Katalog

CUMHURÎYET/2 OLAYLAR VE GÖRÜŞLER 1NİSAN1991 IJeret Sonınu ve Sanayileşme Son 10 yıldır yaşanan siyasal ortam nedeniyle "ucretimi arttırın" diyen işçi ve sendikalann olmadıgı bir ortamda gerekli teknolojik yatırımı yaparak rekabet guçlerini arttırmayan işverenler, şimdi, rekabet edememenin yukunu yalnızca işçilere yıkmayaçalışmaktadırlar. EROL ÇEVİKÇE 1991'e buyuk umutlarla gıren ışçıler, yılın daha ılk ayı tamamlanmadan bu umutlannın sabun köpuğu gıbı yıtıp gıttığıru gorduler Oy- sa 1990'ın 2. yansında grev bayrakları dalga- lanmaya başladığında, 10 yıldır baş aşağı gı- den gelırlerde kısmen de olsa gelışme olaca- ğına ınanılıyordu Grev çadırlan bu umutlarla kuruldu. Yol- lara bu umutlarla duşuldu Zonguldak'tan başlayarak kılometrelerce, tek vucut olarak bu umutlarla yurundu. Çamura, soğuğa, baskı- ya bu umutlarla göğus gerıldı Sonunda ıste- rulen duzeyde olmasa da masa ustunde yaşa- mı kolaylaştıracak gıbı görunen toplu ış soz- leşmelerme bunun ıçın ımzalar atıldı Ama ımzaların daha murekkebı kuruma- dan ışçılenn bınlercesı kapı onune konulma- ya başlandı Basına da yansıyan bılgılere göre Ege De- mır Çelık'ten, Derby Lastık'ten, BMC'den, Goodyear'dan, Dandy Çıklet'ten, Cıhan Grundıg'den, Çelebı Tunzm'den yuzlerce ışçı çıkanldı Eskı TISK Başkanı Halıt Nann, gazetecı- lere yalnızca tekstıl ışkolunda 100 bm ışçının ışsız kaldığıru soyluyor Işçı sendıkalanna gore ışten atılanların sayısı 250 bını buluyor Işten atılmama "şansını" bulanlar ıse top- lu ış sözleşmesı farklannı alamıyorlar Bunun en somut orneğını Zonguldak maden ışçılerı yaşıyor Sözleşme farklannı alamadıkları ıçın yorucu, çılelı eylemlenn ardından yenıden ey- leme geçme zorunluluğunu duyuyorlar öte yandan ışçılenne borcu 131 mılyar h- rayı bulan beledıyeler ıse ışçı ucretlennı öde- yebılmek ıçın gayn menkullerını satışa çıkar- mak zorunda kahyorlar Artan ucretlerı gerekçe göstererek dış pıya- salarda "rekabet gucunu" yıtırdığını one su- ren bazı fabnkalar kapanıyor. Görunen o kı işçi açısından da ekonomı ve ış yaşamı buyuk bır darboğaza doğru gıdıyor Bundan kurtulmak ıçın ıse her ıkı kesım de yenı seçenekler arayışına gırıyor Işçıler neden ışten atılıyor? Fabnkalar ne- den kapanıyor9 Iktıdara bakarsanız, ışten atıl- malann ve ekonomıde meydana gelen yenı sı- kıntılann en onemlı nedenı Korfez bunalımı Onlara göre "Ah şu Körfez bunalımı olmasay- dı, her şey ne kadar guzel gıdıyordu Ekono- mı yuzde 10 oranında bır buyumeye bıle erış- mıştı" Benzer göruşlerı bır bolum ışverenımız de paylaşıyor Işverenlere gore ekonomıde meydana gelen bozukluğun nerdeyse tek ne- dem ucretler' MESS, ışten çıkarmalann temel nedenı olarak "daralan talebı" goruyor Ar- tan ucretler nedeniyle bazı ışyerlerınde "reka- bet avantajının kalmadığı"' hatta bazı ışyer- lennın "zarurı fiyat artışlarmı" bıle yapama- yacak düzeye geldığı belırtılerek yüksek ucre- tın "enflasyonu azdıracağı" savunuluyor Iş- çı çıkarmalannın devam edeceğı ışaretını ve- ren MESS, ışçı sendıkalarından toplu ış soz- leşmelerınde "daha bılınçlı" davranmalarını ıstıyor En güçlü sektörlerde bile Işverenlenn gerekçelerı sorunun bır yanı, ama esası değıl 1991 tablosunun böyle ola- cağı 1990'dan bellıydı Sunulan yaldızlı tab- loya karşın ekonomı cendereye gırecektı Çun- ku geçen 10 yıl boyunca "dışa açılma", "dun- ya ıle entegrasyon" yaftası altında uygulanan polıtıkalar sonucu ekonomının kendı kendı- nın uretımmı yenıden sağlayacak yatırımlar yapılmadığı gıbı sanayıleşme tamamen terk edılmıştır. Ustelık bu son 10 yıl Batı'nın tek- nolojıde bujuk atılım yaptığı, uretım sureç- lerını ve yapılarını yenı yatınmlarla tumuyle değıştırdı|ı bır dönemdır Bunun karşısında Turkıye hem sanayüeşmede hızını arttırmak hem de hızla yapısal değışıklıkler yapmak zo- rundaydı. Bunu yapmak verıne 60'h, 70'lı yıl- lann teknolojısıyle çalışan tesısler, dışa açılan kapılar genışledıkçe rakıplenyle ıyıce rekabet edemez duruma gelmıştır Bu durumun en çarpıcı örneklerınden bin tekstılde yaşanmaktadır Dune kadar ovunu- len tekstıl sanayıı yalnız dış pıvasalarda değıl, artık ıç pıyasada da yabancı rakıplenyle kar- şı karşıyadır Ve artık rekabet, eskısı kadar ko- lay olmamaktadır Tekstıl ıhracatçısı olan Turkıye, yavaş yavaş da olsa ıthalatçı konu- muna gırme durumundadır Rekabet edebılmenın koşulu ıse uygun tek- nolojıyle, uygun kapasıtede uretım yapmak- tan geçıyor Elektronık sanayımde kuçuk ol- çeklı fırma avantajı, otomotıv sanayıınde de- zavantaja donuşebılıyor Orneğm, otomotıv sanayıınde artık "ozel amaçlı uretımler" dışında 300 bın adetlık ka- pasıtenın altındakı otomobıl fabrıkaları ran- tabl görulmuyor Oysa ulkemızde 3 fabnka yılda toplam 165 bın adetlık uretıme, yakm bır zamanda geçmışlerdır Imalat sanayıının en guçlu sektorlerınden bın olan ve dışsatımda tekstılden sonra ıkın- cı sırayı alan demır-çelık, yapısal sorunlan yo- ğun olan başka bır ornektır Sektörde son 10 yıl ıçınde kaydedılen buyuk atıhma karşın ula- şılan duzey 10 mılyon tonluk kapasıtedır Bu kapasıte, devletın ve ozel sektorun 21 ışletmesı tarafından pajlaşılmaktadır Geçen vıl faalı- yete geçen bır kuruluşun yabancı ortakların- dan sadece bırının kendı ulkesınde yıllık ka- pasıtesının 19 mılyon ton olduğu dıkkate ah- mrsa Turkıye'de olçeklenn ne kadar küçuk ol- duğu ortaya çıkar Ustehk bu fırma yuzde 100 devlet sermayesı ıle çalışmaktadır lşte en ör- gutlu bulundiığumuz ımalat sanayıınde tekno- lojik boyut ve olçek boyutu yaklaşık bu du- zeydedır Ele aldığımız sektörler de en guçlu olanlandır Gercekler böylevken, şımdı ıçıne duşulen ağır zorluklar karşısında, sorunu yuksek uc- retlerde aramak sonuçta daha sert ve haksız toplumsal ve siyasal kavgalara neden olmak- tadır, olacaktır da. Bu, ışverenlerımızın seçtı- ğı en kolay kurtulma yoludur Son 10 yıldır yaşanan siyasal ortam nedemyle "ucretımı arttırın" dıyen ışçı ve sendikalann olmadıgı bır ortamda gerekli teknolojik yatırımı yaparak rekabet guçlerini arttırmayan ışverenler, şım- dı, rekabet edememenin yukunu yalnızca ış- çüere yıkmaya çalışmaktadırlar Çivisi çıkan ekonomi Gerçek şu kı 10 yıldır çıvısı ıyıce çıkmış olan ekonomı, artık ışçılenn "geçınmek" ıçın ıste- dıklerı ucret yukunu bıle kaldıracak gucu bu- lamıvor Ustelık dışanda ucretlılere yakın bır ışsızler ordusu da duruyor ve bu ordu ışten atı- lanlarla gıttıkçe daha da buyuyor DIE'nın 814 bın ışçının çahştığı 2 500 ımalat sanayıı ışyerınde yaptığı araştırmaya gore 1990 vılının eylul ayında ışçıler fazla mesaı, ıkramıye, prım ve tazmınatlarla, sosval ve aynı yardımlar dahıl, ortalama 1 826 bın lıralık brut ucret aldı- lar Istıhdamın en voğun olduğu besın (gıda), tekstıl, orman urunlerı, kâğıt-matbaa ve makı- ne sanayıı dallarında brut ucret 1,5 mılyon do- laylarında gerçekleştı lşte ışçıler 1990 vılı ıkıncı yarısmda toplu ış sözleşmesı masalarına otururken bu ucretı değıştırmek ıstıyorlardı 1991 vılı başında tek- stıl ışkolunda bağıtlanan toplu ış sozleşmesıyle ışçıler yuzde 222 zam aldılar Bu zam, sosyal yardımlar dahıl avhk 600-700 bın lıra arasm- da olan net ucretın 2 mılyon lıraya vaklaşma- sını sağladı Onumuzdekı gunlerde yalnızca Türk-tş 586 bı- nı kamuda çalışan toplam 698 bın ışçı ıçın ışve- renlen toplu ış sözleşmesı goruşmelerıne çağıra- cak Bunun sıkıntısı suruyor Işverenlenn once zam sonra ışıne son polıtıkalarına karşılık ışçı- ler, ucret artışları yanında ış guvenlığını de ma- saya koymak ıstıyorlar Daha çok yatırım, daha çok verım, daha çok sanayı olmadıkça bu tar- tışmanın ıçmden ucretlerle uğraşarak kımse çı- kamaz Onun ıçın kaynakları öncelıklı ve sıralı bır şekılde kullanmak gerekır Bunu yaparken de dunyanın teknolojik kalıtından (mırasından) va- rarlanmak gerekır Teknolojıye uygun bır emek varatmak gerekır Tum toplum kesımlerının ge- reksınmesıne yanıt veren örgutlenmış bır sanayı toplumu gerekır Gonençı (refahı) vakalamanın sanayıleşme dışında olanak dışı olduğu gerçeğı- nı artık herkesın kabullenmesı gerekır EVET/HAYIR OKT4YAKBAL Özal'dan Yonga KopartmakL.Kendısme otel ayısı' adını veren ANAP devlet bakanların- dan Mustafa Taşar mevcut durumu tahlıl etmek amacıyla' bana da bır rapor gondermış Son haftalarda adı en çok ge- çen ANAP'lıların başında gelıyor Bay Mustafa Taşar Eskı MHP'lı, şımdı de Bay Turgut Özal'ın, dolayısıyla Bayan Sem- ra'nın en aşırı yandaşı, destekçısı Raporu dıkkatle okudum Yer yer orasını burasını çızerek Baştakı sunuş yazısında 'ışlerımızde başarı dıleklerını' be- lırtmış Alışılmış bır sozdur ışlennızde başarılar dılenm' de- mek! Daha cok ışadamlanna, tuccarlara, esnaflara soylene- cek bır söz Benım ışım, yazı yazmak Bu yazılarda da ül- kemıze zararlı olduğunu saydığım ANAP ıktıdarını, en basta da Bay Özal'ı eleştırmek zorunda kalıyoruz Nedenı de se- kız yıldır ışbaşında olan Ozal takımının ülke ve ulus yararına hıçbır olumlu başarı kazanarrtaması Gıde gıde ulkemıze bu- yuk zararlar verecek duruma gelmesı Bu yuzden Bay Ta- şar'ın bızım başarımızı ıstemesı ANAP çıkarlarına aykırı bır dılek olmuyor mu' Mustafa Taşar'ın raporunu okurken karşılaştığım yanlışla- rı belırtmek ıstıyorum ANAP ın sosyal adalet ılkelerıne ınan- mış bır partı olarak kurulduğunu soyluyor Turk parasının ne denlı acınacak bır duruma duştuğunu nasıl unutuyor? Bır do lar 4 bın TL olmuş* Mınıcık ekmekler bıle bın lıraya fırlamış Bu mu sosyal adalet ılkelerıyle ulkeyı yonetmek? Bır yanhş daha ANAP 1983'te mılletın buyuk teveccühu ıle ıktıdara gelmış 1 Cunta, Buyuk Turkıye Partısı'nı kapatır, DYP'nın ve SODEP'ın seçımlere gırmesmı yasaklar Bır sü- ru ınsanı veto eder Meydan boylece ANAP a kalır Mılletın büyuk tevecouhu bu mudur 9 Turkıye'nın en guçlu partısı', ıkı yıl oncek genel seçımlerde yuzde 22 ıle uçuncu sıraya düşmuşse bugun de kamuoyu yoklamalarında yuzde 15'lerde gorjnuyorsa nasıl Turkıye'nın en guçlu partısı sayı- lır? Bay Mustafa Taşar coşkuyfa partısını göklere yuceltmeye (Arkası 19. Sayfada) MEHMET ALI YALÇIN YAŞIYOR (1924 1980) YALÇIN YAYINLARI Türkiye İş Bankası A.Ş. den Kâr Payı Dağıtım Duyurusu IKÖMÜR İTHAL EOİLECEKTİR Ankara'nın hava kirlıltğını önlemek amacıyle nitelıklı yakıt komurü ıthal edılecektır Yuksek Planlama Kurulu'nun konu hakkındakı kararı ve Hazıne ve Dış Tıcaret Musteşarlığı nın ıznının alınması koşuluyla ve bu kararları takıben yapılacak olan ıtfıalatla ılgılı şartname 5 Nısan 1991 tarıhınden ıtbaren şırket merkezınden bedelı karşılığı sağlanabılır BELKO UMITED ŞİRKETİ Başvuru Adres: BelKo Ankara ve Ihtıyaç Maddeien Dağıbm Ltd Şü MesnevıSok No 27 06690 A Ayrancı-ANKARA Ortaklanmıza 1990 yılı kârpavlannın odenmesme 1 Nısan 1991 tarıhınden ıtıbaren başlanacaktır Sayın Ortaklanmızın, ellerındekı hısse senetlerının 1990 yılı kuponlan, C tertıbı hısse senedı muvakkat ılmuhaben ve varsa kesır belgelerı ıle şube ve lemsılcılıklenmıze başvumıalan, muvakkat ılmuhaberlennı henoz teshm almamış ortaklanmızın, kârpavlannı tahsıl edebılmelen ıçın, oneelıkte şubelerımıze veya temsılcılıklenmıze başvurarak, ellerındekı makbuzlan hisse senedı muvakkat ılmuhabenne donuşturmelen gerekmektedır Saygılanmızla TURKIYE IŞ BANKASI AFRODtT Evlendırme Burosu ÜŞENME-ERTELEME-VAZGEÇME Dayım REFİKNUGAY öleli bir yıl oldu. Onsuz dünya eksik bir dünyadır. MEHMET SUDA OKURLARA. OKAYGONENSM Asparagasın Büyükleri T urk basınında "uydurma haber"ı anlatmak ıçın kullanılan kavram "asparagas" Ancak bu kavram bızde daha çok ılgınç bır fotuğraf (genellıkle dıkkat çekıcı bır kadın), altında da tumuyle gerçek dışı, ama eğlencelı ve esprılı bır o/ku olarak sunulan "masum" uydurma haberler ıçın kullanılıyor Dünya basın tarıhı hıç de masum olmayan, bılınçlı yanıltmayı amaçlayan "asparagas"laria dolu Gazete ve gazetecı kavramlarının yıpranmasına buyuk katkıda bulunan bu orneklertn en ılgınçlerınden bırkaçını anımsatalım Hayali çocukla Pulitzer 1980 eylulunde YJashıngton Post gazetesı tuyter ürpertıcı bır röportaj yayımlar 8 yaşındakı zencı Jımmy eroınmandır, ana-babası, hatta buyukanne ve buyükbabası da uyuşturucu kullanmaktadırlar Genç gazetecı Janet Cooke, Jımmy'nın dramını, okuyanı ağlatan bır üslupla yazmıştır ve butun ABD bırbınne gırer Janet Cooke en onemlı gazetecılık odulu Pulıtzer'e aday gösterılır ve kazanır Ama Washıngton Beledıye Başkanı olaydan kuşkulanmış, bütün kentte kuçuk Jımmy'yı aratmıştır, bulamayınca da röportapn gerceklığı ustune kuşkulannı açıklar Bunun uzerıne Vfeshıngton Post yonetımı de araştırmaya başlar ve acı gerçeğı bulur Janet Cooke'un roportajı tumuyle uydurmadır Gazete ozur dıler, Pulitzer gen venlır Hitler'in sahte güncesi 1983 nısanında Hamburg'da Stern dergısı yonetıcılerı bayram etmektedırler, yüzyılın atlatmasını başarmışlardır Ve Stern'de "Hıtler'm ozel guncesı" yayımlanmaya başlar, dergının o sayısı 2 1 mılyon satar, Murdoch anılann Ingıltere hakları ıçın 200 bın dolar oder, Italyan Panorama ıle Fransız Pans-Match dergılen de yuksek telıfler odeyerek ışın ustüne atlarlar Bır tek Pans-Match ılk bolumü yayımlarken "Tartışmalı bır belge Okurumuzun takdırıne bırakıyoruz" dıye bır not koymak uyanıklığını gösterır Stern bu günce ıçın adı gızlenen kışılere 934 mılyon mark ödemıştır 15 gun sonra ış kanşır, devlet arşıvının uzmanlan guncenın sahte olduğunu cok kolay kanıtlarlar Herkes ozûr dıler Olayı duzenleyen gazetecı ve suç ortağı 4 5 yıl hapse mahköm olurlar Stern de tanhının en buyük tiraj kaybına uğrar Organ ticaretl 1987 ocağı, Honduras'ta Trıbuna gazetesı eskı Sosyal Işler Bakanı'nın korkunç bır açıklamasını yayımlar Kucuk çocukların organları çıkarılmakta ve bır orgüt tarafından yabancı zengınlere satılmaktadır Bu kuçük ulkenın küçuk gazetesınde yer alan buyuk haberın ustune once Reuter a/ansı atlar, onu TASS ızler, Pravda büyuk bır kampanya yapar, Avrupa basını olayın kamtlannı bulup durur, hatta Avrupa Parlamentosu da bu korkunç tıcaretı yasaklayan bır karar alır Uzun süre dunyanın dort koşesınde oldurulup organları çalınan ve zengın Amerıkalılara satılan kuçuk Latın Amenkalı çocukların dramı konuşulur Ama hıç kımsenın görmedığı bır şey vardır Aynı kuçuk ülkenın kuçuk gazetesı ılk habennın ertesı günu aynı kışının ağzından haben yalanlamıştır bıle Ama ılk haber bır yıldan fazla dunya çevresınde donup durur. Temeşvar dersleri 1989 aralığında ıyıce karısmıs olan Romanya'nın Temeşvar kentı gazetecılere kapalıdır Olaylar hakkında, ilk çarpıcj haben Doğu Alman resmı a/ansı venr. Çarpışmalarda guvenlık guçlerı 3-4 bın kışryı öldurmüştur 22 araltk gunu Yugoslav Tan/ug a/ans; ölü sayısını 4 bın 600'e çıkarır Onu Fransız haber ajansı AFP ızler Macar sınırındakı tanıklann bıldırdığıne göre "bır çukurdan 4 bın 630 ceset çıkanlmıştır" Hıç kımse bu sayılar üstüne duşünmez Bulgar TVsı ıse aynı akşam toprağa dızılmış cesetlenn göruntülerını yayımlar, dünya kamuoyunda en çok gözyaşını da, kucağında çocuğuyla bırlıkte olmuş olan kadının goruntusu toplar Ertesı gunu de Fransız basını Çavuşesku'yu devıren Ulusal Selamet Cephesı yetkılılerının ağzından ölu sayısına en buyük zammı yapar Temeşvar'da 12 bın ceset Butun bu haberien alan, yayan ve okuyanlar 19 Ocak 1990 gunü bıraz kotu olurlar, çünku yenı Rumen hukümetı Temeşvar olaylarında olenlenn sayısını 90 olarak açıklar Bu acıklamayla sarsılan bırçok gazetecı olayın doğrusunu oğrenmek ıcın araştırmaya devam ederler Gerçekten 90 ceset gostenlmıştır, ama bunlarm yalnız 2Tsının guvenlık guçlenmn sılahlarından çıkan kurşunlarla (Arkası 19. Sayfada) TJC İSTANBUL BÜYÜK ŞEHİR BELEDİYESİ İSKİ İSTANBUL SU VE KANALİZASYON İDARESİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ TUZLA DEMZ DEŞARJI EVŞAAT YETERIHJK DUYURUSU TUZLA SEA OUTFALL AND CONSTRUCTION PRE- QUALIFICATION ANNOUNCEMENT !SKI, Isanbul Su ve Kanalızasvon 1da- reı TuzUienız deşarjı ınşaatının bırıncı aşımasın. haleve çıkarmak ıstemektedır Ihile kaparaında karada ve Marmara Dnızı'nc boru hattı doşenmesı, vana hznelerı e dıffuzorler vardır Söz kcıısu ışlerın dızaynı uluslarara- sıdanışEmlarca yapılmıştır Denız sşarjma verılecek arıtma tesı- suın, 1 uma nommal kapasıtesı, 1 mıl- y<n nufı eşdeğerıdır. Yeterhhk almak ısteyen firma ve ortak gırışımlerın yeterhhk evraklarını 30 Ma- vıs 1991 gunu mesaı saatlerı ıçınde teslım etmelen gerekmektedır Yeterlılık koşulları hakkında daha fazla bılgı almak, ıstenen bılgılerın sunulması ıçın oluşturulacak format şeklı ve denız deşarjı ıle ılgılı detaylı bılgıler ISKı'den temın edılmehdır Gerekli ıstekler telex ve fax ıle yapılabılır Istekler tele\ veva fax ıle gdndenlebüeceğı gıbı doğrudan ISKl- den ahnabılır Yeterlılıkte sadece bu bıl- gılerı talep eden firma veva ortak gm>ım- lerın yeterhhk başvurulan dıkkate ahna- caktır ISKI, Istanbul VVater and Sewerage Ad- mınıstratıon mtends to ıssue Tender Do- curaents for the Constructıon of the Fırst stage of the effluent outfall at Tuzla Başvurularda başlık olarak 'Tuzla De- -Vpplıcatıons should be headed "Tuz- nız Deşarjı Yeterhhk" vazılacak \e aşa- la Effluert Cutfall Prequahfıcatıon" and ğıdakı adrese postalanacaktır adressed to İSKI Genel Mudurluğu ^ksarav bına- sı Aksaray Meydanı 34300 Istanbul-TURKİYE Telex No 31293 ISU TR Fax No 90 (1) 588 39 18 Phone No 90 (1) 588 38 00 (35 Lınes) The outfall wıll be the subject of tender, ıncludıng the constructıon of pıpehnes on land and m the Sea of Marmara, toget- her wıth assocıated valve chambers and dıffuser The outfall has been the subject of detaıled desıgn b> ınternatıonal con- sultant The first stage of the sewage treatment works dıschargıng to the outfall, have a nommal desıgn capacıty of 1 mılhon po- pulatıon equıvalent Companıes or Joınt Ventures vushıng to be consıdered for prequalıfıcatıon must submıt the necessary documentatı- on by workıng hours on 30 Mav 1991 Further ınformatıon on prequalıfıcatıon cnterıa, the format for submıssıon of ın- formatıon reqıred and the work compo- nents must be obtaıned from ISKI, Re- quest for these may be made by telex or fax and wıll be transmıted to companıes by post or mav be collected b> hand from ISKI Onlv prequalıficatıon submıssıons from Companıes or Joınt Ventures requ- est thıs ınformatıon wıll be gıven consı- deratıon