Katalog

Cumhuriyet Türkiye'nin ilk ve tek fotoğraflı kredi kartı Pamukbank Prestige Card... P A M U K B A N K M l t T I C I 69. YIL / SAYI 24453 / 3000 TL (KDV içinde) KURUCUSU. YUNUS NADİ (1924-1945) BASYAZARI NADİR NADİ (1945-1991) 18 EYLÛl 1992 CUMA Avrupa'da ıııali depremKPİZ ŞJddetlendJ Almanya'nın, AT üyelerinin ve piyasalann baskısına dayanamayarak faiz oranlannı düşürmesinin ardından patlak yeren Avrupa para sistemindeki kriz dün iyice şiddetlendi. 12 üyeli Avrupa Döviz Kurları Mekanizması (ERM) 10 üyeyedüştü. İngiltere ve İtalya sistem dışına çıkanldı. İngiltere'de şok Sterlin dalgalanmaya bırakılınca bir gecede dolara karşı 11 cent, marka karşı 14 fenik değer kaybetti.l5puana çıkarılanfaiz oranlantekraryüzde 10'açekildi. Karşılıklı suçlamalar Başta İngiliz ve Alman hükümetleri olmak üzere Avrupa Topluluğu üyeleri para piyasalannda yaşanan krize ilişkin birbirlerini suçlamaya başladılar. İş Ekonomi Servisi- Avrupa malı bir deprem yaşıyor. Avru- pa para sistemindeki kriz dün iyice şiddetlenırken, 12 üyelı Avrupa Döviz Kurlan Meka- nizması (ERM) 10 üyeye düş- tü; İngiltere ve İtalya sistemin dışına çıkanldı. İtalya'dakı yüzde 7'lik devalüasyondan sonra İspanyol Pesetası da dün yüzde 5 devalüe edildi. İngıl- tere'de hükümetın devalüas- yon karan ıse halkta büyük tepkilere neden oldu. Sterlinın bir gecede dolara karşı 11 cent, marka karşı 14 fenik değer kaybetmesinin ardından önce- ki gün yükseltilen faizler tekrar düşürüldü. İstifası konuşul- maya başlanan ve başbakanlı- ğının en büyük krizi ıle karşı karşıya kalan İngiltere Başba- kanı John Major ise krizden Almanya'yı sorumlu tutarak Almanya Başbakanı Helmut Kohl'ü telefonla arayarak 3ara DÖldü• Avrupa Birliği planının temelinde yatan, siyasi birliğin ekonomik ve pa- rasal birlikle perçinleşmesi idi. Bunu sağlamak üzere kurulan Avrupa Döviz Sistemi (ERM) şimdi ü>e- ler arasındaki ekonomik güç farklıhğj nedeniyle ış- lemez durumda. EDİP BMİL ÖYMBf İ0 ISayfati Kriz ıcın ne dediler? • Eczacıbaşı: Avrupa'da korumaalık artabilir. • Hacıoğlu: İhracatımız olumsuz etkılenecek. • Buldaniıoğlu: Türkiye borçlanmakta zorlanır. • Ayanlar: Bankalara fırsat doğdu. • Berker: Türkiye'ye etlti- siçok. • Kubalı: Onlem alınmalı. Sterlin-Mark paritesi Sterlinın Alman Markı karşısındakı değen 295- 2 90- 2 60*- Nısan Mayıs Hazıran 1992 Ternmuz Ağustos Eylul TAHTAKALE HEYECANLISAATLER YAŞADI UArkasıSa.lS,Sü.3'te STERLİN KRÎZİDR.EMİN YUIBDftur— yazaı 15. Sjytad» TÜRKİYE'NİN BORCU ARTACAK miS.Sayfada PARA PÎYASALARIALT ÜSTOLDU 9.Sayfada Dolar-Mark paritesi ABD Doları'nın Alman Markı karşısındakı değeri 170 Ti'ır\zl\TC?An Aiivi^ /tolnolon#1ı S e r b e s t pi>asada dün d<»iz fivatları A\rupa'daki gelişmelere bağlı olarak sürekli 1 UTKl^C UC UUVIZ l U U g d l d l H l l degişti. Dolar, öğle saatlerinde Vlerkez Bankasfnın >aptığı müdahalelere rağmen 40 lira artarak 7560 liraoldu. Daha sonra 35 lira değer ka>bederek 7525 lirava düştü. Sterlin,600üra birden düşerek 13 bin400liraya indi. Mark ise önce 50 lira değer kaybedip 4980 lirava düştii. Daha sonra ani bir çıkışla 75 lira birden değer kazanarak 5055 lira oldu. Oral: 'Dikkatle izlîyoruz' lisan Mayıs Haztran 1992 Temmuz Ağustos Eylul Avrupa Para Sistemi (EMS) nedir? Avrupa Para Sistemi (EMS), 13 Mart 1979'da Avrupa Ekonomik Topluluğu'na üye ülkeler arasında yürürlüğe gıren bir parasal \e fınansal mekanızmalar topluluğuna veri- len ad. Avrupa Para Sistemi'nin kısa dönemdeki hedefi, "kararlı bir Avrupa para bölgesi >aratmak." Uzun döuemdeki hedefıyse, Avrupa'da bir "para bırlığY'nın kurulması ıçin uygun ortamı gerçekleştırmek. Bu hedeflere ulaşmak ıçın topluluğa üye ül- kelenn paralannın döviz kurlan arasındaki dalgalanmalann sınırlandınlması, ekonomi politikalan arasındaki farklılıkla mArkanSa.l5,Sü.7'de • Maliye Bakanı Sümer Oral, dün Cumhuriyet'e yaptığı açıklamada, dünya piyasalanndaki gelişmelerin yakmdan izlendiğini söyledi. Oral, gelişmelerin Türkiye'yi de etkilemesinin doğal olduğunu ve gerekli önlemlerin alınması için hazırlık yapıldığını belirtti. ANKARA(Cumhuriyet Bü- rosu) - Maliye ve Gümrük Bakanı Sümer Oral, Avrupa'- da para piyasasındaki dalga- lanmalann dikkatle izlendiğini açıkladı. Malıye Bakanı Oral, dün Cumhuriyet'e yaptığı açıkla- mada, dünya piyasalanndaki bu tür gelişmelerin Türkiye'yi de etkilemesinin doğal olduğu- nu belirtti. Türkiye pıyasala- nnda henüz böyle bir etki görülmediğine dikkat çeken Oral. pazar günü Fransa'da yapılacak referandumdan son- ra, konunun daha da netlık kazanacağını ve gelişmelenn izlenmesının kolaylaşacağmı mArkasıSa.l5,Sü.7'de pııooooono ( iKîYüZELUBîN YENİ 250 BİN Merkez Bankası larafından basılan banknotlar 2 ekımde dolaşıma çıkıyor. Mavı renk ağırlıklı ön yüzünde Ata- turk'ün "cepheden ve gülümseyen" bir portresınin, arka yüzün- de ıse Antalya'daki tarihi kulenin yer aldığı 250 bin liralık banknoılar azamı güvenlık unsurlan ile donatıldı. 500 binlik banknotlann gelecek yıl dolaşıma çıkması beklenıyor.8. Styfatt Belediye işçisine yüzde 97.6 zam • İstanbul Büyükşehir Belediyesi'nde toplam 38 bin işçîyi kapsayan ve yaklaşık 7 aydır süren toplusözleş- me görüşmeleri, dün sonuçlandı.İşe yeni başlayan il- kokul mezunu kıdemsiz bir işçi, net gjydirilmiş olarak 3 milyon 100 bin lira maaş alacak. Haber Merkezi- İstanbul Bü- dı Belediye ıle sendika arasın- yükşehir Belediyesı ile Bele- dakı görüşmeler sonucunda 68 diye-İş Sendıkası arasında yak- bin 800 lira olan günlük ücret laşık 7 aydır süren toplusözleş- 136 bm liraya yükseltildi. Buna me görüşmeleri. dün sonuçlan- MArkastSa. lS.Sû. 6'da MAUREY: KÜRT SDRUNU DORT ÜLKEYİ tLGİLENDİRİYOR 5. Sayfada GÜNCEL CÜNEYT ARCAYÜREK Gider mi, Gitmez mi? Hükümeti istifaya zorlayacak gelişmeler ilgiyle izlenir- ken, birçok güncel konu arasında dikkatlerin üzerinden eksık olmadığı oncelıkli olay, ANAP. öncekı gece, Alternatif Bank'ın kokteylinde kimi ANAP milletvekilleri, örneğin Halil Şıvgın, Ibrahim özdemir gibi parti«liğın ustası isimler, "Ekim ya da kasım ayında büyük kongre tamam. Mesut'u indireceğiz" diyorlardı. Kokteyl salonuna eşiyle birlikle teşriflerinde yanlızca fo- to muhabirlerinin ilgisiyle karşılanan Tö, sığabildiği kol- tuklardan birine oturmuş, kısıtlı bir çevrenin ilgisine yanıt vermeye çalışıyordu. Gündüe gözüyle gazete bürolarına ANAP Genel Mer- mArkasıSa.l5,Sü.l'de " f l l l l l l •twrn«ı •••••••••••• aaBaaaaaıaaaaı •a •••»••••••• •IMIIIIIIII 1EU1UIIIII •••••••••••• •••••••••••• llllllllllll ••••IIIIIIIÜ 11IIIIIIIIIIIIIIIIIIII'.' llllllllllll IIIIIIIIPİ r ,< ı ı ı ı ı ı ı ı mmwmmv~\t s A-^ ••ı »I«ISP:IE" *i> I I I H Iiık &mmmmmm***'jf a Isıa • •••«•••• •«•••••••••a ıciiııııırrıı aaaııaaaıııı••BBBBBaBBBBBBBBBBBBBBa r»îrı m o - j o ı i ı ı m ı r f l / o n ı c ı ?" mezhebinden olanların umut kaynağı, kayıp olan onikinci imamın bir j n i l l m c Z U r i U m i l l KUpiM günçıkıpgelerek, kendilenni kurtarmasıdır. Yani, tiimumutların ka\nağn dır bu kayıp imam. ama gelin görün ki, ekonomik durumdaki hızlı çöküş. umudun kavnağını başka bir vere >öneltmiş. Şimdi, İran'da, İslam De\rimi'nin lideri Hume\ni'nin mezarı, ekonomik çöküntünün altında kıvranan İranlının tek umut ka\nağı, umut kapısı olmuş. Humeyni'nin, Tahran'a 40 kilometre u/aklıktaki mezan.her gün.bu umudun sessiz çığlıklarına sahne olu>or.(Fotoğraf.Turdn Yılmaz) SHP'den 9 PM üyesi ile DSP İstanbul milletvekili Sevigen CHP'ye geçti Transfer borsası CHP'ye çabşıyor I • Dışişleri Bakanı Hikmet Çetin ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Mehmet Moğultay, CHP'den istifa ederken. DSP İstanbul milletvekiü Mehmet Sevigen dün partisinden aynlarak CHP saflanna katıldı. • SHP Parti Meclisi Üyeleri Atila Sav, Birgen Keleş, Eşref Erdem, Veli Yıldıhm, Enis Tütüncü, Erdal Kalkan, Asu- man Çiğiltepe, Cumhur Keskin ve Ziya Yergök de dün SHP'den istifa ederek CHP'ye geçti. BJ5. Sayfada Yılmaz: Kasıma kadar sabır •npsA & Oncekı 4416.44 Dun 4312.88 DOUfcft CrÖncekı 7520 Dun 7525 MARK j ALTINur.) oÖncekı 5030 Dun 5055 Öncekı 84.200 Dun 84.8OO TV/10. Sayfada Unutulmayacak birdûş! Sinema/11. Sayfada Yokolan 'yağmur ormanlan'na ağıt Futbol 714. Sayfada AykutveHami'nin golleri dillerde • Yılmaz. kongre taraftarla- nndan, "I.5 ay sabır" ister- ken, partıye Cumhurbaşkanı Turgut Özal'ın müdahale et- mesine izin vermeyeceğini söyledi. Yılmaz, "Kasım se- çimlerinden sonra kongre gerekip gerekmediğine bir- likte karar verelim" dedı. Hüsnü Doğan ise Yıimaz'ın açıklamalannın kongre çalış- malannı etkilemeyeceğini be- lirtti. • 5. Sayfada Bilim Teknik / Yann Öğretmen- öğrenci ilişkisi İlk ve orta öğretimde te- mel sorunlardan bin öğ- retmen-öğrenci ilişkisi. Yann cumartesi ekimiz BİLİM TEKNİK'te Kütûphane / Arka Sayfada Kitap kurtlan müzeyi yok ediyor OLAYLAR1N ARDINDAKI CERÇEK Vurgıdama!.. Dinyaya açılmak' deyimini IJAO'lerden bu yana çok kulla- rt-floruz; Batı ekonomisiyle bü- twirleştiğimiz öne sürülüyor. ' UCTIİ DünyaMizeni' ile birlik- tm küreselleşme' başlamadı mı? *3tk pazar 'da herkes serbest re- tczoe: ortamında yanşmayacak rmP Pazar ekonomisi başta Av- rstfa olmak üzere tüm dünyada geçerlı olmayacak mı? Yülardan beri yinelenen bu görüş ülkemizde önüne geçile- mez bir çekici güç oluştururken Avrupa'daki mali deprem, 'Gü- ney kusaği'nm ya da 'Üçüncü Dünya 'nın nasıl bir düş gördü- ğünü ortaya koymadı mı? A vrupa döviz piyasalan allak bullak olunca, devletlerin eko- nomiye müdahalede ne kadar etkili oldukları da anlaşüdı; dö- viz piyasalannda, siyasal ikti- darlar, ülkelerinin çıkarlanm koruyabilmek için hem en sert önlemleri ahyorlar; hem de komşu devletleri en acımasız bi- çimde eleştirip kınıyorlar. Döviz, bir bakıma serbest pi- yasada alınıp satılan bir mal gi- bidir. Amerikan Doları, Alman Markı, ingiliz Sterlini'nin değeri serbest piyasada belirlenmez mi? Elbette öyledir; ama, sırast geldiğinde devlet piyasaya en sert biçimde müdahale ediyor; ulusal parasının değerini koru- mak için gerekli önlemleri alı- yor. Yıllardan beri Türkiye'de 'ulusal para da ne demek?' di- ye Türk Lirası 'nın pul olmasım bir marifetmiş gibi seyredenle- rin A vrupa 'da olan bitenlerden ders almalan gerekmez mi? Ikinci dersi A vrupa'daki mali depremde ortaya çıkan rakam- lar veriyorlar. Devalüasyon oranlarından başlayarak çoğu rakam tek haneli, tek rakamlı!.. mArkasıSa.l5,Sü.6'da GOZLEM UĞUR MUMCU Resmi Ideoloji Son yıllardaki en yaygın suçlamalardan biri "resmi ideoloji" sahibi olmaktır. Bu suçlama da şu kaba mantığa dayanır: -Kemalizm devleti kuran ideolojidir. Bütün Kemalistler resmi ideoloji sahipleridir. ideoloji, "duşünceyi inceleyen bilim" anlamına gelir. "Resmi" bilindiği gibi devlet ile özdeşleşen bir kavram- dır. "Resmi ideoloji" de devletin ideolojisi demektir. Kim saptar bu ideolojiyi? Ve kim uygular? Resmi ideolojiyi, o devleti kuranlar oluşturur. Sovyet WArkasıSa.l5,Su.7'de