Katalog

SMtt CUMHURİYET 1OCAK1993CUMA EKONOMI PARARAPORU Cumhuriyet tarihinin en yüksek reel faizini geçen yıl iç borçlanmayı tırmandıran Hazine yüzde 92.7 ile verdi 1992 yıhndadevletten görülmemiş faiz' •Yatırım araçlarının kaderini GSMH'nın • Yatınm araçlan içinde faizeve kısavadeye • Mali piyasalarda en güvenilir bulunan ve ris- • 1992'de repo işlemlerinde büyük artış yüzde 13'ü düzeyine çıkan kamu kesimi yatınm yapanlar kazandı. En yüksek kazancı ki en az kabul edilen devletin verdiği faiz ile gerçekleşti. Hazine Bonosu ve Devlet borçlanma gereği ile istikrarsız bir seyir çizen ve yüzde 92.78 ile devlet iç borçlanma senetlerinin enflasyon arasında 25 puana yakın bir fark Tahviliyle yapılan bu işlemlerin hacminin yüksek oranlarda seyreden enflasyon kısa vadelisi olan Hazine bonolan sağladı. oluştu. 1992'de Cumhuriyet tarihinde eşine 480-540 trilyon lira olduğu tahmin ediliyor. belirledi.TL'den kaçış hızlandı. Uzun vadeli araçlar ise genelde kaybettirdi. rastlanmayan bir reel faiz olayı yaşandı. Borsa tahvil piyasasındaysa patlama yaşandı. ABDURRAHMAN YILDIRIM Gcndc bıraktığımız 1992 yıhnda yalınm araçlan içinde faize vc kısa vadeye yalınm ya- panlar kazandı. En yüksek İca- zancı yüzde 92.78 ile devlet iç borçlanma senetlerinin kısa va- dclısı olan Hazine bonolan 5ağ- larkcn uzun vadeli araçlar vc faiz dışında kalan dövizden altı- na vc borsaya kadar diğer yatı- nm araçlannı lcrcih edcnlcr gc- ncldc kayba uğradı. Araîık ayı enflasyon rakam- lannın açıklanması ile birliktc yıl 1992 cnflasyonunun yüzde 65 vcya yüzde 66"ya bağlana- cağı lahmin ediliyor. Mali piya- salarda cn güvcnlir bulunan vc riski en a/ kabul cdilcn devlet geçen yıl yüzde 92.7 gibi bir faiz vcrdi. Enflasyon ile bu faiz arasında 25 puana yakın bir fark oluştu. 1992'dc Cumhuri- yet tarihinde cşine rasllanma- yan bir rccl faiz olayı yaşandı. Bu fai/den bankalann yüzde 89 oranında. rcsmi kurumlann yü/dc 7 oranında vc özcl şirkct- lcrin dc yüzde 4 oranında pay aldiği lahmin ediliyor. Banka- lann üzerinde gözükcn yü/dc 89 oranındaki payın bir bölü- münü büyük para sahibi müş- lerilcrine kullandırdığı bilini- yor. 1992'dc para vc sermayc pi- yasalannın. yatınm araçlannın kaderini GSM H'nın yüzde 13'ü düzeyine çıkan kamu kesimi borçlanma gereği ile istikrarsız bir seyir çizcn vc yüksek oran- larda scyrcdcn enflasyon bclir- ledi. TL'dBII kSÇIŞ:Jç borçlan- manın bütün bir yıl boyunca olanea hızıyla sürmcsi, tasar- ruflann arlan biçımde Hazine bonosu ile devlet tahvillcrinc yönelmesiylc sonuçlandı. Enf- lasyondaki istikrarsız gidiş dc yaiınmlarda vadcyi iyice kısalltı vetasaruf sahiplcrini dc- ğişken getirili araçlar ycrinc, sa- bil vc yüksek faizli araçlara yö- ncllli. Enflasyon vc para arzı- ndaki artış tasarruf sahiplcrini kısa vadeye vc yüksek faizc yö- ncltmesi yanında Türk Lirası'- ndan kaçışı da hızlandırdı. Dö- vize bu lalcp karşısında kurlar- daki olası bir pallamayı ısc Merkcz Bankasının yoğun müdahclcsı önlcdi. Mcrkc/ olan iç borç sloku 31 ckimdc 144.7 trilyon liraya çıklı. Her hafta yapılan büyük miklarlı Hazinc ihalcsi vc rckor düzcy- dckı iç borç gcri ödcmcsi sırası- nda para vc sermayc piyasalan adcta küçük bircrdcprcm yaşar halc gcldilcr. Halka SatlŞ: Hazine. borç- lanmada fai/ oranlannı düşürc- bilmck amacıyla Ağustos ayın- da doğrudan halka satış uygu- Dayalı Mcnkul Kıymctlcr ban- kalara sağladığı avanlajlar nc- dcniylc yoğun bir ilgi gördü. İlk örncği Agustos ayında görülcn VDMK"lcı yıl sonunda 13 iril- yon liralık hacmc ulaştı vc top- lam mcvduatın yü/dc 8.5'una vardı. VDMK'lann vadeli mcvduatla ycr dcğişlirdiği dik- kati çekti. İlk çıkan VDMK'- lardaki yüksek faiz oranı daha sonra Sermayc Piyasası Kurulu dcğcr yiıirmişlcdi. 1992"dc ısc hissclcrin kaybı yü/dc 8.35 oldu. Hissc scncllcri işlcm hac- mi yönündcn yinc 1988'c bcn- zcr cğilim göslcrdi. 1988 yılı ha- riç hcr yıl işlcm hacmini yüzde 100'ün ü/crindc arıtıran Borsa 1992"dc ancak yüzde 56 oranı- nda birarlış kaydcdcbildı vc iş- lcm hacmini 35.5 trilyon lira- dan 55 trilyon liraya yükscllc- bildi. Hissc scncdi işlcm hacmi 1992'de yatınm araçlan (Net,%) Bankası'mn piyasaya müdaha- le için sattığı döviz miktannın 2.5 milyardolara yaklaşlığı talı- mın cdiliyor. Büyüycn kamu açıklannm fi- nansmanında iç borçlanmaya ağırlık vcrilmesi ü/crincyılın 10 aylık döncmındc loplam 185.3 trilyon liralık borçlanmaya gi- dildi. Bunun 135.8 ırilyon lirası gcri ödendi, 49.5 irilyonluk kısmı borç stokuna cklcndi. 199I sonunda 93.6 irilyon lira lamasını da biişhıltı. Öncc 150 milyar liralık scnci vc bir banka ilchaşlayan uygulama sonra 14 bankaya vc yıl içinde satılan miktar da 8.7 trilyon liraya vardı. Böylccc cn küçük küpu- ru 5 milyon lira olan dcvlcl iç borçlanma scncllcri dc halka inmcyc başladı. Ha/inc halka satışla faiz oraniannı ihalclcrin bir iki puan altında tullu. VBMK S9İ0IMI Ycni bir yatmm aracı olarak Varlığa tarafından yü/dc 78 ılc sınır- landırıldı. TabvHde patlama:R bon,-- lanma scncllcrindcki pallama hisse scncllcri işlcmlcrini olum- su/ clkilcrkcn tahvil işlcmlcrini 5 kattan/a/Ja arttırdı. Hissc sc- nctlcri. İslanbul Mcnkul Kıy- nıcllcr Borsası'nın faaliyctc gcçtiği I986yılından bcri ikinci cn kölü yılını yaşadılar. 1988 yılındaki çöküş döncmindc his- sc scnctlcri yüzde 37 oranmda cnflasyondan anndınldığında rccl anlamda gcrilcme göslcrdi. llis.se scnctlcri fiyat vc işlcm hacmi açısından gcrilcrkcn hc- nü/ 1.5 yıllık bir gcçmişc sahip olan Tahvil Piyasusı 1992'dc lam bir pallama yaşadı. 199l'in altı aylık döncmindc 1.7 trilyon liralık işlcm hacminc sahip Tahvil Piyasası 1992'dc 17 tril- yon liralık hacmc ulaştı. Tahvil piyasası işlcm hacmindcki pal- lama iç borçlanma scnetlcrinc yoğun bir şekildc yönclmcdcn vc bu piyasadan sağlanan ka- ğıllarla rcpo işlcmlcri yapı- lmasından kaynaklandı. Repoya hûcum: 1992de paranınsabilgclinli, yüksek fa- ı/li vc gidcrck vadesi kısalan dcvlcl iç borçlanma scncllcrınc yöncldiğinin bir başka göstcr- gcsı isc Borsa'daki lcscil işlcm- lcri. Bankalar vc aracı kurum- larda rcpo vcya kcsin alış satış amacıyla yapılan Ha/.inc bono- su. devlet lahvillcnnın Borsa'da tcscil cllırilcn ışlcmlcn 1992'dc yü/dc l(X)"dcn İazla artiı. Top- lam 6(X) ırilyon liraya ıılaşan lcscil işlcmlcri 1991 'dc 282 tril- yon liraydı. Paranın büyük bö- lümünün gcçcn yıl rcpoya yö- ncldığıni dc yinc Hazine bono- su vc dcvlcl tahvilindckı ikind piyasa işlcmlcrindckı bu büyük ariış orlaya koyuyor. Rcpo ko- nusunda çok sağlıklı vcri olma- masına karşılık çcşitli varsayı- mlarla borsadakı lcscil işlcnılc- rinin yü/dc 80-90'ının "gcri alım vaadi ile salış vcya gcri saiını vaadiylc alım" işlcmlcrin- dcn oluşluğu tahmin cdiliyor. Bu lahmin üzcrindcn 1992'dc rcpo piyasası işlcm hacminin 480 ırilyon lira ile 540 ırilyon lira arasında kaklığı sanılıyor. Ağırlıklı olarak Ha/inc bonosu işlcmlcrindcn yapılan reponun gclinsinin ısc bankalann ko- misyonlanndan dolayı bono- lann yaklaşık 10 puan altında kaklığı tahmin cdiliyor. Bu lah- minc görc 1992'dc rcpo oı'ala- ma yüzde 82 oranında bilcşık fai/ hcsabıyla bir gclir sağladı. Borsada isc hissc scncllcrinın büyük çoğunluğu yalınmcısını ü/dü. Toplam 147 hissc scnc- dındcn sadccc I9'u yıllık yü/dc 65 dolayında çıkması bcklcncn enflasyon oranının ü/crindc bir artık kaydciti. En çok arlışı yü/dc 475 ile Dilaş Doğan, yüz- dc 300 ile Tofaş Oto Ticarcl sağladı. Büfeden aldöviziEkonomi Servisi - 1992 yılının cn gözdc yalınm aract döviz oldu. Dövi/c olan cğilimin cn büyük göslcrgçsi dc döviz büfc- lcri. Dövİ7 büfelcrinc bu yıl başta İslanbul. İzmir vc Ankara gibi büyük şchirlcrdc bol miklarda. diğcr şchirlcrdc ısc cn az biradct olmak üzcre rasllanmaya başlandı. 1992 yılı başında 60 olan döviz büfcsi sayısı yıl sonunda 210'un üzcrine çıklı. 1990 yılına kadar tck lük rastlanan döviz büfclcri bu larih- lcrdcn ılibarcnçoğalmaya başladı vc 1992 yılının ilk üç ayında isc patlama göslcrdi. Borsa'nın yıl ıçındc bcklcncn pcrfor- mansı göstcrcmcmcsi, dövizin scncnin çok uzun bırdönemin- dc allcrnatif yatınm araçlannm başında gclmcsi dövi/ büfc- lcrinin artmasında cn büyük clkcn oldu. Dövi/c olan ilgi ncdcniylc ilk kcz bankalardaki döviz tcvdi- al hcsapları Türk Lirası mcvduatının önüncgcçti. Mayısayı- ndan ilıbarcn başlayan bu cğilim yıl sonuna kadar sürdü. Ha- /ıran ayın- da banka- lardaki loplam dö- viz tcvdiat miklan 20 milyar 80 milyon do- lara (o gü- nün kuru ılc yaklaşık 141 trilyon lira) ulaşı- rkcn aynı döncmdc bankalardaki loplam mcvdual isc 123 ırilyon 706 milyar lira idi. Kasım ayı sonunda isc bu rakam döviz tcvdiat hcsaplannda 104 ırilyon 775 milyar lira, Türk Lirası lasarruf mcvdualları 89 ırilyon 475 milyar lira oldu. Tasarruf sahiplcriyalınmlannı vcbirikimlcrinidövizcçcvi- np banka faizlerindcn yararlanmayı ycğlcrkcn emcklı vc mc- murlann da maaş döncmlcrindc paralannın bır bölümü ile döv i/ alma eğilimi başladı. Maaş döncmlerindc bir mıklar do- lar vcya mark alan mcmur vc cmcklilcr. ayın sonlanna doğru bu dövi/i bozdurarak paralannın değcrini cnflasyona karşı korumaya çahştılar. Küçük lasarruf sahibindc başlayan bu cğilim ncdcniylc Anadolu'da da hı/la dövı/ büfclcri kurulmaya başlandı. Mcr- kc/i Kayscri'dc bulunan, Kapalıçarşfda da şubcsi olan Akçc Döviz vc Allın Ticarcl AŞ'nin sahiplcnndcn Fual Yurtiaş. özclliklc mcmur maaş ödcmcsınin başladığı ayın 15'ındcn sonra döviz büfclcrinin önündc kuv ruklar oluşluğunu bclırtli. Yurttaş, "Ayın 15. 16 vc 17'sindc mcmurlardan lalcp oluyor. Mcrnurlar, cn çok 200 mark, 100-150 dolar döviz alabilıyor- lar. İhtiyaçlan olunca da gclip gcri bozduruyorlar" dcdi. Hisse se netleri ne getirdi? Yılbaş. Yılconu Yıllık ftyab fiyat de#şim AdanaÇım. (A) AdanaCım (C) Akal Tekslıl Akçımento Aksa Alarko Holdıng AlarkoSanayı Altınyıldız ı AnadoluCam Arçelık Aselsan Aygaz Bagfaş ' Bekoteknık ı BoluÇımento ' Brısa CanakkaleÇım. 1 ÇelıkHalat ı Çımentaş l Çimsa • ÇukurovaElk ' Demırbank ı DenızlıCam Deva Holdıng Dıtaş Doğan Doğusan Doktaş jEczacıbaşt Yat •Eczacıbaşı llaç EgeBıracılık Ege Endustrı EgeGübre Emek Sıgorîa Enka Holdıng ErcıyasBıra Ereğlı D Çelık Esbank Fenış Alumınyum Finansbank Gentaş GlobalVat O Good-Year Gorbon Işıl Gubre Fabr Guney Bıracılık Hektaş Hürrıyet ikt.FınKtr(BU) Intema I.M Pıston IzmırDemırÇ Izocam Kartonsan Kav KelebekMob KepezElektrık Koç Holding Koç Yatınm KonyaÇımento . Kordsa . KorumaTarım Koytaş Kutahya Pors LüksKadıfe MakinaTakım MardınÇımento Maret M. Mariı Otel Marshall M Santral Metaş Mıgros 13.750 3300 2000 5100 12 500 10 750 4 100 8300 1260 19 250 3650 17 750 22O0 8100 4200 3300 6000 2 700 17 500 9.100 5.200 2400 900 4800 1.800 900 11750 30.500 17.500 92 000 1700 650 1.700 5400 2 025 5.300 2300 3.900 4 750 1 750 925 74O0 4000 850 34 500 1600 2250 1300 25 500 2 700 750 17 000 3000 4950 2950 5.200 17.250 34.500 49.000 4.750 2.300 1750 10.500 2.300 925 16 750 3.700 2600 4.600 1.800 675 11.500 6400 1050 3600 5000 13 000 8000 4.200 6000 1.100 6300 4050 6.500 1.150 8000 1.250 3.500 7.100 2.900 18 500 8.000 7700 1 150 675 1750 10 300 450 5800 4650 3500 32 000 1900 775 1450 6200 22 000 2800 1000 4450 2 300 1900 950 8 700 2100 700 10 000 1050 2.100 1.400 3.350 2.350 9200 9.200 2.000 2.150 2.400 3.850 8.200 16.500 75.000 2100 850 1.250 26.000 2.050 400 12.000 2.600 975 5 050 700 325 34 000 5.07 -56.11 169 67 392 5B35 -2156 -52 58 -24 82 37.65 -18 37 17 81 -23 55 -40.91 -5 88 -46 27 788 11355 15.45 57 45 -8.57 6418 -16 67 -25.00 -57 07 475.00 -40.20 -23.19 -57 03 -5155 18164 29.37 19.23 25 05 24 07 142 68 -39 62 -42 35 8615 -7 00 22 58 -1364 79 73 36 53 -1765 77 97 -17 58 ^ 3 73 26 62 -5160 3131 10.31 10 31 -26 67 -4 76 13 42 4156 -15 74 -2.90 58 37 -48 42 -59 83 -22.86 148 57 -37.50 -56 76 52 55 -27 03 -17 37 90.92 -57 14 15.66 19891 Netbank MelHotding NetTurızm NığdeÇımento Okan Tekstıl Olmuksa Otosan Parsan Peg Profılo Petkım PetrokentTur. PınarEt Pınar Su PınarUn Pımas Petrol Ofısı Polylen Rabak SabahYayıncılık Santral Hold Sarkuysan Sıfaş Soksa Sonmez Flament Sun Elektronık T D»şbank Teletaş T Garantı Bank Iş Bankası B IşBYzd 50BDL Iş Yzd 50BDZ Iş Bankası C TıreKutsan T Kalkınma B Tofaş Oto. Fab Trakya Cam Transtürk Hcrtd TSıemens T Şışe Cam TSKB T Demırdökom Turcas Petrol Tüpraş THY TTuborg UnyeÇımento Uşak Seramık Vestel Vakıf FKır. Yasaş Yapı Kredi B Yunsa Gima Marmarıs A Y Medya Holdıng Tofaş OtcTic 650 725 4.100 89000 1.050 1.200 15250 850 4 100 850 7.000 650 1.150 2.550 2.550 7000 1400 1600 1000 1.800 12.500 3900 2 100 8000 5900 1.850 10.750 2.750 10.000 425 675 1900 1.500 1.350 8.300 2 750 1500 25 000 2 750 1 700 12 500 3400 6800 500 3400 4 150 1450 2500 1550 2 100 2200 1300 3.600 1000 5200 25 000 600 550 2000 265 000 525 1300 13 500 425 1.200 425 900 800 700 775 1850 3750 600 425 2300 425 9600 725 2.000 8800 3050 1500 1.800 1900 6.500 425 650 1000 2050 1250 11250 1400 1500 12 250 825 1 100 9300 3550 2850 475 4 750 6600 1 700 875 1 350 1000 1 025 1400 2450 90 5200 66 000 -27 27 -24 14 -5092 201 44 -50 00 1167 5187 -15 00 -53 85 -50 00 -20 90 -5 88 -39 13 89.95 30 59 -16 24 -35 69 -73 44 250 53 -72 67 -17.60 -69.33 -4 76 16.98 5464 3.33 -44.15 31.19 -27.60 -38 46 -10 92 -30 35 36 67 77 01 103 09 -1528 42 86 4792 -56 08 -8 48 15.36 23 26 -32 60 26 67 39 71 6819 24 14 -55 25 -10 74 3 70 -34 92 769 30 56 12 50 833 300 56 Döviz-altın ne getirdi? Dolar Mark İsvıçre Fr. Steriin Cumhuriyet Resat 24 ayar altın 22 ayar bttezık 1 M 1 | * 5.110 3.375 3.760 9.550 394.000 430.000 58.600 54.500 IMZph MMfly. 8 750 5.380 5.960 13 200 630.000 670.000 93.650 92.500 TıM »t(H) 71.23 59.40 58 51 38.21 59 89 55.81 59 81 69.72 ÖZGÜRLEŞME EYLEMİ: KÖY ENSTİTÜLERİ Mehmet Başaran 20.000 lira (KDV içinde) Çağdaş Yaymlan Türkocağı Cad. 39-41 Cağaloglu-lsUnbul Ödemeli gonderilmez. TÜRKİYE YÖNETİMİNDE KARMAŞA Prof. Dr. Lütfii Duran 20.000 lira (KDV içinde) Çağdaş Yaymlan Türkocağı Cad. 39-41 Cağaloğlu-Jstanbul Ödemeli göndı-rilmeı. Yatınm fonlarıne getirdi Iş Yalırım-1 Iş Yatınm-2 İş Yatınm-3 Iş Yatınm-4 Iş Yatırım-5 Iş Yatmm-6 lnterfon-1 lnterfon-2 lnterfon-3 interfon-4 İnterfon-5 Iküsal Yat.-2 ; Iktisat Yat.-3 Ikttsat Yat.-4 Ikkt Atılım Fon Garantj Yat -1 Garantı Yat.-2 Garanti Yat.-3 Garantı Yat.-4 Garanti Yat.-5 Esbank Fon-2 Esbank Fon-3 YKB Yatınm Fon YKB Sektör Fon YKB Hisse Fon YKB Kamu F.on YKB Lıkit Fon YKB Karma Fon YKB Döviz Fon YKB Kapıtal Fon YKB Aktıf Fon Vakıf Fon-1 Vakıf Fon-2 Vakıf Fon-3 Vakıf Hisse Vakıf Dünya Vakfı Fon-6 Dışbank Mavi Dışbank Beyaz Dışbank Pembe Tûtün Fon-1 Tütün Fon-2 Mitsui Fon-1 Mitsuı Fon-2 Finans Fon-2 Finans Fon-3 Rrtans Fon-3 Rnans Fon-4 Finans Fon-5 Ziraat Fon-1 Ziraat Fon-2 Ziraat Başak Fon Ziraat Fon-4 Halk Fon-1 Halk Fon-2 Halk Fon-3 Pamuk Fon Pamuk Hisse Emlak Fon-1 Emlak Fon-2 Emlak Invest Emlak Deniz Fon impex Fon-1 İmpex Fon-2 Sûmer Fon Ege Fon-1 Ege Fon-2 Kalkınma Fon Demır Fon-1 Demır Fon-2 Tarış Fon-1 Tarış Fon-2 Ortak Fon Türk Bank Fon Netfon Eöfon • TSK Vzmn Fon ' Akfon Yritoşı ffyatı 104.254 155 125 27.179 22 806 19.615 77360 63.909 32 999 30.541 10.667 54.984 26183 26.451 19 354 82 071 30.752 19.874 13.140 11.906 82 893 27 752 19 191 71 049 57 633 88 280 56.224 50.301 55 351 23.968 18.878 16.952 57.570 145.291 26 765 17 847 23.747 17.087 49 935 71065 20.293 57.882 16.166 207.824 224.602 32.031 27.115 20.751 17.963 30.643 22.606 23.771 21.879 30.400 22.996 21.039 31.752 21.155 26.567 20.911 17.01 92 25.175 24.406 04.05.90 22 799 20.032 13.05 92 21.191 20.386 10.177 21.446 17.664 17.353 17.723 17.389 YHI* Yıl sona fiyıtı 186.884 62 180 49.302 37.357 17.223 35.790 129.864 96.193 54.636 55.128 10.926 94.737 45.124 45.583 28.987 143.371 53.650 35.371 19.529 18 313 140.837 46 913 34.324 122 725 99 646 96 871 97.837 85.340 96 917 45.791 34.069 32.589 96109 231.717 43.653 25.584 37.686 26.801 83 310 126 913 35.542 100.487 27.504 320.498 36.696 58.439 48.040 33.789 31.341 51.276 37.617 40.383 -37.084 -52580 •39.338 -35392 -52.714 -34.231 -44 954 -34220 -13 451 -42.740 -45.476 34.278 -34439 -32.898 -14.175 -36.574 -34.158 17.241 38.167 15.775 29.750 29.039 30.113 29.926 14.003 15 032 değisim yüzde 79 25 12 79 81.39 63 80 038 82 46 67 86 50 51 65.56 80.50 242 72.29 72.34 72.32 49 77 74.69 74.46 77.97 48.62 53.89 69 90 69 04 78.85 72 73 72 89 10 70 74 01 69 65 75 09 91.05 80.46 92.24 66 94 59 48 63.09 43 35 58 69 56 85 66.83 78.58 75.14 7310 7013 54.21 65 41 82 44 77 14 62 83 74 47 67.33 66 40 70 31 69.49 71.58 71.06 68 22 60.01 6181 69 20 63.64 -011 69 77 86 33 -0 04 51.05 64 22 014 72 59 67 55 70 41 77 96 68 42 67 34 69 90 72 09 064 017 Uluslararası borsalarda deprem yılı Kkonomi Scnisi - Uluslara- rası borsalarda 1992 yılının flaş olayı. Avrupa Para Sislcmi (HMS) biinycsindcki Avrupa üovi/ Kurları Mckani/masf- nda (KRM) cylül ayında yaşa- nan sarsınlıydı. İki Almanya'nın birlcyncsi- nın kamu borçlanmalannda arıışa yol açmasıyla fai/lcrin yüksclmcsi.cflasyonisl baskılar nedcniylc dc yüksek faiz polili- kasından vazgcçilmcmcsı KRM'dc basıncı arttırdı. Avru- pa'da dövi/ yalırımlan. fai/ gc- linsinin yüksckliği ncdcniylc Alman Markı'na yöncldi. I-.RM'dc cn la/la baskıya, I>a- nimarka Kronu, stcrlin ile İlal- ya Lircli vc İspanyol Pcsclası maru/ kaldı. tRM'dcki "zayıf halka" dcnilcn bu para birimlc- rinin Alman Markı karşısında- ki dcğcrlcri. cn düşük dü/cylc- rinc indi. İngillcrc. slcrlin hı/la dcğcr kaybcciincc, çarcyi slcrlini 16 cylüldc HRM'dcn çıkannakla buldu, onu. İlalyan Lircti i/lc- di 17 cylüldc dc İspanyol Pcsc- lası ile Portcki/ hsküdosu yü/- dc 6'şar oranında dcvalüc cdil- di Avrupa Birliği açısından kritik öncmdc görülcn 20cylül- dc Fransa'daki Maaslrichl Anllaşması'na ilişkin rcfcran- dıım öııccsindc ERM ü/crindc baskılar yoğunlaştı. l : ransa'- daki rcfcrandumdan. yü/dc 5l'lik kıl payı farkla. "Maasl- richt'c cvcl" sonucıı çıkmasıyhı Avrupa dövi/ piyasalanndaki kanşıklık bira/ duruldu. Dahcı sonra spckülalörlcr İrlanda Punlu. Danimarka Kronu vc l-'ransı/ l'rangı'nın değcrinidü- şürmck için ycnidcn alağa kalklılar. Borsacılar. I993'tc Danimar- ka Kronu. İrlanda Pııntu vc 1-raıiM/ l'rangı ve diğcr ba/ı AT ülkclcrı para birimlcri ü/c- rindcki baskıların sürcccğini vc I.RM'dc ycni bır avarlamaya gidilcccğinc kcsin gö/üylc bakı- yorlar. Borsacılara görc ycni yıl ba/ı AT ülkclcri para birımleri- nc dcvalüasyon gciirccck. Dolarda iniş-çıkış mı yılına dcğcr ka/anarak 1.52 marklan girip 20 nisanda 1.68 marka dayanan dolar. ABD ckonomisının durgunluklan çı- kamaması vc mcrkc/. banka- larının piyasulara müdahalclc- nylc hı/ kcslı. Almanya'da faız- lcrin AHD'dckinin daha yük- sek olu^u vc 3 kalına kadar çıkması doları gcrilclli. ABD'- dc ckonomik canlanma amacıyla fai/lcrin ındırılmcsıv- lc bırliklc gcrilcycn dolar mayıs ayında 1.60 markı n a Itına, tcm- mıı/ ayında da 1.4X marka düş- 111. ABDılc fai/lcr l96.Vicn bu yanaki cn düşük dü/cyinc, yü/- dc 3'c incrkcn Almanya'da yüksek fai/ polilikası marka la- lcbi artlınnca. dolann tcpclak- lak düşüsü hızlandı. Dolar 2 cy- lüldc Alman Markı karşısında ijimdıyc kadar ki cn düşük dc- ğcrinc, 1.3870 marka ındi. Avrupa Para Sislcmi'ndcki cylül ayındaki kn/, dolar vc Ja- pon Ycni'nc yaradı: ABD Do- lan 1.48 markı aşarkcn Japon Ycni karşısındaki dcğcri. bir ara 2. Dünya Savaşı sonrasının cn düşük dcğcri olan 119 ycn ci- vanna indi. ABD'dc kasım ayı başındaki başkanlık seçimlcnni Bill Clinlon'ın ka/anacağı bck- lcniisiylc dolar ckim ayında 1.58 markı aşlı, Clinlon'ın scçi- dolardan işlcm görcn stcrlin, 28 Aralık 1992 larihindc 1.5110 marka kadar düşlü. Stcrlin Al- man .Markı karşısında da öncnıli ölçüclc değcr kaybclli. Altında hızh iniş Aitm n- yallannda 1991'dc başlayan iniş trcndi 1992'dc dc sürdü. Allın fiyallannda hcr yılın aralık ayında yükscliş gclcncği 1991de olduğu gibi 1992 yıhnda da bo/uldu. Fiyallar, dünyanın cn büyük allın ihnıcalçısı Güncy Afnİca"- daki siyasi bclirsi/.lik ve islik- rarsızlık orlamının yanı sıra cski SSCB Cumhunycılcr ile Orla vc Doğu Avrupa ülkclcri- nin, ckonomik çöküş ncdcniylc altın salışlannı hızlandırmalan ıni ka/anmasıyla da kasım ayı- nda 1.60 marka dayandı. Do- lar, yıl sonunda Ncw York Borsası'nda 1.62 marka yiikscl- di. 1992 yılı başında Tokyo'da 125.83 ycn, Londra'da 124.80 ycndcn işlcm görcn dolar, yıl içinde bir ara, 2. Dünya Savaşı sonrasının cn dü^ük dcğcri olan 119 yenc kadar düştii Dolar. 28 aralıkta lokyo'da 123.93 ycn. Avrupa'da 124.05 ycndcn işlcm nördü. Sterlinin nızlı dûşüşi İngili/ ckonomisının 1930'lar- dan bu yanaki cn şıddclli dur- gunluk döncmini atlatamaması vc F-.RM'dckı sjırsınlıdan bü- yük yara alarak çıkması gcçcn yıl slcrlınc darbc vıırdu. 1992 yılı. slcrlin için adcla lcpclaklak düşıiş yılı idı. I9<X) vc 1991'dc 1.90 dolara kadar çıkan slcrlin 1991 vılını 1 8735 dolardan ka- padı. 1992 yılı başında 1.8445 ncdcniylc düştii. Japonya vc di- ğcr Güncydoğu Asya ülkclcrin- dc. dünya ekonomisindcki dur- gunluk ncdcniylc büyiimc hı/ının yavaşlamasıyla da öndc gclcn ilhalatçı ülkclcrin altın ta- lcplcri a/aldı. Orladoğu'dakı ba/ı ülkclcrin dc allın salmalan piyasayı sulandırdı. 1990 yılı sonunda altının ons fiyalı 591 dolar civarındaydı. 1991 yılı sonu ile 1992 yılı başı- nda 352-355 dolarda scyrcdcn altının ons fiyatı. G. Afrika'- daki siyasi durumun karışması ü/crinc. marl aymın orlaları- nda son altı yılın cn düşük dü- /eyinc, 338-339 dolara indi. Dolann hı/lı dcğcr kaybı vc Avrupa'daki bclirsi/liklcr ü/e- rinc. 1992 yılı ya/ında yüksclcn altın fiyatlan, lcmmu/ ayında ons başına 357 doları aşlı. Kar amaçlı salışlann başlamasıyla allının ons fiyalı ağustos ayı or- tasında 335-336 dolara indi. Eski SSCB, D. Avrupa ile Or- tadoğu menşcli salışlann hı- /lanmasıyla 330 dolara düşcn allın 10 kasımda 329 dolardan ışlem gördü. Altının ons fiyalı, F.MS'deki kriz nedcniyle kasım ayının üçüncü haftası sonunda 337 dolara dayandı. Allının ons fiyatı yıl sonunda 334 do- larda scyrctlı. Dünyada toplam allın arzının son 10 yılda ikiyc kallanması. buna karşılık. taİc- bin yclcrincc arimaması vc di- ğcr yalınm amaçlannayöncli»»- mcsi, fiyatlan düşürüyor. Tokyi Bapsası inişte Tokyo'da Nikkeı Endcksi 1992 yıhnda adcta crozyona uğradı. 1992 yılı başında 24.000 puan civanda scyrcdcn Nikkci En- dcksi, nisan ayının ilk haftası- nda 1987'dcn bcri ilk kez 19.000 puanın altına. ağustos ayı ortasında da 15.000 puanın altına indi. Japon ckonomisi- nin canlanacağt ümidiylc ağus- los ayı ortasından ilibaren yük- sclcn Nıkkei Endcksi cylül ayı sonunda 18.000 puanıaştı. An- cak Nikkci Endcksi. Japon ekonomisindcki zayıflama, şir- kcl karlanndaki düşüş, siyasi skandallar vc ABD'dcki baş- kanlık scçimlcrinın olumsuz.ct- kısıylc ckim ayında puan kay- bcdcrck 1992 yılı sonuna doğru 17.000 puan civanna indi. Bir zamanlar çok güçlü olan Tokyo Borsası'nda işlcm hac- mi 1992 yılı sonunda 1975'tcn bu yanaki cn düşüş düzeyine indi. Wall Stpeerte canlanma Wall Slrcct lc Dow Joncs En- deksi 1992 yılına puan kazana- rak girdi. Ocak ayının ilk haf- tasinda 3.200 puana. mayıs ayı sonunda da şimdiyc kadarki cn yüksek dü/cyınc 3.400 puana çıkan Dow Joncs Endcksi. Amcrikan ekonomisindeki canlanmanın çok yavaş scyrct- mcsiylc puan kaybclti. Dow Joncs Endcksi 9 Ekim 1992'dc. bu yılın en düşük düzeyine,' 3.136.58 puana gcrilcdi. A*"> ckonomisindc hafif dc olsa u lannıa. döviz piyasalanndaki bclirsi/Iik Dow Joncs Endcksi'- nc yaradı vc cndcks aralık ayı- nda 3.300 puanı aştı. Avrupa'daki Menkul Kıy- mcllcr Borsaları isc yıl sonuna doğru canlandı. İngıltcrc'dc ckonomik canlanma için faiz oranlannın iyicc düşürülmcsi, ûdndra Borsası'nda FTSE En- sı 1992 yılının son hafta sında. şimdiyc kadarki cn yük- sek dü/cyinc çıklı. Frankfurt, Paris vc Avrupa'daki diğcr bor- salarda işlcm hacmi düşük ol- masına rağmcn fiyallar yükscl- di.