Katalog
Yayınlar
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Yıllar
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Abonelerimiz Orijinal Sayfayı Giriş Yapıp Okuyabilir
Üye Olup Tüm Arşivi Okumak İstiyorum
Sayfayı Satın Almak İstiyorum
19 MART 1991 HABERLER CUMHURİYET/3
Genelkurmay Başkanı Org. Güreş: TSK herzaman siyasi otoritenin emrindedir
Asker sayısı azaltüacak
ANKARA (Ajanslar) — Ge-
nelkurmay Başkanı Orgeneral
Dogan Güreş, Türk Silahlı Kuv-
vetleri'nin (TSK) her zaman si-
yasi otoritenin emrinde olduğu-
nu söyledi. Org. Güreş, TSK
mevcudunun zaman içinde 400
bin dolayına düşürüleceğini
açıkladı.
Haber ajanslannın temsilcile-
rini Genelkurmay BaşkanlığYna
davet ederek 1 saat 10 dakika
sohbet eden Genelkurmay Baş-
kanı Org. Güreş, çeşitli konula-
ra ilişkin sorulan da yanıtladı.
Türk Silahlı Kuvvetleri'nin mil-
letinin bağnndan çıkmış bir gtlç
olduğuna dikkat çeken Org. Gü-
reş, reorganizasyon ve moderni-
zasyon çahşmalannda büyük
mesafe alındığını söyledi. Uzun
zamandan beri üzerinde tartışı-
lan asker sayısıru azaltma konu-
sunda bir somyu yanıtlayan
Org. Güreş, "Insan sayısı azala-
cakbr, tma TSK'nın gücünde en
Türk Silahlı Kuvvetleri mevcudunun zaman içinde
400 bin dolayına düşürüleceğini açıklayan Orgeneral
Doğan Güreş, "însan sayısı azalacaktır, amaTSK'mn
gücünde en ufak bir azalma olmayacaktır.
Modernizasyon çahşmaları ve alınan tedbirlerle mevcut
gücünde artma olacaktır" dedi. Orgeneral Güreş, Kürt
üderlerinin Türkiye'ye gelme niyetlerinden önceden
haberdar edildiklerini söyledi.
gulamanın mali yönünün de
dikkate ahnmasını isterken tn-
giltere'de günlük asker masrafı-
nın 80 bin lira, Türkiye'de ise 2-3
bin lira seviyesinde olduğunu
hatırlattı. Doğan Güreş, bu ger-
çek göz önünde tutularak uz-
man onbaşı ve uzman çavuş uy-
gulamasına geçmeye öncelik ve-
rildiğini söyledi.
ufak bir azalma olmayacaktır.
Modernizasyon çalışmalan ve
alınan tedbirlerle Tttrk SUahlı
Knvvetleri'nin mevcut gücünde
artma olacaktır" dedi. Org. Gü-
reş, Körfez savaşı sırasında ha-
va savunmasında tespit edilen
zaafiyetin ise kısa sürede gide-
rildiğini, başta Patriotlar olmak
üzere diğer hava savunma silah-
lanyla zaafiyetin giderildiğini
öne sürdü. Güreş, TSK'ya alın-
ması öngörülen askeri sistemle-
rin hepsinin ortak üretiminin de
söz konusu olduğunu belirterek
10 Patriot bataryasının Türkiye
için yeterli olacağını söyledi.
Modernizasyon ve reorgani-
zasyon projeleri uyarınca şu an-
da 600 binin Üzerinde olan as-
ker sayısının 400 binin altına bi-
le düşürülebileceğini ve bunun
için Askerlik Kanunu'yla Sefer-
berlik Kanunu'nda değişiklikler
gerektigini hatırlattı. Org. Gü-
reş, profesyonel ordu denilen uy-
Kıbns'taki gtiç yeterli
Genelkurmay Başkan Orge-
neral Güreş, Kıbrıs Rumlarının
sürekli silahlandığınt ve bu ko-
nuda Türk tarafına yeni birlik
gönderilmesinin söz konusu
olup olmadığını soran bir gaze-
teciye şu yanıtı verdi:
"KKTC'de bir kolordumuz
var. Bo kolordumtız 24 saat gö-
rev yapacak şeldlde haardır.
Egtâmi böyledir. Rumlann si-
lahlanma faaliyeti dikkatle iz-
lenınektedir. Ama bizim yeni as-
keri birlik göndennemiz söz ko-
nusu değUdir. Savunma araacıy-
la orada bulunan birlik yeterli-
dir. Bu biriik gerekli tedbirleri-
nj alarak görevini layıkıyla ye-
rine getirmektedir. Yeni kuvve-
te gerek yoktur."
"Siyasi otoritenin
emrindeyim"
Genelkurmay Başkanı Orge-
neral Doğan Güreş, Genelkur-
may BaşkanlığVnın Milli Savun-
ma Bakanlığı'na bağlanması ko-
nusundaki görüşlerini de bir so-
ru üzerine şöyle açıkladı:
"Bütün görüşlere saygılıyım.
Bu soruya Genelkurmay Başka-
nı olarak cevap vermeyecegim.
Şabsi gönişümü ise şöyle özet-
leyebilirim: Milletin bağnndan
çıkan Türk Silahlı Kuvvetleri,
milletine sadakatle bağlıdır. Mil-
letin yapısında silahlı kuvvetle-
rine değer vermek vardır. Bu
baglılık ve değer, demokrasiler-
de esas ilkelerdir. Genelkurmay
Başkanlığı'nın Milli Savunma
Bakanı'na bağlı olduğu ülkeler-
de, teşkilat yapılannda değişik-
lik vardır. Ben Genelkarmay
Başkanı olarak Türk Silablı
Kuvvetleri'nin Başkomutamyun.
Amerika Birleşik Devletleri'nde
ise genelkurmay başkanı karar-
gfih subayıdır, kuvvetlerin ko-
mntanı degildir. İngiltere'de kor-
general veya koramiral rütbesi-
ne gelen subaya asalet unvanı ve-
rilir. Bu onlara verilen degeri
gösterir. Türk milleti de bu de-
geri bize vermiştir. Bu hiiküm
anayasada yer almış, oya gidil-
miş ve yflzde 92 oranında bir oy-
la benimsenmiştir. Ben siyasi
otoritenin emrindeyim. Ama bu
makamı bana millet vermiştir.
Bundan da memnunum."
Kürt liderlerinin gelme
niyeti
Genelkurmay Başkanı Güreş,
anayasanın çizdiği sınırlar için-
de çok rahat çalıştığını, bağlı ol-
duğu Başbakan Yddınm Akbu-
lut ile çok iyi bir diyalog surdür-
düklerini ve her şeyi en ince ay-
nntısına kadar değerlendirdikle-
rini, karşı görüşlerini söyledik-
lerini belirtirken "Her konuda
görüsbüiiği var mı" sorusu üze-
rine, "Görüşbirligi konusunda
herhangi bir şey söyleyemem.
Ama siyasi iktidann tespit etti-
gi politika ne ise o uygulamr. Biz
görüşümüzü açıklanz" dedi.
Orgeneral Güreş, Kürt lider-
lerinin Türkiye'ye davet edilme-
leri konusunda da görüş ahşve-
rişi oldu mu, siz gelişlerini onay-
ladınız mı sorusu üzerine de
şunları söyledi:
Bazı talepler gddigi söylendi.
KARABÜK— Demir-Çelik iscisi iki yıl önce 137 gün grev yapnustı. Isciler yeni toplusoziesmeyi umutla bekliyoriar. (Fotograf: Banş BU)
Ekmek fınnın ağzındaIŞIK KANSU
KARABÜK — Demir-Çelik Fabrika-
sı'nın "haddehane alanı"nda işçiler,
yüzlerini ileride bir kamyonun üzerine
kurulmuş kürsüye çevirmişler. Yeni sen-
dikaları özçelik-lş yöneticilerini dinli-
yorlar.
Özçelik-Iş'in Genel Sekreteri Metin
Türker, "Toplusödeşmeyi sizin istedigi-
niz gibi imzalamazsak, beni bir direfe,
Özcelik-tş Başkanı Mebmet Aras'ı da
bir direge asın" diye bağınyor. Kalaba-
hktan "Nur oT, "Yaşa", "Bizi yem
ctmediniz" sloganlan duyuluyor. İbp-
lusözleşme yetkisi alan özçelik-tş'in mi-
tingi bitiyor. öğlen vardiyası isçileri, cu-
ma pazanna yetişmek için servislere bi-
niyorlar.
Akşam, fabrikanın üzerine in'di. Yılk-
sek fınnlar "Zeynep" ve "Ülke"nin atık
gazlannı ateşe çeviren bacadan yükse-
len ışık, binalan aydınlatıyor. Eriyik de-
mir madeni, kalıplara dökülmüş. Han-
tal vinç, kabplan sıyırıyor. Ateş kırmı-
zısı demir, düzgün bir dikdörtgen ola-
rak ortaya çıkıyor. Dışandaki soğuğa
karşın, en az 1100 santigrat derecedeki
demir ısısı ile doğal bir kalorifer sanki.
Yammıza yaklaşan baretli bir işçi, "Sen
yazın gör asri burayı. Adamın nefesi ke-
siliyor sıcaktan" diyor.
Çelikhanenin kapısı önünde, üzerin-
de önlük, başında baret yaşlıca bir işçi
karşılıyor. Aynı vardiyada birlikte çaliş-
tığı arkadaşı, arkada namaz kılıyor. Şa-
ban Coştu tam tamına 58 yaşında. 41
yıllık da işçi. önce Zonguldak kömür
ocaklannda çalışmış, sonra da ver elini
Karabük Demir-Çelik. Şaban Coştu-
nun emekliliği düşündüğü yok. "Niye
emekliligi düşünmüyorsun artık?" so-
rusuna, "tş lıevesindeyim. Ne yapalım?"
yanıtını veriyor.
Cevherin lava dönüştüğü çelik ocak-
larımn karşısındayız. Fınnın ağzı açıl-
dığında, yanardağın içine düşüyorsu-
nuz. 1800 sarıVigrat derecelik ısı, yüzü-
nüzü, tüm vücudunuzu yalayıp geçiyor.
Gözlerinizde benekler uçuşuyor. İşçiler
kara gözlükJer takmışlar. Ocağm hemen
yanında iğreti asılmış kazaklar, gömlek-
ler. Saim Pelenk, "Bir vardiyada 8-9 se-
fer gömlek defiştiririz. Bu sıcağa baş-
ka türlü tahammöl edilmez" açıklama-
smı getiriyor.
llkel bir tanka benzeyen "şarj vind"
cevheri alıp ateş kusan canavarı andı-
ran fınnın ağzına döküyor. Divriği de-
miri ateşle dans ediyor, can geliyor ma-
dene. Eriyik olup arkadaki potaJara dol-
duruluyor. Pota dediğimiz de öylesine
büyük ki yanına yaklaşmak bile irküıti
veriyor. Tavana asılı vinç, potayı yerde-
ki kalıplara doğru deviriyor. Sıcak çe-
lik, lav gibi akıyor, kıvılcımlar havai
fişek.
Dışanda uflaya puflaya giden loko-
motifın bacasından yükselen beyaz du-
man karanlığı deliyor. Kavuniçi baret-
ler, oradan oraya koşuşan isçileri sim-
geliyor.
İki yıl önce 137 gün grev yapan 8 bin
Karabük işçisi çalışıyor, yeni toplusöz-
leşmeyi umutla bekliyor.
Gelenlerin, gelmek isteyenlerin
düşüncelerini açıklayacakları
söylendi. Talepleri var denmiş-
ti. Bu söylenmişü. Biz de kendi
görüşümttzü sövledik."
"Şeffaflaşma" adı verilen
açıkhk politikası doğrultusunda
yapılan özel sohbet sırasında bu
politikaların diğer komutanlar
zamanında başladığını ve kendi-
sinin hızlandırmaya çalıştığını
belirten Doğan Güreş, okul ve
birliklerin yanı sıra kışlaları da
açarak bu tavnm sürdüreceğini
söyledi. Doğan Güreş, askeri
personeli de çevreleriyle daha iyi
uyum kurmaları, ilgüenmeleri
ve bütün davetlere katılmaları
konusunda uyardığını açıkladı.
Kendisinin ordu komutanlığı za-
manından beri her davete gitti-
ğini belirten Güreş, orduevleri,
ordu pazarlan ve lojmanlannın
bir ihtiyaçtan kaynaklandığuu
öne sürdü.
Genelkurmay Başkanı Güreş,
18 aylık eğitim süreci içinde as-
kerini en iyi eğiten ordunun TSK
olduğunu belirtti. Güreş, silah-
lı kuvvetlerin şemasında da dü-
zenleme yapılacağını ve tümen-
lerin hemen hemen tamamıyla
kaldırılarak tugay seviyesinde
örgütlenmeye ağırhk verileceği-
ni ve çok az yerde tümen bulun-
durulacağını söyledi
Tarım saati
Çîftçîlere
TVüe
ANKARA (Cumhuriyet Bü-
rosu) — "Açıkögre»im fakülte-
si", "okul teievizyonu" uygu-
lamalarından sonra şimdi de
çiftcüer "TV aracüıgıyta" eği-
tilecek. Tanm, Orman ve Köyiş-
leri Bakanhğı, ve Maliye Bakan-
lığı'nın ortak projesi doğrultu-
sunda çiftçilere yönelik "tanm
saati" programı hazırlanıyor.
Gazi Üniversitesi Basın Yayın
Yüksekokulu tarafından hazır-
lanan "tanm saatf'nin çekim-
leri başladı.
"Verimliligin artUrümaa"
amacına yönelik olarak gelişti-
rilen projeye göre çiftçilere
"açtkögretim fakültesi" benzeri
bir ders programı uygulanacak.
Eğitim programına katılmak is-
teyen çiftçiler, Anadolu Üniver-
sitesi aracıhğıyla kayıtlanru yap-
tıracaklar. Tanm Bakanhğı ta-
rafından programa katılan çift-
çilere, dersleri izlemek üzere ki-
tap gönderilecek. Tanm dersleri
belli bir eğitim dönemi içinde
verilecek ve dönem sonunda
programı izleyen çiftçiler, sına-
va girecekler. Sınav sonunda
başanlı olan çiftçilere, "bitirme
belgesi" verilecek. Tanm Ba-
kanhğı bu belge ile gelen çiftçi-
lere, ucuz gübre, kredide önce-
lik gibi olanaklar tanıyacak.
Geçen yıl projeye alınan, an-
cak TRT'nin "agırdan alması"
nedeniyle bu yüa sarkan "tanm
saati" projesi için Maliye Ba-
kanhğı 3 milyar lira ödenek
ayırdı.
Haftada üç gün 30 dakika
olarak yayımlanacak olan "ta-
nm saati"nin 15 dakikası ders,
geri kalan bölümü ise izleyicinin
ilgisini sürekli kılmak amacıyla
magazin-aktualite konulan ola-
cak. Bu kuşakta her eğitim dö-
nemi belli bir konuya aynlacak.
PYogramda hayvancıhk, seracı-
lık gibi konular işlenecek. önü-
muzdeki dönemden itibaren ya-
yımlanacak olan ilk dönem der-
si "hayvancıhk" olacak. 45 bö-
lüm olarak ekrana gelecek prog-
ramda sığırcuık, koyunculuk ve
kümes hayvancıhğı konulan iş-
lenecek.
Muhalifyerel yönetimlerin imaryetkilerini kesen hükümetten bir darbe daha
Belediyelere yeni tırpanTURAN YILMAZ
ANKARA *- Hükümet, muhalif belediyele-
re son darbeyi, imar yetkilerini "tırpanlayarak"
vuruyor. Çanakkale'de üç, Yalova'da da altı kö-
ye ih'şkin imar yetkileri belediyelerden alınarak
vaülik ve bayındırhk müdürlüğüne verildi. Bu-
nun ardından, bu alanlarda kaçak yapılaşmanın
hızla arttığı bildirildi.
Hükümetin son uygulaması, özellikle Anka-
ra ve Istanbul'da belirli yerlerin "turizm alam"
ilan edilerek belediyelerin buralardaki imar yet-
kilerini ortadan kaldıran işleme benzer biı yön-
temle gerçekleştirildi. Bayındırhk ve Iskân Ba-
kanhğı'nın, İmar Yasası'nın 45. maddesine da-
yanarak yaptığı bu işlem, önce Yalova'da ger-
çekleştirildi. Yalova'run mücavir alaru içinde bu-
lunan Sultaniye, Gacık, Taşköprü, Denizçah, Kı-
lıç ve Kabakh köyleri, "bdediye Urafıodan iyi
denetlenemediği" gerekçesiyle Istanbul VaMliğı'-
nin denetimine verildi. Yalova Belediyesi, bu iş-
lemin iptali için tstanbul tdare Mahkemesi'nde
dava açtı. Belediyenin avukatı Ceyhan Mumcu
başvurusunda, mücavir alanlann belediyelerin
kontrol ve sorumluluğuna verihniş alanlar oldu-
ğunu belirterek Istanbul'a Uişkin pek çok soru-
nun üstesinden gelmede tıkanmaya ve kilitlen-
meye uğrayan vahliğin bu ytizden bu mücavir
alan hizmetine talip ohnadığını da anımsattı.
Başvuruda şöyle denildi:
"Anılan böJge Yalova Belediyesi'nin artan nü-
fusunun iskânı için gereklidir. Bu alana götürü-
len bütün yerel hizmetler Yalova Belediyesi'nce
yurütülmektedir. Bu köyler ile Yalova Belediyesi
ve beldesi arasmda sosyal-ekonomik bütüniük
vardır. Bu alanın tstanbul Valiligi Ue asayiş hiz-
metleri dışında hiçbir bagı yoktur. Bu alan Ya-
lova'nın artan nüfusunun doğal olarak geliştiği
hızla başlanmıştır. Vilayet bu inşaatlara hiçbir
denetleme yapmamıştır. Müvekkil belediye ise
buradaki bütün imar faaliyetlerini denetleme
gayreti içindedir" denildi.
Bu alanlann lüks nitelikteki yapılaşmanın ol-
duğu, sanayi kuruluşlannın bulunduğu bir böl-
ge oldugu da belirtilen başvuruda, "Bölgede bazı
sanayi kuruluşlannın Yalova Belediyesi'nin de-
netiminden rabatsız olmaya başladıklan ve Ya-
Yalova'nın mücavir alam içinde bulunan Sultaniye, Gacık, Taşköprü,
Denizçalı, Kıhç ve Kabakh köyleri "belediye tarafından iyi
denetlenemediği" gerekçesiyle tstanbul Valiliği'nin denetimine verildi.
Yalova Belediyesi bu işlemin iptali için İdare Mahkemesi'nde dava açtı.
ve yerleştigi, bu yiizden Yalova'nın artan nüfu-
sunun gereksinme duydugu ek bir alandır. Oy-
sa ki tstanbul belediye sınırlan ile bu alan ara-
smda doğal bir sınır vardır. Bu da Marmara De-
nizi'dir."
Bu işlemin ardından valiliğin bu alana hiç hiz-
met götürmediği, hemen hemen hiç denetimde
bulunmadığı, ancak kaçak yapılaşmanın hızlan-
dığı da belirtilen başvuruda, "Örneğin Taşköp-
rü Ue Kılıç Köyü'nün mücavir alandan çıkanl-
masından hemen sonra, kaçak inşaat yapımına
lova Belediyesi'nin 1984'fcenberi bu kumluşla-
nn yasal olmayan imar taleplerini reddettigi, bu
kuruluşlann yarattığı çevre sorunlanaa karşı ön-
lemler almaya başladıfı da bilinmektedir"
denildi.
"Hukuka açıkça aykın olan bu işlemin" ip-
tali istenen başvuruda, bu işleme dayanak oluş-
turan, Imar Yasası'nın 45. maddesinin son iki
cümlesinin de anayasaya aykın oldugu belirti-
lerek bunun da iptal istemiyle Anayasa Mahke-
mesi'ne götürülmesi isteminde bulunuldu.
Eski Çanakkale Belediye Başkanı tsmail Özay
da Çanakkale Belediyesi'ne bağlı Kepez, Kusköy
ve Güzelyah köylerine Uişkin imar yetkisinin be-
lediyeden ahnarak Baymdn-hk Müdürlüğü'ne ve-
rildiğini söyledi. Bu işlemin iptali için önümuz-
deki günlerde dava açılacağını da kaydeden
özay, bu köylerde özeUikle ANAP'hlann sahi-
bi oldugu 10 kadar kaçak inşaat için yıkım ka-
ran alındığını, bu kararlann Danıştay tarafın-
dan da onandığını bildirdi. Söz konusu işlemin
bu yıkım kararlannın hemen ardından ahnmış
ohnasma da dikkat çeken özay, Güzelyah muh-
tarhğının da bu işleme karşı olduğunu, bu ne-
denle imza kampanyası bile açtıklanm söyledi.
Bu işleme gerekçe olarak Kepez köyünün bele-
diye yapılacağuıın gösterildiğini, ancak henüz or-
tada ne böyle bir karar ne de köy halkuıın gö-
rüşünün almacağı bir referandumun yapıldığmı
kaydeden özay, diğer iki köy için ise böyle bir
durumun söz konusu bile ohnadığını belirtti.
İktidann bu uygulamasımn ilk örneği Gire-
sun'da yaşanmışü. Belediye Başkanı SHP'li olan
Bulancak'ın mücavir alam, Bakanlar Kurulu ka-
ran ile ANAP'lı Piraziz Belediyesi'ne verilmiş,
ancak bu işlem Trabzon İdare Mahkemesi'nce
iptal edilmişti. Piraziz'e verilen bu alan içinde
yörenin en önemli ekonomik faaliyeti olan fın-
dık işleme fabrikalan da bulunuyordu.
DUNYADA BUGUN
ALİSİRMEN
Yugoslav Tragedyası
Her şey gerçekten bir tragedyayı andırıyor. Yönetici katın-
da insanlar, kan ve ateş içinde yoğrulup Alman faşizmine kar-
şı v«rdikleri büyük savaştan sonra şimdiye değin yeryüzün-
de görülmemiş bir çözümü karşılıklı saygı ilkesine oturtarak
gerçekleştirmek için ellerinden geleni yapıyorlar. Ama yazgı
sonunda yine egemen olacak ve Ante Markoviç'in özlediği,
"Yugoslavya'nın Avrupalılaşması" gerçekleşmeyecek, yeri-
ne yazgının getirdiği Balkanlaşma oturacak gibi görünüyor.
Birçok kez gıttiğim Yugoslavya'da geçen yılın ekim ayın-
da federal başbakan, ekonomiden sorumlu federal devlet
başkanı ve federal hükümet adalet bakanı ile enformasyon
bakanları ile de görüşmek olanağı buldum.
Ülkeyi yakından tanıyan Avrupalı gazeteciler gibi ben de
yetenekli ve dinamik yöneticilerine karşın bu ülkede bir yıla
kalmadan, ayrılık rüzgârlarının fırtınaya dönüşecegi yargısı-
na vardım.
Yugoslavya'yı oluşturan cumhuriyetlerin ve Ö2erk bölge-
lerin hemen hepsi federal hükümetten ayrılmak istiyor, ülke-
nin dört bir yanında şovenizm rüzgârları esiyordu.
Oysa Yugoslav sistemi, etnik mozayiği bir arada yaşatmak
için gerçekten şimdiye dek görülmemiş bir sistemi uygula-
maya koyulmuş ve ekonomik gelişmeye koşul olarak siste-
mini yaşama geçirmeye başlamıştır. Herhangi bir etnik gru-
bu çoğunluk içinde eritmekten çok, her birinin kültürel zen-
ginliklerini ve geleneklerini koruyarak uyum içinde, birbirte-
rine saygı çerçevesinde yaşatmaya yönelikti sistem.
Ne var ki Sovyet modeline oranla biraz daha az merkezci
olan özyönetimci sistem yine de hantal parti bürokrasisini
kıramamış, hoşnutsuzlukların artmasına neden olmuş, öte
yandan başlarda ideal gibi görünen (oysa hiçbir sistem ide-
al degildir) özyönetım modelı, yatırımların artmasını sağla-
yamamış, ülkenin dış politik bağlantılan ile bütünleşen eko-
nomik sistem sonucunda, ne sosyalist ne de pazar ekono
misi olan garip bir model ortaya çıkmıştı.
Bu durum, Doğu Avrupa ülkelerine oranla daha ileride ol-
masına karşın pazarın yine de dış güçlerle rekabet edemez
olmasına, öte yandan da dış ticaretin verimsizleşmesıne ne-
den olmuştu.
Yugoslavya'nın yaratıcısı ve yüzyılımızın en büyük devlet
adamlanndan biri olan Jozip Boris Tito, sistemdeki aksak-
lıklara tanı koymuş, ama ileri yaşı dolayısıyla hantal meka-
nizmayı harekete geçirecek politikayı oluşturamamıştı.
Bu yüzdendir ki Yugoslavya'da sistem, ekonomik olarak
bozulmaya doğru yönelirken etnik gruplar mozayiğinde gö-
rünürdeki uyumu da Tito'nun ölümünden sonra bozulmaya
başlamıştı.
Gelişmelenn en ilginç yanı ise ekonomik ve sosyal neden-
lere dayalı olan bunalımın, şoven bir görünüme çabucak bü-
rünmesi olmuştur.
Bu gelişmede, Yugoslavya'nın çoğulcu olmayan yapısının
etkisi oldugu yadsınamaz Gerçekten de tek parti yönetimi
içinde kişiler ya da gruplar çoğulculuğu etnik yapılarda ara-
maktaydılar. Gerçi Yugoslavya'da bir tek komünist partisi var-
dı. Ama gerçekte ne kadar cumhuriyet ve özerk bölge var
ise o kadar çok komünist partisi oldugu söyienebilirdi. Hatta
belli başlı yayın kuruluşları bile etnik kökenleri ayrı gruplar
arasında bölüşülrnüştü.
Belki de çoğulcu bir siyasal yapı, bu sorunların aşılmasını
daha da kolaylaştırabilirdi. Bu yönde bir uygulama için ha-
rekete geçildiğinde ise kemikleşmiş sorunlar ve tutumlar kar-
şısında geç kalı.tmıştı.
Yine de bu yapısal bozukluk, şovenizmin böylesine şah-
lanışını açıklamakta yetersiz kalmaktaydı. 20. yüzyılın dördün-
cü çeyreğinde gelişmiş sanayi ülkelerinde bile patlak veren
şovenist akımların (örneğin Fransa'daki Korsika bağımsızlık
hareketi) vartığı insanlığın teknolojik ileriemesine bakıldığında
gerçekten hazin bir görünüm oluşturuyordu.
Yugoslavya'da şovenizm, bir bulaşıcı hastalık gibi yayılı-
yor. Bir grubun şahlanan şovenizmi, kaçınılmaz olarak öbür
grubu da kendi içinde, kendi küçük kişiliğini aramaya itiyor.
Nitekim, Kosova'da patlak veren olaylar, öte yandan en ge-
lişmiş cumhuriyet olan Slovenya'nın, en geri bölgelerin işçi-
lerini ve doğal kaynaklarını kullanmakla sağladıkları avan-
tajlan görmezden gelerek, ekonomik çıkarlarını Yugoslavya
1
dan bağımsızlıkla daha iyi koruyacaklarmı sanma yanlışına
düşmeleri, Tito'nun ülkesinde milliyetçilik hareketlerinin hızla
yayılmasına yol açtı.
En tehlikeli gelişme ise çoğunluğu oluşturan Sırpların, Mi-
loseviç ile birlikte, vahşi şovenizm yanşmasında öncülüğü
kapması oldu.
Olayların vardtğı bu noktada, Yugoslavya'nın Balkanlaşma-
sını engellemek bir mucizeye bağlı kalmış gibi görünüyor.
Yazgının tannsı bir kez daha insan istemine egemen olmuş
ve tragedyanın dokusu örülmüştür.
Yugoslavya olayından çıkarılacak üç önemli ders var. Bun-
lardan birincisi, bir şovenist hareketin şahlanmasının otomatik
olarak kendi karşıtı başka bir şovenist hareketi canlandıra-
cağıdır. İkinci ders ise etnik sorunların yalnızca siyasal yön-
temlerte, anayasal veya yasal, hatta kültürel bağımsızlıkla çö-
zülemeyeceği, kesinlikle ekonomik gelişmeyle koşut birge-
lişmenin sağlanmasının zorunlu olduğudur. Uçüncü ders ise
insanların sorunlarını etnik çözümlerde aramamaları için ço-
ğulcu sistemin şart olduğudur.
Türkiye'nin, Yugoslavya'daki gelişmeleri dikkatle izlemesi
ve gereken dersleri çıkarması zorunludur.
KlSA KISA
• MİT eski daire başkanlanndan Mehmet Eymür'ün oğlu
Alp Eymür, Şahin Hasırcıoğlu adlı arkadaşını "kazayla
vurarak öldürdüğü"savıyla yargılandığı^davada, "tedbirsizlik
ve dikkatsizlik sonucu.adam öldürmek" suçundan 2 yıl hapis
cezasına çarptınldı. Ancak bu ceza, 1 milyon 78 bin 333 lira
para cezasına çevrildi. Mahkeme heyeti, sanığın sabıkasız ve
öğrenci olması gibi gerekçelerle bu cezayı da erteledi.
• Yasadışı sol bir örgüte üye oldugu bildirilen 6'sı öğrenci 7
kişi yakalandı. Ankara Emniyet MüdUrlüğü'nden yapılan
açıklamaya göre yakalanan kişiler, 3 ocak işçi eylemini
desteklemek için bildiri dağıtmak, esnafı dolaşarak kepenk
kapatmalan için propaganda yapmak ve üyesi olduklan
örgüte ait bildirileri dağıtmakla suçlanıyorlar.
• Dicle
Üniversitesi
Tıp Fakültesi
Plastik ve
Rekonstrüktif
Cerrahisi'nde
ilk kez bir
hastaya canlı
doku
nakledildi.
öğretim
görevlisi Dr.
Erdal Tuğsel
tarafından
gerçekleştirilen
nakil, Doğu ve
Güneydoğu
Bölgesi'nde
"ilk" obna
özelliği
taşıyor.
Geçirdiği
trafik kazası
sonucu
yüzünde geniş
doku kaybı
meydana gelen
19 yaşıadaki ~
Cahit
Turgut'a, kolundan alınan parçanın damarları.boyun
damarlarına dikildi.
• Devlet Bakanı Cemil Çiçek'in kişilik haklanna hakaret
edildiği gerekçesiyle Genel Maden-lş Sendikası Genel Başkanı
Şemsi Denizer ve Sabah gazetesi aleyhine açtığı 50 milyon
liralık tazminat davasına Ankara 5. Asliye Hukuk
Mahkemesi'nde başlandı.