Katalog

CUMHURÎYET/12 EKONOMİ 13 ŞUBAT 1991 DÖVİZ KURLARI Dövizm CinsJ 1 ABOOolan 1 B.AIman Marta 1 Avusturya Şiinı 1 BelçiKa Frangı 1 Fransız Frangı 1 Holanda Ftonnı 1 Isveç Kronu 1 İsvipre Frangı 100 Ittfyan UreD 1 JaponYeni 1 Stefiin 1 S.Arabctan Fayaü BOBSA«* K M M M I M M J I I M I Doviz Alış 3075.84 2113.26 300.70 102.68 620.38 1875.74 562.51 2467.57 281.09 23.99 6120 91 82014 ibat MkK Dövız Satıs 3082.00 211749 30130 102.89 62162 1879.50 563.64 2472.52 281.65 24.04 6133.18 821.78 Etektf Alış 3072.76 211115 300 40 100 94 619.76 1873.86 556.88 2465.10 276.31 23.75 6114.79 799.64 EfeKtlf Satış< 309125 2123 84 302 20 103 20 623.48 188514 565.33 2479.94 282.49 24.11 6151.58 824.25 M54.7M (41446 4MS.M Mal Mritks: 44MJ4 tm 13 ŞUBAT jmuzım 1991 J 1.4554 AtmanMart) $ 4.9580 Fr Frangı $ 1 6397 Hol.Florinı $ 1 2465 isv.Frangı $ 1094.26 hal üreti $ 128 20 Japon Yeni $ 3 7503 SArab F&yah f 19900$ 7M •1 H M S : SON.CS (Ûnceki) Stesik endeks: 4933.65 Maü endeks 4512 61 Sınaı endeks. 5191 94 (önceki) Biksşik endeks: 4806.12 Mali endeks. 4385 24 Sınaı endeks: 5067 56 A M Taksü (BU) AMnfc M0mm> Ma(BU) MfUHoUiıg MB OMMN0 Ma CMriUi Çfcımto ÇtşmHmtm Çtmı Ç. EKfct* OmHoking Do»gn EJ^Yttnm u*bnı ErdyM Bbnolfc Erafli O.Ç. Ftrtt JUfcıyJnymn Fkmbır* !•!•? GDOĞ-YMT İ H M t fcjri Mtov Nfc. H M V Mnohfc HcMa; Inttm ÜMVMN tocaiı Kramn K M M I MoMp KapıBftMk KDCHoMıg Konyt Çfcnmk) Korda KonımTar. Köytıs Kûühyt Porstfcn MaMnı Takmı Manfin ÇimenjD Ihrat MmriıM. tW MnMfl Iton. SatfnJ MriB mm •MHoHng NKTurtun MaiMM OkıMsa Ottan Pvm pçfi PHJHU M U M rmıW PMrEMp** tavli PnvUı Pkm M * M Ratak M M ı VafMtfft SmnlHoUing Saduysan SDas Söksa TihSllı T«fcO5 Taaaı Topr*KtH TnkyıCm T.Smm •<m& »• T.SniKJwk. T.D. IMUnı TunaT«te8 TOrkHmVolan T Toborg T&tfint** **!«•*VHM Yam Y»ıK. Brt. YCm Ckrafcse- ans lapan. S400 T M İ 5900 26000 39500 !••• 2B5OO t M İ 14500 25000 6400 6300 160000 nm i 1 1 aooc 1*250 T3M 12500 1750 mm27500 7Mİ 5000 HMİ MM 1400 1 M 10200 9500 6800 6900 MM 5100 MM MM 7700 2ZM 6000 mU M 3750 5800 MM 0750 3000 3250 İ4000 »000 3500 5400 9500 2800 6750 4000 120000 1 9 71 1 < 4350 1 H İ MM 8600 MH 1500 1 M İ 1800 9400 1 H İ 3550 3000 am 7000 » M MM İ M I U M 5500 6000 MM 6300 Z2M 10000 ytOOO 3750 5300 52O0 am 6700 4500 MM MH B M 7500 7100 osoo ••mzm 3960 3250 3650 3200 3100 4200 MM 8800 2850 6900 4750 Bugûnfcü mdiş* 6200 TMİ 5600 24500 36500 fVM 27000 tm 9M8mm} 13750 23000 5700 6200 MM 7200 14000 7Mİ 4JM 12000 1650 14*M 27000 17SM 4900 44Mİ 1MM 1350 7M» 10000 9100 6M0 6600 OM 4900 MM 17M 147M 7600 22M Bugûnkû «lyûls* 650C B M 5900 25500 38500 MM 26500 M M 15000 25000 6000 6300 m 8100 14750 TMİ 41M 12750 1750 1I7M 28000 1MM 5000 ItTM 1500 1Mİ TMİ 10250 9600 6800 7000 MM 5200 MM 1Mİ 15ZM 7800 m15500 16750 111MI 111M mı an13000 13500 5500 1«M 10750 18500 22500 27000 42OO0 5100 9400 2600 15250 13750 110000 4000 t M İ 132M 8200 MM 1350 17M 1700 9200 11M 3200 12500 M 6500 1 M 5TM M i 1İM 5400 5900 MM 5700 tMİ 38500 53000 13250 5300 5000 S3M 6400 4Mİ tiMM 1MM 7500 6900 2OOO0 3850 12750 3600 3000 38O0 23M S400 2750 6700 4700 5900 1SIM 11000 19500 2*509 28500 43500 5400 9700 2800 17500 14250 120000 4200 1 M İ 1I7M 8900 11M 1450 1 M İ 1850 9300 «S» 3500 13000 BtjflOnnj üpamş 6300 MM 5800 2*500 37000 fMM 275O0 tMİ «nnC9VOT 14000 23500 580C 6300 H M 7200 14000 7MI 4Nİ 12250 1700 1S7M 27500 1MM 4900 1400 1Mİ T M 10000 9200 6800 6800 MM 4900 MM T7M 1 K M 76O0 t M İ 15750 1 1 » t M İ 13250 5500 117M 10750 18500 22500 27000 42000 5100 9600 2700 15250 13750 110000 4200 İ M I 13750 8500 11M 1*50 1 M t 1800 9300 1MI 3400 12750 X M | M M 7000! 6600 m rtM ms 1TM 5500 6200 T1M 6300 tMİ 42500 56000 14000 5500 5200 MM 6800 4MI HHH 1I7Sİ 7500 7*00 22000 24MI 3950 13250 3600 3150 4000 23M 8700 2950 7300 5200 22M MM 17M 5400 6000 71M 5900 tm 39500 54000 13750 5300 5200 Kmm% tn SM6400 4Mİ SMM İ1MM 1UM 7500 7000 21000 3850 13000 3600 3150 4000 am 8*00 2850 6800 4700 Işlem mıklan 34300 m*282350 5650 133000 334365 nw IMMIKN 216350 95900 99600 8800 a a « 32900 447490 4 M 4 M M 166870 65900 M1İT 133070 •15M7 209000 1Tt3S n 84900 M M1MM 3600 1024040 1400 39900 M4M 20200 IMM •74MI 471Tt 13450 Z74M 29800 IMM U M 22800 146100 MMİ 92400 19300 233700 103300 103500 78900 38300 282900 27300 45500 75350 31200 » M i •144M 58900 11IMM 116600 T M İ 16500 13600 T M İ 24000 138300 4UM 194850 Z3MM 1KM 174TM M M İ 6000 9400 7Mt 88000 1MM 6900 89840 18600 9000 19300 3Mİ 4M 47900 MTMİ' 14C4İ ısI7MM 600 418050 18260 193JM 63500 38300 600 63500 200 9700 1ZJMM 74600 112662 1122*50 86100 YAT1RIM FONLARI lattM MMMI aa Iş YaDnm-1 Iş Yatınm-2 Iş Yannm-3 jş Yatnm-4 Iş Yaünm-6 Kterfon-1 Hitarfon-2 lnterfon-3 İmerton-4 mtBTkin-5 llrltort YaJ-1 lkasaIYat-2 iktisal Yat-3 iktsaiYaM fktfsat M*m Fon Gannfi Yatmm-1 Garanti Yafjnm-2 Garanti Yatınm-3 Garanti Yaunm-4 Esbank Fon-1 Esbank Fon-2 Esbank Fon-3 YKBlftt Fonu YKB Sektfjr Fon YKBrtsseFon YKB Kamu Fon YKB LMt Fon YKBKarmaFon YKBDovizFon YKB Kapital Fon YKBAkMFon \fekrf Fbn-1 Vakrf Fon-2 Vakrf Fon-3 Vakrf rfese VakıfOûnya Vakrf Forv6 OşbankMan ftşbankBeyaz DçbankPembe Tûtûn Fon-1 Tûrtûn Fon-2 Mitsui Fon-1 Mitsui Fon-2 Rnans Fon-1 Rnans Fon-2 Rnans Fon-3 Rnans Fon-4 Rnans Fon-5 Ziraat Fon-1 Ziraat Fon-2 Ziraat Bâsak Fon Ziraat Fon-4 HaJk Fon-1 Halk Fon-2 Pamuk Fon Pamuk Hisse Embfc Fon-1 EırtokRM-2 lmp« Fon-1 lmpex Fon-2 TobankFon Sümer Fon Deniz Fon Ege Fon KatonmaFon Demir Fon Tariş Fon OrtakFon TurKbankFon Net FMI ESton Çfc* Ç * 9 M M Mfttfi 13^K87 10800 14.0359 20000 091089 10000 17.0130 10.000 04.0650 10.000 •190957 10661 1412.87 9360 27.0239 9359 07İH89 11200 09.0130 iaooo 1&09fl7 9.764 100239 9B06 06.0239 9596 260239 9390 11.12JB9 10000 221087 9376 10Ü189 9.731 12.0230 10.437 300530 9336 161137 10319 31.1089 iaooo 11.0730 mooo 02.1137 10477 07.0338 9.785 070338 9.713 070338 9795 07.0338 9.693 070338 9328 020139 9294 19.0630 mooo 190630 9542 090538 10.000 240439 48.279 iaiü89 10444 22.0330 9394 26.0330 9374 14.0630 10.000 28.0638 10D57 10.0439 20558 28.0630 10.011 04.0788 11021 101230 mooo 15JV38 40000 201039 mooo 200339 9346 20.0789 9356 181239 10428 20.0330 9358 05.1130 10X00 09.1039 10100 14D230 10.000 14.0230 10.000 200690 1OO00 01.1139 11397 08.0130 10357 02.0130 10724 289590 10469 22.0130 10000 18.0730 10000 02.0290 10086 04.0530 9362 28.0390 10000 1202.90 10405 1&04.90 10308 04.0530 10000 08,0530 10000 07.0530 10006 11.0630 10000 27.0630 10000 03.0930 10000 05.1130 10000 011130 10000 DMoi *m68591 45.780 18215 15514 m9i 52358 45154 23333 21544 11706 43.202 35349 16333 17.003 13510 53108 25332 14.440 13548 53328 17313 12 709 50.204 39316 60-260 38£44 33806 38773 17.717 12363 10083 39.097 100485 16355 12588 13385 12347 34314 46.697 12326 38373 10730 139365 16367 23565 20286 16394 13525 11239 20268 15286 15304 14568 19397 15.708 20.425 13335 16436 13161 15474 11344 14191 16047 16339 13338 14 202 13385 11493 12.049 11334 11356 11101 En çok «Jz yapılan t y 6400 MM 5700 24500 38000 ıMV 27500 KSS 14000 23500 5700 6300 tm 7500 14250 TMİ tMİ 12000 17000 IMM 27500 ITTM 4900 44Mİ 1MM 1400 1Mİ TMİ 10000 3200 6900 8900 MM 5100 U M 1TM IMM 700 OM 15750 11ÎSİ tMİ 13500 5700 1MM 10750 19000 23000 27500 42000 5300 9500 2700 16000 14000 110000 4100 İ M I 1ITM 8400 1 M İ 1400 MM 1750 9200 12M 3300 12750 MM 6700 MM MM İ M I 1TM 5500 6100 MM 6000 t M İ 40000 53000 13500 5500 5100 STM »M 6500 4MC •IMM 1BM 75O0 7000 21500 S M I 3900 13000 3600 3000 3900 t M İ 8500 2800 6900 4950 12ŞUMT |f lf| n n , a^^M*4 68.727 46.092 1&236 15532 11206 52.418 45.204 21659 21568 11798 41255 35391 16352 17.024 11602 51178 25388 14.477 13632 54331 17379 12.762 50267 39363 61385 3&691 33346 38323 17.744 12387 10337 39.141 100595 18376 12546 14112 12.061 34377 46.760 12350 38.419 1Û743 139512 16385 21590 20309 17.011 11635 11.252 20317 15316 15326 14588 19326 15.743 20472 13398 16.457 13.177 15.489 11364 14.209 16064 16356 13353 14 221 13399 13509 12062 11352 11371 11115 AOııtldı ortfiy. 6325 MM 5747 24714 37790 Tm nn 27604 trıı 1*1*5 23752 5718 6258 mı 7452 14163 TMI 4OM 12266 1707 WM 27455 17T37 4919 44M7 M M 7 1414 1MS TMİ 10055 9241 6800 680) um5077 t m TTI1 I M H 7680 1ZM 15793 1«M »44 13315 5693 1M17 10816 18823 23142 27666 42373 5205 9503 2718 15944 13976 113119 4147 1HT 1MTI 8537 1*M 1409 in* 1758 9226 1tM 3330 12743 M I 6719 n i ı mn m» 1K1 5493 6016 •7*4 5965 tJ74 39647 53728 13623 5459 5094 STM »M 6582 4Mt S23T3 HMM IMIt 7500 7101 21315 tZMI 3907 12972 3600 3070 3882 tMİ 8520 2858 6918 4944 1991 *!*• (H) 020 038 0.12 0.12 011 an 011 011 011 079 012 0.12 an ai2 038 0.13 022 a26 062 038 037 042 013 0.12 236 0.12 012 013 015 019 252 0.11 0.11 an 0.46 031 0.12 ai8 013 019 012 ai2 an an 011 011 0.10 031 ai2 024 020 0.14 ai4 ai5 0.22 a23 045 0.13 ai2 o.io 017 013 0.11 aio an ai3 aio ai2 an ai5 ai3 0.13 Hazînede büyük para sıkıntısı Hazine'nin 15 şubatta maaş ödemeleri içinyaklaşık / 2 trilyon lira, 20 şubatta da iç borç ödemeleri için 4 2 trilyon 850 milyar lirayı' bulması' gerekiyor. f Halbuki kasada yamzca 1,5 trilyon lira var. Bankalann mali piyasalarda ortaya çıkan belirsizlik nedeniyle Hazine senedine rağbet etmemesi, ac-durumu daha da zorlaştınyor. Merkez Bankası üzerindeki baskı ağırlaşıyor ANKARA (Cumhuriyet Biirosu) — İç borç ödemelerinin yoğunlaşması ve İS şubatta yapılacak maaş ödemeleri Hazine'yi büyük bir nakit darboğaa- na soktu. Hazine'nin maaş ödemeleri için yaklaşık 2 trilyon lira, iç borç öde- meleri için de 20 şubatta 2 trilyon 850 milyar lira olmak üzere bir haftada yaklaşık 5 trilyon liralık ödeme yapma- sı gerekiyor. Kasada ise 1.5 trilyon li- ra var. Bankalar Hazine'ye borç ver- mede isteksiz. Merkez Bankası üzerin- deki açık finansman baskısı giderek ağırlaşıyor. Edinilen bilgiye göre Körfez savaşı- nın olumsuz etkileri sonucu mali piya- salarda ortaya çıkan belirsizlik ve mev- duat çekilişleri bankalann Hazine se- netlerine olan ilgisini düşürdü. Hazi- ne'nin nakit açıklannın büyük boyut- lara vardığı bir ortamda meydana ge- len bu gelişme, bir yandan faizleri ola- ğanüstü yükseltirken diğer yandan da yeterli düzeyde iç borçlanma olanağı- nı ortadan kaldınyor. Maaş ödemelerini Merkez Bankası'ndan çektiği kısa vadeli avan- sın üst limiti olan 3.3 trilyon lirayı son limitine kadar kullanarak gerçekleşti- ren Hazine, yılbaşından bu yana iç borç ödemelerini de "kınnızı bakiye" diye adlandınlan ve yine Merkez Bankası'ndan yapılan açık finansman yoluyla yapabiüyor. Bir ara 2.6 trilyon liraya kadar yükselen kırmızı bakiye- nin toplam tutarı son olarak 1.7 tril- yon lira düzeyindeydi. Geçen hafta 3.2 trilyon lira olan kısa vadeli avans tu- tan da önceki gün 2.7 trilyon liraya çe- kilmişti. Hazine yetkilileri, maaş öde- meleri için Hazine'nin Ziraat Bankası ve Merkez Bankası hesaplannda bir miktar mevduatı bulunduğu, bunun yanı sıra kısa vadeli avanstan yapılan 500-600 milyar liralık bir çekiş yapıla- bileceğini kaydettiler. En büyük soru- nun ise iç borç geri ödemelerinden kay- naklandığı bildirildi. Hazine'nin 20 şubat günü de banka- lara yapması gereken iç borç geri öde- mesi tutan 2 trilyon 852 milyar lira. Bu miktarm finansmanı için yapılabilecek iç borçlanma tutan sadece 270 milyar lirada kaldı. Geri kalan bölümünün Merkez Bankası'ndan fmanse edilme- si gerekiyor. Bu olumsuz gelişmelerin önümüzde- ki günlerde emisyon hacmini büyük öl- çüde yükselteceği tahmin ediliyor. Ancak, yetkililer, bankalann bu dö- nemde bir miktar fazla nakit tutma eği- liminde olmakla birlikte, bu bir haf- talık dönemde Merkez Bankası'nın kendilerine Hazine adına yapacağı yaklaşık 3 trilyonluk ödemeyi tümüy- le kasalannda tutmayacaklannı belir- tiyorlar. Bankalann bu paranın bir bö- lümü ile yeniden Hazine senedi almak, bir bölümünü de Merkez Bankası'nda mevduat olarak tutmak yolunu tercih edecekleri için emisyon artışının çok yüksek olmasının da beklenmedıği ifa- de ediliyor. Bu arada, Hazine'nin de iç borçlan- madaki tıkanıklığı aşma konusunda yeni bir formül üzerinde çahştığı be- lirtiliyor. Geliştirilen bu yeni uygula- mayla iç borçlanmadaki tıkanıkbğın büyük ölçüde aşüabileceği kaydedildi. Aynca, Japonya ve AT'den beklenen Körfez yardımlannın da nakit yönün- den Hazine'yi bir miktar rahatlataca- gı belirtildi. Otomarsan üretimînî durdurdu2000 işçisine iki hafta süreyle ücretli izin veren Mercedes-Benz Türk A.Ş.'nin (Otomarsan) Genel Müdürü Bedirhan Celik, "İşçi çıkarmak yerine ücretli izin vererek krizin aşılmasını bekliyoruz. Üretimi iki hafta süreyle durdurduk. Ondan sonrası için devletten mesaj bekliyoruz" dedi. İşyerinde örgütlü Türk Metal Sendikası'nın İstanbul Şube Başkanı Erdoğan Aslıyüce, Cumhurbaşkanı, Başbakan, bakanlar, milletvekilleri, siyasi partiler, valilik ye belediyelere gönderdiği yazılarda, krizin aşılması için siparişlerin Türkiye*deki fabrikalara veriLrnesini istedi. DENİZ TOPALOĞLU Mercedes-Benz Türk AŞ (eski adıy- la Otomarsan), otobus fabrikasında ça- lışan iki bin işçiyi izine çıkartarak üre- timini durdurdu. Üretimin Körfez sa- vaşı nedeniyle iç satışlann durması ve bir ay süren grevin ardından imzalanan toplusözleşmeyle maliyetlerin artması üzerine dış satımlann olumsuz etkilen- mesi nedeniyle durdurulduğu bildiril- di. işyerinde örgütlü Türk Metal Sen- dikası İstanbul Şubesi Başkanı Erdo- ğan Aslıyüce, otomotiv sanayiinde ya- şanan krizin aşılması amacıvla Cum- hurbaşkanı, Başbakan, bakanlar, mil- letvekilleri, valilikler, kamu kuruluşları ve belediyelere birer yazıyla başvurarak önlern alınmasını istedi. Otomarsan Genel Koordinatörü Be- dirhan Çelik, otobüs satışlanrun tama- men durduğunu açıkladı. Bir ay süren grev sırasında, ancak dört otobüs sat- tıklannı belirten Çelik, grevin bitme- sinin ardından üretimi yüzde 50 düşür- düklerini, işçi çıkartmayı düşündükle- rini, ancak işçüere bir süre ücretli izin vererek krizin aşılmasını beklemeyi yeğ- lediklerini söyledi. Bedirhan Çelik, "Krizden bir çıkış yolu arıyoruz. Sos- yal bir sonımluluğumuz var. Yetiştiri- len kıymetli elemanlan kaybetmek is- temiyoruz. Çünkii ihracat kaJiteli ça- hşmaya baglı. Cumhurbaşkanı 'Plan- larınızı değiştinneyin' diyor. Biz şim- dilik üretimi iki hafta süreyle durdur- duk. Ondan sonrası için devletten me- saj bekliyoruz" şeklinde konustu. Kri- zin kısa süre içinde aşılamaması duru- munda fabrikadaki iki vardiyahk çalış- ma düzerıini bir vardiyaya indirebile- ceklerini belirtti. önümüzdeki günlerde belediyelerin otobüs ihalelerine başlayacağını hatır- latan Bedirhan Çelik, otobüs ithalin- de fonlann kaldınlması ve yabancı şir- ketlerin dampingli fıyatlar vermesi ne- deniyle zor durumda kalacaklannı be- lirterek şu çözüm önerilerinde bulun- du: "Devlet yerli üretimdeki katma de- ğerieri düsünerek önlem almalı. Oto- mobil sektoründe çalışan bir işcinin ca- uşması >nn sanayûerinde 7 ile 20 işçi- ye istihdam sağlar. S bin otobüs alımı sektönie 16 bin işçiye iş verilmesi an- lamına gelir. Devlet ithalat nedeniyle ka> bedecegi fon kesintisi Ue iç piyasa- daki kunımlar vergisi, işçi vergilerini göz önnnde bulundurarak belediyele- re sübvansiyonda bnlnnabilir. Bize de belediyelere yapacağımız satışlarda Eximbank'ın ihracat kredikrini knllan- dırabilir. Krizin aşılması amacıyla ay- nca kamu kurumlan da alacak plan- lannı öne alabilirler." Toplam yıllık 2000 otobüs üretme kapaskesine sahip olan Mercedes-Benz Türk, geçen yıl 1180 otobüs üretti. İşyerinde örgütlü olan Türk Metal Sendikası'nın Ltanbul Şube Başkanı Erdogan Aslıyüce, çeşitli üst düzey yet- kililere başvurarak otobüs ve kamyon alımlannda ülkemizde üretilen ürünle- rin tercih edilmesini istedi. Ashyüce, Cumhurbaşkam, Başbakan, bakanlar, milletvekilleri, siyasi partiler, valilik ve belediyelere gönderdiği yazılarda Kör- fez krizi nedeniyle 100 bin işçinin ça- lıştığı otomotiv sanayünin ekonomik kriz içine düştüğünü belirtti. Ashyüce, krizin aşılması için planlanan sipariş- lerin Türkiye*deki fabrikalara verihne- sini istedi. Asılyüce, 1986'da MAN fabrikasının kapanması sırasında bundan 140 fir- manın etkilendiğini belirterek işsizliğin yan sanayilerle yayüma tehlikesine dık- kat çekti. Kriz gerekçesiyle işten çıkarmalar: Sanayi kenti İzmit'te pek çok büyük işyeri işçi çıkarıyor. Maga Deri, 535 işçisine işbaşı yaptırmadı. AEG-ETİ 137 işçi çıkardı. Good-Year'dan 167 işçinin çıkartılmasından sonra Brisa ve Pirelli'de yıllık izinler başlatıldı. Rabak, Çelik Halat, İstanbul Motor Piston Sanayii işçi çıkarmaya hazırlanıyor. Nasaş da tüm işçilerini izne çıkardı. AHMET KURT tZMİT — Yaşanan ekonomik kriz gerekçe yapılarak özel sek- törde yaygınlaştırılan işçi çıkar- malarından tzmit bölgesi de üzerine düşen payı aldı. Maga Deri Fabrikası'nda ça- lışan 535 işçinin önce hukümet karan ile grev haklan ellerinden alındı. tşveren, hükümetin grev erteleme kararının ardından iş- çilere işbaşı yaptırmadı. önceki gün de bir tebligatla iş akitleri- ni fesh ettiğini bildirdi. Ortada bir sözleşme olmadığı için huku- ken gecerliliği olmayan çıkarma- larla ilgili herhangi bir ödeme- • de yapıhnadı. 535 Maga işçisi iki günden beri fabrika önünde bekleyerek yasa ve hukuk dışı uygulamayı protesto ediyor. AEG-ETİ'den 137 işçi çıkanl- dı. Good-Year'da 167 işçinin çı- kanlmasının ardından diğer las- tik fabrikalarında yıllık izinlerin kullandınlmasına başlandı. Maga Deri Fabrikası'nda ön- ce hükümetin grevi kaldırması, sonra işbaşı yaptınlmama ve fi- ili akti fesbi ile süren gelişme- ler hakkında açıklama yapan Deri-lş Başkanı Yener Kaya, iş- verenin uygulamasının 'kanon- s«z lovakt' olduğunu belirtti. izmit'te ^yarı-lokavt' İşçiler kapıönünde, Ekono- mik kriz gerekçeshle kendilerini sokakta bulan işçiler fabrika önlerinde şaşkın, umutsuz topluluk- lar oluşturdular. Kimileri çıkartdmaları pro- testo etmeye, kimileri de ödenmeyen tazminat- lan hakkında bflgi ahnaya ya da arfcadaştem- dan destek toplamaya çabşıyor. Dudullu'da ku- rulu Packart Elektrik Fabrikası'ndan çıkartı- lan 87 işçi de fabrika önünde toplanarak iş- ten çıkartmalan protesto ederken arkadaşla- nndan gereken desteği göremediler. tüm çauşanlannı izne çıkartarak üretimini büyük ölçüde düşür- dü. Aynı şekilde Man Filtre, Ge- noto, Metkon işyerleri ücretsiz izin uygulamalannı başlattı. Bu arada yine Gebze'de kunılu Kro- man ve Yücel Boru işyerleri de Bölge Çauşma Müdürlüğü'ne iş- çi çıkartacaklannı bildirdiler. Geçen günlerde tzmit'in Kö- seköy bölgesinde kunılu Good- Year lastik fa'brikasından 167 iş- çinin çıkartılmasından sonra di- ğer lastik fabrikalan Brisa ve Pi- relli işyerlerinde de sipariş azlı- ğı nedeniyle yılhk izinlerin kul- landırılmasına başlatıldığı bildi- rildi. Lastik fabrikalarında üre- timlerin yüzde 60 dolaylarında düştüğünü beürten yetkililer, iş- çilerin haftada iki gün izin yap- tıklannı kaydettiler. Sabancı Holding'e bağlı lz- mit'in Köseköy bölgesinde kunı- lu Kordsa'dan Teksif üyesi 30 iş- çi ile Beksa'dan Otomobil-Iş üyesi 29 işçi çıkanldı. Gebze'de kunılu Hisar Çelik'ten Otomo- bil-lş üyesi 20, Omtaş'tan da 10 işçinin işten çıkanldığı bildi rildi. Toplusözleşme bitmeden işçi çı- karmasının hukuken geçerli ola- mayacağına işaret etti. Maga Deri Fabrikası işçileri, işverenin daha önceki bildirimine göre 11 şubat günü işbaşı yapmalan ge- rekirken herhangi bir ödeme de yapdmaksızın karşılaştıklan iş- ten atılma karannı protesto et- mek ilzere iki gündür fabrika önünde bekliyorlar. Fenerbahçe Kulübü eski baş- kanlanndan Ali Şen'e ait Maga Deri'de asgari ücret düzeyinde ücretlerle çalışan 535 işçi için ya- pılan toplusözleşme göriişmele- rinde de işveren işyerini kapat- ma tehdidinde bulunmuş, sendi- ka istediği ücret artışlanm ala- mayınca 21 ocakta greve çıkıl- mıştı. 27 ocak günü yürürlüğe giren hükümetin grevleri ertele- me karannın ardından yasa ge- reği grevleri ertelenen diğer işçi- lerle birlikte işe dönmesi gereken Maga işçilerine işveren tarafın- dan işbaşı yaptırılmadı. 11 şuba- ta kadar izinli olduklan bildiril- di. İki gün önce yapılan bir teb- ligatla da İş Yasası'nın 13. raad- desine göre tazminath olarak iş akitlerinin fesh edildiği bildiril- di. Ancak grevden hükümet ka- ran ile dönmüş işçiler için orta- da yürürlükte bir sözleşme bu- lunmadığından, hukuken grev aşamasında olunduğu için iş akitlerinin fesh edilememesi ge- rekiyor. Gebze'de kurulu bulunan AEG-ETİ fabrikasından da 137 işçi çıkartıldı. Trafo üreten AEG-ETt işvereni, ekonomik kriz gerekçesiyle işçi çıkanılma- sının meydana geldiğini açıkla- dı. tşten çıkartılan 137 işçinin ih- bar ve kıdem tazminatlarının ödendiği açıklandı. Izmit, Tütünçiftlik'te kurulu Anadolu Doküm Fabrikası'n- dan da 9 kişi işten çıkartılırken Izmit'in Köseköy bölgesinde ku- rulu Rabak ve Çelik Halat fab- rikalarından da işçi çıkartılaca- ğı öğrenildi. Edinilen bilgilere göre Rabat'ta 300 dolayında, yi- ne aynı mevkide kurulu Çelik Halat Fabrikası'ndan da 100 do- layında işçi çıkartılmasırun önü- müzdeki günlerde gündeme ge- leceği kaydedildi. İzmit'te kunı- lu İstanbul Motor Piston Sana- yii'nde de 200 işçinin çıkarülma- sı için çalışmalann başlatıldığı öğrenilü-ken Gebze'de kurulu Nasaş Alüminyum Fabrikası Izmıt te kriz tşyeri Maga Deri AEG-ETİ Good-Year Brisa ve Pirelli Rabak Çelik Halat İstanbul Mo- tor Piston Nasaş Alü- minyum Man Filtre, Genoto, Metkon Kordsa Beksa Hisar Çelik Omtaş Kroman, Yücel Boru Çıkanlan işçi sayısı 535 137 167 Yühk izin başlatıyor 300 (x) 100 (x) 200 (x) Herkes izinde Ücretsiz izin 30 29 20 10 İşçi çıkar- mak için başvurdular (x) Çıkarmak için hazırlanıyor 1500 işçiye 3ocak soruşturması MUĞLA (Cumhuriyet) — 3 ocakta "işe gitmeme" eylemine katılan Dalaman Kâğıt Fabrikası işçileri hak- kında Dalaman Cumhuriyet Savcılığı'nca soruşturma açıldı. Selüloz-Iş Sendikası üyesi 1500 işçinin ifadeleri 10'ar kişilik gmplar halinde ahnmaya başlandı. Edinilen bilgilere göre SE- KA Dalaman Kâğıt Fabrika- sı Müdürü Remzi Aksu, Da- laman Cumhuriyet Savcılı- ğı'na başvuruda bulunarak işçiler ve sendika yöneticileri hakkında suç duyurusunda bulundu. Aksu tarafından yapılan suç duyurusunda, 3 ocak günü Selüloz-lş Dala- man Şubesi yöneticilerinin işçüere baskı yaparak işe gel- melerinin engellendiği ileri sürüldü. Suç duyurusu sonunda savcılıkta açılan soruşturma cerçevesinde ilk etapta 10 iş- çinin ifadeleri alındı. Işçile- rin ifadelerinin ahnmasma 10'ar kişilik gmplar halinde devam edileceği açıklandı. Savcılıkça, işçilere "3 Ocak 1991 tarihinde neden işe git- mediniz? Sendika tarafın- dan size baskı yapıldı mı" şeklinde sorular sorulduğu öğrenildi. Aynı zamanda Türk-tş Muğla ll Temsilcisi olan Selüloz-lş Sendikası Dala- man Şube Başkanı Salih öz- gen, açüan soruşturma ile il- gili olarak şunları söyledi: "Amaç işçflere gözdağı vennekrir. Amaçlan ne olur- sa olson bu tür baskdar üye- lerimizi yıldıramayacakür. Kâğıt işçisi şu anda soruş- tnrmayı değil, Danışlay'ın vereceği karan beklemekte. Danıştay'dan lehte bir karar çıkması halinde savaş nede- niyle durdurulan grevimize kaldıgımız yerden devam edecegiz." EKONOMİDE B A H A R U M U D U Savaş randevu vererek geldi, ama şirketler yine de hazırlıksızdı. Işleîmeler hayati konuları şimdi tartışıyor 'Krize hazırlıksızyakalandık' — 4 — CENGİZ TURHAN Dünya tarihinde belki de ilk kez bir savaş için randevu veril- di. Degişik ihtimaller üzerine se- naryolar üretilip hazırlık yapıl- madığı için verilen randevuya harfiyyen uyulması belki de ge- reğinden fazla şaşkınlık ve şok yaratü. Kunımlar, işletmeler dü- zeyinde hayati önem taşıyan bir dizi konu, "ynmurta kapıya geldiğinde" tartışılmaya başlan- dı. Piyasa araştırmacılan ve rek- lamcılar, gerek müşterilerinin, gerekse kendilerinin kayda değer hazırlık yapmadan randevu ta- rihini beklemiş oiduklannı be- lirtiyorlar. Savaş kapıyı çaldık- tan sonra da bazı "mevzi diişün- celerin" yüksek sesli tanışmala- ra dönüştüğünü ortaya koyuyor- lar: "Türkiye'de kurumların stratejik araştırmalara ihtiyacı var. İşletmeler rasvonellik. ve- rimliltk gibi konuları, ancak bir krizle yüz yüze geldiklerinde gündeme getiriyorlar. Ancak mevcut ahernatiflerde bir tıka- nıklık meydana geldiğinde yeni alternatif aramaya yöneliniyor." PİAR-SİAR araştırma kuru- luşlannın kurucusu ve yöneticisi Bülent Tanla, işletme olarak kendilerinin de bir hazırlık yap- madıklarını belirttikten sonra bu durumun yaygınhğını şöyle anlatıyor: "Firmalar ve kunım- lar ne yapacaklanyla ilgili karar- lannı oluşturabilmek için veri- sizlikten yakınıyorlar. Burada sözttnü ettiğim piyasa verisi de- ğil. Daha makro denklemlerle, bekkntilerle ilgili veriler.. Buna biz risk araştırmalan veya stra- tejik araştırmalar diyoruz. Ör- neğin şimdi Ortadoğu'nun ala- cağı yeni şekilden söz ediliyor. Buna nrmalann, ürünlerin, hiz- metlerin uyum saglayabilmesi için veri toplamalan, tahlil yap- malan gerekecek. Tabii bu piya- sa araştırma kurumlannı aşan bir durum. Birtakım modeller kunılması, verilerin bu model- lere uygulanması lazım." Reklamcılar Derneği Başkanı Ersin Salman da "Biz alternatif- li senaryolar üzerinde çalışma yapmadık, başımıza geldiği an ne yapacağunızı düşünmeye baş- ladık. Belki de o vüzden kriz iş- letmelere fazla yansıdı" diyor. "Kriz en aandan bunlan düşün- meyi sağladı. tnsan azaltmak ye- rine verimi arttıımak gibi şeyleri böyle düşünmeye basladık" di- yerek, krizden çıkanlan dersle- ri özetleyen Salman, reklamcılık sektöriinün de diğer sektörlerde olduğu gibi eleman tasarrufuna yöneldiğinin hatırlatılması üze- rine şu değerlendirmeyi yapıyor: "Hemen. sjcagı sıcagına kriz dö- neminde, tasarruf düşünürken, eleman tasarrufuna öncelikli olarak ele almamak gerekir. Pek çok ajansımızda, devlet kadro- lan gibi şişirilmiş kadrolar var- dı ve bunun zaten yapılması ge- rekiyordu. Ama zamana yayıl- mahydı. Biz, Ajans Ada olarak, bütiin tasarruf tedbirlerini al- maya çauşıyoruz, ama bunu ça- lışan sayısını indirerek yapmayı tercih etmedik. Sektördeki diğer degerli kuruluşlanmıza da tav- siye etmiyonım. 1991'in ikinci janana doğrn daralma senaryo- lan anlamsız kalacak, rekabet keskiakşecek ve verimli reklama olan ihtiyaç artacak. Türkiye'de heaüz k^i başına ciro gibi he- saplar yapdmryor. Yapılması ge- rekir. Çalışma güçlerinin, po- taDsiyellerin yapılan işlere bire bir yansıyacağı bir işletme mo- delinin geliştirilmesinde hızla mesafe aluıması gerekiyor. Bun- lan hatuiattı bize bu kriz" Kamuoyu ve Pazarlama Araş- tırmacılan Derneğİ Başkanı Ne- zih Neyri de Türkiye'nin "hazır- lıksızlığına" bir başka açıdan yaklaşıyor: Alternatif pazar araştırmalannın zayıflığı. Bir di- zi firmanın, girmeyi başararak bir "köprübaşı" oluşturduğu Sovyetler Birliği, ancak "el yordamıyla" ilişki götürülen Balkan Ulkeleri, bilgi edinilme- ye çok daha açık olmasına rağ- men doğru dürüst tammadığı- mız yeni Almanya... Neyzi, "Bu tür alternatif pazarlara ilişldn derinlemesine araşürmalan fı- nanse edecek, yönkndirecek kn- ruluşlar lazım" diyor. Türkiye içinde dahi farklı dinamiklerin dikkate alınması gerektiğine işa- ret eden Neyzi, "Yaptıgımız etfltlerden görüyoruz" diyor. "Samsnn'dan Adana'ya bir çiz- gi çekin kabaca, bunun doğu- sunda ve batısında iki degişik pi- yasa karakteri görüyorsunuz. Tfirkiye deyince iki Türkiye pi- yasası düşünmek ve bu piyasa- lar ayrı ayrı nasd gelişecek, onn düşünmek lazım." BİTTt