Katalog

30EKİM1992CUMA CUMHURİYET SAYFA KULTUR 11 Atilla Dorsay'ın açıklaması Kültür Senisi- Arkadaşımız Atillla Dorsay. Kültür Bakanhğı'nca oluşturulan Oscar'a aday olacak Türk • filmini seçme komitesinin son karannda kcndi adının da geçmesi karşısında bir açıklamavaptı. Dorsav, bu komiıcdeyer aldığını. ancak son dakikada haber verilen toplantı tarihleri nedeniyle 2 toplantıya da katılamadığı. dolayısıyla aday adayı olarak seçilen "Piyano Piyano Bacaksız"filmininseçimi ile bir ihşkisi olmadığınıbelirtti. Cumhuriyet Paneli Kültür Senisi- Kadıköy Belediyesi Kültür ve Sanat Merkezi, yann saat 15.00'de. "69.Yılında Cumhuriyet" konulu birpaneldüzenledi. Panelc Prof.Dr.Toktamış Ateş ve Abdurrahman Dilipak katılacaklar. İnsani Değerler Kültür Senisi-Türk Edebiyatı Vakfı'nın düzenlediği vc İsıanbul Büyükşehir Belediyesi ŞehirTiyatrosu oyuncularndan Yalçın Akçay "ın hazırlayıp sunduğu; '"Türk Gelenek TiyatrosuveSeyirlikOyunlanndaİnsan Haklan ile İnsani Değerler" konulu toplantıda, Ihsan Dizdar "Meddahve Hokkabaz", Taceddin Diker "Karagöz" vcOrhan Kurt "Kukla" oyunlannı sergileyecekler. Toplantı. 4 kasım saat 17.00'de,Türk Edebivatı Vakfı Merkez Binası'nda izlenebilir. Aynca 5 kasımda, Merhum İsmail Dümbüllüde, Üsküdar Karacaahmet Mezarlığı'ndaki mezan başında dostlan tarafindan anılacak. Kûçük yıldızm başansı LONDRA(AA)- Fransa'da otonıeleri şaşkınaçevirerek, müzik Iistelerinde2 hafta süreylc. "It'sTough To Be A Baby"(Çocuk Olmak Kolay Değil)adlı 45'liğiyle bir numarada kalmayı başaran 4 yaşındaki küçük yıldız Jordy Lemoine'nin Noel'den önce İngiltere'de de benzer bir fırtına estirmesi bekleniyor. Ancak bu başan ve şöhretten >marmayan küçük yıldızınen iyi arkadaşı pahalı oyuncaklar yerine hala sahipolduğu küçük yavru tavşan. Özkan Mert İstanbul'da STOCKHOLM(UBA)- İsvcçde yaşayan Ozan Özkan Mert. "Mozart ve Akdeniz" ve " Allah ve Son Tango" isimli kıtaplannı. 10 kasımda TÜ-YAP Fuanndakı itnza günündeimzalamak üzere İstanbula geliyor. İsveçde Radio Stockholm'ün Tiırkçe bölümünde "Stockholrn'de Bu Hafta" Halen programını hazırhyan Mert, aynca. isveçde Türk Edebiyatı hakkında da konferanslar veriyor. El sanatları sergisi KûltürSemsi-İ.T.Ü.Vakfı-Sosyalve Kültürel Hizmetler Komitesi tarafından "GelenkselTürkEl . .. Sanatlan:Halı-Kilim-Çini" sergisi. ITU Taşkışla Binası"nda 2-22 kasım tarihleri arasında açılıyor. Pazarhariç, 10.00-19.00 saatleri arasında gezilebilecek sergidc, halı ve kıhmler peşinfiatınavadeli satışlarlasatılacak. Anadolu Kervansarayları Kültür Servisi- MimarlarOdası İstanbul BüyükkentŞubesi"ncedüzenlenen"'Kent ve Yaşam Söy leşıleri'nın "Anadolu Kervansaraylan" adlı konuşunu Mimar Sinan Üniversitcsi Öğretim Üy esi Prof.Dr.Ataman Demirişleyecek. Söyleşi 6 kasım 18.30'da Mimarlar Odası'nda izlenebilir. Bernard Leyvis'ten TüPkiye'ye övgö • AMSTERDAM (Cumhuriyet) - Ünlü Amerikalı tarihçi Prof. Bernard Levvis. ABDninetkiliyayınorganlanndan 'Foreign Affair'deyayımlanan yazısında. "İslaiTuiünyasında demokrasiyi yaşatan tek ülke Türkiye'dir" dedi. Prof. Levvis. Doğu Bloku'ndaortayaçıkansorunlan ve Kuveyt Savaşı sonrası Ortadoğu'daki durumu ıncelediği yazısında şu görüşe yerverdi: "Türkıye'ye demokrasiyi ne demokrasi aşığı bir sultan getirdi. ne de yabancılarzorlakahulettirdi.Türkhalkı demokrasiyi kendi isteğiyleseçtı. Her türlü güçlüğe karşın demokrasi Türkiye"deyaşıyor..." Salih Zekiresim sergisi • Kültür Senisi - Salih Zekı resim sergisi 9 Kasım günü Opera Sanat Galensi'nde açılacak. Sergi 28 Kasım gününe kadar açık kalacak. AbdülkadırGünyaz. Salih Zeki içın scrgi broşürüne yazdığı yazıda. 'O. otuz y ıllar öncelerinin resmin tek tük ev lcre ancak girer olduğu günlerde en çok saıan 3-5 sanatcı arasındaydı. bugün yine öyle'diyor. 'Geçenyılda Opera Galensi'ndeki sergisini ızlemiştım. adeta yok satan sergiyi. Neydi kerameti bunca satışın?... böylesine bir sualincevabıru... onun halktan biri olmasına. halka yakınhğına bağlamak gerekirdiyerek açıklayabilirim ancak...Evet.ogenelde insanlann sevgıyle yaklaştıklan rcsimler yapageliyor öncelikle..." Selçuklu/Osmanlı müzayedesi • Kültür Senisi - Portakal Sanat \ e Kültürevi yeni mev simin ilk müzayedesini 22 Kasım Pazar eünü saat 15.00'teConradOteü'nde gerçekleşıirecek. Selçuklu Osmanlı Sanat Eserleri. Hat ve Tablo M üzayedesi'ni Raffi Portakal yönetecck. Müzayedede yeralacakeserler 13-21 Kasım günleri arasında saat 11 00'den 20.00'yc kadar Portakal Sanat ve Kültürevi"nde özel bir tanıtım sergisiv !e ilgililere sunukıcak. SINEMA ATİLLÂ DORSAY 'Kızarmış Yeşil Domatesler', Amerika'nm yazılı olmayan tarihinden ilginç bir öykü Hiçkızarmışyeşildomatesyedinizmi?Kızarmış Yeşil Domatesler (Fried Green Domatoes) / Yö- netmen: John A vnet / Senaryo: Fannie Flagg, Carol Sobieski j Görüntü: Geoffrey Simpsory j Müzik: Thomas Newman / Oyuncular: Kathy Bates, Jessi- ca Tandy, Mary-Louise Par- ker, Mary Stuart Anderson, Ci- cely Tyson j Bir Rank Organi- zation filmi. Yeşil domatesin kızarmışını hıç yeme- dim doğrusu... Ama 1930'lann Amerikan taşrasında küçücük bir kasabada "kadın başlanna" bir kahve açıp orada bu yemeği popüler kılan iki kadına güveniyorum: Herhalde bu lezzetli bir şey olmah!.. Yanıbaşından trenin geçtiği kasabada açılan. ••ismiyle müsemma" bu yer " Whist- leStopCafe'dir,yani "TrenDüdüğü Du- rağı Kahvesi." Derin Amerika'nın maço erkeklen gözlerine inanamazlar: Evde dö- vüp-sövüp ağır işlere soktuklan kanlan, kendilerine dikelmiş, baş kaldırmış, o za- man için anlamı bile bilinmeyen "femi- nist" havalara gjrmişlerdir... Ağabeyi daha küçükken gözünün önün- de tren altında kalan ve o günden beri yaşama bakışı acılaşan sanşın ve çelimsiz îdgıe. hayata boşvermişliği ve her türlü ka- balığa, haksızlığa isyanı içinde, ağabeyınin bir zamanki sevgilisi Ruth'u, yıllar sonra içine düştüğü mutsuz ve çaresiz hayattan çekip almak ister. Zalim ve kaba bir kocanın zulmünden bunalrnış Ruth. arkadaşının peşinden gi- der. İki kadın. VVhıstle SlopCafe'deçevre- dört kadın kahramanına ısınma- mak mümkün değil. Ama tombiş ve boyun eğmiş ev kadınından güvenli ve alımlı kadı- na ustaca geçen Kathy Bates'e ve herkesin evinde bulunması gereken türden bir yaşlı büyükanneyi canlandıran büyük oyuncu Jessica Tandy'ye şapka!.. lerine yalnız kızarmış yeşil domates değil, mutluluk, neşe ve güven saçmaya, kadına eziyet kadar karaderililere köpek gibi dav- ranışın da olağan olduğu bu yan-vahşı yöredc onurlu bir tutumu sürdürmeye çali|irlar. Oyküleri, Amerika'nm yazılmış olma- yan tarihınde yitip gitmış bir aynntı, engin okyanusta kaybolmuş bir damla gibidir. Ama yıllar sonra (neredeyse yanm yüzyıl sonra). bu kez yine kendine güveni ol- mayan, yine kaba ve sakil bir kocanın elin- de tutsak gibi yaşayan tombiş ve sarsak ev kadını Evelyn, bu öyküyü hastanede ziya- retleri sırasında tanıştığı yaşlı bayan Threadgood'un ağzından bölüm bölüm öğ- renecektir. Idgie'nin öyküsü, yanm yüzyıl sonra, ki- şilığini henüz bulamamış evkadını bayan Evelyn için son kerte öğretici olacak, o da kendi kozasından çıkıp kendi yazgısını de- ğiştirme savaşımına girecektır. Ama sahi, bir zamanlann sıska, ama çelıkten sa- vaşımcısı Idgie'ye ne olmuştur? "Kjzarmış Yeşil Domatesler", kolay an- latılamaz inccliklerle örülü bir film. Anglo- Sakson yapıtlannın (roman veya sinema) çok başanlı olduklan, o geçmişte kalmış büyük aile tablolanndan biri daha gözü- müzün önündc usıaca çiziliyor. Belli bir ül- kenin belli bir döneminin tarihsel koşul- lanna oturtulan öykü. her anlamda boyut- lanıyor. zenginleşiyor. ilginçleşiyor. Kuşkusuz ki feminist bir söylemi var fil- min... Ama bu söylemin son yıllarda içine düşürüldüğü kaba, şcmatik. kalıpçı uygu- lamalarla hjçbir ilintisi olmayan bir femi- nizm bu... İnsancıl. hümanist. gerekli ve kaçınılmaz bir feminizm... Kadın-erkek ilişkilerinin onca yıl geçsede temeldedeğiş- mediğini, bu ilişkileri değiştirmenin. insa- noğlunun toplum içinde onurlu. güvenli biçımde yaşaması için ideolojiîer «- jiya- setler aracılığıyla verile<:.: - javaşımdan ayn bir şey olmadığını. Kadın-erkek ilişkisi demenin insan-toplum ilişkisi demcktcn farklı olmadığını duyuran bir biçimde... Ve insanlar var bu filmde... Son yıllarda karşımıza insandan çok makineler, robot- lar. madeni kahramanlarla gclmcyc başla- yan Amerikan sinemasının. gerçek insana döndüğünde ne denli başanlı olduğunu göşteren bir film bu... Öykünün farklı, ama benzer bir ilişkiyi yanm yüzyıl farkla yaşayan dört kadın kahramanına ısınmamak, onlan sev- memek, onlan en güzel sinemasal anı- lanmız arasına yerleştirmemek mümkün değil. Ama özelÜkle tombiş ve boyun eğ- miş ev kadınından, güvenli ve alımlı bir kadına ustaca geciş yapan Kathy Bates'e ve herkesin evinde bulunması gereken tür- den bir yaşlı büyük-büyükanneyi can- landıran büyük oyuncu Jessica Tandy'ye, bir kez daha. şapka!.. 'Batman Dönüyor', çizgi-romanı perdeye aktanyor, ama tam bir düşkınklığı Sinemanın teknolojiye teslimidirBatman Dönüyor (Batman Re- turns) I Yönetmen: Tim Burton Senaryo: Dariel Waters j Görün- tü: Stefan Czapsky I Oyuncular: Danny de Vito. Michael Keaton, Michele Pfeiffer, Christopher Walken / Bir Warner Bros filmi, lUdakika. Yarasa Adam geri dönüyor. Sinema, bir kez daha, ABD'de büyük bunalım sırası- nda. yanı 1930'larda patlama yapan, in- sanlan gerçek yaşamın sorunlanndan. ekonomik çöküşün sıkıntılanndan alıp ha- yaller ve fanteziler dünyasına salan çocuk- ça, naif çizgi-romanlann dünyasına teslim oluyor. Bir çizgi-romandan ve onun çağımız kültürü tarafından çoktan aşılmış olması beklenen ve gereken kahramanlan- ndan yola çıkıp böylesine pahalı. böylesine masraflı filmler üretilmesi, hangi uygarlık düzeyini simgeliyor diye sorulamaz mı? Kahramanlanmızın serüvenleri yine bir çizgi-roman kenti olan Gotham'da oluşu- yor. Bu kent. geceleri iyi aydınlatılmamış meydanlan, yıkıntılarla çevrili sokaklan. terk edilmiş görünümündeki yapı cephele- riyle. örneğin biz İstanbullular için hiç de öyle yadırgatıcı değil!.. Üstüne üstlük, bu kentte de belediye se- çimleri var. Gelişen teknoloji, yönetim bi- çimlerinin klasik yapısını pek değiştireme- miş anlaşılan... Ve bu kentte de, hayretıir, kentin üzerinde kötü emeller besleyen iş adamlan ve onlann oyuncaklan olarak yönetime getirmek istedikleri piyon-politi- kacılar var. Allah Allah!.. Ne biçim "gele- cek" bu? Filmin sayılı "gırgır" bölümleri de, bu alanda yaüyor. Bir çirkinlik. kabalık ve korkunçluk anıu olan Penguen-Adam (Kesinlikle tanmmaz makyajı altındaki Danny De Vito). ana-babasının çirkinliği yüzüııden yuvadan attığı ve kaderine terk ettiğj bu "çirkin kuş". yeryüzüne çıkıp ken- disini artık tanıtmak istcğı içinde, kentin geleceği için korkunç planlar yapan nüfuz- lu ve şüpheli iş adamı Max Schreck'in (Benzersiz Christopher VValken) elinde. yeni belediye başkanı adayı olarak tanıtıh- yor. 'Batman Dömiyor'da Batman'i Michael Keaton canlandınyor. Penguin'i ise güldûhj ustası Danm DeVito oynuyor. cakılan ve çoktan ölmüş olması gereken «el fılmlerden. onlann iyi örneklerinden güzel sekreter ise sürü halinde gelip yüzünü alageldiğimiz zevki hiç bir biçimde ala- yalayan kedilerin yarattığı mucizeden olsa madık. Hemen tek düşüncemiz. "şu güriil- gerek (Kedilerin esrarlı bir güce sahip ol- tü bitse de, kendımızı dışan atsak" oldu Ama seçim savaşımı sürerken. Got- ham'da bkbirinden garip şeyler olmak- tadır. Kötülükle birleşen çirkinliğe karşı. Yarasa-Adam bilinmeyen güçler tarafı- ndan görevlendirilmiş bir "düzen konıyu- cusu" olarak çahşmakta. gerek duyduğun- da üzenndeki sıradan ve gündehk giysisini atıp, aynı giysi ve aynı çizmelerden oluşan zengin gardrobundan acele üstüne bir şey- ler geçirerek halkın ve kentin yardımına koşmaktadır. Bu arada. kötü patronu tarafından yük- sek bir binanın tepesinden atılarak yere duğuna inananlar yaşadı!) birden canlanıp bir kedi-kadına dönüşmüş ve gücünü, hikâyenin gidişatına göre. değişik cepheler- de kullanmaya girişmiştir. "Batman Dönüyor". doğrusu ya, insani sersem-sepet eden, şaşkına çeviren bir film... Video-clip estetiğiyle yetişmiş genç- ler sevebilirler, ama biz, kusura bakı- Imasın, bu fılmden, bu tür fantastik ve düş- Hollywood'un Rambo'su ile'Altın Kızlar'ın annesi bir arada Ye Tanrı anneyi yaratü...Genetiğin kolay açıklanamaz sürpnzleri var... Arnold Schvvarzenegger'le Danny De Vito'yu "ikiz kardeş" yapan genetik (yani Hollyvvood gözüyle genetik), şimdi de dev Sylvester Stallone'nin annesi ola- rak. ufacık-tefecik Estelle Getty'yi karşımıza getiriyor!.. Hem de ne anne!.. Bücür Estelle, "Altın kızlar"daki anne rolüne de, Woody Allen 1 in annesine de rahmet okutan cinsten bir anne... Heryerde, her fırsaıta, bugün kapı gibi bir "çavuş" olan oğlunun bebeklik re- simlerini göşteren, onun pişiklerini anla- tan, elbette ona bir an önce "'helâl süt em- miş" bir kadın bulınaya. derbeder yaşamı- na düzen vermeye. evini oturulur hale ge- tirmeye çalışan bir anne... Bunlarla yetmeyip oğlunun işine. yani polisliğıne de kanşan. onunla "iyi bir ikili" olduğuna inandığı için her şeye burnunu sokup her yerde ona yardıma koşan bir anne... Musevi atasözü "Tann her yerde olamaz.. onun için anneleri yaratmıştır" deyişini anımsatan ve doğrulayan bir anne... Kısacası. vazgeçilmez, tatlı bir başbelası. Film. bu ilginç ikili. bu ideal karşıtlık üzerine kurulmuş. Herkesin kcndi anne- sinden birşeyler bulabileceği fmdık kurdu Estelle Geıty'yle komedi rollerınde gitgide daha başanlı olmasını bcccrcn inkıyım DurL. Yoksa Annem Ateş Edecek (StopLor My Mom Will Shoot) j Yönetmen: Roger Spottiswoode / Senaryo: Blake Synder, Will Davies, Will Osborne > Görüntü: Frank Tidy j Müzik: Alan Silvestri / Oyuncular: Sylvester Stallone, Estelle Getty, JoBeth Williatns / Bir Universai (UİPj filmi. doğrusu!.. Çünkü. ne demişler, fazlası fazla... Film- de her şey fazla, aşın dozlarda sunuluyor. Tümüyle özel efektlere, gösterişe, makine- leşmeye teslim olmuş bir tür robot-film bu... insana. kişilik incelemesine. psikolpji- ye dönük bir çabası. fantezi de olsa bir öykü anlatmaya hiç hevesi yok. Yönetmen Tim Burton. kimilerine göre bir dahıy- miş... Ama biz. •'Beetlejuice"dan "Makas El- ler"e yaptığı hiçbir işi sevemediğirniz bu "harika çocuğu", günümüzün harika se- yircileriyle başbaşa bırakıp aradan sıynlmayı yeğliyoruz. Bu konuda bir eleş- tirmenin görüşünü de tümüyle paylaşıyo- ruz. Şöyle demiş. bu Amerikalı eleştirmen: "Tim Burton 12 yaşındakilerin düzeyine iniyor. Zaten Amerikan kültürü de gün geçtikce 'teenage' kültürüne dönüşüyor" (Antrakt dergisi, son sayı). Doğru söze ne denır? Evet. bu yeni "Batman " bızim için tam bir düşktnklığı oldu. ""Blade Runner". "Alien". "Robocop", "Total Recall" vb. gerçekten ilginç örneklerinden sonra düş- ler ve hayaller sinemasının gelip dayandığı bu noktada, bize tam bir çıkmaz olarak gözüküyor. Ancak son karan elbette seyir- ci verecek... Devam Edenler: Evrenin Askerleri (Universai Sotdier) • Meşum bir gelecekte. kötülcre karşı sa- vaşmak ve evrenin düzenini korumak amaçlanyla "imal edilen" kusursuz ro- botlardan ikisi bilinç sahibi olur ve isyan ederler... Bilim-kurguda oldukça eskimiş bir temarun yeniden ve görkemli bir vur- kırlı serüven için gündeme gelmesi. Bu • tür filmlerin iki popüler oyuncusu. Dolph Lundgren ve Jean Claude Van Damme başrollerde (Şişli Site, Ç.taş Şa- fak, Bakırköy İncirli, Kadıköy Süreyya, Beyoğlu Dünya) Birzamaniar Suc Vardı (Oncc Upon a Time a Crimc) - Bir trende karşılaşan de- ğişik kişilıkler, bır köpekle başlayan ga- rip bir serüvenin içinde bulurlar kendik- rini... Bol oyunculu ve sürükleyici bir ko- medi-serüven. Eugene Levy'nin fılminde gerçekten de hoş bir kadro var: John Candy, James Belushi. Cybill Shepherd, Sean Young, Richard Levvis, Ornella Muti. Giancarlo Giannini, George Ha- milton vs. (Harbiye As, Kadıköy Moda, Fenerbahçe Piramit) Yeni Başlav anlar: Uçak (Aeroplane) - Tüm personeli zehirli balıktan baygın düşen bir uçak. sağ- salim yerc inebilecek midir? Bir dönemin ünlü uçaklı felaket fılmlcnnı taşlayan bu güldürü, ZAZ ekibinin ilk büyük ba- şansı olmuştu. Daha önce sinemalanmı- za gelmeyen. ancak iki kez küçük ekran- da gösterilen bu fiimin sinema salonlan- nda iş yapıp yapmayacağı merakla bek- lemeye değer. Robert Stack, Llyod Brid- ges, Peter Graves. Leslie Nielsen, Ethel Merman oynamışlardı. (Beyoğlu Bevoğ- lu. Şişli Kent, Ankara Kızılırmak) Gizli Arzular (Invasion of Privacy) - "Özel hayat" denen şeyle toplumsal medyalann ilişkisi üzerine bir film. Yeni- lerden Kevin Meyer'in yönettiği bu ilgi çekici filmde, bir zamanlann çocuk oyuncusu Robby Benson, güzeıliğini hâlâ koruyan Jennifer O'Neill ve Lydie Den- ner oynamışlar. (Beyoğlu Fitaş) II Gün, II Gece-3 Erotomanlara (erotizm meraklılanna) müjde!... İlk iki bölümü Türkiye'de büyük iş yapan ve ilk bö- lümünün bir özel TV'de gösterilmesi planlanıp son dakikada kaldırılan "II Gün, II Gece" yeni bölümüyle beyazper- deye geliyor. Joe d'Amato, bu kez popü- ler bir (kadın) TV sunucusuyla şanssız bir işadamının ilişkilerini anlatıyor. İlk iki bölümü izleyip sevenler için... Car- men Di Pietro. Jonathan Bertucelli oy- namışlar (Beyoğlu Lale, Kadıköy Ocak, Beşiktaş Mıstık) Sylvester Stallone, sinemadaki kişiliğiyle bir bakıma alay ediyor. Sıallone'yi aynı filmde buluşturmak, gül- düriinün başansını neredeyse önceden per- çinlemiş. Buna, klasik çızgıde de gelışsc usta bir durıım komedısi esprisi. hareketh sahneler ve hızlı bir çekim cklenince. başan tam ol- muş. Sylvester Stallone'nin perdede can- landırdığı onca kişiliğe mesafeli bakışı ve bir tür kendi kişiliğiyle alay edişi de, Estelle Getty nin "Altın Kızlar"daki anne kişiliği- ne yeni çeşitlemeler ekleyen kompozisy onu da filme çok şey katmış. Sonuç olarak. dü- zeyli ve hoş bir eğlencelik... ATİLLA DORSAY'IN YILDIZ TABLOSU: Filmin adı Kızarmış Yeşil Domatesler Dur... N'oksa \nnem Ateş Edecek LzakLfuklar Batman Dönü- jor Gösterildiği sinemalar Değerlendirme Beyoğlu Lale, Kadıköy Kadıköy, Harbiye As Beyoğlu Ailas. Kadıköy KSM,Osmunbe\ Guzi,Ç.ta> Şuttik, Bıikırköy Renk, MersinGediz. Eski^elnr Ağrı, Ankara Metroyol Beyoğlu Sinepop, Şişli Novabaran, Kadıköy Yıldız, Pendık Ouw. Ankara Metrepol, Adamı Metro. Beyoğlu Eınek, Şişli Kent. Kadıköy Reks, Maslak \fö\enpick, Bakırköy 74, Ç-ta} Şafak ••• • • * * •