj yer caddeler. Son gunlerdc matbaalardan çıkan afiş- lerduvarlan. bazı bmalann pcncereleri- ni süslüyor. Bunlardan biri de Halk Cephesi'nin yanındaki Bakü'nün Sebaıl ilçesi hükümet binası. Cephenın gırişın- de asılı Elçibey'in posterlennı bir kenara bırakıp Aliyev'inkilere yaklaşıyoruz. Resimler Haydar Ahyev'in son gün- lerindeçekilmış. Hepsindeyaarka plan- da veya yanda bir ressam tarafından çi- zılmış bayrak var. Aliyev gülümsüyor. Dört ayn resim farklı sloganlan taşıyor. Bej rcnkli gjysilı iki posterlerden bi- rinde: "Demokrasi Siyasi Çoğulculuk, Pazar İktisadiyati (serbest pazar ekono- misi), Terakki (ilerleme) >e Lygarlık Yolu Azerbaycan'ın seçtiği yoldur" yazı- yor. diğennde de "Benim vekilim hal- kımdır. Ben > alnız halkın gücüne dayanı- run" dıyor. Siyah gıysılı posterde "Yolumuz siyasi sabitliğe. semereli iktisadiyata. sosyal adalete doğrudur" so/.len yer ahyor. Dördüncüde Aliyev siyah balıkçı ka- zak giymiş. Kollannı göğüs hizasında bırleştirmiş. "Halkı nicat (özgürlük) yo- luna çıkarma) a ben kadirim" sözleri yer alıyor. Türk Anadolu Lisesi'nin de eğıtim verdiği 8 nolu ortaokul. aynı zamanda seçim yeri. Okulun karşısındaki durak- ta banka oturmuş otobüs bekleyen 90 yaşındaki Menuned Mamahov: "Kim. hangi yınanın kuşudur tanırım. Oyumu başka kime verebilirim kü. Ali- yev elbette. Becerikli, yetenekli. siyasi bilgili, güzel konuşan birisidir. Diğerleri iyi işlerde olmadılar" di\or. Mamahov başka adaylann varlığından habersiz. "Suret de var mı" diyor. Diğerlerinin kimler olduğunu soruyor. "Kerrar Abi- lov ve Zakir Tagiyev" diyoruz. Bu isim- leri duymadığını söylüyor. Tanıyana da rastlamadık.