Katalog

17 ŞUBAT 1991 DIŞ HABERLER CUMHURİYET/11 Kandemir kuşkulu • VVASHLNGTON (Cumhuriyet) — Türkiye'nin ABD Büyükelçisi Nüzhet Kandemir, Amerika'nın en önde gelen haber programlanndan birisinde yaptığı konuşmada, Irak'ın son girişiminin banşçı bir çözüme yol açacağından kuşkulu olduğunu vurguladı. Kandemir, PBS kanalının ana haber programında Amerika'da bulunan dört büyükelçiyle birlikte Irak'ın son girişimini değerlendirdi. Kandemir, "Kabul edilemez nitelikte birçok koşul var. O yüzden coşkuya kapılmak için neden göremiyorum" dedi. Kandemir, "Gösterilen çabalann BM Güvenlik Konseyi'nin almış olduğu kararlarla uyum arz etmemesi haiinde olumlu bir sonuç elde edüebileceği kanısında değilim" diye konuştu. Kandemir, aynca bölgenin çözüm bekleyen birçok sorunu olduğunu, ancak bunlann Irak'ın Kuveyt'ten çekilmesine irtibatlanmaması gerektiğini bildirdi. Kandemir, Sovyetler Birliği'nin bu olguyu göz önüne almasım önerdi. Çinlibakanın ziyareti • ANKARA (AA) — Çin Halk Cumhuriyeti Dışişleri Bakan Yardımcısı ve Çin hükümetinin özel temsilcisi Yang Fuşang, Dışişleri Bakanlığı Müsteşan Tugay Özçeri'yi ziyaret etti. Yang, görüşmeden önce Türkiye'yi ziyaretinin çalışma amaçlı olduğunu kaydederek bu tür ziyaretlerin geniş kapsamlı görüş alışverişine olanak vermediğini belirtti. Atina-Sofya igbirligi • ATİNA (Cumhuriyet) — Bulgaristan Başbakanı Dimitar Popov'un Yunanistan'a yaptığı iki günlük resmi ziyaret sırasında, iki ülke arasında ekonomik, ticari, kültürel ve askeri ilişkilerin geliştirilmesini öngören iki anlaşma imzalandı. tki ülke başbakanlannın önceki gün düzenledikleri ortak basın toplantisında, iki ülkertin askeri işbirliğinin tiçüncü ülkelere yönelik olmadığı' vurgulandı. Basın toplantısında, Bulgaristan Başbakanı Popov'un ve Yunanistan Başbakanı Mitsotakis'in "Topraklanmızda yalıuzca Müslüman azınlıklar vardır" şeklinde konuşmaları ve Türk azınlıktan söz etmemeleri dikkat çekti. Nahcivan'da çanşmalar • MOSKOVA (AA) — Azerbaycan'a bağlı Nahcivan özerk Cumhuriyeti'nin Ermenistan ile olan sının boyunda, silahlı Enneni militanlarla Sovyet birlikleri arasında şiddetli çarpışmalar meydana geldiği bildirildi. Bağımsız Interfaks ajansı, Ermeni militanlann önceki gün tçişleri Bakanlığı birlikleriyle yerel polisin karargâh ve karakollarına saldırılar düzenlediklerini duyurdu. Güney Afrika'da yeni adınılar • JOHANNESBURG (AP) — Güney Afrika'da hükümet ve Afrika Ulusal Kongresi, hükümetin siyasal tutukluları serbest bırakması ve sürgündeki siyasilerin ülkeye geri dönmelerine izin verilmesi konusunda anlaştılar. Afrika Ulusal Kongresi, hükümetle yapacağı ve beyaz azınlığın hakimiyetine son verecek olan anayasa görüşmelerinden önce siyasal tutukluların serbest btrakılmasını ve sürgündeki siyasilerin ülkeye geri dönmelerini zorunlu gördüğünü bildirmişti. Filipinler'deki ABD üsleri • MANİLA (AFP) — Filipinli ve Amerikalı yetkililerin Filipinlerdeki ABD üslerinin geleceği konusunda sürdürdükleri görüşmelerde bir anlaşma sağlanamadığı bildirildi. Taraflar arada önemli görüş ayrılıklarmın bulunduğunu açıkladılar. Filipinli sözcü, hükümetinin, ABD'den yedi yıllık kiralama için yılda 825 milyon dolar talep ettiğini, ABD'nin ise ancak 400 milyon dolar vermeyi teklif ettiğini söyledi. Karasa\ aşııuııelikıdağmdaBağdat dün yeniden bombalandı. Irak, iki Amerikan A-10 uçağıru düşürdü. Bombardımanlarda şimdiye kadar 1400 Irak tankının imha edildiği ileri sürüldü. Dış Haberier Serria — Irak'ın önceki gün Kuveyt'ten şartlı olarak çekilebileceğini açık- lamasmdan kısa süre sonra mttttefik hava kuvvetleri Bağdat'ı yeniden bombalamaya başlarken on binlerce müttefik askerinin Ku- veyt sının yakınlannda mevzilendikleri bil- dirildi. Gozlemciler bu gelişmeleri, kara sal- dınsının çok yaklastığı şeklinde değerlendi- riyorlar. Ingiİtere'de askeri kaynaklar, Irak'- ın bombardunanlar sırasında tank ve topla- rının ^t40'uıı kaybetmiş olabilecegini belirt- tileT. Irak'ın, Amerikan uçaklarmın dün Cumhuriyet Muhafızlan'nı bombaladıklan sırada 2 tane A-10 (tank katili) uçağı düşür- düğü açıklandı. Müttefik uçaklannın dün 45 dakika sureyle Bağdat'ın dış semtlerindeki hedeflere saldır- dıklan bildirildi. Irakh yetkililer, kentte hangi noktalann he- def aiındığını acıklamazken Iran resmi haber ajansı IRNA, Irak'ın bebek sütü, müttefık- lerin de biyolojik silah fabrikası olarak nite- ledikleri tesisin yeniden bombalandığını du- yurdu. IRNA, Irakh yetkililere dayanarak tesisteki aygıtlann yüzde 98'inin kullamlmaz duruma geküğini kaydetti. Reuters'in haberine göre aduu vermek is- temeyen bir Irakh yetkili ise "Çözüm yoio önerdigimiz halde ABD hâlâ bize nedea sal- dınyor?" diye konuştu. Irak'ın dün yayımladığı askeri bildiride, müttefiklerin Irak'taki sivil hedeflere karşı son 24 saatte 95 hava saldırısı düzenledikle- ri öne sürüldü. Suudi Arabistan'daki Fransız uçaklannın, dün sabah Irak ve Kuveyt'e iki kez hava sal- dırısı düzenledikleri bildirildi. Paris'te açıklama yapan askeri yetkili, akınlara katüan Jaguar uçaklannın kayıp vermeden üslerine döndüklerini kaydetti. Yetkili, uçaklann, Irak ve Kuveyt'teki top- çu bataryalannı vurduklannı belirtti. tran haber ajansi İRNA da önceki gece, Irak'ın güneydoğu kenüerinin müttefik uçak- larınca bombalandığını duyurdu. İRNA'ya göre Mandali, Zirbatiye, EI Şar- Id, El Garbi ve H Kut kentleri gece boyunca bombalandı. Ajans, patlama seslerinin tran 1 ın llam kentinden duyulduğunu belirtti. Riyad'daki Amerikan komutanlığından ya- pılan açıklamada, dün ABD ucaklanmn Cumhuriyet Muhafızlan'na düzenledikleri saldın sırasında 2 tane A-10 (tank katili) uça- guun yerden açıian ateşle dUşürüldüğü bildi- rildi. Amerikalı askeri sözcü, ayrıca bir F-16 savaş jetinin de görevden dönüşte, havaala- nma inerken motorda çıkan anza yüzünden yere düşerek parçalandığını acıkladı. Körfez savaşı başlayah beri Irak tarafından düşürülenler dışında 23 Amerikan uçağı da kaza sonucunda düştü. Pentagon'un açıklaması ABD Savunma BakanhğYnın (Pentagon) üst düzeydeki yetkilileri, müttefik uçaklan- nın savaşrn başlamasından bu yana Kuveyt 1 te mevzilenmiş Irak tanklannın üçte birini imha etıiklerini ve Irak'ın askeri durumunun "fcritik" olduğunu öne sürdüler. Pentagon Sözcüsü Pete \VUliams, "Çöl FırnnasT harekâtının başlamasından bu yana yaklaşık 1400 Irak tankını tahrip ettiklerini ya da kullamlamaz duruma getirdiklerini söy- ledi. Bir hafta önce bu sayı 750 olarak veril- mişti. Sözcü, müttefiklerin 800*den fazla zırh- lı aracı ve 1200 topu da tahrip ettiğini belirt- ti. Wüliams, aynca Irak'ın savaştan önce 4280 tankı, 2870 zırhlı aracı ve 3110 topu olduğu- nu kaydetti. ABD'li General Thomas Kelly ise kişisel tahminine göre imha edilen tanklann yanı sı- ra Irak tanklanmn %10'unun bakımsızhk ve iyi temizlenmeme yüzünden kullamlamaz du- rumda olduklannı sandığını söyledi. General Kelly, müttefik güçlerin cephane, yiyecek ve su ikmali bakımından gayet iyi du- rumda olduklanm, ikmal kapasitelerinin ^»90*ı bombardunanlardan ötürü felç olmuş, Irakhlann ise "çok kötü dannBda" oldukla- nnı ileri sürdü. 'Kara savaşına haanz* Irak, müttefiklerin hava saldınlarımn as- keri gücünü ve kara savaşı yeteneğiru yok ede- mediğmi öne sürdü. Bağdat Radyosu, "Möt- tefüderin hâlâ iyi durumda olan ve giderek büvöyen, ABD askerlerini karşüayacak ve durduracak yeteneğe sahip Irak askeri gücii- ninyok etmeyi basaramadığını" kaydetti. Radyo, bir milyon Irak askeriyle girişılecek bir kara savaşımn, müttefiklerin hava saldı- nlanndan tamamen farklı bir sonuç verec- ğini iddia etti. Radyo, "Irakblar, kara savaşı için gerekli hazıriıklan yapnuşür ve halltımıra karşı işlenen suçlann intikamını almaya karariıdır" ifadesini kullandı. Irak, dün gece TSİ 20.15'te İsrail'e füze saldınsı düzenledi. Israil Ordu Sözcüsü Ge- neral Nahman Şai, Irak'ın fırlattığı iki Scud füzesinin konvansiyonel başlıkh olduğunu acıkladı, ancak füzelerin düştüğü yer konu- sunda bilgi vermedi. Scudlann Patriotlar ta- rafından vurulup vurulmadığını da belirtmeyen sözcu, saldın sonucu ölen ya da yaralanan olmadığını söyledi. ASKER VE KÖPEK — Körfez'de tarihin en büyük kara savaslanndan birinin çok yakında başlayacağı bildiriliyor. tki tarafta toplara bir milyondan fazla as- ker siniıieri gerilmiş dunımda kanh savaşı bekliyor. Bu gergin ortamda bir Ame- rikalı asker, çölde bulup 'evlat edindiği' köpeği 'Bojo'yu yanından ayuınıyor. Yoğun çalışmalar sırasında bir kenarda uslu uslu bekleyen 6 aylık Bojo, dinlen- me fırsatı bulduğunda hemen 'babasının' yanına koşuyor. (Fotoğraf: AFP) SADDAMHÜSEYÎNKUVEYT İÇİNNELER DEMİSTİ? Irak liderinden ilk kez çekilme sözüPARİS (AA) — Irak Devlet Başkanı Saddam Hüseyin, Kuveyt'in işgal edildiği 2 Ağustos 1990'dan bu yana çeşitli tarih- lerde Kuveyt ile ilgili açıklamalar yapmıştı. Bu açıklamalardan bazı alıntılar şöyle: • 7 ağustos: Zenginlikleri bir azınlığın eli- ne (Kuveyt) bırakan, çoğunluğu da (Irak) zenginlikten yoksun bırakan bu sömürge- ci paylaşuna son verdik. (Irak televizyonun- da okunan konuşmasından.) • 12 ağustos: Saddam Hüseyin, lsrail kuvvetlerinin Filistin, Suriye ve Lübnan'- dan, Suriye kuvvetlerinin Lübnan'dan, îran ve Irak'ın karşılıkh olarak ve aynı anda bir- birlerinin topraklarından geri çekilmeleri- ni ve Irak ile Kuveyt arasında yeni düzen- lemeler yapılmasını önerdi. (Bağdat radyo- sunda okunan konuşmasından.> • 16 ağustos: Biz kendi toprağjmızdayız. Kuveyt ve Kuveytliler binlerce yıldan beri Iraklıdır. (George Bush'a mektu- bundan.) • 19 ağustos: Kuveyt sorunu, Cezayir ve Fas arasında Batı Sahra konusunda oldu- ğu gibi kesinlikle Arap çerçevesinde ele alın- malıdır. (Televizyon konuşmasından.) • 23 ağustos: Yurdun bu parçası (Kuveyt) aynlmıştı (...)Şimdi anavatana döndü. (In- giliz rehinelerle görüşmesinden.) • 25 ağustos: Kuveyt'i, Ingiliz istihbarat servisleri, Irak'ın denize açılmasını önlemek amacıyla yaratmıştır. (Bağdat'taki basın toplantısından.) • 30 eyliil: Bağdat'ın uzlaşmayacağı ko- nulardan biri de 2 ağustostan önceki duru- ma dönülmesidir. (Mevlüt kandili konuş- masından.) • 15 kasım: Görüşme yapılmadan Ku- veyt'ten çekilmemizi istemek, diyalog öne- risi değil, teslim olmamm içeren ön şart koymaktır. Önşartlan reddediyoruz (ABC Teîevizyonuna demecinden.) • 6 aralık: Kuveyt, Irak ordusunun sa- vunmaya hazır olduğu bir ilimizdir. (Irak parlamentosuna mesajından.) • 19 aralık: Filistin sorununun kesin çö- zümünden sonra biz de 19. ilimiz Kuveyt konusunda taviz verebüiriz. (32. Gün prog- ramına yaptığı açıklamadan.) • 6 Ocak 1991: Gövdeye bağlı bir dal gi- bi Irak'a geri dönen Kuveyt, Irak siyasi ya- pısında kalacak bir gerçektir. (Radyo- televizyon konuşmasından.) • 13 ocak: Irak'ın 19. ih, büyük savaşın alaru olacaktır (...) Bu savaş, Arap ulusu, Filistin, Lübnan, Golan adına kâiirlere kar- şı yapılacaktır. (Bağdat radyosunda yayın- lanan mesajından.) • 28 ocak: Kuveyt'teki askerlerimize sal- dıranlar yenileceklerdir. (CNN'e deme- cinden.) Incelemelenle bulunacaklar 5 Türk subay Körfez'de SEMİH tDİZ KAHtRE — Kara ve Hava Kuvvetleri Harekât Daire baş- kanlan ile üç subay, Suudi Ara- bistan'daki çokuluslu gücün merkezi komutanlık karargâ- hında incelemelerde bulunmak üzere dün Suudi Arabistan'ın başkenti Riyad'a geldi. 5 Türk subayın, Körfez savaşımn yarat- tığı askeri ortamın "deneyimle- rinden yararlanmak" amacıyla Suudi Arabistan'a geldikleri bil- dirildi. Suudi Arabistan'daki bir Türk yetkili, daha önce alınan karar uyannca 5 Türk subayın Riyad'a geldiklerini ifade etti. Yetkili, heyetin, tkinci Dünya Savaşı'ndan bu yana ilk kez bu düzeyde bir çokuluslu gücun oluşturulmasıru değerlendirece- ğini kaydederek "Böylece önemli bir fırsattan y^rarianıl- mış oiacak" dedi. Kara ve Ha- va Kuvvetleri Harekât Daire başjcanlan ile üç subaydan olu- şan Türk heyetinin, geçen haf- ta Ankara'da Türk ve ABD'li yetkililerin yaptıklan görüşme sonrasında Körfez bölgesine git- melerinin kararlaştırıldığı öğ- renildi. Savaşın ilk haftasında Cum- hurbaşkanı Turgut Özal, Türk generallerin Suudi Arabistan'a giderek, müttefik kuvvetler ka- rargâhında incelemelerde bu- lunmasmı-önermiş ve böylelik- le önemli bir deneyim kazanıla- cağını savunmuştu. Türk genel- kurmayının ise özal'ın önerisi- ne "soğuk" baktığı kaydedil- miş, "savaşın daha ileri bir asamasıada" küçük rütbeli su- baylardan oluşacak bir heyetin YUNANISTAN bölgeye gidebileceği askeri çev- relerce ifade edimıişti. Heyetin özellikle "sevk, idare ve planlama" könulannda incele- melerde bulunacağı ve yüzbaşı, binbaşı veya yarbay düzeyinde oluşturulacağı da belirtilmişti. Alptemoçin'in temaslan öte yandan Dışişleri Bakanı Kurtcebe Alptemoçin, dün Cid- de'den Riyad'a geçerek temas- larmı sürdürdü. Suudi Dışişleri Bakanı'nın, Kahire'de cuma gü- nü 8 Arap Ulkesi dışişleri bakan- lannın bir araya gelmesiyle baş- layan ve beklenmedik bir şekil- de düne kadar uzayan toplantı yüzünden ülkesine dönememe- si nedeniyle dün yapıünası bek- lenen Alptemocin-Faysal görüş- meleri yapılamadı. Programın bu şekilde aksa- ması üzerine Dışişleri Bakanı Alptemoçin başkanüğında bu- gün için öngörülen ve Türkiye'- nin bölgedekk büyükelçilerinin katılımıyla gerçekleştirilecek toplantı bir gün öne almdı. Su- udi Arabistan, Mısır, Suriye, Lübnan, Ürdün, Katar, Birteşik Arap Emirlikleri, Abudabi, Umman, Kuveyt ve Irak büyü- kelçilerinin katıldıklan toplan- tı dün öğleden sonra başladı ve yaklaşık 4 saat sürdü. Yetkili kaynaklar görüşmede ağırhklı olarak Körfez bunalımı üzerin- de durulduğunu bildirdiler. Bü- yükelçilerin bu çerçevede, görev yaptıklan ülkelerin Körfez kri- zindeki konumu hakkında bil- gi verdikleri aynca görev bölge- lerine ilişkin "idari" sorunlan dile getirdikleri kaydedildi. Kıbrıs konusunda hareketlenme Körfez krizinin başlangıcından bu yana Kuveyt'le Kıbrıs arasında benzerlik kurmaya çalışan Atina, şimdi bu konuda AT'nin takınacağı tutumu heyecanla bekliyor. Yunan hükümetinin en büyük kaygısı ise AT'nin Türkiye için ayırdığı 4. mali protokolü "veto" hakkının elinden alınması olasılığı belirdi. STELYO BERBERAKİS ATİNA — Yunanistan baş- kenti Atina'da Kıbrıs sorunun- daki son gelişmelerle ilgili çok hareketli dönem başladı. Körfez krizinin başlamasından bu yana dünya kamuoyuna Kuveyt ile Kıbrıs'm, benzer olduğunu ka- nıtlamaya çahşan Atina, şimdi bu konuda Avrupa Topluluğu'- nun (AT) takınacağı tutumu he- yecanla bekliyor. Atina'nm en büyük kaygısını ise bugüne ka- dar AT'nin Türkiye için ayırdı- ğı 4. mali protokolü için kullan- dığı "veto" hakkımn elinden alınması oluşturuyor. Yunanis- tan, bu veto hakkını, Kıbrıs so- rununa bağlantıh olarak Tür- kiye'ye karşı kullandığı en "et- kili silah" olarak görüyor. Kıbns sorunu, kuşkusuz önü- muzdeki haftalar içinde AT'nin gündemine getirilecek ve Türkiye-Yunanistan-AT ve Kıb- ns arasında bir dizi yeni faali- yetler kaydedilecek. ilk aşama- da önümüzdeki hafta içinde toplanacak olan AT dışişleri ba- kanları, Lüksemburg Dışişleri Bakanı Jacques Poos'un Kıbns ile ilgili önerilerini dinleyecek... Ancak Atina'nın en büyük kay- gısı, aynı hafta içinde Madrid'- te bir araya gelecek olan Avru- pa Konseyi'nde odaklanıyor... Madrid görüşmeleri çerçevesin- de Türk ve Yunan dışişleri ba- kanları, Kurtcebe Alptemoçin ile Yunan Dışişleri Bakanı An- donis Samaras da birbirlerini, Tiran'dan sonra ikinci kez gör- me ve görüşme fırsatını elde edecekler. Bu görüşmelerinde ise Turk-Yunan ilişkilerinden başka Kıbns sorununu da bu kez yeni verilerle (AT öncülük- leri) derinlemesine ele almaları bekleniyor. İkili baskı Atina hükümeti, bir yandan içeride, muhalefet partilerinin baskısı altında bulunurken diğer yandan Türkiye ile en azından şu aşamada Körfez savaşı nede- n:yle "iyi ilişkiler" isteyen AT'- nin ülkelerinden 4. mali proto- kole koyduğu vetosundan vaz- geçmesi için yapılan "tavsiyelere" hedef oluyor... Bu dunımda Yunanistan'ın 4. mali protokolü serbest bıraktı- racak bir tutum izlemesi duru- munda, söz konusu baskılann bu kez Türkiye'ye yönelebilece- ği, ancak bunun aynı şekilde "sonuçsuz kaJabileceğinden" de endişe duyuyor. Bugüne kadar bunun tam aksi bir siyaset izle- yen Atina, 4. mali protokol için koyduğu vetosundan ancak ve ancak Türkiye'nin Kıbns soru- nu ile ilgili tutumunu değiştir- mesinden sonra vazgeçebileceği- ni söylüyordu... Atina'nın bu- günkü resmi tutumu da aym. Bu konudaki tek değişiklik, AT'nin Kıbns için gösterdiği "ilgi"den sonra, Yunanistan'- ın bu tutumunu değiştirebilece- ğini gösteren bazı "sinyaller" vermiş olması oldu. Bu çerçevede Güneş Taner'» in AT ülkelerini ziyareti nede- niyle Atina, Türkiye'nin özellik- le Kıbns konusunda AT ülkele- rini "ikna etmeye çalışraast" konusunda "başanlı" olmasın- dan tedirgin.