Katalog

CUMHURİYET/8 DIŞ HABERLER 7 KASIM 1991 Gates, CIA • WASHINGTON (AA) — ABD Senatosu, Merkezi Haberalma Teşkilatı (CIA) başkanlığına, Robert M.Gates'in getirilmesini onayladı. Senatonun bu karan, 31'e karşı 64 oyla aidığı bildirildi. Senatoda yürütülen soruşturmada, Gates'in 'lran-Contra' skandalı hakkında Kongre'den bazı bilgüeri gizlediği öne sürülmüştü. Gates'in, CIA Başkanvekili olduğu 1986 yıhnda, bazı üst düzey Beyaz Saray yetkililerinin, yasadışı olarak lran'a silah sattıklan ve elde ettikleri geliri, Nikaragua'daki anti- komünist gerillalara aktardıklan ortaya çıkanlmıştı. Bangladeş'te açlık: 50 ölü • DAKKA — Hindistan sımrlan içinde bulunan iki Bangladeş yerleşim bölgesinde, açlıktan ve çeşitli hastalıklardan 50 çocuğun öldüğü bildirildi. Hükümetin resmi yayın organı Bangladeş Times gazetesi, Hindistan'ın, Hindistan topraklannda Bangladeşlilerin yaşadıgı Dahagtam ve Angorpota yerleşim bölgelerine sağladığı yiyecek ve diğer ihtiyaç malzemelerini göndermeyi durdurması sonucunda, binlerce kişinin açlık çektiğini bildirdi. 15.000 Bangladeşlinin yaşadıgı ve Tin Bigha koridonı olarak bilinen ince bir kara parçası ile Bangladeş'ten aynlan bu iki yerleşim bölgesi, Hindistan topraklannda bulunuyor. Aydınlık Yol cezalandırdı • LIMA (AA) — Pem'da, Maocu Aydınlık Yol gerillalannın hafta sonu bir köye düzenledikleri saldında 37 kişinin öldüğü bildirildi. Askeri yetkililer, Ayacucho eyaletindeki küçük bir köye cumartesi günü yaklaşık 1S0 gerillanın gerçekleştirdiği saldırıda ölenler arasında kadın ve çocuklann da bulunduğunu açıkladı. Yetkililer, saldınnın yerel bir savunma grubu duzenleyen köyü cezalandırmaya yönelik olduğunu belirttiler. Romanov varisi St. Petersburg'da • MOSKOVA (AA) — Lenin önderliğindeki Bolşeviklerin devirdiği Romanov Hanedanı'nın varisi Vladimir Kirilloviç Romanov, hanedanın son iktidar merkezi olan Sankt Peterburg (eski Leningrad) kentine geldi. Vladimir Romanov, Çar II. Nikola'nın devrilerek Lenin'in emriyle kurşuna dizdirilmesinden sonra Rusya topraklanna ayak basan tahtın ilk varisi oluyor. Romanov, "özel" bir nitelik taşıdığı belirtilen ve 10 kasuna kadar sürecek ziyareti çerçevesinde, Sankt Peterburg Belediye Başkanı ve Başkan Mihail Gorbaçov'un Siyasi Danışma Kurulu üyesi Anatoli Sobçak ve Rusya Ortodoks Kilisesi lideri Patrik II. Aleksei ile görüşecek. 17 Kasım'da asker kuşkusu • ATİNA (AA) — Yunanistan'da, son olarak bir toplum polisi otobüsüne roketli saldın duzenleyen 17 Kasım terör örgütünün saflannda, askerlerin de yer aldığından şüphelenildiği bildirildi. Hükümet yanlısı Apoyevmatini gazetesinin haberine göre polis, örgüt bünyesinde askerlerin de faaliyet göstermesi olasılığı ûzerinde ciddi bir şekilde duruyor. Gazete aynca, teröristlere roket ve el bombasının askerler tarafından temin edildiği şüpheleri üzerine, son saldınlarıyla ilgili soruşturmaya askeri makamların da katıldığım yazdı. JVashington, Türkiye'nin Avrupa güvenlik sisteminin dışında kalmasını istemiyor ABD, NATO'yu kurtarma çabasında UFUK GÜLDEMtR NATO'nun değişen dünya koşullarına nasıl ayak uydurabileceğinin arayışı içinde olan ABD'nin ûzerinde durduğu noktalardan biri, eski sosyalist ülkeleri bir biçimde Batı güvenlik sistemine katmak. birisi, Avrupa 'savsş alaoı' içindeki bu eski sosyalist ülkeleri bir şekilde Batı güvenlik sis- temine entegre etmek. Roma'da yapılacak NATO zirvesinde bu noktanın bir kez daha altının çizileceği yönünde işaretler var. An- cak bu niyet, eski Varşova Pakn üyelerini he- men NATO üyesi yapmak anlamına gelmi- yor. tlişküerin genişlemesi şimdilik yeterli gö- rülüyor. Bunun da "Kuzey Atlantik İsbirtiği Konseyi" adıyla kurulacak bir kurum bün- yesinde olması düşünülüyor. ABD, ister bu yeni kurum yoluyla ister NATO'nun daha fazla 'bölge dışına' dikka- tini çevirmesi yoluyla olsun NATO'nun yeni koşullara kendisini uyduracak şekilde deva- mını öngörüyor. Geçen gunlerde Dışişleri Ba- kanlığı Müsteşan Ozdem Suıberk ile Ame- rikan makamlan arasında yapılan temaslar- da Türk ve Amerikan def erlendirmelerinin WASHINGTON — ABD, 40 yıl boyunca Avrupa güvenliğinin payandasmı oluşturan, ancak değişen dünya koşullan karşısmda boş- luğa düşen NATO'yu kurtarmanın çareleri- ni anyor. NATO, bloklar arası çatışma olasılığı gün- demde olduğu dönemde, ancak üyelerden bi- risi saldınya uğrarsa mukabele edebiliyordu. Bu senaryo Doğu blokunun çöküşüyle bir- likte yaşam gücünü yitirdi. Buna karşılık NA- TO üyesi olmayan, ancak Avrupalı olan bir- çok irili ufaklı eski sosyalist ülkede uç veren kanşıklıklar daha olası senaryolara dönüş- tü. NATO, böyle bir senaryo ile karşı karşı- ya kaldığında ne yapacak? Işte arayış, bu so- ruya yanıt bulmaya dönük. ABD'nin ûzerinde durduğu noktalardan geniş ölçüde birbirine uyduğu, her iki ülke- nin de Avrupa savunma sisteminin parçalan- masının sakıncalannı paylaştığı tespit edildi. Ancak diğer yandan da Avrupa Topluluğu- nun bir güvenlik ve savunma boyutuna ka- vuşması gerektiği konusunda da mütabakat ortaya çıktı. Yani savunma ve güvenlik bo- yutu olmadan, Avrupalılann siyasi birlik he- define varmalarmın güç olduğunu her iki ta- raf da tespit etti. Bu değerlendirmeye göre so- run kurumsal mulahazalann savunma ve gü- venliğin özune feda edilmemesi noktasında. Amerikaülar, gelişmeler hangi yönde olur- sa olsun, NATO'nun yeni koşullara kendisi- ni uyduracak şekilde devamını öngörüyor. NATO'nun iüan dışı' kavramı da bu kapsam- da ameliyat masasına yatınlmış durum- da.Amerika, eğer NATO 'alan dışı' bir görev üstlenmezse, NATO için yaptıklan harcama- lan ilerde Anferikan kamuoyu ve Kongresi- ne satmakta zorlanabileceğıni söylüyor. Ame- rika'mn anladığı biçimde ounamakla birlik- te son zamanlarda Avrupalılarda da *alan dışı' misyonlara ilgi hissediliyor. Çünkü, ör- neğin Avrupa Topluluğu, Yugoslavya'ya bir banş gücü gönderecek olursa, Yugoslavya *alan içinde' olduğu için ATnin bunu büyuk bir olasüıkla NATO'dan geçirmesi gerekiyor. Bu dunımda da Avrupa Topluluğu dışında, ama Avrupa güvenlik sistemi içinde olan Amerika ve Türkıye söz sahibi olabiliyor. An- cak AT, *alan dışında', örneğin Oıtadoğu'da bir müdaheleye kalkacak olursa ve eğer lo- jistiğini de bulmuşsa, NATO'ya getirmesi ge- rekmiyor. O zaman da Türkiye'nin çıkarla- nnı ilgüendiren bir bölgede bu operasyon ya- pıldığı için Ankara acısından sorunlu bir du- rum ortaya çıkıyor. Aynca Türkiye, Avrupa savunma ve güvenlik boyutunun dışında kal- mış oluyor. Ama bu da şöyle bir çelişki ya- raüyor: Avrupa *alan dışı' senaryolar açısın- dan en güçlü devlet olan Türkiye'nin katkı- sına başvurmadan bu işi yapabilir mi? Ayn- ca katkısına başvursa dahi Türkiye bunu ka- bul eder mi? Yani konu hem siyasi hem askeri açıdan çok boyutlu. Bir görüşe göre bu sorun do- ruktan sonra birdenbire çözülecek ve Avru- NATO, bugün başlayacak tarihi toplantıda geleceğini saptayacak Roma'da 'stratejf doruğuROMA (Cumhuriyet) — Tilm göz- lemcilerin gözleri Roma'da. Kuzey At- lantik ittifakı savaş sonrası dönemin en büyuk virajını alarak bu iki gün içinde geleceğini tanımlayacak. Giderek bir as- keri ittifaktan siyasi niteliği ağır basan bir örgüte dönuşmesi beklenen NATO, Roma'da çeyrek asır önce hazırlanan stratejik 'ilkeleri' bir kenara atarak ye- ni 'stratejik kavranT belgesini ortaya ko- yacak. Berlin duvannın yıkılması ve Sovyet- ler'in coşkusu ile eski düşmanını yitiren NATO, bundan böyle kime karşı ve ne amaçla varhğıru sürdürmek çabası için- de olduğunu açıklamaya çalışacak. Ûze- rinde bir yıldan beri çalışılmasına ve bel- gelerin hazır olmasına rağmen NATO ve Avnıpa'nın yeni 'savunma kimligi' ara- sındaki ilişkiler büyük bir olasılıkla he- yecanlı tartışmalara konu olacak. Sorun yaratabilecek olan diğer konu 'Dogu Avrapa ülkeleriyle ilişldler' belli bir yörüngeye oturmuş görünüyor. Itti- faka girmek için ısrarlı bir tutum sergi- leyen Doğu Avrupa ülkeleri, NATO'ya alînmayacak ama NATO eski Varşova Paktı ülkelerine açılacak. Bu ülkelerle yapılacak olan ilk toplanö 20 arahk ta- rihinde Brüksel'de dışişleri bakanlan dü- zeyinde gerçekleştirilecek. Muhtemelen 'Kuzey Atlantik tşbirliği Konseyi' adı- m alacak olan bu randevuya 16 NATO bakanıyla, 6 eski Varşova Paktı üyesi bakanlan ve 3 yeni Baltık Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlan katılacak. Doğu ül- keleriyle olan ilişkiler şimdilik kurum- sallaştınlmayacak ve ad-hoc temel ûze- rinde yürütülecek. Doruk sonunda açıklanacak olan bei- geler, şimdiden hazır. Çok önem ven- len ve bu akşam açıklanacak olan aske- ri nitelikli ilk doküman ittifakın yeni 'stratejik kavrmmı'ru açıklayacak. 'Kap- sunta girvenUk kavramı' adını taşıyan bu belge 'ileri savuma' (Advanced Defen- ce) ve 'esnek karşüık' (flexable respon- se) olarak anılan nükleer silah kullanı- tnına ilişkin eskimiş kavTamlan göme- cek. Bunlann yerine yeni 'stratejik kav- nun', 'çevik tepki' gösterilebilen çoku- luslu yeni bir acil müdahale gücü kurul- masını önerecek. Bu güç, Avrupa'nın de 90 oramnda az nükleer başlık taşıma- sı anlamına gelecek, Yümaz, Roma'da Başbakan Mesul Yümaz, NATO top- lantılanna katılmak üzere ttalya'mn baş- kenti Roma'ya geldi. Yümaz, Roma'ya gelmeden önce Esenboğa Havaalanı'nda düzenlediği ba- sın toplantısında, geçen yıl yapılan Lond- ra zirvesinden bu yana Avrupa'da mey- dana gelen gelişmelere, NATO'nun sü- ratle uyum sağladığını belirtti. Roma'da pek çok bölgesini etkisi altına alan ve yapılacak bu toplantıda, NATO'nun kontrolden çıkan aşm miUiyetçiliklere "başanyla gcrçekleştirdifi bn evrimin en karşı ya da Körfez savaşı gibi durumlar- ust düzeyde" onaylanacağını kaydeden da kullanılabilecek. Bunun ötesinde yeni Yılmaz, ittifakın ortaya çıkan yeni siya- 'stratejik kavram' nükleer başlıklarda si ve askeri koşullar çerçevesinde oyna- yüzde SO'lik kesinti karannı onaylaya- yacağı rol ve üstleneceği görevlerin ta- cak. Bukıtamn lOyüöncesinejtöreyüz- mmlanacağını bildirdi. ALKANLAR Atina'da Sırbistan ilgisi SABETAY VAROL BRÜKSEL — Yunanistan, Yugoslavya iç savaşmda hem Balkan ülkesi hem de AT üyesi olması nedeniyle giderek ön pla- na çıkmaya başladı. Balkanlar'- da son bir yıldan beri oluşan dengeler nedeniyle Atina'nın oynamak istediği yeni rolü, Tür- kiye'nin yakın takibe alma du- rumunda olduğu ifade ediliyor. Bulgaristan Cumhurbaşkanı JeJyu Jelev'in, 15 kasımda ta- rihte ilk kez Brüksel'deki NA- TO merkezini ziyaret edeceği, Dışişlen Bakanı Safa Giray'ın bu ziyaret sırasuıda Brüksel'de bulunacağı öğrenildi. Yunanistan'ın komşusu Yu- goslavya'da cereyan eden buna- hma olan ilgisi artıyor. Avrupa Topluluğu'nun Yugoslavya'yı ekonomik ambargoya ahnası halinde, uğrayacagı zarann top- lulukça karşüanmasını şart ko- şan Atina, 1 milyar dolar olarak tahmin ettiği bu zarannın tela- fı edilmediği takdirde ambargo karannı veto edeceğini açıkladı. Bugün başlayacak NATO doruğuna paralel olarak AT ülkelerinin dışişleri bakanlan bir araya gelerek Yugoslavya'ya ambargo uygulayıp uygulama- ma konusunu görüşecek. AT üyesi Yunanistan, Sırbis- tan aleyhine alınabilecek tüm kararlan, topluluk içinde, çoğu kez tek başına engelliyor. Ati- na'run Almanlann başını çektiği Hırvat yanlısı akımı dengeleme gayreti içinde olduğu önceki gün Brüksel ile yapılan AT Dı- şişleri Bakanlan toplantısında tam anlamıyla açığa çıktı. Ati- na, Sırplara uygulanacak tek yanh ekonomik ambargo karar- larını da veto edeceğini haber verdi. Birçok gözlemci, ufukta bir 'Yunanistan-Sırbistan' ekse- ninin gözükmeye başladığı inan- cında Atina'yı Sırplara yaklaş- tıran nedenlerin başmda Make- donya'nın olası bağımsızlığı ge- liyor. DlŞBASIN pa savunma birliği hemen halledilecek. Bir başka görüşe göre de donıktan sonra her şey yavaşlayacak, görüş aynlıklan daha belirgin- leşecek. Avrupa savunma birliğini daha kar- maşık hale getirebilecek bir başka unsurun da iktidar değişiklikl«ri olabileceği düşünü- lüyor. Yani bugün Ingiltere bu işe isteksiz göz- üküyor, ama bir işci partisi hükümetinin tam tersi bir politika izlemeyeceği konusunda kimse garanti veremiyor. Türkiye'nin bu kapsamda yeri ne olacak? Bu sonıya şimdiden yanıt verilemiyor. lek so- mut işaret, ABD'nin Türkiye'nin Avrupa gü- venlıği dışında bırakılmasını istemediğini vur- gulamış olması. Ancak bunu ne ölçüde Av- rupalılara kabul ettirebileceği soru işaretle- rine açık. Çünkü ABD, Turkiye'nin AT dı- şında bırakılmasını da istemiyor. Ancak bu temin edılebilmış değil, yani Amerika'nın bir yere kadar bu işin takipçisi olabileceği, onun ötesine gidemeyeceği tesüm ediliyor. Ancak Avrupalılara da "Avrupa'nm tekelinin AT elinde olmadığı' 1 hem Amerikan hem de Türk makamlannca hatırlatıbyor. Hırvat milisler, federal ordunun saldınlanna karşı her an tetikte bekliyor. (Fotoğraf: AP) Almanya bağımsızlığı tanıyabileceğini açıkladı Bomı Hırvatlara göz kırptı Yugoslavya'da vanlan on ikinci ateşkes de ihlal edildi. Hırvat askeri yetkililer, birliklerinin hiçbir Sırp kentine saldırmadığını bildirdi. Sırbistan Başbakan Yardımcısı, cumhuriyetin kendi ordusunu kurmasını istedi. Dış Haberler Servisi — Yugoslavya'da AT öncülüğünde alınan 12. ateşkes de kısa sü- rede çiğnenirken Hırvat askeri kaynaklan, Hırvat güçlerin hiçbir Sırp kentine saldın düzenlemediğini bildirdi. Almanya, Sırbis- tan'ı banş sürecini tıkamakla suçlayarak Hırvatistan'ın bağımsızbğının tanınabilece- ğini açıkladı. Hollanda'nın başkenti Lahey'de önceki gün toplanan Yugoslavya banş konferansın- da alınan son ateşkes karan da federal or- du ve Hırvat güçlerce karşıhkh olarak çiğ- nendi. Yugoslavya resmi haber ajansı TAN- JUG, Hırvat güçlerin önceki gece yansı Sır- bistan'ın batısında Voyvodina'da bulunan Apatin kentine top ateşi açtığını duyurdu. Lahey'de ateşkes karan alınmasından bir- kaç saat sonra gerçekleştirilen saldında ölen ya da yaralanan bulunup bulunmadığı be- lirtilmedi. TANJUG daha önce de Hırvat- lann Sırp kenti Sid'i bombaladığını ve sal- dında 4 sivilin öldüğünü, 12'sinin de yara- landığım duyurmuştu. Hırvat askeri kaynaklan dün bir açıkla- ma yaparak Hırvat güçlerin Sid ve Apatin kentlerine saldın düzenlemediğini belirte- rek "Sırp birlikler birçok kez yaptıkJan gi- bi kendi kendOerini bombalayıp ulusJara- nst kamnoynnda Hırvatlan saldırgas ola- rak göstenneye çalışıyorlar" dediler. Reu- ter ajansına açıklama yapan bir Hırvat as- keri yetkili de Hırvatlann böylesine büyük çapta saldınlar düzenleyecek silahlanmn bulunmadığını söyledi. Sırp diplomatlar ise ajanslara yaptıklan açıklamalarda, Yugoslavya'nm Hırvat asıl- h Federal Devlet Başkanı Stipe Mesiç'in ge- çen cumartesi günü yaptığı bir konuşmada, "Sırbistan sabrunızı taşınrsa Hırvat gbçler BeJgrad'a kadar gider" dediğini anımsata- rak saldırılan Hırvat güçlerin düzenlediği- ni öne sürduler. Bu arada Sırbistan Başba- kan Yardımcısı Budimir Kostic, Federal Sa- vunma Bakanı Velejko Kadijevic'i bir dizi yanlış karar almakla suçladı ve Sırbistan- m en'kısa sürede kendi ordusunu kurması- nı istedi. Almanya Başbakanı Helmut Kohl, Yu- goslavya'da AT öncülüğünde sağlanan son ateşkesin işlerlik kazanacağını sanmadığı- nı ve Hırvatistan'm bağımsızhğının tanın- ması gerektiğini söyledi. Kohl, "AT planı- nın başanh oUbflecefnıi sanmıyoram. Efer ATnin çabalanndan bir sonuç alınamazsa, Hırvatistan'uı bağımsızlığı Unuınuüıdır. Başka çöznm yoln göriinmiıyor"dedi. Almanya Dışişleri Bakanı Hans Dietrich Genscher ise Sırbistan'a uygulanması düşü- nülen yaptırunlann "ilk adım" olacağım söyledi. Genscher, "Cuma gfinii Roma'da vapüacak NATO doruğunda alınması bek- lenen yaptınm kararlan, federal ordunun savaşı sürdiinnesi durumanda atüan ilk adım olnr" diye konuştu. Genscher, Sırbis- tan katılmasa da Yugoslavya banş konfe- ransımn süreceğini ve cumhuriyetlerin ba- ğımsızlıklaruun tanınacağını belirtti. Kıbrıs'tayıl sonundan önceçözüm için çabalar sürdürülüyor BM'de dörtlü zîrve diplomasisiGüvenlik Konseyi'nin, Kıbrıs zirvesinin yıl sonundan önce yapılması yolundaki çağrısı nedeniyle Türkiye'de henüz hükümet kurulmamasına karşm BM'de konuya ilişkin temaslar sürüyor. ŞEBNEM AIİYAS NEW YORK — BM Güven- lik Konseyi'nin Kıbns zirvesinin yeni yıldan önce yapılması yo- lundaki çağnsı nedeniyle Türki- ye'de hükümet kurulmamasına karşm konuya ilişkin temaslar sürüyor. VVashington'da ABD Dışişleri yetküileri ile önceki gün göruşen Türk diplomatlannı, BM Genel Sekreteri Cuellar'm Yardımcısı Gustave Feissd yakın takibe aldı. Feissel ABD Dışiş- leri yetkililerinden Türkiye'nin tutumu konusunda bilgi aldı. Feissel, Beyaz Saray Ulusal Gü- venlik Konseyi Avrupa Işleri So- nımlusu DavM Goıapert ile go- rüştü. BM diplomatlan cuma günü yapılacak Roma zirvesin- de ikili temaslarda ABD'nin Kıbns konusunu Başbakan Me- sut Yılmaz Ue görüşeceğini bil- diriyorlar. BM Güvenlik Konseyi diplo- matlan önümüzdeki iki hafta içinde yeniden Kıbns'a gidecek olan sekreterya iyi niyet görev- ülerinin girişimlerini destekle- mek üzere bir güvenlik konseyi karan düşünüldüğünü kaydedi- yorlar. Sekreterya bu nedenle ABD'den de destek istedi. ABD Dışişleri Bakanlığj yetküileri ye- ni yıldan önce bir zirve gerçek- leştirilmesi için çabalannı sürdü- rüyorlar. Güvenlik Konseyi ara- hk başında Kıbns banş gücünün finansman sonınlan nedeniyle toplanacak. ABD diplomatlan bu tarihte zirve konusunda bir aşama kaydedilmiş olması ge- rektiğini dile getiriyorlar. Bu arada pazartesi günü New York'ta Amerikan dış politika- sı ulusal komisyonunda bir ko- nuşma yapan BM Daimi Büyti- kelçisi Mustafa Akşin, Türkiye 1 nin 649 sayılı Güvenlik Konseyi karan çerçevesinde Kıbns'ta bir federasyon kurulmasından yana olduğunu belirtti. Akşın, Uoğu Avrupa ve Sovyetler Birliği'nde- ki son gelişmelere değinerek 'ka- ran orada yaşayanlann vere- cegini' vurguladı. Akşin, In- giltere'nin Cebelitank'm Ispan- ya ile birleşmesi konusunda halk nasıl istiyorsa öyle olsun dediği- ni hatırlattı ve "Bu totum Kıb- ns için de gecerii olmatadır" de- di. BM daimi temsilcisi Kıbns 1 ta federasyonun kurulamaması olasılığı olduğunu hatırlatarak "Bu dunyanın sonu oimaz" şek- linde konuştu. GÜZEL! BİR KAHVE MOLASINI HAK ETTİNİZ! Le Monde'dan C0BRIEBE DELLA SERA İtalya, aşamah işbirliğinden yana Varşova Paktı'mn çözülmesinden sonra bir süre NATO'nun sonunun geldiğınden de çok söz eden oldu. Ama bu gerçekleşmedi. Çünkü siyasi- ekonomik bir organ olan AT, askeri bir nitelik kazanarhadı. En son Yugoslav krizinde de bir baskı unsuru olarak dahi ne denli zayıf kaldığını gördük- Neticede ATnin askeri kanadı olmayı amaçlayan Batı Avrupa Birliği-BAB- yerinden kalkmadı. Ote yandan AGtK de sorunlara askeri yanıtlar vennekten uzak bir organ olarak kaldı. Tüm Avrupa ülkeleri aynı şekilde düşünmese de geriye gene eski NATO'dan başka bir örgüt kalamadı. Roma doruğunda hâkim konu NATO'nun Doğu Avnıpa ülkelerine açüışı olacaktır. ^ranffurtrr^llgetnrtne Söz konusu olan bu ülkelerle bir Kuzey- Atlantik tşbirliği Konseyi'nin kurulmasıdır. Ancak ev sahipliği yapan Italyan hükümeti bu konuda kesin virajlarm alınmasına karşıdır ve bu işbirliğinin "aşamalı" bir biçimde gerçekleştirilmesini ıstemektedır. Herhalükârda Doğu ülkeleriyle ilk randevu için 20 arahk tarihi saptanmıştır. Roma'da bu iki gün içinde çevik tepki (rapid reaction) birliklerinin kurulmasından da çok bahsedılecektir. Sözü edilen çevik tepki özellikle ittifakın sınırlarında çıkabilecek çatışmalara karşı düşünülmektedir. htifakın güney kanadım ilgilendiren sorunlara özel ağırlık verilecektir. (6 Kasım) NAIÖ'da değişim 'GüUer ve kızlar gibi anlaşmalar da solar', demişti Charles de Gaulle. Doğu-Batı çatışmasının sona ermesiyle NATO da aynı akibçte mi uğrayacak? NATO uyesi ülkelerin ortak hayati çıkarlan, bu solmayı önleyecek mi? Roma'daki NATO zirvesinin gündeminin arka planmda işte asıl bu soru ve cevabı yatıyor. NATO özellikle Avrupa'da kalan Amerikan atom silahlannı gelecek stratejisine nasıl yerleştireceğine karar verdiği anda bu sorunun cevabmı da vermiş olacaktır. NATO içinde Avrupalı üyelerin ABD ile anlaşması gerekiyor. Geçen yıl Londra'da düzenlenen NATO zirvesinde de Amerikan atom silahlanmn Avrupa'da kalmasının sembolik önemden öteye anlam taşıdığı; Amerika'nın kaderini Avnıpa demokrasilerine bağlayıa bir anlama haiz olduğu beUrtümişti. tttifakın bu konuyu tekrar vurgulaması ve öte yandan da stratejisini değişen koşullara uydurması gerekiyor. (6 kasım) »eralbZ&ribune Silahsızlanmave etküeri Ukrayna ve diğer cumhuriyetlerin bağunsızlığa yönelmesi, çok önemli uluslararası güvenlik sorunlan yarattı. Kiev Parlamentosu, 400 bin kişilik bir ordu kurma karan aldı. Bu güç Alman ordusundan bile fazladır. Yeltsin, Rusya'nın bir orduya gereksinmesi olduğunu söylüyor. Diğer yeni devletler de ayn ordu kurmaktan söz ediyorlar. Nükleer silahların konuşlandığı bazı cumhuriyetlerde, bu silahların Moskova ile gelecekteki pazarbklannda, koz olarak kullanmak istemeleri muhtemel. Ordu sayısının çoğalması ve nükleer silahlarda tetiğe basacak parmak sayısının artışı, ciddi ve yeni Amerikan güvenlik eylemi gerektiriyor. Bush'un tek taraflı girişimi, bu dağılma tehlikesini olumlu fırsata dönüşturme>'i amaçlıyordu. Bush, Sovyetler'le daha önce imzalanan çok sayıda anlaşmadan hareketle bu önerilerini ortaya attı. Yeni cumhuriyetlerin bu sözleşmelere uymalan hayati onemdedir. Sovyet Halk Kongresi tüm uluslararası anlaşma ve yükümlülüklerin "geçiş döneminde" harfiyen yerine getirileceğini benimsedi. Aynlan cumhuriyetleri de AGİK ve "nükleer yaygınlaşmaya karşı anlaşma"ya imza atmaya davet etti. Bu, bir miras devralmış hükümetlerin, kendinden önce gelenlerin yasal yükümlülüklerini de devralması ilkesine uygundur. Merkezi Rusya hükümetinin Sovyet nükleer silahlanmn sorumluluğunu yüklenmesi halinde geriye kalan anlaşmalar diğer Türk cumhuriyetleri de ilgilendirmektedir. Bunlar nükleer silahı olmayan ulkeler olarak değerlendirilecektir. ABD'nin NATO bünyesinde tek nükleer sorumluluk sahibi olması olayında olduğu gibi bu cumhuriyetlerin toprağında bulunan nükleer silahlardan Rusya sonımlu olacaktır. Hukuken 'nükleer silah sahibi olmayan ülkeler' olarak tammlanan bu yeni ülkelerin, nükleer patlayıcı bulundurmalan yasaktır. (6 kasım) A