Katalog

CUMHURİYET/10 EKONOMİ 16 AĞUSTOS 1991 DÖVtZ KURLARI Dovızın Cns 1 ABOOobJi 1 Alman Marta 1 Avustraiya Dolan 1 Betçıka Frangı 1 Fransa Frangı 1 HoNanda Ftonnı 1 Isveç Kronu 1 Isvıçre Frangı 100 Itaiyan Lıret 1 Japotı Yenı 1 Stertaı 1 S Arahstan Rıyai 06vi2 Alış 4490 00 2596 88 3502 65 125 35 763 54 230315 715 04 296018 346 72 32 96 761145 1197 27 Dftvc Satış 4499 X 2602 06 3509 67 12560 765 07 2307 77 716 47 296611 347 41 33 03 7626 70 1199 67 Efetcüf Atş 4485 51 2594 28 3443 10 123 22 762 78 2300 85 707 89 2957 22 340 83 32 63 7603 84 1167 34 Efefctrt Satış çmum 4512 50 2609 89 3520 20 125 96 767 37 2314 69 718 62 2975 01 348 45 3313 7649 58 1203 27 S 1 7290 Aiman Maria S 5 8805 Fr Frangı S 1 9495 m Ftonnı S 1 5168 Isv Fnngı $ 1295 01 ItaJ Lıretı $ 136 22 Japon Yenı $ 3 7501 S Araö Föyaiı £ 1 6 9 5 1 ) BORSA &££,:' (KlMMşa t*ti M M # | Masl 25.479.S30 t: 3.730.M Mai: (önceki Kapanısa jcre; Bılesık 3315 88 Ma (Onceta ortaJamaya gdre) ManaCim (A) «danaCim ( 0 MyonÇfcımtD AW TcAstt Atttnk M^fenıato tta (BU) (••) Ahıto Hoktng An»**. Cam ArtnÇhmnto Aygız BMkTMin MlÇtMM» Brfaı Çifıafcirırt Cvn (••)[ *M*"I dnoa Ç M m n Bvfc. Damlftantc DanzfıCtfn BtfkMrf Outw Ofstt Eeoobı-a Yat Eczac*i9bç Edtjjgl. _ Eg»Etxtistn EgnSûbn) Eımk Stgor (BU) EntartoMmg Erejyjs B i r j ö * M l •.(«•[Estanfc FME) Attmrryum Rnanstank Bmtaş •ariîntaf -r£Gtmy Bkıol* HMOtt Mhtt FtUflSlf M m 1 MOİOf PtSİDfl bıar Oı-mr Çafft izoom Kartnnsan Kıv K-*tx* Motjjya K«ll Sff KoçHotfng Koç Yatmm Konya Ci™ # rto Kontsa Konıma Tanm Kâufrya Poralen LttsKadıfe MMiaTatotn MMtoCtmmo Mmt tt* Aftnyunus Utr Uartı OM MirshsJI Mansucat SiKBU) Mrtl} Mgros *wNoiar* NMHotfng M t Tnrtem MQdt Çkncnto OkmTıtsa Ofm-jöa Otraan Pnan(SU) Psg Pnjflo MtkıPma/Sut Pmar Enttgra Et PmarSu Pmar Un "•"•an*. Pdylsn (BU) StfjrA TMfvcıhk Sanmı HoltSnG Sart-jysn Sitaş (BU) Sttsa SunEJtMron* TımSiBora T. l ^ t a r t TetaStnnfc Tefets Tcsan T GaronıB Tjş B (B) ÇBÛ T4 1. jcj(M) Tınj Kutsn TOrMye Kaltanma Ttha M . Fat. Toprak KİQıt Trirça Cam T Sem«ns T. | ^ t C M TSK.B (8Û) TDtmnKMm Tunca Tetsv TlpffŞ TOrk H M Yotian Tuborç TStûncuHrB ÛnyeÇm (BU) UakSeram* Vestel VUof F«l K Tmı Ytaı Knd yûnsa Ûnatt « anskann 465 000 B9 000 23 0O0 3000 4 100 4450 15000 28 500 1250 15 000 10 250 3S0OO 1800 1350 M M 3300 1800 L7M 5 600 U M 3000 3.100 3700 2 800 1700 8 700 8 500 27 5O0 17 750 4 150 MJM 1J50 «75 1950 8100 9600 4JSİ 3100 8 400 3 150 5400 U M MM (79 18 000 1700 1600 21000 3500 850 8 100 2300 U M 6 700 30 000 16 000 23 500 38 000 3 700 1800 U M 8 700 3550 1200 »4 000 3600 4500 1200 4900 3200 600 22000 725 1 050 1600 6 300 96 000 1000 1900 8700 1300 3200 1.4Sİ 3850 60C 1400 2.600 M M U M 2900 İMt 1.7M 22 500 9500 4 700 8 100 12 000 3300 1.7M 3250 7400 5500 1600 13 750 U M 1900 1450 I U H 7200 1 900 15 250 17M 1900 13 500 5800 1JM 1000 2 700 4 750 5800 1 100 7500 6200 IJM M M 1350 0 1S 2.971.7S AİUSTOS 1M1 Saat 4.17M8 ı 2789 24 Sınaı 3633 24 fe> t 1A1 U M«y Bıleşık 3311 62 Malı 2807 84 Sınaı BuguıHaj an tfcnuk 435 000 86 000 25 000 2950 4 100 4200 12 000 2 7 000 1250 14 500 9500 34 000 1750 U M 3 1» 1 7X 2.7M 5200 U M 2900 2900 3500 1550 8500 26 500 17000 SMM 1250 825 1 950 7400 9200 4JM 3 1 X • 400 2850 5200 U M UM m17 750 1650 1450 19 500 775 7600 2200 U M 30 000 15 500 22 500 36 500 3600 1650 U M 8400 1 100 92 000 3400 1 200 16O0 2950 575 21 000 950 1 450 0 1 8O0 8200 1200 3000 1.4M 575 1250 2.600 U M U M J.JSİ 1JM 22 000 9300 4600 7800 11 500 3 100 1.7M 7200 1550 13 250 1.1M 1S.SM 1850 14 750 U M 1800 13 000 1 J M 1000 2400 4450 5500 1050 7 100 6000 1.4M U M 1250 Bugunuı «ı yı*ak 465 000 94 0O0 23 000 3000 4200 4350 12 750 26 500 1300 15 500 S.9M 9500 35 000 1BS0 U M 3400 1850 ZJM 5 500 11M 3000 3000 3750 1700 8800 28 000 18 2SO M J M 1350 950 1960 7900 9200 4 J M 3 100 8400 3200 5400 U M UM 1JM 18 500 1700 1600 21500 825 8000 2250 U M 30 000 16 500 24 000 38 000 3 900 1800 t-tm 870C 1200 97 000 3500 1200 4900 32O0 625 22 500 1000 1550 0 1900 S5O0 1400 3 150 1JM 625 1350 2600 umU M U M 1JM 23 000 9 700 4 70O 8000 12000 3300 1.MB 7 600 1650 13 750 U M iı.nı 1 950 15 250 M M 1 900 13 750 1JM 1050 2400 4450 6000 1 150 7500 600C 1451 M M 1350 T A uuiı Mm Haart: 222.411 1AHVIL sfateşme taytsı: 7 13 Imm 30109196 98961 Ei «970 Bugunku kapara; 440 000 B7 000 22 0O0 3000 4 100 4200 12000 28 000 •250 14500 9500 34 000 1 800 U M 3150 1800 U M 5200 L1M 3000 3000 3500 1650 8500 26 500 17 250 MJM 1350 825 1950 7400 9200 4 J M 3 100 8400 2900 5200 U M UM 1JM '7 750 1650 1450 19 500 775 7600 2200 I M 30 000 UM 15 500 23 000 37 000 3 7X 1 800 L M 8400 1 150 93 000 3400 1 290 4600 3000 600 21 000 950 1450 0 1800 8700 1200 3050 1JM 575 1250 2600 umU M U M 1 J M 22 000 9300 4600 7800 11 500 3250 1.7M 7300 1550 13500 M M 147M 1900 15000 U M 1900 13 500 1JM 1 000 2400 4450 5 700 1 IX 7200 6000 1.4M M M 300 .000 mıUan 29 495 91535 21750 13 506 64 100 113 825 8 000 55 150 25 080 1237 568 14UM 1500V7 400 1247 450 MU4t 29 150 7 000 1.MM4» 16 500 U1MM 50 750 5000 326 280 57 500 120 670 406 900 730 370 4.4M 132 200 22 392 500 8 775 500 UHM 1000 2 000 104 300 2000 1 U M Mi rtUM 8340 16 000 2000 114 050 385 750 16 000 1'6 669 U M 400 600 537 638 361000 135 420 155 490 135 000 M U M 1 500 51950 153 515 23 700 1 250 110200 •5800 680 520 521 400 34 500 129 200 140 5600 76 550 33100 467 550 1J17.4M 145 060 5800 3000 U M 1Z4JM 44. IM 1.IM 43 900 616200 8000 2500 10 300 rooo 1 M M 129 364 346 612 43 900 9M M J M 164 555 9633 1HJM 5500 95 524 ML1M 196 000 800 6400 31850 109 200 38 350 2 100 «S.7ZS n u a75 075 12 Mİ M * 3106 72.14 3616 72 Encotsöz. 450000 90 000 22 000 3000 4150 4250 12 0O0 27 500 1250 14 750 9500 34.500 1750 U M 3.200 1800 U M 5400 L1M 2900 3000 3 700 1650 8700 27 0O0 17250 M J N 1300 850 1950 7600 9200 4 J M 3 100 8400 2900 5400 M M U M 18 000 1700 1600 20 000 800 7600 2200 U M 30 000 15750 23 500 37 000 3700 1700 U M 8700 1 100 93 000 3400 1200 4700 3150 600 21500 1000 1500 1900 8500 1250 3 I X 1.4M 600 1250 2 600 umU M U M 1 J M 22 500 9600 4650 8000 12 000 3150 1.TM 7400 1600 13 500 ZSVaBBV MM 1İ.7M 1900 15 250 2.7M 1900 13250 1JM 1000 2400 4450 5600 1100 7500 6000 1JM M M 1300 AĞUSTOS 6314 S2»W) AOırttdı on.% 452 919 88 723 22 310 2975 4 145 4 261 12083 27 704 1265 14 727 9500 34 301 1769 U7B 3204 1781 urt 5 341 U H 2 919 2966 3548 1833 6 632 27 276 17398 M.142 1311 838 1 950 7683 9200 4.JM 3 100 8400 2963 5380 MTT UM Mi18 000 1675 1537 20 263 790 7756 2206 İ.HI 30 000 ftJM 15 809 23 115 37 215 3692 1737 •um 8533 1 114 84 19) 3 419 1200 4709 3 083 591 21751 983 1517 1886 8453 1 230 3094 1.MS 588 1268 26» U M U M 1.712 1JM 22 502 9 493 4650 7960 11883 3172 1.7M 7359 1622 13 452 2MJM 115*7 1891 15 106 Î.75J 1863 13 428 IJIt 1006 2 400 4450 5660 1088 7345 6 000 1.4J7 M M 1302 1991 M- tat 222.411 Paşabahçede işbaşı sevinci SEMEST PİYASAOA DÛN ABO Dolan Alman Maria 100 1 Lırefl SA.Rıyalı Avus Şıknı Alış 4555 2610 347 1180 370 Sabs 4565 2640 352 1195 375 ALTM-GÛMOS Cumhunyet Reşat 24 ayar attm 22 ayar Meak 900 ayar gûmOş Alış 349 000 365 000 52.800 47 500 634 Satış 354 000 375 000 53 000 51800 661 YATIRIM lş>ttnm-1 B 1Mren-6 ••jtion-1 •MDI-2 •Mon-3 •%tM a^1lı>-5 kdBat Hkt-1 Uau-i toatttM Rfcal Attffl Rl) Gannli 1»rm-1 Gmti fttnm.2 Grai lMno>3 GnMiYannM 6mli Mnnv5 EstmFom E9ta* fon 2 EstankFaı3 YKBMnnF YX8SakttF YOtfsaF YKBKmuF TOUUF YKBKnaF VKBOonF YKBKw«F YnAMfF V»fc( Fofl-1 Vatof fon-2 ^Stof Rvt-3 FONLARI M J 8Bİ17 52184 22519 1&1Î1 16.278 65.1» 58.141 2SD54 25113 11312 553B 4&23T 21J66 217» 15J24 67336 2S9K «483 t1U2 109t S&626 22M 4 15784 616T «.223 68K1 «145 4*446 47£S7 2UOB0 155» 15.188 41298 121» 22499 . ^ M İMlık ass4 52737 22446 -a142 «300 65.Z76 SS204 2&OB6 26.HS •1*4 55453 4SJ59 21İ97 21JU 15İ64 68J25 27Ü42 «496 11173 1CLSPÇ «8.711 22â11 1SJ05 61735 48.285 69391 «20S 41İO6 47S18 zım1U06 _ «3St 123525 22524 &3B5 ai2 105 01Î anQM at2 an Üt2 It2 457 114 114 ao aw \S3 113 147 OJB 401 402 112 0.12 ai3 1-3 1*5 178 113 0.M 404 an _ ai2 ai2 an 134 IS VakiOuiyaFor ^Uoi Fon-6 D-Sta» M w Fon Oışfjam BcyB2 Oı^mı Pırate TuUl Fon-1 TiıUjn Fon-2 HBuFco-1 MGıı Fon-2 Fnw!Foıv2 Frans Fon-3 Hnans Fov4 nfOnS TJfrO ZnatFm-1 2n* fon-2 2n& B*fi*tt Faı ZnaFoıM HakR»1 HakFov2 Pvmfc HBSC Enoü Fon-I Enutı RTA-2 liıpe Foo-1 wtpo Fon-2 TotariKFor SürarFon DerezFon Ege hn KümmFon Dtsnr fon «n; Fon OrMFon TâM»»* *m MFon EHFotı ifiUST Mı «460 147» 42508 58.194 16540 47459 13.417 174AĞ 21JJ12 24080 22 «1 14İ70 U633 25451 «958 -İ358 18323 24927 19091 2&126 17569 21495 «too 19953 14059 17567 19.414 211779 17fflO 17722 16» 17322 UJ34 U5B 14522 13JS5 DS1M1 19567 14734 4257! 58.260 1S5S8 47İ17 •3.434 17İ045 21JJ37 26114 22112 14316 14.654 2İ3SS 14972 11985 «347 24897 19.Î13 26KM 17537 21515 «422 19966 U040 17SJ9 19.421 20108 17080 17» tejis 17338 «751 U5M 14544 11968 Ü55 110 1« ın an 112 113 012 112 0.13 031 436 014 421 007 114 113 412 012 406 418 014 013 117 414 112 0M 014 112 012 IM 109 112 16 115 009 Paşabahçe'de 21 günlük direnişin ardından işçiler, Şişe Cam Genel Müdürü Adnan Çağlayan'ın da katıldığı bir törenle dün işbaşı yaptılar. DENİZ TOPALOĞLU Paşabahçe Cam Fabnkası'nda 21 gün suren direnişin ardından, tarafla- nn önceki gun vardıklan anlaşma uze- rine dun sabah işbaşı yapıldı. Türkiye Şişe Cam Fabrikalan Genel Müdüru Adnan Çağlayan, cam ışçilerinin ver- dıği mucadele>i saygıyla karşıladığını behrterek "Çok zor bir döneme giri- yonız. Dunj1 » birincisi olma hedefımiz- de işçiler ve sendikavla birlikte miica- dele verecefiz" dedi. Kristal-lş Sendıkası ve Şişe Cam yö- neticileri, önceki gün varılan anlaşma uyannca kendi isteğiyle aynlanlar, as- kere gidecekler ve emekliler dışmda iş- ten atılan tum işçilerin geri alınmasıy- la dun sabah işbaşı yapılan Paşabahçe fabrikasında ortak bir toplantı duzen- lediler. Kristal-lş Sendikası Başkanı tb- rahim Eren ile Şişe Cam Genel Mudu- ru, fabrıka yemekhanesindeki toplan- tıya el ele katılırken işçiler coşkulu al- kışlar ve zafer işaretleriyle sevinçlerini dile getirdiler. Ibrahim Eren, direnış boyunca taraflann birbirlerini kırıcı açıklamalan olduğunu belirterek "An- cak bugunden sonra çalışma banşını koruyarak Paşabahçe')i dunyanın bir numaralı fabrikası yapmanın kavgası- nı hep birlikte vereceğiz" dedı. Şişe Cam Genel MUduru Adnan Çaglayan, ekonomik sorunlar ve reka- bet ortamında var olabılmek için radı- kal önlemler almak 2x>runda kaldıkla- rını söyle>erek "Ama bugun sizlerte, sendikanızla birBkteyiz" diye konuştu. Paşabahçe Cam Fabnkası'nda 21 gun suren direniş dün sona erdi. Çağlayan, cam işçilerınin mücadelesi- ni saygıyla karşıladığını, ışçilenn Paşa- bahçe'ye ne kadar bağlı olduklannı gösterdiğını söyledi. Çağlayan, Paşa- bahçe'de yaşanan sorunları hıç kimse- nin etkısı altında kalmadan çözdukle- rine değinerek "Bugun bir taviz veril- divse. ben Adnan Çağlayan, sizler ve sendikanız için taviz verdim. Sorun, sendikanızla diyalog içinde çözıildu. Bundan sonra da boyle olacaktır" soz- leriyle surdurduğü konuşmasında, dı- reniş boyunca en onde yer alan bayan- lara şöyle seslendı: "Camcının luzı cam kınlır gibi kalp kırüır mı, camcı- nın kızı cam takılır gibi kalp talulır nu?" Şişe Cam holding ydneticileri ve sen- dikacılar daha sonra hep birlikte fab- rikayı gezerek işçileri kutladılar. Cam işçileri, Genel Mudur Adnan Çağla- yan'ı ve sendikacüan zafer isaretlen, al- kışlarla karşüadılar. Paşabahçe işçileri dün sabah fabri- ka önunde kurban keserek 21 gün ara- dan sonra cam fınnlannın, tezgâhlan- nın başına gectiler. Işten tazminatb ola- rak çıkartılnuşken dun işbaşı yapan Ta- mer Karabulut. "Sevincim anlatılmaz, başından beri umudumuzu hiç kesrae- miştik" dıye konuşuyordu. Karabulut, akşam evde çocukların bile sevinçten ne yapacaklannı şaşırdıklannı anlatı- yor. Tazminatsız olarak ışten çıkarülan 24 yıllık işçi Ahmet Tekin de akşam ço- cuklanna, "Artık uzulmeyin, ekmegi- mizi geri verdiler" diyerek sarılıp ağ- ladığını, sevinçten sabaha kadar uyu- yamadığını anlatıyor Metaşçılar Ankara'da Izmir Büromuzun haberine göre Metaş işçileri temsilcileri Ekrem Pakdemirli'yle göruşmelerinin ar- dından Başbakan Mesut Yılmaz'la go- ruşmek amacıvia temaslarını surdüru- yor. Metaş olayım daha önce çözmek- İe görevlendirüen eski Devlet Bakanı Işın Çelebi'nin de yeniden devreye gir- diği belirtildi. Çîftçinin fakir yıllarıHAKAN KARA tZMİR — Tanm kesimi ile ilgili olarak alman yeni kararlar ve açjklanan taban fi- yatlara ılişkin tartışmalar sürerken uretıci kuruluşlar 1983 dönenünden bu >ana geçen 9 yılın bilançosunu y-apmaya başladılar. Ta- nm kesimi temsilcüen, Turk tanmında 1983 yıhndan bu yana bir gerileme dönemı ya- şandığını ve çiftçinin hızla fakirleştiğıni dile getiriyorlar. Turkiye Ziraat Odalan Birliği verilerine göre 1983 yılında tarımın sabit sermaye ya- tınmlanndan aldığı pay yuzde 11.2 duzeyin- deyken 1991'de bu pay yuzde 6.8'e düştu 1983-1991 doneminde tanmsal kredi faizlerı yuzde 20-28'den yuzde 34-55 duzeyine ulaş- tı. 1983 yılında 343 milyon dolar olan ta- nm ürünü ithalatı sekız kata yakın bir ar- tışla 199O'da 2.7 milyar dolara yukseldi. Gubre kullanımında ıse 9 yılda sadece yuz- de 12'hk bir artış sağlanabildı. Turkıye, gub- re tuketıminde yıne dunya ve Asya ortala- masının gerisinde kaldı. TZOB ve Turkıye Ziraatçılar Derneğı, 1983-1991 dönemınde urun fiyatlarında ve girdi fıyatlannda yaşanan artışlan karşılaş- tırdılar. 83-91 doneminde tanm urunleri fı- yatlan 31 kat artarken girdı fiyatlanndakı artış 38.5 kata ulaştı. Turkiye Ziraat Odalan Birliği Başkanı Osman Özbek, 1983-1991 doneminde tanm sekıörunun genleme donemi yaşadığmı öne surdü. Girdi ile urün fıyatlan arasındakı dengesiz gelişim nedenıyle çiftçinin giderek fakirleştiğinı \oırgulayan Ozbek, son dokuz yıl içerisinde tanm urunleri ithalatında da buyuk bir artış yaşandığına dıkkat çekerek "Artık Turkiye, tanmda kendi kendine ye- ten dıinv-a ulkeleri arasındadır sözleri geri- de kaldı. tthalatta yaşanan artışın anlamı açık. Turkiye artık kendi kendini besleyemi- yor" diye konuştu. Türkiye'de seçim atmosferine girılirken açıklanan kimi kararları değerlendıren 1983'ten bu yana yaşanan gelışmelerin goz- ardı edilmemesi gerektiğini belirten Özbek şunları söyledi: "Açıklanan kararlar biâm u?un bir sü- redir dile getirdiğüniz ve talep ettiğimiz şey- lerdi. Ancak taban fiyatlar duşuk kalmış- ür. Üreticiye bir geçinme pa>ı verilmemiş- Tanmda ANAP döneminin bilançoso • 1983 yılında tarımın sabit sermaye yatırımlarından atdığı pay yüzde 11.2 düzeyindeydi, 1991'de yüzde 6.8'e düştü. • Tanmsal kredi faizleri yüzde 20-28'den yüzde 34-55'e yukseldi. • Tarım ürünü ithalatı 343 milyon dolardan 2.7 milyar dolara çıktı. Sonnç • Çiftçi hızla fakirleşiyor. 1983-1991 yılları arasında artışlar (TL.) I ORONLER: Buğday <Kır. y. sert) Arpa (beyaz) Çavdar , Mısır _ Ayçıçeğı Soya Pamuk (Ege) Şekerpancan Fındık (tombui) Y. Çay Yaprağı Çekırdeksiz K. Üzüm Ktıru İnctr Ortriuna 6İRDİLER: Gübre (Amonyum Nitrat %26) Mazot (TL/lrtre) fiaç (L^aycfd). Traktör Steyr (1000 TUadet) Yenı (süt) Sulama (TL/dekar) Tohumhıtc Tanmda Asgan Ûcret Ortalama: Kaynak. TZOB ve TZD, Indeks 1983 1983 29 22 18 25 61 63 % 6 175 72.5 158 94 12 74 17») 2550 26.5 360 42.5 440 91 (1983=100) 1991 660 600 580 68a- 1500 1300 - 3500 202 5600 1325 3600 3150 600 2325 68000 58000 665 18200 1254 26700 I Indeks 2276 2727 3222 2720 2459 2063 3684 3367 3200 1828 2278 3351 3101 5000 3142 3820 2275 2509 5056 2951 6068 3853 ı tir, bunu önemle vurgulamak istiyorum. Alınan kararlar kısa dönemli kararlardır. Turk tarımının ise artık koklu çozumlere gereksinimi var. Milli bir tanm politikası- na gerek var. Türkiye'de tanmda yaşanan ıstıraplar her geçen yıl artmışür. Bu şekil- de Turkiye'yi kalkındırmanıız mumkün de- gil. Fakir daba f akir oluyor. Sosyal bir ço- kıintuye doğru gidiyonız. Turkive'nin kal- kınması bize gore sosyal adaletten geçer. Türkiye'de yapılan istatistiklerde yeni bele- diye olmuş yerleri kentten sajıyorlar. Ger- çek şu: Nufusun yuzde 6O'ı kırsal kesimde yaşıyor. Geçimleri tanma dayalı. Bu kesi- mi düşunmek zonındasmız. Ama ne yazık ki bu kesim sadece seçimden seçime anım- sanıyor. 198Tde de anımsannuştı, bu yıl uretici daha iyi fıyat aldı. Şimdi de geçen yıllara göre daha iyi fiyat aldı, ama bn fi- yatlar da ureticiyi artık kurtarmıyor." SHFnin ekonomikformülü 4 Uretkenlige öncelik' Vaiör: Oeğer günü T U I M : llk 6 rakam kâğıdın ıtfa tarıhını sırasıyfa gün, ay ve yıl olarak gös- tenyor Sonra gelen rakam kâğıdın sjresını, son harf ıse kâğıdın tûrünü (B= Hazine Bonosu, T = Devlet Tahvılı) tanımlıyor ANKARA (Cumhuri>et Bu- rosu) — ANAP hukumetinin seçım sonrasına devredeceği "dev" butçe ve kamu açıklannı gıdermek ıçın SHP'nin uzenn- de durduğu formul, uretken ya- tınmlann artûnlmasını içeriyor. SHP Izmir Milletvekih ve MYK uyesı Birgen Keleş, iktidarın açıklan azaltmak için uyguladı- ğı "yatınmlarm kısdması" polı- tikasını eleştırerek "SHP ureö- mi artoran, teknoloji getiren ya- tırımlara önem ve öncelik verecektir" dedı. Keleş, seçimden sonra iktıda- ra geldiklerinde buyük bir but- çe açığı ve ondan daha yüksek bir kamu açığı ile karşılaşacak- larım belirterek "Ne var ki za- rarın neresinden donulse kâr- dır" dedi. Açıklann onlenmesin- de, kaynaklann miktarı kadar kaynaicların nereye kullanıldığı- nın da onem taşıdığını anımsa- tan Keleş, bu konuda partisinın goruşlerıni Cumhurıyet'e şöyle açıkladı: "Üretken yatınmlarm kısıl- ması ve leknolojinin yenilenme- mesi çozum degil, çozümsuz- lük geürmektedir. SHP, bir yan- dan mevcut kavnaklan Turki>e^ nin gelecegini ipotek altına al- madan, vergilerde yata) ve dike> Izmir milletvekili ve MYK üyesi Birgen Keleş, bütçe ve kamu açıklannı azaltmak için iktidarın yatırımları kısma politikası uygulamasım 'yanlış' diye nıteleyerek kendilerinin iktidara geldiklerinde üretimi arttıran ve teknoloji getiren yatırımlara öncelik vereceklerini söyledi. adalet sağlayarak arttırma>u ca- uşırken öte yandan da savurgan- ca harcamalara son verecek, üretimi arttıran, teknoloji geti- ren yatınmlara önem ve öncelik verecektir." Keleş, son yıllarda bankaların sanayiden çekilmesine yol açan uygulamaları da eleştirdı. "Sa- nayi yatırımlannın çok azaldı- ğı bir donemde bankaları »ana- >iden çekmek, imalat sanayiini çok geriletmiştir" dıyen Keleş, SHP'nin sanayi sektörune da- ha fazla kaynak arayacağını ve ımalat sanayiine yapılan vatı- rımların toplam ıçındekı payını arttıracağını açıkladı. Gelır dağıhmının duzeltilme- si, gelişmiş ulkelerle rekabet ede- cek bir sanayi yapısı sağlanma- sı hedeflerıyle hareket edecekle- rini bildiren Keleş, bu amaçla küçük ve orta sanayi dallarının desteklenmesi gerektığmı savun- du. Keleş şoyle dedı: "Amaç hızlı bir kalkınma. ge- lir dağılımındaki ve bolgeler ara- sındaki adaletsizligin giderilme- si, refahın tabana j'ayılması, so- tnürunun azalması ve insanlann kendini geliştinne, çalışma ve sağlıklı yaşam hakkının sağlan- masıdır. Tanm, sanayi, bölu- şum, dış ticaret, istihdam gibi politikalar bu amaç doğrultu- sunda ve birbirieriyle tutariı ola- rak uygulanacaktır." Çiftçiye uyan Keleş, ANAP hukumetinin hasadı ağustosta yapılan dokuz urunde destekleme alım fiyatla- rına yüksek oranb zamlar yap- masını "halkın aldaülmas" ola- rak nıteledı. Partısinin destekle- me politikasının devam etmesı- nı, tarım kesımine ayrılan kre- dilerin arttırılmasını ve tarım urünu ithalatına son venlmesı- ni yıllardır savunduğunu vurgu- layan Keleş şunları söyledi: "25 Nisan 1991 tarihinde ANAPIı bakanlar 'Biz mutlaka tanmsal alanlarda destekleme politıkalarından devletin çekil- mesıni temın etmek zorundayız' demiştir. Gerçekten de 1983'ten beri uygulanan politikalar bu yönde olmuştur. Tanm uretici- si giderek artan oranda kendi kaderine terk edilmiştir. Açıkla- nan politikalar, 1983'ten beri ezilen tanm ürecisine. seçime gi- derken geçici bir rahatlama sağ- lamaya yoneliktir. Bu politik- lar, bu kesimin ugradığı zaran telafi etmeyecegi gibi, ANAP'ın seçimlerde halkı aldatarak basa- n kazanmasını da saglamaya- caktır." KONUK YAZAR İnönü, topu Sözen'e attıANKARA (Cumhunyet Burosu) — Grevlerimn 80. gününde Istanbul'dan Ankara'ya yurUyûş başlatan Kartal Halk Ekmek Fabrikası işçileri, dün SHP Genel Başkanı Eıtfad İnönü ile gö- rüştuler. tnönü, işçilerin muhatabının kendısi olmadığını beurterek "Sorumln kişi Sayın Sözen'dir, çözüm de kendi- sine aittir" dedi. Ankara'ya dün ulaşan ekmek işçile- rinin 300*e yakm bir bölümü, SHP Ge- nel Merkezi'ne giderek eylemlerine son verdiler. SHP Genel Sekreter Yardım- cısı Cevdet Sdvi ile görüşen işçüerin 5'i, daha sonra Erdal tnönü tarafmdan ka- bul edildi. İşçiler, sorunlannı dile ge- tirerek tnönü'den yardıma olmasını is- tediler. İşçilerin Ankara'ya gelmesine karşı olmadıgını söyleyen inönü, şöyle ko- nuştu: "Buraya gelmeniz beni memnun et- ti. Zonguldak'tan yola çıkan işçiler, Özal ile gonişememişlerdi. Siz şimdi- ye kadar kimsenin yapamadıgı bir şeyi başardınız vt bütün zoriuklara rafmen Ankara'ya kadar gelebüdiniz. Sizi kut- luyorum." İşçi temsilcilerinin, soruna çözüm getirmesi yolunda ısrar etmeleri üzeri- ne İnönü, "Sözen'den rica ediyorum, ama benim ricalanm talimat yerine geçmez. Benim kendiane emir venne yetkim yok. Kendisi halkın oylanyla o makama geldi, dolayısıyla sorumlulu- ğu halka karşıdır" dedı. S E Ç İ M V E E K O N O M İ Fonlardacidditasfîye yok Doç. Dr. OCUZ OYAN Gazi Ünv. Maliye Böl. tmmtfJFm 3 ekonomik kararlann en ilgi çekıcı yanı fonlarla ilgili olanıdır. îki nedenle: Birincisi, bir süredir basına kısmen yan- sıtılan orta vadelı "radikal" paketin asli öğelerinden bırisi olan fon sistemini da- raltma hedefinin secün paketinde de ko- nınmuş olmasıdır; ikincisi, ANAP ve özal iktidarlannın "gözbebegJ" olan ve bizzat onlarca yaratılan fon sisteminin tfundan böyle genişletilmesi değil dand- tılması söyleminin bir seçim kozu duru- muna gelmesidir. Gerçi bu daraltma girişiminin nedenleri esas olarak konjonktüreldir. Nitekim bunun arkasında, bütce açıklanmn inanılmaz tırmamşımn yarattıgı mali baskı; kamu ekonomik yönetimındeki dağımklığın artık bir övünç vesilesi yapılamayacak kadar yandaş/muhalif her çevrenm gözüne batıyor olmasımn getirdiği politik baskı; nihayet politik ikti- darın, seçim öncesinde kamu maliyesinde disiplin sağlanaca- ğı mesajını verme yönünde bir politik oportünite arayışı bu- lunmaktadır. Başbakarun açıklamasında üniversite fonlan dışındaki fon sayısının 30'a düşüruleceği söylenmektedir. Maliye ve Güm- rük Bakanlığı veya DPT'nin elindeki fon listesinin üniversite fonlan dışında 85 dolayında fon ismini kapsadığını biliyoruz. Bizim çahşmalarımızın bulgularına göre ise bu sayı 102'dir*. Şimdi temel soru şudur: Geriye kalacak olan 30 fonun şimdi- ki toplam fon gelirlerine veya giderlerine göre büyuklüğu acaba ne olacaktır? Şimdıye kadarki çeşitli açıklamalardan buyük ve önemli fonlann tasfiye dışında kaJacağı anlaşılmaktadır. Oysa bu- gün en önemli 30 fonun gelirlerinin toplam (102) fon gelirleri içindeki payı 1t 95 dolayında bulunmaktadır! Başka bir ör- nek, DPT'nin Kamu Kesimi Genel Dengesi tablosuna aldığı 12 fonun geluierinin resmen kabul edilen 65 fona kıyasla % 8O'lik, bizim 102 fonluk listemize göre ise % 6O'hk bir büyuk- lüğu temsil ediyor ohnasıdır. Tasfiye olayımn göstermelik olabileceği konusundaki do- layh bir kanıt da tasfiye sonrasında fonlardan bütçeye aktan- lacak olan tutann 6 trilyon TL'ye ulaşacagı yolundaki açıkla- malardır. Oysa 1991 bütçesınde esasen fonlardan 4.3 trilyon TUlik bir aktarma öngörulmüştur. Demek ki tasfiyenin büt- çeye getireceği ilave kaynak 1.7 trilyon TL dolayındadır. Tasfiye edilen bazı fonlann kaynaklan- nın bütçeye aktarü- mak yerine birleştir- me mekanizmasıyla mevcut fonlara akta nlması da söz konu- su olacağına göre bu sonuncu oran biraz daha önemli bir dü- zeye çıkabilir. Ne var ki bu durumda fon sisteminin göreli öneminde bir azal- öayıları 16'ya varan gizli fonlan hesaba katmayan hiçbir tasfiye programımn anlamh ve başarılı olamayacağı söylenebilir. Tasarrufları Teşvik Fonu ve Konut Edindirme Yardımı Fonu'nun yalmzca 1991 yıh kaynak girişleri toplam 10 trilyon TL'yi aşacaktır. ma ortaya çıkmamaktadır. öte yandan, fonlardan bütçeye gelir transferlerini net kay- nak girişi olarak almak her zaman doğru değildir. Fon sıstemi aracılığıyla bütçe dışına sadece belirli gelir kategorileri değil belirli hizmet/harcama öğeleri de çıkanlmış olmaktadır. Do- layısıyla fonlarla gerçekleştirilen kamusal hizmet/harcama ve angajmanlann da bütçeye devri söz konusu olacak veya kamu taahhütlerinin yerine getirilmesi iyice aksayacaktır. Ek olarak, fonlann konsolide dengesinin 1987 sonrasında açıkla kapandığı ve bu açığın -bütçeye aktarmalar öncesinde- 1991 için 3.2 trilyon TL olarak öngörüldüğu, gerçekleşmenin ıse 6 trilyon TL dolayında olacağı hesaba katılmalıdır. Fonlardan bütçeye gelir transferlerinın fon geUrlerinin % 30*undan (1988) ^b 60*ma çıkanhnasuıa (1991) rağmen, fnlen aktanlan tutarlann 1988-1991 doneminde % 8-13 oranlan arasında kaldığı da dikkate ahnırsa, fonlarla ilgili yeni düzenlemelerin anlamlı sonuçlara varmasımn uzak bir olasılık olduğu daha iyi anlaşılır. Fonlarda ciddi bir tasfiye hareketinin önkoşulu, kapsamlı bir hazırlık çalışması yapılması, birçok kamu eko- nomik biriminin eşgudümunun sağlanması, orta vadeye yayı- lan yoğun bir mevzuat yenileme değiştirme hareketi eşliğinde kapsamlı bir tasfiye programının yürütülmesidir. Son olarak, sayılan 16'ya varan gizli fonlan hesaba katma- yan hiçbir tasfiye programımn anlamlı ve başanh olamayaca- ğı söylenebilir. Bunlardan en büyük 6 tanesinin toplam fon gelirleri içindeki payı % 80 mertebesindedir. Bunlardan sade- ce Çalışanlann Tasarruflannı Teşvik Fonu ile Konut Edindir- me Yardımı Fonu'nun 1991 yıh kaynak girişleri toplamı 10 trilyon TL'yi aşacaktır. Fon kabul edilmeyen 2 fonun gelirleri toplamı, olası bir tasfiyenin nakdi boyutunun birkaç katına çıkıyorsa, ortada ciddiye ahnacak bir ekonomik karar yoktur. * Bkz Oyan, Aydın, Konukman, Turkiyr'de Fon Sisteminia Kama Kesimi İçindeki Yeri ve Ekonomik Etkileri, Ankara, Mayıs 1991, TOBB Ya>ınları.