Katalog

SAYFA CUMHURİYET 12TEMMUZ1992PAZAR PAZAR KONUKLARI Leyla Tavşanoğlu, IOOC Başkanı İtalyan Lucetti ve Avrupa Kardiyoloji Derneği Asbaşkanı Prof. Onat ile zeytinyağını tartıştı Kalp sağlığıiçin zeytinyağını seçinI Zeytinyağmın kulp-damar sağlığı üzerindeki etküeri nelerdır' ONAT - Yağlann kalp daman üzenne etkisi, ABD'de özcllıkle l960'lı yıllardan sonra güncelleştı. O zamanlar kavram şuydu: Çok doymamış yağlar faydalı. doymuş yağlar zararlı. Dolayısıyla biz perhizimizde ne kadar az doymuş yağ alırsak o kadar faydalı. Dolayısıyla doy- muş yağlan kaldırahm. diye .. Bunlar arasında bir de tck doymamış yağlar var. Bunlar ne faydalı ne zararlı, nötr cinsten yağlar dıye düşünülürdü. Bu düşünce beş sene öncesıne kadar devam ettı. 1985-86 yıllannda ilk olarak ABD'de Grandet'nin grubu tek doymamış yağla- n içeren bir diyetle bildiğimiz avantajla- nn yanı sıra ek avantajlar da elde edilebi- leceğıni öğrendi. Klasik olarak doymuş yağlan bertaraf etmekle elde edilen so- nuç şu oluyor: LDL olarak bılinen dü- şük dansitelı lıpoproteinler kötü işlevlı- dir. Bunlann damar sertlığıni arttıncı etkilen var. Kalp hastalannda, kolesterolü yüksek kimsclcrdc. kan yağlan bakımından esas amacımız LDL kolesterolü düşürmek. Bugüne kadar. çok doymamış yağlar. mısırözü. ayçıçek yağlan bundan dolayı uygulanıyordu. Yağlan bakımından çok kısıtlı, ıçinde çok doymamış yağlan ba- kımından zcngin bir perhiz çarnaçar HDL'yi azaltıyor. Yüksek dansıtelı îı- poprotein kolesterol dediğimız HDL'nın faydalı ışlevlen var. Bu faydalı ışlevin ba- şında damar sertlığıni önleyicı fonksiyo- nu geliyor LDL'yı düşürürken bu per- hizle HDL'yi de düşürüyoruz. O da doğru değil. Tek doymamış yağ asidi içe- ren zeytinyağmın faydası LDL koleste- rolü düşürüyor, ama HDL'yı alçalımı- yor. Zeytinyağmın böyle bir avantajı var. îkinci bir avantajı da oksıdasyon denı- len bir mekanı/ma var. LDL. oksıdeedı- lirse kalp daman duvanna daha fazla zararlı oluyor. Çok doymamış yağ asıtli maddeler çok daha kolay oksıde oluyor. Dolayısıyla ayçiçek yağından zengin bir perhiz yıyen bir kişide LDL'nin oksidas- yonuna eğılım daha fazla. Bunun da za- üketici kalp sağlığı açısından ayçiçek yağı, mısırözü yağı ya da zeytinyağından birini tercih edebilir. Ancak tek doymamış yağ asiti açısından avantaj zeytinyağında. rarlı olacağı düşünülüyor. Bu oksidas- yonun ınsanda ne kadar zararlı etkı yarattığı konusunda yeterince bilgi yok. Test tüplerde görülebiliyor ve test tüpte olduğu için de böyle bir şey olabilir. diye düşünülüyor. İkincısi de doğrudan doğ- ruya insan üzerindeki etkisi tereddütlü olmakla birlıkte yine mülahaza edılebi- lır. Bir insan zeytinyağı kullanmakla bu iki etkiden yararlanabilir. Bu demek de- ğil ki ayçiçek yağı ya da mısırözü yağı terk edilsin. Katiyen böyle bir şey yok. O da yenilebilir, öbürü de yenilebilir. Ge- nellikle miktarlar önemli. Hastaya göre bu miktarlar değifir. Rısk alıında olan kimse için değişik. risk altında öiup aynı zamanda hasta olan kimse için biraz da- ha değişik. Bir hastava. kalorilerin yüzde 30'undan fazlası yağlardan gelmesin. de- riz. 2000 kalon alması gereken bir insa- nın yağdan alması gereken kalon mikta- n 600. Bu yağlann içinde doymamışlar. tek doymamışlar ve doymuşlar, nispeten bir denge içinde olsun. Bu 600 kalorinin karşılığı 70 gram yağdır. Bunun belki 20 gramı doymuş, 30 gramı tek doymamış. geri kalan 20 gramı da doymamış yağ olabilir. Ara sıra et yediğimiz zaman ya da diğer bazı besin maddelerinden bir miktaryağalıyoruzzaten. Peynırdc. hat- ta yağsız peynirde de yağ \ ar. Diyette 70 gram yağın 20 gramı doymuş yağ verildi- ği zaman bunun diğer besinlerden elde edileceği. geri kalan yağın tek doymami-. ve doymamış yağlardan oluşacağı kabuı edilir. İ^BB^MlH7Wt'nrvo". gazete, dergi reklamlarmda görüyoruz. Bazı margarin- ler var. Bunlann hiç kolesterol içermedik- leri, avrıca da doymuş yağ asitlerinin çok düşük oltnası bakımından da kalp-damar sağhğma son derece uygım oldukları ilan ediliyor. Bu gerçekten doğru nnı.' ONAT - Bu margarinler eskilere kı- yasla yeni yollarla yapılıyor ve üstünlük- İer içeriyor. Eskiden bildiğimiz marga- rinlerde doymuş yağ asidi oranlan bir hayli yüksekti. Dolayısıyla da onlar ke- sinlikle makbul değildı kalp sağlığı açı- sından. Ama zamanla. büyük şırketler. özellikle de uluslararası büyük şırketler kalp sağlığına uymaya yönelık gırişim- lerde bulundular. Son yıllarda piyasaya giren birkaç margarin hakikaten kalp sağlığı açısından uygun. Bunlardan bıri oda sıcaklığında sıvı halde oluyor da an- cak buzdolabında biraz sertleşiyor. Ama donmuş haliyle bile çok yumuşak. Bu margarinde doymuşlar, çok doymamış- lar ve tek doymamışlann oranı bakımın- dan kalp sağlığına uygundur. Tüketici. kalp sağlığı açısından. piya- sada bulunan bu tür margarin. ayçiçek yağı. mısırözü yağı ya da zeytinyağından birini tercih edebilir. Ancak tek doyma- mış yağ asiti açısından avantaj zeytinya- ğında. Ayçiçek yağı ve mısırözü yağı doymamış yağlar. Dolayısıyla sadeceay- çiçek ya da mısırözü yağı tüketen kişiler için biraz sakıncası da var. Tüketici yağı seçerken fıyat ve damak Prof. Altan Onat 1929yılında Kavscri'dedoğdu. İki buçıık ı aşmdüailesivleİstanbul'a geldi. Ilk ve orta öğrenimiıü İstanbııl'da lanuımladı. Yüksek öğreninııni ve dokıorasmı İsviçre de Ziınh Cnin'rMiesi'ihie yupıı. Daha soıua -1BD de Ma\ o Cliıık 'te çalıştı. 1959da Türkne'vedöndü. 1960 ı ılında Cerruhpaşa Hastanesi'nde çulışnun a başludı. Şimdiki halde de I L . Cerrahpasa Tıp Fakültesiöğretim uyelerinden. Tiırk Kardiyoloji Derneği Geııel Sekreteri. A vrupa Kardiyoloji Derneği nin de asbaşkanı. Babası, ünlü bılim adamı ve tıp doktorlarından Prof. Ahmet Rasim Onat. tadı gibi seçenekler de rol oynayacaktır tabii. Ama bilmesinde yarar var ki şu cıns yağlar çok doymamış içeren, ondan zengin yağlardır. bellı avantajları vardır, şu cins yağlarda da olayik asit, tck doy- mamış yağdan zengındir, doymuş yağlar da pek azdır. dolayısıyla ek bazı avantaj- lan bulunmaktadır. Bazı margarinler bu son söyledığim avantajlan da içeriyor. • İ H B ^ M İ Kalp-damar haslahklarına vakalanınamak ıçm neyapmah? ONAT - Özellikle ne yapmamalı diye sormalı. Kalp-damar hastalıklan içinde bilhassa koroner hastalık denen damar sertlığı hastahgı tek bir nedene indirgen- meyen. çok etken sonucunda doğan bir hastalık olarak kabul ediliyor. Bunlann içinde tansiyon yüksekliği ve sigara içme gibi en önemli etken olan kolesterolün dışında iki önemli etken daha var. Onun için ilk yapılması gereken şey sigara içi- yorsanız onu terk" etmek ya da sigara ıçmiyorsanız buna hiç başlamamak dan sonra fizik aktiviteyi arttırmalan, oturganlıktan kurtulmalan ve kalonsi bol olan yemekleri biraz daha azaltmala- n, ama kann doyurucu sebze, meyve, salata gibi yiyeceklere ağırlık vermeleri doğru olur. Bir nokta daha var: Yağlar çok azaltı- Iınca, kaloriyi bir yerden alacağımıza göre karbonhidratlann lüzumundan fazla alınmasına yol açabilir. Karbon- hidratlann lüzumundan fazla alınması trigliseritleri yükseltebilir. Özellikle çok doymamış yağlar fazla ahnmışsa triglise- ritler daha fazla yükselebilir. Onun için tek doymamış yağdan zengin perhiz. trigliseritlerin de yükselmesini daha sı- nırlayıa bir önlemdir. ••••^•ifcs/f/i/ne alışkanlıkları ne- denivle bazı ülkelerde kalp-damar hasta- lıkları oramnm yüksek olduğu. yine aynı nedenlerle bazı ülkelerde düşük olduğu bi- linir. Bunlar hangı ülkelerdir? Nasıl bes- lenme alıskanlıkları vardır? Türkiye'deki durum buna bağlı olarak nedir? ONAT - Damar sertliğine bağlı kalp hastalığı Kuzey ve Batı Avrupa ile ABD'de en yüksek orandadır. Kuzey Avrupa ülkelerinden bu oranın en yük- sek olduğu yerler Finlandiya ve İs- koçya'dır. Bunlardan Batı Avrupa'nın Akdeniz bölgesinde sayılabilecek ülke- lerde bu oranlar düşüktür. Fransa, İs- panya, İtalya, Yunanistan gibi... Bizde de bu hastalık bir milyonun biraz üzerin- de kişiyi kapsıyor. Tarama sonucunda biz bir milyon 200 bin kişi tespit ettik. Bu oran. muhakkak ki Batı ve Kuzey Av- rupa'dakinden biraz daha az. Yirmi yıldır kalp-damar hastalıklan konusunda bilgi edinıldi. halk uyanldı ve zamanla birtakım gelişrneler oldu. Hastalığa tutulma açısından en büyük değişim ABD'de göriildü. ABD'de bu hastalıktan ölümler son 20 yıl içinde yüz- de 25'e yakın azaldı. Ingiltere'de de azal- maya doğru bir eğilim oldu, bu oranda olmasa bile. Bu iki ülke için de herhalde en geçerli olan etken sigaranın azaltılmasıydı. o açıdan halkın uyanlmasıydı. İkincisi de hayvani yağı düşük, bir diğer ismiyle modifiye, değiştirilmiş ya da ayarlanmış yağ perhizi. Bir de tansıyonun düşürül- mesine yönelik önlemler ve tedaviler ön planda başanya yol açmış sayılabilir. Bunlann dışında hayat tarzı denilen bir şey var ki yemek tarzı. sigarayı terk etme de bunun en önemli parçalanndan biri- dir. Ama hayat tarzında başka şeyler de var. Örneğin fizik etkenlik. Jogging bir zamanlar fizik etkenlik bakımından en ön plandaydı. Şimdi yürüyüş ve daha başka bedeni aktiviteler ön plana çıktı. Bunlar yararlı. Streslerden uzak durma- yı sağlayan bir hayat tarzı... Bu çok zor yapılabilecek bir şey tabii. Demek ki bu Lucetti:Avrapahlar da zeytinyağma alıştıIZeytinyağmın kalp-damar sağlığı üzerindeki etkilerini bize anlatır nnsıınz? LUCETTİ - Zeytinyağının. kötü ko- lesterol dediğimiz LDL kolesterolü düşürücü, iyi kolesterol dediğimiz HDL kolesterolün oranını ise koruyu- cu etkisi olduğu saptandı. Bildiğiniz gibi kötü kolesterol kalp hastalıklan riski artışlannda önemli bir etken. Şim- di zeytinyağmın bu faydası öğrenildiği için insanlann yemek alışkanlıklannı da buna bağlı olarak değiştirmeye çalı- şıyoruz. Akdeniz ülkeleri insanlan zey- tinyağı yemeye alışkınlar. Ama Kuzey ve Batı Avrupa ülkeleri insanlan öyle değil. Ama, şimdilerde Anglo-Sakson ve Amerikalı tüketiciler de zeytinyağı- nın insan sağlığı için çok önemli olduğu konusunda ikna oldular. Biliyorsunuz, yemek ahşkanlıklan gelenekseldir. Kuzey ve Batı Avrupalılarla ABD'li tüketiciler zeytinyağı yemeye alışkın değillerdi. Ama sağlık nedenleriyle şimdi zeytinyağma alışıyorlar. Doy- muş yağ asidi bakımından zengin yağ- eskiden Londra'daki eczanelerde zeytinyağı küçük şişelerde satılırdı. Şimdi artık süpermarketlerde bulunabiliyor. ABD'de ise bugün zeytinyağı tüketimi yılda 100 bin tonu buldu ki bu önemli bir rakamdır. lann kalp-damar sağlığı için zararlı olduğunu öğrendiler. Tek doymamış yağ olan zeytinyağma yöneldiler. Tü- ketıcılenn dünya çapında bilgilendiril- meleri gerek. Tüketici, aldığı ürünün kalitesine çok önem veriyor, son za- manlarda bunun sağlığına uygun olup olmadığmı araştınyor. Bizim yapüğı- mız. zeytinyağıyla ilgili olarak tüketici- ye doğru bilgi vermek. Diğer bitkisel yağlar da iyidir. Bizim yaptığımız sade- ce zeytinyağının niteliklerini doğru bi- çimde anlatmaktır. Tercihi tüketicıye bırakıyoruz. MH^MBBildiğimiz kadarıvla zey- tinyağı çok eskiden beri bilinen bir yağ. Böyleyken neden zeytinyağı yaygın ola- rak kullanılmıyor? LL'CETTI - Zeytinyağı belli yöreler- de sevilen bir yağ. Ama tüketimi sınırlı. Dünya çapında tüketilmiyor. Zeytin- yağının üretimi daha çok Akdeniz hav- zasında yoğunlaşmıştır. Dünva zevtin- Fausto Lucetti Uluslararası Zeytinyağı Konseyi (IOOC) İcra Direktörüya da daha yalın deyisle Başkanı. İtalya 'da doğdu. Once Roma Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi 'nibitirdi. Daha sonra Belçika'da, Universite Libre de Bruxelles 'de uluslararası Inıkuk okudu. 1966'daA Tde çalışmava başladı. Oyıldan 1987 ye kadar Tarım Dairesi'ndeyağlı tohuınlarla ilgili çalışmalar \apu 1987'demerkeziIspanya nın başkenıi Madrid'de bulunan IOOC'ıün ıcra direktörlüğü görevinde bulunuyor. almak yerine. daha az para verip diğer bitkisel yağlan almaya yönelir. Bu ne- denle üretim sırasında zeytinyağının bütün niteliklerinin korunmasını sağ- layacak bir teknik uygulamalısınız. Bu tekniği uyguladığınız zaman da ortaya gayet pahalı bir ürün çıkıyor. Ama bu- nun bedelini ödemeye hazır olan tüke- tici de var. Zeytinyağının üretim miktan diğer bitkisel yağlar kadar yüksek değil. Zeytinyağı üretim mikjan bütün bitki- sel yağlann üretim miktannın sadece yüzde dördü. Bu söylediğim oran dün- ya üretim miktan bazmda. Biz bu ne- denle dünyadaki bütün bitkisel yağ tükeücilerini tüketici profili olarak dü- şünmüyoruz. Bizim tüketici profılimiz zeytinyağıyla ilgilenen kişiler. H H H ^ ^ H Peki daha önce çok doy- muş yağlar tüketen Anglo-Sakson ve Amerikan tüketicisini de profıl olarak aldınız mı? Prof. Onat, ' bazı margarinler sağlığa uygun Bence bütün bır toplum için en büy ük et- ken budur koroner hasıalık açısından. Çünkü milyonlarca kişi sigara içiyor. İkincisi Türk Kardiyoloji Derneği öncü- lüğünde ve Sağlık Bakanlığı'nın deste- ğıyle iki yıl önce yapılmış olan bir tarama var. Bu. ülke çapında yapıldı. Bu tara- mada risk faktörlerinin, yani damar sert- liğine tehlike yaratan etkenlerin başında bizim toplum için hipertansiyon geldi. Hem erkekte. hem kadında... Ve şu anda tansiyona eğilimli kişilerin. yüksek tansi- yonu kontrol altında tutmalan gereki- yor. Bu da perhizle. ilaçla sağlanabiliyor. Sonra, özellikle kadınlanmızda şişman- lığın önemı epeyce önde geliyor. Peki. şışmanlık neden damar sertliğine eğilim yaratıyor? Bu. çok yönlü. Bir yandan tansiyonu yükseltiyor. bir yandan koles- terolü yükseltebihyor. Bır yandan. fay- dalı işlevlı. yüksek dansıteli HDL lipop- roteınleri azaltıyor. Fizik aktiviteyi de a7altıyor. Bu azalınca şişmanlığa eğilim de bır kısır döngü içinde de\am edebilı- yor. Onun için herhalde şişmanlığın ön- lenmesi lazım. Kolay bir şey değil tabii. Bilhassa kadınlann, özellikle 40 yaşın- Lucetti, margarinierin doymuş yağ asidi içerdiği için sağlığa yararlı obnadığı görüşünde. hastalık hepimizin de fıilen gördüğü gibi kader budur, ben bozuk genlere sahi- bim, dolayısıyla yapacağım bir şey yok, mukadderat budur tarzında ele alınma- malı. Kalıtımın önemi bu hastalıkta var. Bu inkar edilemez. Ama bunun dışında her kişinin yapacağı şeyler de var. Bu. hastalık epeyce azaltılabilir, epeyce ge- ciktirilir. çok başan sağlanabilir. Onun için Türk toplumu da bu konuda dönüm noktasında telakki edilebilir. Şöyle ki: Bizim alaturka mutfağımız bu hastalık açısından gayet uygun bir mutfak. Onun için bu hastalık bazı tedbirsizliklerimiz olmasına rağmen bizde az görülüyor. Ama bu mutfak da gittikçe değişiyor. Ve çok kuvvetle muhtemeldir ki 1990 yılın- da yaptığımiz tarama tekrarlanırsa bu- nun sonucunda şartlar daha kötü ola- caktır. Önümüzdeki 20 yıl için kuvvetli tahminim, hastalığın bizde artacağı. Bu- nu arttıracak nedenler. ekonomik düze- yin artmasıyla birtakım zararlı etkenler- den daha fazla almamız olacak. Bu zararlı etkenlerden biri de daha fazla si- gara içilmesi. Daha aynnt:lı yiyecckler yenilmesi... yağı üretiminin yüzde 95*i Akdeniz ülkelerinde yapılıyor. Bu ülkelerin hal- kı geleneksel tüketicilerdir. ^Bn^BMZeytinvağı neden pahalı? LUCETTİ - Tıpkı taze sıkılmış por- takal suyuyla Coca Cola arasındaki fark gibi bir şey bu. Doğal olarak por- lakal suyu Coca Cola'ya göre daha pahalı. Zeytinyağının üretiminde kul- lanılan teknikler diğer yağlann üreti- minde kullanılan tekniklerden daha karmaşık. Zeylınyağının müşterisi de diğer yağlann müşterisinden farklı. • • • • • • Zeytinyağını üretmek zor bir ış mı? Zeytinin ağaçtan toplanması da çok mu zor ki zeytinyağınınfiyatıbu kadar yükselebiliyor? LUCETTİ - Fiyatın yüksek oluşu- nun bir nedeni de bu kuşkusuz. Zeyti- nin ağaçtan toplanması zor bir iş. Bir de karşınıza hiç sorun çıkmadan zey- tinyağı satmak istiyorsanız çok yüksek kaliteli zeytinyağı üretmeniz gerek. Kötü kalıte zeytinyağını diğer bitkisel yağlara kıyasla daha pahalı satamazsı- nız. Tüketici. kötü kalite zeytinyağı LUCETTİ - Evet. Eskiden Londra'- daki eczanelerde zeytinyağı küçük şışe- ler içinde satılırdı. Şimdi artık süper- marketlerde bulunabiliyor. ABD'de ise bugün zeytinyağı tüketimi yılda 100 bin tonu buldu ki kabul edin bu önemli bir mıktardır. Bugün işin ilginç yanı şu ki Amerikan ve Anglo-Sakson tüketici tamamıyle sağlık kaygılanyla zeytin- yağma yönelmeye başladı. Dikkat et- tiyseniz yiyecek alışkanlıklannın de- ğişmesıyle birlikte ABD'de kalp krizi risklerinde düşüşler kaydedildi. Bir de tüketicinin alıştığı bir damak tadı var- dı. Şimdi bu damak tadı da değişiyor ve zeytinyağma yöneliyor. Sözünü etti- ğim pazarlarda üç, dört ya da beş yıl önce satılan zeytinyağı miktarıyla bu- günkünü kıyaslarsanız anlattığımın doğruluk derecesini daha iyi anlayabı- lirsiniz. ^KBKHKEkKulp-damar hastahklurı oranı hangi ülkelerde daha yüksek? Bu daha çok yanli} beslenıneden ıııı kın- naklanıyor? LUCETTİ - En yüksek oran ABD ve İskandinav ülkelerinde. Bundan yirmi yıl önce bu konuda yapılan bir araştır- mada ortaya çıkan gerçek. doymuş yağlann daha fazla tüketildiği ülkeler- de kalp-damar hastalıklan riskinin daha yüksek olduğuydu. Buna karşılık Güney Avrupa ülkelerinde kalp- damar hastalıklan riski oranı ise düşük çıkmıştı. Bunun dışında Japonya'da da düşük çıkmıştı. Çünkü Japonya, bitki- sel yağlann çok tüketildiği bir ülke. Bir de balık yağı burada çok kullanılıyor. Balık yağı da kalp-damar sağlığı için önemli bir maddedir. Daha önce de söylediğim gibi kalp- damar hastalıklan nskinin en yüksek olduğu ülkelerden biri ABD'deydi. Ama şimdilerde bilinçlenmenın artma- sıyla bu eğilim değişti. Hatta geçen yıl ABD Tanm Bakanlığı, halkın en çok tükettiği besin maddeleriyle ilgili bir rapor yayımladı. Raporda yer alan tü- ketim piramidinin tabanını tahıllar, unlu maddeler, ekmek. gövdesini sebze ve meyveler. ucunu ise süt, tereyağ gibi mandıra ürünleri ve kırmızı et oluştu- ruyordu. Bu da Amerikan tüketicisinin beslenme alışkanlıklanndan vazgeçti- ğinin bir göstergesiydi. ABD'de ve Kuzey Avrupa ülkelerinde insanlar Akdeniz ülkeleri rejimlerine kendileri- ni uydurmay a çalışıyorlar artık. ttt^^K^^Televizyon ve yazılı basm- da verilen bazı margarin reklamlarmda bu ürünlerin kalp-damar sağlığına ya- rarlı oldukları, kolesterol içermedikleri anlatılıvor, ancak doymuş yağ asidi oranlarından söz edilmiyor. Reklamlar- du yapılan margarin tanıtımları sizce doğru mu? LUCETTİ - Margarinler doymuş yağ asitleri içerdikleri ıçın sağlığa ya- rarlı değiller. Bu nedenle şimdi marga- rinierin bileşimlerini değiştirmeye çalı- şıyorlar. Margannlerde ağırlıklı ola- rak palmiye yağı kullanılıyor. Bu da doymuş yağ asitleri bakımından nere- ürkiye zeytinyağı üretiminde dünyada îspanya, İtalya, AT ve Tunus'tan sonra beşinci sırada. Ancak Türkiye'de üretim kalitesini arttırmak gerek. Aynca tüketim de çok düşük. deyse hayvansal yağlara yakındır. Şimdi yeni yeni margannleri mısırözü yağı, ayçiçek yağı. soya fasulyesi yağı gibi bitkisel yağlardan üretmeye başla- dılar. Bu saydıklanm doymamış yağ- lardır. Ama bu doymamış yağlar da kötü kolesterolün yanı sıra iyi koleste- rolü de düşürdükleri için sağlık için o kadar yararlı değillerdir. • • ^ ^ • • â / r dönem, zeytinyağı dı- şmdaki bitkisel yağlarm kalp-damar sağlığı için yararlı oldukları. çünkü bun- larda doymuş yağ asitleri buhmmadığı sövlenivordu. Hatta zeytinyağında doy- muş yağ asitleri oranmın diğer bitkisel yağlara göre daha yüksek olması nede- niyle zeytinyağı yerken dikkatli davra- nılması gerektiğı de öğütleniyordu. Bunun doğruluk derecesinedir? LUCETTİ - Bu diğer bitkisel yağ üreticilerinin propagandasıydı. Evet, zeytinyağı tek doymamış yağ olarak doymuş yağ asitleri de içeriyor. Ama biraz önce söylediğim gibi zeytinyağı kötü kolesterolü düşürürken iyi koles- terolü düşürmeyen tek yağdır. ••^•HMH Dünyada zeytinyağı tüke- timi çok yaygın hale gelirse üretim, tale- bi karşılayabilecek mı? LL CETTI - Sanmıyorum. Ama du- rumun bu noktaya geleceğini de san- mıyorum. ABD'de. Almanya'da. İn- giltere'de. Japonya'da herkesin zeytin- yağma yönelmelenni bekleyemezsiniz. Herkes aynı üriinle ilgilenmez. Dedi- ğim gibi fiyat ve damak tadı bunda önemli rol oynar. l^^KI^^^RTürkive'de üretim ve tüke- tim duruniu nedir? LUCETTİ - Türkiye zeytinyağı üre- timinde dünyada. İspanya. İtalya, AT ve Tunus'tan sonra beşinci sırada. Tür- kiye'de üretimde iki sorun var. Öncelik- le üretim kalitesini yükseltmek gerek. İkinci sorun da ülkenizde zeytinyağı tüketimi çok düşük. Nüfusunuz nere- deyse 60 milyona yakın, ama tüketim miktan yılda 50 bin tonun altında. De- mek ki kişi başına yılda bir kılodan az zeytinyağı düşüyor. Üretim ve tüketim daha çok ülkenın batı yörelerinde yo- ğunlaşmış. Belki tüketimin bu kadar düşük olması zeytinyağının kalitesine de bağlı. Bir nokta çok önemli. İnsan- lar zeytinyağının niteliklerini bilme- dikleri için buna yönelmemiş olabilir- ler. Burada \ş doktorlara düşüyor. Doktorlar insanlan zeytinyağının ya- rarlan konusunda bilgilendirmelidir- ler. IOOC. şimdi Türkiye'ye zeytinyağı konusunda yardımcı olacak. ^^^^^^^•/ft/ \urdım ne lürden ola- cak ' LUCETTİ - Üreümi ve kaliteyi geliş- tirme konusunda eğitım programı biçı- minde olacak. Örneğin zeytin bahçele- rinin geliştırilmesi. yağlık zeytinin kalitesınin düzeltilmesi. dolayısıyla da üretim kalitesınin daha iyıleştirilmesi- ne yardımcı olmak biçimınde. Bu işe de İzmir yöresinden başlayacağız.