Katalog

18EYLUL1992CUMA * • » * CUMHURİYET SAYFA HABERLEREV DEVAMI 15 GUNCEL CUNEYT ARCAYUREK • Baştarafi 1. Sayfada kezı nden akan haber ıse Mesut Bey ın gorevden uzak- lastırdığı ıl baskanlannı TO nun Ankara ya davet ettığını duyurmustu Mesut Yılmaz ıse Kırıkkale taraflarındakı sunnet duğu- nunu onurlandırmış bır de nutuk çekmış başkent dışında bulunuyordu Halıl Şıvgın Gazetelere ıl baskanlannı Cankaya nın cağırdığını yaymışlar Doğru değıl Davet sahıbı benım Bıraz once TÖ ye de haben soyledım O da bılgısı olmadı- ğını ve çağn yap-vadığını soyledı dıyordu Şıvgın polıtıkanın hınoğluhın yonlerını bılen bır sıyaset- çı Soyledıklerı belkı doğru, belkı de bırcumhurbaskanının partılerleorganıkılışkı ıçındeolmasınıyadsıyacaklarasal- dırı olanağı vermemek ıçın boyle konuşuyor Ama eskıyenıANAPmılletvekıllerıylekurucular kararlı mı kararlı Azmetmışler Mesut Bey ı duşurecekler genel başkanlık koltuğundan Kongretıkırında önlerındekı puruz-aşacaklarını soyluyorlar- eskı mıllet- vekıllerının olağanustu kongrede oy sahıbı olup olmadığı- nın bır an once -tabıı olumlu bıçımde- karara bağlanması O zaman kurucularla eskı mılletvekıllerının toplam sayısı -Şıvgın lara gore- 250 yı buluyor Delege sayısı zaten 900 Kımı ıllerdekı delegelerle kongre çoğunluğunu cepte keklık goruyorlar Kongreyı toplayacak -yasal olarak 190 - mış- yeterlı ımza sayısı ıse -bu hesaplara gore- coktaaan sağlanmış Genel merkezı tutanlar, karşı tarafın olağanustu kongre- yı toplayacak delegelerı bır araya getıremedığını ıddıa ederken 70 nun ılı Malatya delegelerının bıle ımza ver- medığını one suruyorlardı Oysa Şıvgın ve arkadasları Malatya dan saglanan ım- zaları -ısteyenlere- bugun faksla gecebıleceklerını soylu- yor Partısı ıçınde kendını savunmak zorunda kalan ender genel başkanlardan bırı olan Mesut Yılmaz ıse oncelerı umursamaz gorunduğu tehlıkelere artık degınıyor Allah tan başka kımseden korkmadan ve htc kımseye kulluk yapmadan gorev yaptığını soyluyor Kuşku yok Cankaya ya tas atıyor ANAP Grup Yonetım Kurulu genel başkan ağzıyla ko- nuşan bır bıldırı çıkarıyor Mesut Bey yandaslarına Gu- neydoğu da onemlı olaylar olurken partımızın olağanustu kurultaya suruklenmek ıstenmesı hem ulke hem ANAP tçın zarar getınr dedırtıyor ı Mesut Bey yavaş yavaş savas alanına gırıyor | Yabancı büyükelçılenn krize yorumu: Türkiye'nin borcu katlanarak artacak HAVA DURUMU TURKIYE'DE DUNYA'DA Meteoroloıt Genel Mudurlu- Ju nden alınan bdgıye göre yur dun kuzeydogu teamlen parçalı buhıtlu Dojtı Karademz kıyılan saOınak yaOtşiı ötekı yerter u bulutlu geçecek Hava sıcakltğı değışmeyecek Ruzgâr kuzey ve batı yîmerden hafif arasıra orta kuvvctte esecek Denele- nmızde ruzgâf Ouney Ege ve Karadenız de yitdız ve karayel Ku2ey Ege ve Marmara da yıldız ve poyraz Akdenız de gun- batısı ve karayelden 3-5 Kuvvetınde saane 10-21 denızmılı hızta esecek Van Golu nde hava parçalı ve a2 buluttu geçecek Mana Afyon Ankara A Anülya A Aydm A Bursa A ÇanaMak A CHyarbakır A E*me A Emırum Eskışeftı Istanbul lzn»f Kars Konya Mersn Samsun Trabzm I Zongukfc* B 34° 21° 24» 10» 25° 6° 25° 10° 34» 19° 32» 15° 27° 12° 28° 15° 34» 19° 28» 11° 22° 4° 25° 11° 25° H5° 33° 19° 21° 6° 26° 10° 31° 22° 22° 17° 22» 17° 23° 9° Amsterdam Amman Atına Bafidat Bcükset Cenevre Frankfuri Leftoşa PetersOurg Loodra Madnd Moskova Muntı Osk) Para Prag Rıyad Roma Vıyana B 17° A 30° A 29° A 36° B 18° B 20° B 20° A 35° Y 16° Y 20° B 34» B 24» Y 17» B 20° B 13» B 22° B 19° A 41° B 27° B 23° "Ö *;ık karh A-açık B bululiu G guneşlı K karlı S sıslı Y yajmurlg AKARYAKIT LJberasyon döneminde 30. zam 1ZM1R (Cumhurivet Ege Bü- rosu) - Akaryakıtta lıberasvon (serbest fivatjdonemının başla- masından bu vana geçen 3 yılı aşkın surede normal benzın 850 lıradan 5420 Uraya, siper ben- zın 900 lıradan 6Ö77 hraya yuk- seldı Akaryakıt fiyatlanna bır ay geçmeden yapılan yenı zam- la' entlasyonuh tırmanacğı vur- gulandı Akar>akıt fıyatlannda lıbe- rasyon donemının başladığı 29 6 1989 Unhınden bugune ka- dar yapılan zam savısı M)'a ulaşlı Bu donemde akaryakıt fiyatlanndakı artış en çok 30'u buldu Vc akaryakıt fiyatlann- dakı arüş en çok' 1990 yılında goruldu 1990 yılında akaryakıt tıyatlanna tam 10 kez zam ya- pıldı 1991 yılında akaryakıt fi- >atlan 8 kez artarken 1992 nın ılk 9 ayında 6 kez zam gerçek- leştı Lıberasyon donemınde 8 bın 850 lıra olan tupgaz son zamla 48 bın 950 lıraya, 694 lıra olan motonn 4 bın 397 lıraya. 760 lıra olan gazyağı 4 bın 50 h- rayayukseldı Akaryakıt fiyatlanndakı ar- tışın dığer sektorlere de yan- sıvarak malı>etlerde bır artışa neden olacağı. aynı zamanda snflasyonu da tırmandıracağı belırtıldı EBSO uvesı plastık- sanayıcısı Cengız Hakan, yapı- lan son zammın butçe açıİclan- Avrupa'da mali deprem ANKAR4 (Cumhurivet Bu- rosu) - Ankara'dakı Baiılı ulke- lenn elçılıklen, Avrupa para pı>asalanndakı dalgalanma- nın. Turkı>e nın borçlannın TL karşılığını arttıracağını. bu nedenle Turkıye nın do\ız re- zervının onem kazandığını be- hrtıyorlar Elçılık yetkılılen Kapahçarşı'dakı dovızcılenn. Avrupa para pıyasalannı Av- rupa'dakı pek çok ust duze> yetkılıden daha doğru değer- lendırdıklennı belırüv.orlar Yabancı dıplomatık kaynak- lar. Avrupa'dakı dalgalanma- lann sadece ""anlık ' gelışmeler sonucu değıl aynı zamanda duny a çapındakı sıy ası egemen- lık yan^ının bır>ansıması oldu- ğuna dıkkat çekıyorlar Ankara dakı elçılıklenn tıca- ret konusundakı uzmanlan. mark \e dolann Turkıyedekı yukselışının sureceğını belırt- mekle bırlıkfe Kapalıt,arşı >a sormayı unutmayın" uyansın- da bulunu\orlar Ankara dakı dıplomatık ka>naklar. Kapalıçarşı cıvann- da. "ellennde kuçuk telsız-tele- fonlarla dola^an dovızcılenn son haftalardakı taktıklennı şoyle değerlendtnyorlar -Almanya nın faız oranlannı > ukselteceğını oneden kestıren Kapalıçarşı. ıç pıyasadan mark topladı Markın değen vuksel- dı -\lman merkez bankası Bundesbank ın faızlen yukselt- mesıyle Turkıvede Alman Konuk yazar Markına aşın bır talep patla- ması oldu -Kapalıçarşı. ellenndekı marklan yuksek fıyattan sata- rak onemlı kareldeeltı -Bundesbank'ın kısabırsure sonra faızlen duşureceğını \e Fransa'dakı Maastncht konu- sundakı reterandumun yarata- cağı ortam nedenıvle dunya çapında Avrupa paralanndan ABD dolanna akış olacağını onceden kestıren Kapalıçarşı, bu seter ABD Dolan na yonel- dı Son hafla delı gıbı dolar toplayan dovızcıler bunlann satışından da onemlı kârlar el- deedıvorlar Ankara ve İstanbul'dakı dıp- lomatık ve bankacılık kaynak- lan. Avrupa dakı geüşmelenn Turkı>e'>e olası etkısı konu- sunda şu değerlendırmelen ya- pıyorlar -Borçlanmasının buyuk bır kısmını dolar bır kismını da markla yapan Turkıye'nın borçlannın Turk Lırası karşı- lıklan katlanarak artacak -Dolar ve Markın > ukselmesı Turkıje'nın dışalım faturasını vukselteceğı ıçın. Turkıye'nın dovız rezervlennın mıktan onem kazanıyor Dovız rezerv- len veterlı olursa. kısa donemde Turkıye bu açıdan olumsuz et- kılenmevebılır 15mılyardolar- lık rezerv bu açıdan olumlu -Turk lırasının dolara karşı değer kavbetmesı Turkıvenın dışsatım açısından rekabet gu- cunu yukseltıvor • Başiarafi 1. Sayfada Bundesbank Bakanı nın açık- lamalannı resmen protestoettı Başta Ingılız ve Alman yet- kılıler olmak uzere Avrupa Topluluğu uyelen para pıya- salarında >aşanan krız ve kar- gaşadan bırbırlennı sorumlu tutmaya başladılar Ingıhzle- nn yaşadığı Kara Çarşamba - nın ardından dun ERM'nın dışına ıulmesı İtalyan Lıretı'- nın de kontrol edılemeyerek ERM dışında dalgalanmaya bırakılması, bugune kadar ERM ıçınde yennı koruyabı- len nadır paralardan bın olu- duğu belırtılen İspanyol Pese- tası'nın devalue edılmesı tum uzmanlan Avrupa para pıya- sasının bu şekılde ışlemeye devam edeme>eceğı goruşun- de bırleştın>or Uzmanlar. başka Avrupa paralannın da dalgalanmaya bırakılmasının mumkun olduğunu ve bunun knzı daha da dennleştırebıle- ceğını vurguluyorlar Sistem çatırdıyor Avrupa Para Sıstemı (EMS) çatırdıyor Almanya'nın ge- rek Avrupa Topluluğu'nun dığer uvelennın gerekse ulus- lararası para pıyasalannın baskılanna dayanamayarak faız oranlannı aşağıya çekme- sı ıle patlak veren kargaşa dun Avrupa da tum malı sıstemıne yayıldı Ekonomısı zaten kotu durumda bulunan İngıltere'- nın Avrupa Dovız Kurlan Mekanızması (ERM) ıçınde devaluasvona gıtmemek ıçın faızlen 5 puan bırden arttır- masının ardından, sterhnın ERM'dekı uyelığının askıya alınması Ingıltere ıle Almanya arasındakı ılışkılen gergınleş- tırdı Ingılız ekonomıstler \vrupa Para Sıstemı'nın ça- tırdamasının ve sterhnın ERM dışına ıtılmesının suçlu- su olarak Alman Merkez Ban- kası Bundesbank'ı ve dığer Alman para kuruluşlannı gos- tenyorlar Alman basını da Bundesbank a eleştınlenru yoğunlaştırdı ve "Bundes bank'ın ınatçılığı > uzunden Fransa'dakı referandumdan hayır çıkarsa kımse şaşırma- sın" yorumunu yaptı Alman Merkez Bankası'nın Başkanı Helmut Schlesınger dışandan olduğu gıbı Alman ekonomı çevrelennden de buyuk tepkı aldı ve ıstıfaya çağnldı Al- manya'nın faızlen yüksek tut- madakı ısran eleştınhyor ve daha sonra aldığı faızlen du- şurme karannın çok geç alın- mış bır karar olarak nıtelenı- yor Ancak Alman Malıye Bakanı Theo Waıgel. Al- manya'nın Avrupa'da sur- mekte olan malı kargaşanın sorumlusu olduğu yonundekı suçlamalan "Herkes kendı so- rumluluğunu bılmehdır Al- manya suçlamalan hak etmı- yor" dıyerek reddettı Alman bankacılar da Malıye Ba- kam'nın bu vaklaşımına uy- gun olarak kendılenne >önel- tılen eleştınlen "Dun>a pa- zartesı gunu değışmedı Ingılız hukumetı umanz dersinı al- mıştır' dıye yanıtlıyorlar İngiltere'de şok Ingıltere Avrupa Para Sıs- temı'ndekı knzın en çok etkı- ledığı ulke durumunda Ajans- lann verdığı haberlere gore hukumetın oncekı gece speku- latorlere karşı savaşta yenılgı- yı ılan ederek sterlını koru- maktan vazgeçmesı halk ara- sında "ınfıal yarattı Ingılız hukumetının salı gu- nu temel faız oranlannı once 2 puan arttırarak yuzde 12'ye. daha sonra da 3 puan arttıra- rak yuzde 15 e çıkarması. an- cak ılerleyen saatlerde once ıkıncı artıştan vazgeçıldığmı, dun de faız oranlannın tekrar duşurulerek 10 puana çekıldı- ğını açıklaması tepkılere yol açtı İngılızler tarafından "adı konmamış devaluasyon" ola- rak nıtelenen hukumetın ope- rasyonu, sterhnın. dolar ve mark başia olmak uzere dığer onemlı para bınmlen karşısın- da hızla değer kaybetmesıne neden oldu Sterhnın mark nı kapatmak ıçın kavnak yara- tılma duşuncesınden ka>nak- landığını belırterek Bu koşul- lar ıçınde dunya pıyasalannda durum buyken yapılan bu zam fazladır" dedı Dunvapıvasala- nndabırvanlpetrolun 19 dolar olduğunu. I ton petrolun rafı- naj malıvetının 45 dolar. naklı- yesının de 10 dolar olduğunu belırten Hakan şunlan soyledı "Bu durumda bır lılre nor- mal benzının mahyetı 2 bın lıra- dır Bunun ustundekı değerler dolayh vergı vekârmarjıdır Şu anda Turkıye'dekı benzın fıyat- lan A\ rupa da en pahalı benzın satan Almanva \c Belçıka nın duzeyıne ulaşmıştır karşısındakı değen bır gecede 2 77'den 2 64'e genledı Ster- lın dolar karşısında ıse 1 80 - den 1 72'ye kadar duştu Nısan ayındakı genel seçım- len ozellıkle tşçı Partısı'nın "devaluasyon ve yuksek enf- lasyon partısı' olduğu propa- gandasına dayandırarak ka- zanan Muhafazakâr Partı'nın geleceğı de tartışılmaya baş- landı Ajanslann verdığı ha- berlere gore hemen tum Ingılız TV yorumculan Malıye Ba- kanı Norman Lamont'un kol- tuğunda uzun sure kalamaya- cağı konusunda bırleşıyorlar Thatcher'ın eskı Malıye Baka- nı ve şımdıkı başbakan Joha Major'un da sıyası geleceğı konusunda tartışmalar yo- ğunlaştı Ingıltere'mn 3 5 mılyon tı- rajı The Sun gazetesı bınncı sa>fasının tumunu kapsavan manşetınde "şımdı hukumet hepımıa oydu" ıfadesını kul- lamrken ekonomı yorumcula- n Major hukumetının Avrupa Dovız Kuru Sıstemı'nın tama- men dışına çıkabıleceğınden ve Amenkan modehne done- bıleceğınden bahsetmeye baş- ladılar Bu durumda ıse 1 ster- hnın 2 marka kadar duşeceğı one surulüyor İngıltere'nın malı gözlemcı- len Avrupa Para Sıstemın'den çıkıp Anıenka modelıne do- nulmesı >orumlannı yapar- ken Amenkalı gozlemcıler de bu gehşmelen "1999 yılında tek para bınmıne geçış ımkan- sız hale gelmıştır" şekhnde değerlendınyorlar AP ıse habennde Almanya'- nın entlasvon korkusu ıle yaz avları bovunca faızı vuksek tut- makia ısrar etmesıyle Hıtler donemı arasında bağlantı kur- du 1930 larda Alman>a da fı- yatlann tırmanması sonucu Hıtler gıbı bın ıle onun NSP - sının turedığını hatırlatan AP. Bu yuzden Almanya enflas- vonu ve fivat tırmanışını onle- mek ıçın yuksek faızde ısrar etmek durumunda kaldı" yoru- munu >aptı Sterlin krizd çalkantılarınhabercisidir DR. ERGİN \ ILDIZOĞLL Ingjltere v e A BD dekı ekonomık dur- gunluğa Almanya ve Japonya'nın da kaııldığını ve ekonomık bır. knzın ıstık- rarlı bır şekılde dunya ekonomısınde vavgınlaştığını goruyorduk Goruvor- duk da bunun nasıl sıçramalarla ve to- kezlemelerle zaman zaman kaosa ve kargaşava donuşebıleceğını unutmuş gozuku>orduk Son uç gundekı olavlar bıze bunu şıddetle hatırlattı Olavın adı sterhn knzı Ilk andakı et- kısı ıse bır taraftan Ingıltere Malıye Bakanı Lamont ve onu sonuna kadar destekledığını ıtadeeden Başbakan Ma- jor un geleceğı uzenne dığer taraftan da A-\rupa Ekonomık Bırlığı nın geleceğı uzenne kocaman bır soru ışaretı koy- muş olması Major-Lamont ıkılısı poundun dış pı- ya>alarda değennı korumak ıçın bır taıaftan Avrupa Dovız Kurlan Meka- nıanası'na (ERM) sonuna kadar bağlı kaacaklarını şıddetle vurguladılar. dı- ğe* taraftan Ingıltere run yabancı para reıervlennden bozdurarak 7 5 mılyar st<erlınlık bır kurtarma operasvonu ıle sterhnın hızla değer kaybını durdurma- yı ienedıler Bu da başansız kalınca fa- ızfcn görulmemışbır şekılde bır gunde 5 p u n arttırdılar Bunun şok etkısının CLznnden daha 12 saat geçmeden faızle- n once uç puan sonra ıkı puan daha gen çeverek eskı % 10 oranına gen dondu- leı Derken poundun devaluasyonunu kabul ettıler ve ERM ye olan üyehklen- ni askıya aldıkr Boylece sterlın dalga- lajmava bırakıldı Tum bu gelışmeler Ljnont-Major ıkıhsının ve genelde de rn,hafazakâr hukumetın fıılen hıçbır ge,erlı ekonomık polıtıkasınm kalma- daanı gosterdı Denn bır ekonomık durgunluk ıçınde olan hatta depresvo- nun eşığınde bulunduğu ıddıa edılen Ingılız ekonomısınde tum ışçevrelennın ınancı Laızlenn acılen duşmesı gerektığı doğrultusundavdı Anıden yukselmesı muhafazakâr hukumetın ıç polıtıkada- kı guvenılırlığın] yıkarken Thatcher'ın devnlmesıncneden olan etrafında bu- yuk gurultuler kopartılarak gınlen ERM den çıkış hukumetın dış ekono- mık pohtıkadakı guvenıhrhğını yıktı Şımdı Lamont ve onu sonuna kadar destekleyeceğını sovleven Major belkı de mesleklennın sonuna gelmış durum- dalar Major un ve Lamont un mesleğının sonuna gelmış olması Ingıltere dışında kımsevı pek fazla ılgılendırmıyor Ama Avrupa Para Bırlığı nın çokmekte ol- ması başka bır mesele Avrupa Para Bırlığı ve ona ulaşmanın bır aracı olarak ERM Avrupa ulkelennın ekonomık butunleşmesının ılk şartı Bunun yıkıl- ması Avrupa'nın geleceğını cıddı bır şekılde tehlıke>e duşuruyor Avrupa'nın ekonomık ve gıderek po- lıtık bırlığı doğrultusunda adım atmak bugun "venıdunyaduzenı" Avrupa nın guvenhğının ve polıtık ıstıkrannın sağ- lanması açısından en emın ve belkı de tek yol olarak gozukuyordu Soğuk savaşın bıtmesınden sonra ar- tık ABD şemsıvesı altında "komunız- me karşı bırbırlerıyle dayanışmak ıhtı- yacında kurtulan ılen sanavıleşmış ulkeler arasındakı ekonomık rekabet ve sıvası anlaşmazlıklar hızla ona çıkıvor Doğu Avrupa dakı ekonomık ve sosyal sıstemlerın yıkıntılanndan parlayan ateşler ıse ıster ıstemez Avrupa devletle- nne cıddı sorunlar yaratıyor Bır taraf- tan bu pazarlara gırmek gecıkırken dığer taraftan buralardakı ıstıkrarsızlık- lar buvuk bır goçmen dalgasını Av- rupa nın kapılanna dayamış vazıyette Bu durum >a> gınlaşmakta olan bır eko- nomık durgunlukla çakışmca Avrupa ulkelennın soz konusu sorunlara karşı ortak tavır alması ve bırlıkte davranma- sı Avrupa'nın guvenlığı açısından bu- yuk onem kazanıyor Ama Bosna Her- sek çelışkısınde gozuktuğu gıbı bugune kadar bu bırlıkte davranmak oldukça sancılı oldu ve çoğu zaman da addı en- gellere takıldı Av rupa Bırlığı. bu devletler arası çe- lışkılenn kontrol altına alınması veden- gelenmesı ve duzenlenmesı ıçın belkı de son'çare olarak gozukuyordu Bu yon- dekı bır başansızhk ıse ekonomık ve polıtık çehşkılenn gıttıkçe keskınleşme- sını, savaşan kuçuk devletın arkasına buyuk devletlenn mevzılenerek önce dolayh sonra da belkı de dolaysız asken çatışmalara yonelebıleceğı koşullann doğması ıhtımalını hazırla>acaktı Avrupa Bırlığı'nın kurulması ıse esas olarak Almanya'nın kapısından geç- mek durumunda Sadece Avrupa'nın değıl aynı zamanda dunyanın en guçlu ekonomısıne sahıp Almanya. bırleşme- den sonra potansıyel olarak da ABD'- den sonra en buyuk ıç pazara ulaşarak lıderlık ıçın gerekh tum koşullan oluş- turdu Ama bu goruntunun bırçok çe- hşkılerle dolu olduğu ve bu çehşkılenn de bu gun keskınleşerek Avrupa Bır- lığı nı tehdıt ettığı de bır başka gerçek Orneğın Almanya'nın bırleşmenın malı yukunu karşılamak ıçın kendı eko- nomık gucunu kullanacak yerde. yanı gerekh vergı ve teşvık pohtıkalannı ha- >ata geırecek verde antı enflasyonıst yuksek faız polıtıkasını tercıh etmesı ve ERM ıçınde dığer ortaklan da yuksek faıze zorlayarak kendısındekı enflasyo- nıst basıncı dığenyle ıhraç etme>ı tercıh etmesı hıç de hoş karşılanmamıştı De- nnleşen ekonomık knz ıçınde Bundes- bank'ın (Alman Merkez Bankası) gucu- nun ne kadar buyuk olduğu ve bunun da Alman polıtıkası tarafından Alman ekonomısının fınansmanı ıçın kullanıl- ması hıç de kolay kolav hazmedılecek bır durum değıldı İngıltere, Fransa ve dığerlen ıçın Almanya'nın ıse ortaklannın ekono- mık problemlenne çok duvarlı olmadığı tum baskılara rağmen faızlen sadece bır puan kadar ındırmesınden bellı olunca hoşnutsuzluk ve haval kınkhğı gıderek yaygınlaştı Lluslararası para pıyasalan ERM e ve bunun ıçınde Almanya'nm rolune guvenlıklennı zayıf dovızlere kaşı spe- kulasyon başlatarak gosterdıler italyan hretı ılk kurban oldu ve bunu çok daha buyuk bır gurultu ıle sterlın takıp ettı fspanyol pesetası da şımdı sırada beklı- yor Malı pıyasalara gore ERM ne deve ıdı ne de kuş Ne sabıt dovız kurlan sıs- temı demektı ne dalgalı dovız kurlan sıstemı Yan pışmış bır ekmekten beter- dı Ve yıne para pıvasalan ıç sorunlannı dunya para pıyasalanna yansıtarak sa- vuşturmaya çahşan ekonomılen ve hu- kumetlerı kolay kolay kabul etmezdı Bugun gozuken odur kı serbest pıya- sa, dovız pı>asası, bu serbest pıyasaya en merakh ve ınanmış polıtıkacılan elı- run tersı ıle bır kenara ıterek Avrupa Para Bırlığı nın kuyusunu kazmaya başlamıştır Bu ıkı gundur yaşadığımız Sterlın knzı ıse bu yuzden Ingıltere'nın 1931 "de altın sıstemınden çıkışı ve ya 1971 de Bretton Woods'un ıflasını andı- nr bır şekılde yenı ekonomık ve polıtık çalkantılann cıddı bır habercısıdır OLAYLARIN ARDBNDAK1 GERCEK• Baitarafi 1. Sayfada Yıne de ortahk bırbınne gınyor, Batı kapıtalızmının dunyasıyla Turkıye'dekı sermayecılık ara- sındakıfarkı gözler önune serı- yor Değer yargılarıyla bırlıkte sayılar arasındakı uçurum, 1980'ler Türkıyesı'nde çok övu- len ekonomık yapılanmanm gerçek anlamını vurguluyor Avrupa Bırlığı, devletler ara- sındakı çelışkılerı törpuleyıp yok etmek amacına dönuktu, Para Sıstemı (EMS) bu kapsam ıçınde malı bır duzen getırmeyı öngöruyordu; ancak, devletler arasındakı çıkar çelışkılerı ağır bastı; ulusal kaygılar ön plana geçtı, sistem ağır kayıplara uğ- radı Pekı şımdı ne olacak7 Daha öncepek çok kez görul- dtiğu gıbı, guçlu ekonomder, her tûr bunalımlarını zayıflara ytikleyerek sorunlannı çözmek- te usta yöntemler kullanıyorlar. Avrupa, yapısal bakımdan guç- lu ekonomılerın butünleşme ça- baları ıçındedır Bırleşme çalış- maları kımı zaman darboğazla- ra gırebılır, ama, dunden bugu- ne çok mesafe alınmıştır Fran- sa dapazar günu yapılacak Ma- astncht Anlaşması'na ılışkın re- ferandumda olumsuz'sonuç çık- mazsa, 'yaşlı kıta 'nın deneyım- lı devletlerı, bunalımı aşacak yolları bulacaklardır Bızım sorunumuz ıse kendı gerçeklerımızı yeterınce değer- lendırememekten ve her ne ka- dar > dünyaya açılıyoruz' desek de dunyaya kapalı yaşamaktan doğuyor Avrupa'da malı dep- rem ortalığı bırbınne katarken, Türkıye 'de basının kaç gunden berı olaya bu kadar uzak yaşa- ması, bır raslantı mı 9 Hayır, bız dış dunyaya açıl- dığımızı söyleyen, ıçıne kapanık bır toplumuz * •*• • Belediye • Baştarafi 1. Sayfada gore ışe venı başlamış ılkokul mezunu kıdemsız ışçı net 3 mıl- yon 100 bın lıra maaş alacık Yapılan zamla maaşlarda vuz- de 97 6 oranında artış sağlandı Geçtığımız mart avında Bele- dıye-Iş Sendıkası ıle Istanbul Buyukşehır Beledıye Başkanı Prof Dr NurettınSozen 19 ılçe adına sozleşme goruşmelenne başlamışlardı Sendıka gunluk 170 bın lıra ucret talep ederken Beledıye 118 bın lıra verebılece- ğını sovlemıştı 15 gun once arabulucu nez- dınde tekrar başlayan goruş- meler sonucunda dun prensıpte anlaşıldı Anlaşmava gore 68 bın 800 lıra olan brut gunluk ucret 136 bın lırava 125 bın lıra olan sosyal >ardım paketı 400 bın lırava. kıdcm zammı vıllık 500 lıradan 1000 lırava vuksel- tıldı Bu sozleşmeye gore yenı ışe başlayan vasıfsız ılkokul me- zunu ışçı, 3 mılyon 100 bın lıra net gıydınlmış ucret alacak 10 yıllık ışçının elıne ıse net gıydı- nlmış 3 mılyon 275 bın lıra ge- çecek Edınılen bılgıye gore dun go ruşmeler sırasında Beledıve Başkanı Sozen, ışçılenn içende bınkmış olan alacaklannın odenmcsı konusunda bır mad- deyeıtırazettı Sendıkanın tale- bınde bu alacaklann ılk dılımı- nın 25 eylulde net 3 mıljon lıra olarak odenmesı yer ahvordu Sozen, eylul ayında ıkramıje odeneceğı ve hemen arkasın- dan ekım maaşlan geleceğını. bunun ılçe beledıyelen tarafm- dan odenemeyeceğını bıldırdı Ancak daha sonra su maddede de anlaşma sağlandı GOZLEM UĞURMUMCU • Baştarafi 1. Sayfada Devrımı, Lenın ın onculuğunde kurulmuştur, Sovyet top- lumuna devlet elıyle aşılanan ıdeolojıye de "Lenınızm" denmıştır Turkıye Cumhurıyetı, Mustafa Kemal tarafın- dan kurulmuş Atatürk devrımlerı devlet elıyle yerleştırıl- mış, bu uygulamaya da "Kemalızm" adı verılmıştır Bugun devlet, Kurtuluş Savaşı'nın ıdeolojısı ıle mı yo- netılıyor^ Hayır Bır resmı goruş ya da ıdeolojının, ortaya atıldığı gun- den bu gunlere kadar olduğu gıbı korunmasına ve uygu- lanmasına olanak yoktur Sıyasal duşunce ve ıdeolojıler, canlı varlıklar gıbı gunun koşullarına gore yenıden yo- rumlanıp uygulanırlar Bır toplumdakı yaygın ıdeolojıyı, o topluma egemen olan sınıflar oluşturur Turkıye, 1980 darbesıyle yenı bır surece gırdı Bu sü- reç, 12 Eylul asken darbesı ıle başladı Darbe, "serbest pıyasa ekonomısı adı altında bır dızı uygulama başlattı Bu ekonomık model, ış ve sermaye çevrelerı tarafından desteklendı TUSIAD, 12 Eylul hukumetıne bakan verdı Askerı hu- kumetın başbakan yardımcılığına MESS Başkanı özal atandı Özal, askerlerden aldığı destekle ekonomıyı yo- nettı Turkıye'de egemen ıdeolojıyı Sılahlı Kuvvetler mi sa- vunur^ 12 Eylul darbesının genelkurmayı, özal ıle ozdeşleştı Özal ıle bırlıkte serbest pıyasa ekonomısı' adı verılen emır-komuta ekonomısını bıçımlendırdı Bu konudakı resmı ıdeolojıyı ışadamları, 12 Eylul ge- nerallerı ve Özal gıbı 12 Eylul burokratları bırlıkte oluştur- dular Bugun, bazı sosyal demokratları etkısı altında alan 'serbestpıyasa ıdeolojısı", 12 Eylul generallerı ışadam- ları ve özal gıbı askerı hukumet bakanlarının ortak çaba- ları ıle ortaya çıktı Aynı donemde Turkıye de "Turk-lslam sentezı" goru- şu egemen oldu Bakanlar, ust duzey burokratlar ve unı- versıte yonetıcılerı, bu mılıtan islamcı ıdeolojının yandaş- ları arasından seçıldıler Oevlet serbest pıyasa ve Turk-lslam sentezı yandaşla- rınca ele geçırıldı Bugunku resmı ıdeolojıde, ne "Kuvayı Mıllıye ruhu " ne 'Kemalızm var Bugunku resmı ıdeolojı, "serbest pıyasa" ve "Turk- lslam sentezı" gıbı ıkı kavrama dayanıyor 12 Eylul generallennce desteklenen bu resmı ıdeoloji- ye bır ad bulmak ve bu adı da ızm takısıyla sunmak gerekırse bu ıdeolojiye "Öza//zm"dedenılebılır özal bugun cumhurbaşkanıdır Savunduğu goruşlerle devletın başındadır Resmı ıdeolojı 1980 darbesınden sonra artık "Kema- lızm" değıl "Özalızm"dır Bu resmı ve egemen ıdeolojının yandaşları basında ve televızyon kanallarında koşe başlarını tuttular Bu resmı ve egemen ıdeoloji dış sıyasette Amenkan goruşlerını, Beyaz Saray sozculerım kıskandırırcasına savunuyor Iç sıyasette de sol, sosyalızm ve emek duşmanlıklarını be- nımsıyor Ne kadar zamanaşımına uğramış Marksıst' varsa, bu resmı ve egemen ıdeolojıye sımsıkı sarılıyor Bu yılgın Marksıst çevre, Amenkan emperyalızmı ve yerlı ışbırlıkçılerı' soylemını, ışçı sınıfını, egemen sınıf olgusunu, sınıf gerçeğını ve çelışkılerını devrım muzele- rıne bırakıp, etnık çelışkılerı on plana çıkartmaya çalışı- yor Bunlar, Amerıka'nın "Yenı Dunya Duzenı ' ıle bolgeye getırmek ıstedığı yenı styasal coğrafyayı da gormezlık- ten gelıyorlar Kemalızm'ın bağımsızlık ınancına da tıpkı Suudı des- teklı Islamcılar ve bu "Yenı Dunya Duzenı" ıçınde yer kapmaya kalkışan Kurtçuler gıbı duşman kesılıyorlar Bu ıdeolojı yalnızca "resmı' mfl Hayır, aynı zamanda 'resmı ' ve "tıcarı" Devletı kuran resmı ıdeolojı Kema- lızm, "Kuvayı Mıllıye ruhu"r\a dayanıyor 12 Eylul darbe- sı ıle devletı ele geçıren resmı ıdeolojı de 'Kuvayı tıcarı- yerur)t/"na' Avrupa Para Sistemi nedir? • Baştarafi 1. Sayfada nn gıdenlmesı ve ekonomık yapılann bırbırlenyle uyumlu hale getınlmesı ongoruluyor Avrupa Para Sıstemı üç temel mekanızmaya dayanıyor Bunlar "Av rupa Para Bınmf olarak kabul edılen ECU. kambıy o kurla- nnda kararlıhk sağlayıcı "Kur Mudahale Mekanızması (ERM)" ve Kredı ve Yardım Mekanızması ECU sistem ıçınde hesap bınmı. odeme aracı. kambıyo kurlann- da kararlıhk sağlayıcı mekanızmada topluluk paralannın ortak pay.dası ve kambıyo kurlanndakı dalgalanmalann sapma göster- gesı olarak dort ışleve sahıp Sıstemın mudahale mekanızması ERM ıse AT uyesı ülkelenn parasına ECU'ya göre bır "merkezı kur" belırlemesı ıle oluşuyor Bır paranın sapması durumunda, varu dığer paralann ortalama- sından farkh bır gelışme gosterdığmde. AT uyelen dovız pıyasa- lanna mudahalede bulunarak, faız oranlannda değışıklık yapıl- ması gıbı para polıtıkası önlemlenne başvurarak, merkezı kurla- nn değıştınlmesını sağlayarak sapmalan duzeltmeyeçahşıyorlar Bu sıstemle gerek duyulduğunda, yapısal turden dengesızlıklenn gerektırdığı dığer ekonomı polıtıkası oniemlen de alınarak duru- mun duzeltılmesı hedeflenıyor Oral: Dikkatle izliyorıız • Baştarafi 1. Sayfada soyledı Oral, halen pıyasalar- dakı gelışmelenn Turkıye tara- fından da vakından ve dikkatle ızlendığını gerekh onlemlenn alınması ıçın hazırlıklann ya- pıldığını bıldırdı Avrupa'da bu gelışmeler ya- şanırken. ekonomıden sorum- lu Devlet Bakanı Tansu Çıller, IMF. Dun>a Bankası ıle go- ruşmelerde bulunmak ve CNN Televızyonu'nun duzen- ledığı "Dunya Ekonomık Kal- kınma Kongresı"ne katılmak uzere. kurmaylan ıle bırlıkte ABD'nın başkentı VVashıng- ton'a gıttı Çıller'ın ozellıkle, Orta Asya'dakı Turk cumhu- nvetlenne açılan kredıler ko- nusunda Dünya Bankası ve IMF nın ışbırhğını ısteyeceğı oğrenıldı T.C MARMARA ÜNİVERSİTESİ tsUtistik ve Kantitatif Araşhrmalar ve Uygulama Merkezi İSKAR Merkeztmlzln Haydarpaşa Kampüsü biriıninde 2 Kasım 1992 - 28 Mayıs 1993 tarlhlerl arasında lkişer yanyıllık; asgari llse mezunlan içln önlisans düzeyinde ve üniversite mezunlan içln lisans sonrası düzeyde SERTİFİKALI BİLGİSAYAR MRSf FJÇ EĞİTİMİ PROGRAMLARI açılacakür. ön kayıt lşlenılerl lçin 16 Eklm 1992 günü mesai biü- mlne kadar Merkezimizln Haydarpaşa Kampüsü blrl- mlne müraeaat edllmçsl gerekmektedlr. Daha genlş bilgi lçin Telefon: 345 54 33 - 345 34 5O-51-52 den 164 Adres: İSKAR M Ü. Haydarpaşa Kampüsü, Kadıköy. Istanbul L