Katalog

CUMHURÎYET/4 HABERLER 3 KASIM 1991 ANAP'ta kongre tartLsınası • ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) — Başbakan Mesut Yılmaz, ANAP dışında oluşacak bir hükümete yapıcı baktıklarını söyledi. Başbakan Mesut Yılmaz dün ANAP Başkanük Divanı'na başkanlık etti. Toplantı sırasında koalisyon konusunun görüşüldüğünü anlatan Mesut Yılmaz, toplantı devam ederken basına yaptığı açıklamada ortaya çıkacak tavnn yarın toplanacak ANAP MKYK'da ele alınacağını söyledi. ANAP'ın eski Genel Başkanı Yıldınm Akbulut'un, olağanüstü kongre toplanmasına ilişkin sözlerini soran gazetecilere Yılmaz, "Kendisinin şahsi görüşüdür, şahsi görüşlerini azami anlayışla karşılıyorum" yanıtını verdi. Yılmaz toplantı sırasında başkanlık divanının istifasmın görüşülmediğini bu konunun MKYK'da ele alınacağını bildirdi. Yılmaz ANAP'tan işçi çıkanlması konusunun da MKYK'da ele alınacağını söyledi. Erdem, görevi devretti • ANKARA (Cumhuriyet Biirosu) — TBMM'nin en yaşlı üyesi sıfatıyla geçici başkanhğa getirilen DYP Elazığ Milletvekili Ali Rıza Septioğlu, görevini devraldı. TBMM Başkanı Kaya Erdem, başkanlık görevini Septioğlu'na devrederek başarı dileklerinde bulundu. Kaya Erdem, görevi süresince yakın ilgilerini gördüğü TBMM'de grubu bulunan sıyasi partilerin genel başkanları, grup başkanvekilleri, başkanlık divanı üyeleri, milletvekilleri, basın mensuplan ve Meclis personeline teşekkür etti. Ali Rıza Septioğlu da demokrasinin fazilet rejimi olduğunu kaydederek Kaya Erdem'in memleketi demokrasi içerisinde daha da ikriye götürmek için gösterdiği çabanın kendisini memnun ettiğini söyledi. Ekonomik ilişkiler • Ekonomi Servisi — Türk Amerikan İşadamları Derneği Başkanı Erdal Kabatepe hükümetin SHP- DYP koalisyonu ile kurulmasının, yabancı yatırımcılara ANAP'ın dış ekonomik politikalarının devam edeceği yolunda giiven vereceğini söyledi. ABD'nin, Cumhurbaşkanı özal'la kurduğu diyalogdan çok memnun olduğunu söyleyen ve bu ilişkilerin değerlendirilmesi gerektiğini savunan Kabatepe, "Ancak Özal'ın cumhurbaşkanı olmaması da ilişkilerin bozulacağı anlamına gelmez" şeklinde konuştu. üıcak'tan yalanlama • Haber Merkezi — Tercüman gazetesi sahibi Kemal llıcak, önceki gün borçları nedeniyle yapılması gereken gayri menkul satışının "bomba ihbarı" nedeniyle ertelendiği yolundaki haberleri yalanladı. AA'nın bu konudaki haberi konusunda açıklama yapan llıcak, "Alacaklı banka avukatlarının böyle bir haberi mesnetsiz ve yanlı olarak verdikleri, haber içeriğinde mevcuttur. Zira habere göre icradaki satışları durdurmak için ilgili mahkemelerde dava açtığımız ifade ediliyor. Oysa ki bu davalar, lstanbul 6. İcra Tetkik Mercii Hâkimliği'nin 1991/1404 sayılı ve lstanbul 3. İcra Tetkik Mercii Hâkimliği'nin 1991/1350 sayılı dosyalarıdır. Bunlara bakıldığında, davaların tarafımızdan açılmadığı aşikârdır" dedi. RP'li Semsek'in istenıi • ANKARA (ANKA) — RP'nin bedensel özürlü milletvekili Muharrem Semsek, genel kuruldaki kürsüye çıkabilmesi için düzenleme yapılmasını istedi. Düzenlemeleri TBMM Basın ve Halkla İlişkiler Daire Başkanı Engin Karapuıar eşliğinde inceleyen Semsek, yapılanlara teşekkür etti. Genel kurula hitap edebilmek için kürsüye çıkmak istediğini de bildiren Semsek, "Kürsünün allından seyyar mikrofondan konuşmak istemiyorum. Kürsüye çıkabilmem için düzenleme yapılmasını istedim" dedi. DYP lideri, ÖzaVı indirmek için anayasa değişikliği önerisi hazırladı Demirel düğmeye bastıDemirel 'Çankaya sorunu'nu çözrnek amacıyla yarın liderlere iki ayrı anayasa değişikliği önerisi götürecek. Demokratikleşmedeki en önemli sorunun 'Çankaya' olduğunu söyleyen DYP liderinin hazırladığı anayasa değişikliği önerilerinden biri cumhurbaşkanının halk tarafından seçilmesini öngörüyor. DYP liderinin bir diğer önerisi de cumhurbaşkanını TBMM'nin seçmeşi. Bu öneriye göre üç tur oylamada sonuç alınamazsa,"cumhurbaşkanını halk seçecek. 1982 Anayasası'na göre ise cumhurbaşkanı TBMM tarafından seçiliyor. İlk iki turda üçte iki, üçüncü turda üye tam sayısının salt çoğunluğu gerekiyor. ANKARA (Cumhuriyet Biiro- su) — DYP Genel Başkanı Süleyman Demirel, "Çankaya sorunu"nu çözmek amacıyla ya- rın siyasi parti liderleriyle görü- şecek. Demirel, liderlere iki ay- rı anayasa değişikliği teklifi gö- türeceğini açıkladı ve teklifleri kamuoyunda tartışılması için basına dağıttı. Demirel, hükü- met işinin ayrı, Çankaya soru- nunun ayrı şeyler olduğunu, bunların birbirinden ayrı yürü- yeceğini de belirterek, "Çanka- ya bunlardan alınır ve yanlış iş- ler yaparsa, tevcih gecikirse, biz hükümet kurma çalışmalanna baslanz" dedi. Demirel, Cum- hurbaşkanı Turgut Özal'ın göre- vinden indirilmesi konusunu ya- nn ilk olarak ANAP Genel Baş- kanı Mesut Yılmaz iie daha son- ra diğer liderlerle görüşecek. De- mirel'in getirdiği formüllerde Cumhurbaşkanı özal'ın yeni se- çimler sırasında yeniden aday olabilmesi de öngörülüyor. DYP Genel Başkanı Süley- man Demirel, dün düzenlediği basın toplantısında, "Tiirkiye ve bizim için yeni dönem başlıyor" diyerek, "Çankaya sorunu" di- ye adlandırdığı, Cumhurbaşka- nı Özal'ın görevinden indirilme- si konusundaki iki ayrı formü- lü basına anlattı. Demirel, yann siyasi parti liderlerine önerdik- leri anayasa değişikliği teklifie- riyle gidecek. Hükümet kurma turlanna ise, daha sonra başlayacağını anla- tan Demirel, "Hükümet işi ay- rı, Çankaya sorununun çözüm- lenmesi ayn şeyler" dedi. De- mokratikleşmenin önündeki en önemli sorunun da kendilerine göre Çankaya sorunu olduğunu anlatan Demirel, "Ama bu so- nın çözümlenmezse, bunalım da oimaz. Tiirkiye böyle bir siire daha idare eder. Hükümet işle- rini yürütür" diye konuştu. De- mirel, Çankaya sorununa ilişkin şunlan dile getirdi: "20 Ekim 1991 günü yapılan genel seçimlerie Türkiye, yeni bir döneme girmiştir. Esasen, 26 Mart 1989 seçim- lerinde aidığı yüzde 21 oyla, o günkü iktidar. milleti temsil et- me hakkını daha o gün kaybet- tigi halde, 2.S yıl yönetimi sür- dürme yanlışına ve haksızlığına devam etmiştir. Bununla da ye- tinmeyerek, yalnız kendi grubu- nun üyelerine yaptırdıgı bir se- çimde. devlel başkanlığı maka- mını da demokratik meşruiyeti ve haklüığı acısından çok tartış- malı faale getirmiştir. Türkiye Büyük Millet Mecli- si yenilenmiştir. İçinden çıkara- cağı hükümet, mutlaka miiletin çoğunluğuna dayanmış olacak- tır. Ancak, hükümet devlet sis- teminin önemli bir parçası ol- makla beraber, yalnız bir bölü- müdür. Bagünkü Cumburbaşkanlıgı makamının da. aynı şekilde hal- kın çoğunluğuna dayandığını hiç kimse iddia edemez. Zaten, kendisini seçen grubun. millet desteği yüzde 21 idi. Ayrıca ta- rafsızlık yeminini ber gün çiğne- diğini açıkça itiraf etti. Son se- çimlerde kendisini dogal ve da- imi lider ilan eden ve kendisinin de yanında yer aldıgı iktidar partisi, sadece yüzde 24 oy aldı. Bu demeklir ki son seçimler, ay- nı zamanda Cumhurbaşkanlığı makamını işgal eden zat için bir referandumdu ve o da bu refe- randumu ezici bir şekilde kay- betti. Cumhuriyet, bir kunımlar ve kurallar sisteminin bütünüdür. Kurumlar da. kurallar da, dev- letin temel nizamı üe anayasası ve yasaian ile beliıienir." Demirel, Cumhurbaşkanltğı- nın anayasayı ve kurallan çiğne- diğini de anlatarak, "Sorun ki- şisel değildir, Türkiye gerçek bir demokratik hukuk devleli olmalıdır" dedi. . DYP Genel Başkanı, şöyle konuştu: "Bagünkü Çankaya, Cum- burbaşkanlıgı kunımuau, ana- DEMİREL IN ONERILERI Cumhurbaşkanını Meclis seçsîn 7 Kasım 1982 tarih ve 2709 sayılı Türki- ye Cumhuriyeti Anayasası 'mn bazı mad- delerinin değiştirilmesi ve bu anayasaya bazı geçici maddeler eklenmesine dair ka- nun teklifi: MADDE 1: 7 Kasım 1982 tarihli ve 2709 sayılı Türki- ye Cumhuriyeti Anayasası'run 102. mad- desi aşağıdaİci şekilde değiştirilmiş ve 101. maddesi kaldınlmıştır. "B" SEÇİMİ: MADDE 101: 1. Cumhurbaşkanı adayı olabilmek, kırk yaşını doldurmuş, milletvekili seçile- bilmek için gerekli şartlara sahip ve yük- seköğrenimini tamamlamış olmakla müm- kündur. Adayların Türk vatandaşı olma- ları ve aynı zamanda bir yabancı devletin uyrukluğunu kendi nzalarıyla taşımama- ları gereklidir. 2. Cumhurbaşkam, and içmesi tarihin- den başlayarak yedi yıllık bir süre için se- çilir. Yeni cumhurbaşkanının and içmesi- ne kadar bu süre uzamış sayılır. 3. Cumhurbaşkanı adaylannın gösteril- mesine cumhurbaşkanının görev süresinin dolmasından otuz gün önce başliamr ve ay- nı sürenin dotmasından on gün öncesinden sonra aday teklifınde bulunulamaz. Cum- hurbaşkanı makamı boşalmışsa aday gös- terme süresi boşalma tarihinden itibaren yirmi gündür. Cumhurbaşkanlığına TBMM üyeleri dı- şından aday gösterilebilmesi, meclis üye tam sayısının en az beşte birinin yazılı öne- risiyle mümkündür. 4. Cumhurbaşkanı seçimi, Türkiye Bü- yük Millet Medisi genel kurulunda yapı- lır. Seçim, görüşmesiz gizli oyla olur. İlk oylamada sonuç alınmamışsa ikinci oylama yapılır. Bu iki oylamada seçilebil- mek için Türkiye Büyük Millet Meclisi üye tam sayısının üçte ikisinin oyunu almak ge- reklidir. İkinci oylamada da sonuç alınmamışsa seçimden çekilmeyenlerden, ikinci oylama- da sırayla en fazla oy almış iki aday ara- sında üçüncü oylama yapılır. Üçüncü oy- lamada da seçilebilmek için Türkiye Bü- yük Millet Meclisi üye tam sayısının üçte ikisinin oyunu almak gereklidir. (x) Oylamalar arasındaki süre en çok iki tam gündür. Seçim, üçüncü oylamada da sonuçlan- mamışsa, cumhurbaşkanı bir haftadan sonraki ilk pazar günü seçmen topluluğun- ca seçilir. Bu seçime sadece Türkiye Bü- yük Millet Meclisi'ndeki üçüncü oylama- ya katılmış olan iki aday girebilir. Bu se- çimden en fazla geçerli oy alan aday seçil- miş olur. Seçim öncesi işlemlerinin seçimin gere- kirse seçmen topluluğundaki aşamasının görevdeki cumhurbaşkanının görev süre- sinin tamamlanmasından en az yedi tam gün önce bitirilmesine imkân verecek bi- çimde başlaması ve düzenlenmesi gerekli- dir. Seçim işlemlerinin takvimi, Yüksek Se- çim Kurulu'nca belirlenir. Cumhurbaşkanlığı, görevdeki cumhur- başkanının görev süresi tamamlanmadan boşalmışsa, seçim öncesi işlemler boşalma- nın iJanından yedi gün sonra başlar. Cumhurbaşkanı seçilenin varsa partisiy- le ilişiği kesilir ve milletvekilliği sona erer. GEÇİCt MADDE: 7 Kasım 1982 tarihli ve 2709 sayılı Türki- ye Cumhuriyeti Anayasası'na aşağıdaki geçici madde eklenmiştir. GEÇtCİ MADDE: Bu anayasa değişikliğinin yürürlüğe gir- diği tarihte görevdeki cumhurbaşkanının görevi son bulur. Ancak işbu geçici mad- de gereğince görevi son bulan cumhurbaş- kam, bir sonraki cumhurbaşkanı seçimi için adaylığını koyma hakkına sahiptir. Görevdeki cumhurbaşkanının görevinin iş- bu geçici madde gereğince son bulmasın- dan ötürü yapılacak cumhurbaşkanı seçi- minde aday gösterme süresi 120 gün olup bu süre görevdeki cumhurbaşkanının işbu geçici madde gereğince süresinin son bul- duğu tarihten itibaren başlar. MADDE 2: İşbu kanun, yayımlandığı tarihte yürür- lüğe girer. (x) Bu fıkradaki "üçte iki" yeter s'ayısı "beşte üç" olarak değiştirilebilir. Cumhurbaşkanını halk seçsin 7 Kasım 1982 tarihli ve 2709 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasası 'mn bazı maddeleri- nin değişiirilmesine ve bu ana- yasaya bazı geçici maddeler ek- lenmesine dair kanun teklifi: MADDE 1: 7 Kasım 1982 Tarih ve 2709 Sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nın 101. Maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiş ve 102. maddesi yürürlükten kaldı- nlmıştır. MADDE 101: Cumhurbaşkam, seçmen top- luluğu tarafından seçilir. Cum- hurbaşkanı seçilebilmek için, geçerli oyların yarıdan fazlası- nı almış olmak şarttır. Hiçbir aday bu miktarda oy almamış- sa, bir hafta sonra ikinci defa oy kuUanıiır. Secimin ikinci aşama- sında, ilk aşamada aday olup. ikinci aşamadan iki gün önce adaylıktan çekilmeyenler arasın- dan sırayla en fazla geçerli oy alnuş olan iki aday katılır. İkin- ci aşamada en fazla geçerli oyu alan aday, seçilmiş olur. Cumhurbaşkanı adayı olabil- mek, 40 yaşını doldurmuş, mil- lervekili seçüebilmek için gerekli şartlara sahip ve yüksekögreni- mini tamamlamış olmakla mümkündür. Adayiann Türk vatandaşı olmalan ve aynı za- manda bir yabancı devletin uy- ruklugunu kendi nzalan ile ta- şımamalan gereklidir. Cumhurbaşkanlıgı'na Türki- ye Büyük Millet Meclisi üyeleri dışından aday gösterilebilmesi, Meclis üye tam sayısının en az beşte birinin yazılı önerisiyle mümkündür. Yüksek Seçim Kurulu, aday gösterme süresi içinde aidığı adaylık tekliflerini aday göster- me süresinin tamamlanmasın- dan itibaren yedi gün içerisinde inceleyerek. adayiann adaylık yelerligine sahip olup olmadık- larını tespit edip, Resmi Gaze- te'de ilan eder. Her aday, daha önce adaylıgı kabul ettiğine da- ir bir yazılı beyanı bizzat Yük- sek Seçim Kunılu'na vennek zorundadır. Adayın, bir siyasi parti mensubu ise partisi ile iliş- kisi kesilmiş olur. Seçim öncesi işlemlerinin, se- çimin ve gerekirse ikinci aşama- sının, cumhurbaşkanının görev süresinin tamamlanmasından en az yedi gün önce yapılmasını sağlayacak biçimde düzenlen- mesi gereklidir. Cumhurbaş- kanlığı, görev süresi tamamlan- madan önce boşalmışsa, seçim öncesi işlemler, boşalmanın Resmi Gazete'de ilanından iti- baren 15 gün sonra başlar. Cumhurbaşkam, göreve baş- lamasından itibaren yedi yıl için seçilir. GEÇtCİ MADDE 1: İşbu anayasa değişikliğinin yürürlüğe girmesi ile görevdeki cumhurbaşkanının görevi sona erer ve Pazar günü cumhurbaşkanı değişik 101. madde hükmü uy arınca seçmen topluluğu tarafından seçilir. GEÇİCİ MADDE 2: İşbu anayasa değişikliğinin bu kanun hükmüne uygun ola- rak yürütülebilmesi için gerekli düzeniemeler Yüksek Seçim Ku- rulu tarafından yapıhr. MADDE 2: Bu kanun yayını tarihinde yü- rürlüğe girer. 1982 Anayasası ne diyor?MADDE 101 Cumhurbaşkanı TBMM'de kırk yaşını doldurmuş ve yükseköğrenim yapmış kendi üyeleri veya bu niteliklere ve milletvekili seçilme yeterliliğine sahip Türk vatandaşları arasında yedi yıllık bir süre için seçilir. Cumhurbaşkanlıgı'na TBMM üyeleri dışında aday gösterilebilmesi, Meclis üye tam sayısının en az beşte birinin yazılı önerisiyle mümkündür. Bir kimse, iki defa cumhurbaşkam seçilemez. Cumhurbaşkanı seçilenin varsa partisiyle ilişiği kesilir ve TBMM üyeliği sona erer. MADDE 102 Cumhurbaşkanı, TBMM üye tam sayısının üçte iki çoğunluğu ile ve gizli oyla seçilir. TBMM toplantı halinde değilse hemen toplantıya çağrıhr. Cumhurbaşkanının görev süresinin dolmasından 30 gün önce veya Cumhurbaşkanhğı makamının boşalmasından 10 gün sonra cumhurbaşkanlığı seçimine başlanır ve seçime başlama tarihinden itibaren 30 gün içinde sonuçlandınlır. Bu sürenin ilk on günü içinde adayların Meclis Başkanlık Divanı'na bildirilmesi ve kalan 20 gün içinde de seçimin tamamlanması gerekir. En az üçer gün arayla yapılacak oylamaların ilk ikisinde üye tam sayısının üçte iki çoğunluk o)^ sağlanamazsa üçüncü oylamaya geçilir. Üçüncü oylamada üye tam sayısının salt çoğunluğunu sağlayan aday cumhurbaşkanı seçilmiş olur. Bu oylamada üye tam sayısımn salt çoğunluğu sağlanamadığı takdirde üçüncü oylamada en çok oy almış bulunan iki aday arasında dördüncü „ oylama yapılır, bu oylamada da üye tam sayısının salt çoğunluğu ile cumhurbaşkanı seçilemediği takdirde derhal TBMM seçimleri yenilenir. DEMIRELİNÖNERILERÎNE TEPKÎLER yasaya aykırı olarak kullanmış ve kurallarını da yine anayasa- ya aykırı olarak çiğnemiştir. Ta- rafsızlık ilkesinin ihlali ile dev- letin ve miiletin birligine göste- rilmesi gereken zorunluluğu da yerine getirmemiştir. Oysa Türkiye, geniş imkânlan ve güçlü devlet desteği iie ve fa- kat mutlaka kurallarının eksik- siz uygulanması ve kurumları- nın yerli yerinde durması ile bü- tün bu meseielerin altından kal- kar. Bunları yaparsa, rahatlıkla kalkar. Yapamazsa, zorlanır ve güçlüklerin halli uzun zamana ve miiletin daha pekçok sıkıntı- lanna, zararianna ve belki de ıs- tıraplanna mal olur. Kamuoyu araştırmalan hal- kın yüzde 71'inin Cumhurbaş- kanı'nın yeniden seçilmesini ve yüzde 88'i de bu seçimin genel oyla yapılmasını istediğini gös- termektedir. Bunun için Cumburbaşkanlı- gı seçiminin ister Meclisce, ister gend seçmen oyu ile yenilenmesi lazımdır. Sorun, tamamıyla yenilenmiş kurumlann, taze ve dinamik gü- cü ile memleketin önündeki güç- lüklerin aşılması ve Türkiye'yi gerçek bir hukuk devleti yapısı- na, gerçek bir demokrasiye ka- vuşturma sorunudur." "Çankaya'da kim otunırsa otursun, mutlaka halkın deste- ğine dayanmalıdır. Biz makam- lara halkın desteğiyle gelinmesi- ni istiyoruz. Gelin, bir anayasa değişikliği yaparak kurumlann tamamına yenilik getirelim" dı- yen Demirel, "Tekltfimiz kabul edilmese de Türkiye bükümetsiz kalmayacaktır" biçiminde ko- nuştu. Bir gazetecinin, Cumhurbaş- kanı Özal'ın kendisinin 7 yıllık görev süresi içinde indirilmesi- nin söz konusu olmayacağ; gö- rüşünü hatırlatması üzerine De- mirel, "Kamu hizmetinde mük- tesep hak olmaz. Memurlann özlük hakkı olur, siyasilerin ol- maz. Halkın tepesine oturacak- sın, halk olmaz artık diyecek, is- temiyorum diyeceksin. Bu ol- maz, o zanıan yumurtalar cılk olur" görüşünü savundu. özal'ın yapılan girişimlerden alınarak yanlış işler yapmama- sını dilediğini anlatan Demirel, "Türkiye'de hükümet miiletin bakkıdır. Güvenoyu alabilecek buna en yakın partiye görev ve- rilir, o da biziz. Tevcih gecikirse biz hükümet kurma çalışmala- nna başlanz. BekJetme bakları yok" dedi. Demirel, hükümet kurma ça- Iışmalan için önümüzdeki haf- ta cumartesi gününe kadar bek- leyebileceğini, bu sırada 5 ka- sımda DYP Genel İdare Kuru- lu'nun, 6 kasımda da DYP TBMM grubunun toplanacağı- nı söyledi. Demirel, Çankaya te- masları sırasında hükümeti ki- minle kuracağı konusunda da fikir sahibi olacağını bildirdi. Demirel, görev almak için Çan- kaya'ya çıkıp çıkmayacağımn sorulması üzerine de şöyle ko- nuştu: "Çankaya'ya çıkıp çıkmamam problem olmaz. Devlet işleri kinle, hiddetle, garezle, kesinlik- le olmaz. Şahsi konular devlet islerine girmez." Hükümet kurma çalışmaları- na TBMM'deki yemin törenin- den sonra başlayacağını da be- lirten Demirel, bir gazetecinin Cumhurbaşkam Özal'ın Madrid Ortadoğu Konferansı'yla ilgili ataklanm sorması üzerine, "Bi- zim hükümetimiz sırasında kim- se ounayan yetkisini, anayasanın kendisine vermediği yetkiyi kul- lanamaz. Hükümete ait işi yap- maya kalkanlan küçük düşürii- rüz. Hükümet çocuk oyuncağı değildir. Hükümete ipotek koydurmayız" dedi. Demirel'in yarın liderlerle ya- pacağı görüşmelerin sırası ve sa- atleri şöyle: "Saat 10.00: ANAP Genel Başkanı Mesut Yılmaz, saat 10M-. SHP Genel Başkanı Er- dal İnönü, saat 16.00: RP Ge- nel Başkanı Necmettin Erba- kan, saat 18.00: DSP Genel Baş- kanı Biilent Ecevit." Yılmaz:Taahhütlere mazeretANKARA (Cumhuriyet Bürosu) — DYP Genel Başkanı Süieyman Demirel'- in, Cumhurbaşkanı Turgut Özal'm Çan- kaya'dan indirilmesi için dün kamuoyu- na duyurduğu anayasa değişikliğini di- ğer partiler "temkinli" karşıladılar. "Öneriyi basından duyduklan için de- ğeriendinne yapmanın erken olduğunu" belirten siyasi parti temsilcileri, değişik- likleri Demirel'in kendisinden duymak istediklerini belirttiler. Demirel ise her jeyin ortada cereyan etmesi için basınla birlikte önerilerini kamuoyuna acıkladı- ğını söyledi. Başbakan Mesut Yılmaz ise öneriye karşı çıktı ve Demirel'in bu çı- kışını "seçim öncesi taahhüdünü yerine getirememeye mazeret hanriama" ola- rak niteledi.. Başbakan Yılmaz, "Demirel'in ana- yasa degişikligiyle ilgili önerilerini nasd degerlendiriyorsuauz" sorusuna, "Cumhurbaşkanlığı konusundaki gö- lüşlerimiz bellidir. Sayın Demirel'in de aradan geçen kısa süre içinde görüşleri- mizin değiştiğini düşüneceğiui sanmıyo- rum. Biz, Türkiye'nin önceükli mesele- sinin, 20 ekim seçimleri sonucu oluşan siyasi tabloya göre bir hükümetin teskili okluguna inanıyoruz. Demirel'in, Cum- hurbaskanlığı meselesini konu alan bu ük tur gorüşmeleri, bu konnda seçim ön- cesi yapmış oidugu taatahütleri yerine «e- tirememesinin bir mazeretini hazıriama girişimi olarak göriiyoruz" yanıtını verdi. SHP Genel Başkanı Erdal İnönü, De- mirel'in önerileri konusunda değerlen- dirme ve açıklamayı yarın kendisiyle gö- rüştükten sonra yapacağım vurguladı. RP Genel Başkan Yardımcısı Rıza Ulucak, "Teklifler bir gdşin göreiim ön- celikle, çttnkii şn anda bir şey yapmak mümkün değil. Bizim meselemiz sade- ce Cumhurbaşkanlığı meselesi degüdir, anayasanın işlemeyen ve yanlış işletilen çok hükümleri vardır" dedi. DSP Genel Sekreteri Selçuk Sönmez, Demirel'in önerisine ilişkin görüşlerini soran Cumhuriyet muhabirine, "Bunu ilk defa sizden duyuyoruz. Daha önce- den haberdar olmadık. O bakımdan par- ti göriişü açıklamam yanlış olur" kar- şılığım verdi. DYP Genel Başkanı Süieyman Demi- rel, siyasi partilerin yöneticilerinin bu değerlendirmelerinin ardından Cumhu- riyet'e şu açıklamayı yaptı: "Ben her şeyin ortada cereyan etme- si için basınla birlikte, herkes hazırlan- sın diye kamuoyuna açık teklifimi yapı- yonıra? Konunun aynı gün netleşecegi- ni düşünüyorum. Görüşmelerin süratle tamamlanması için parti liderlerine ka- ğıl üzerinde diişüncelerimizi sunacağun.* POLİTİKA GÜNLÜGÜ HİKMETÇETİNKAYA Demirel'in Turları, SHP'de Durum... *DYP Genel Başkanı Süieyman Demirel liderterle görüş- meye pazartesi günü başlıyor... DYP ile SHP arasındaki di- yalog ise sürüyor. SHP lideri Erdal İnönü yakın çevresine önceki gün işareti werdi: — Koalisyon protokolü taslağı ile ilgili çalışmayı hızlandınn. İnönü önceki gün oldukça rahat gözüküyordu. İzmir ge- zisinden moral yüklü dönmüştü. Çünkü örgüt kendisine des- tek vermişti. İzmir'de mazbatasını aidığı gün olağanüstü ku- rultayın hemen toplanmayacağını açıklamıştı İnönü. Aynen şöyle diyordu: — Çağrıyı yaptınız, imzaları topladınız, tamam, güzel. İn- celenecek, zamanı gelince de kurultay yapılacak. Kaçan yok. İçeride ve dışarıda çok önemli olaylar oluyor. Bunları, kendi iç meselelerimizi konuşarak görmemezlikten gelemeyiz. İç işleriyle uğraşan bir parti görüntüsü veremeyiz. SHP lideri İnönü sık sık "Aceleye gerek yok" derken De- niz Baykal ve arkadaşlarına da mesaj veriyordu: — Fazla telaşlanmayın, kurultay elbet toplanacak. Yan- gından mal kaçırır bir haliniz var, hiç iyi bir görüntü değil... DYP lideri Süleyman Demirel, SHP'deki gelişmeleri ya- kından izliyordu. Şu ya da bu biçimde DYP-SHP koalisyo- nunun gerçekleşeceğine inanıyordu. Yakın çevresi Demirel'e soruyordu: — SHP'deki kurultay havası iç hesaplaşmaya dönüşüyor. Deniz Baykal'ın mesajmı aldınız. Eğer inönü ve ekibi kurul- tayda yenik düşerse, nasıl bir formül bulacaksınız? Demirel, bu tür soruları geçiştiriyordu. Çünkü, İnönü'nün bir özelliğini çok iyi biliyordu Demirel. O da şuydu: — Sayın inönü, ülke sorunlarını parti sorunlarmdan ön- de tutar. Zaten son açıklamalarında bu gerçek ortaya çıkıyor... DYP lideri pazartesi günü liderterle görüşmeye başlıyor... Çıkmadan önce de bir açıklama yapıyor: — Geniş açıklamayı pazartesi günü yapacağım. İlk önce geçmiş iktidarla bir araya geleceğim... DYP lideri ilk turu bir günde bitirecek. İkinci tur ise daha önemli. O turda partilerin durumu açıkça ortaya çıkacak. De- mirel, izlenimlerini, partilerin görüşlerini sıcağı sıcağ/na ka- muoyuna yansıtacak. Süleyman Demirel çok açık konuşuyor. Türkiye'nin için- de bulunduğu sorunları çok iyi biliyor. Izliyorsunuz her ge- ce televizyonda anlatıyor ekonomik ve toplumsal sorunları. Demirel şöyle diyor: — Birinci tur istışareden sonra düğmeye basması lazım gelenler basmazsa, biz basarız. Hükümet filan verilmesini beklemeyiz. Biz hakkın sahibiyiz... Demek ki Demirel, Cumhurbaşkanı Özal'ın açıkladığı gi- bi 16 kasıma dek beklemeyecek. Yeniden SHP cephesine dönelim ve son gelişmelere bir göz atalım... SHP Genel Sekreteri Hikmet Çetin'le konuşurken o da İnö- nü gibi rahat görünüyordu. Çetin, Genel Merkezte her gün yüzlerce telgraf ve mektup geldiğini, telefonla ve faksla uya- rılarda bulunulduğunu söylüyordu. Hikmet Çetin şöyle anlatıyordu: — Bize oy veren 5 milyon seçmen var... Bizim de onlara verdiğimiz sözler var. İç ve dış sorunlar dururken bizim par- ti içi meselelerle uğraşmamız bir anlam taşımıyor. Bize ge- len telgraf. telefon, mektup ve fakslarda 1970 yılından bu- güne dek parti içi meselelerle uğraştığımız, halkın beklen- tilerine yanıt vermediğimiz ifade ediliyor... SHP'de kurultay yaklaşık üç ay sonra. Şimdi ise gündem- de DYP-SHP koalisyonu var. Hem SHP hem de DYP örgüt- leri bu konuda aynı düşünüyor... Acaba Deniz Baykal ve arkadaşiarı ne düşünüyoriar? Bun- dan sonra ne yapacaklar, 25-26 ocaka dek oturup bekleye- cekler mi? Sorun bu noktada düğümleniyor. SHP Genel Sekreteri Hikmet Çetin'e dün teletonda sorduk bu konuyu. Çetin, "ör- güt kavga-dövüş istemiyor" diye yanıtladı. Baykal ve arkadaşiarı şimdi yeni bir yönteme başvuracak- lar hiç kuşkusuz. Baykal, İnönü için "gölge etmesin başka bir şey istemiyoruz" diyor. Ama, kurultay üç ay sonra. O za- mana dek hükümet de kurulmuş olacak... AHMET TAN (Baftarafi 1. Scyfada) görüşünü sorduk. DYP lideri şöyle dedi: "Biz memleket meseieleri hakkındaki düşüncelerimizi, tezlerirnizi hep kamuoyu önun- de konuşup tartışıyoruz. Çan- kaya için düşündüğümüz for- mül de bunun bir parcası. Açık- lık ve şeffaflık ber konuda ve durumda gecerlidir." Demirel, koalisyon görüşme- lerinin miiletin gözünün önün- de yapılacağını belirterek. "Her konuşmadan ve buluşmadan sonra millete açıklama yapaca- ğım" dedi. Öyle anlaşıhyor ki DYP lide- ri, seçim kampanyasındaki "camdan karakol kapısı" vaa- dini önce koalisyon pazaıiığın- da uygulayacak. Demirel, ilk tunı yann baş- latıp bitirmekte karariı. Niçin bu ölçüde süratii? Sanıyoruz, zamanın aleyhine işleyeceğini gönnesinden. A>n- ca, Özal'ın (ve ANAP'ın) yeni hükümetin kunılmasının sü- rüncemede kalmasından siyasal yarar umduklan düşüncesinin de bunda etkisi var. Demirel'e göre "iş fazla uza- mayacak": "Mesele ortada" diyor. "Çankaya için öngördüğümüz formüiü yazılı olarak masaya koyacağım. Bu konu zaten ye- ni değil. Her lider hemen ceva- bını verecek durumda." — Olumsuz yanıt alırsanız, görüşmeyi kesecek misiniz? — Hayır. Ne münasebet. Öteki konulara geçeceğim. Di- yeceğim ki, 'Nasıl bir hükümet istiyorsunuz, düşünceniz nedir? Katılmak istiyor musunuz?' — Evet derlerse ayrınlılan konuşacak mısınız? — Hayır, mesele işin prensi- binde anlaşmak. Teferruat na- sıl olsa asıl görüşmelerde çö- zümlenir. — Cumhurbaşkam'nı millet seçsin (ezinize bir de 'Meclis'te seçilebilir' şıkkı eklemişsiniz. Bu SHP'nin tezine yakın bir göriiş değil mi? — Eğer öyle kabul ederler- se... Demirel, öyle anlaşılıyor ki, iki alternatifli Cumhurbaşkan- lığı seçimi sunarak SHP ile ilk uzlaşma ortamını yaratmak is- tiyor. "SHP olağanüstü kunıltayı- nın 25 ocakta yapılacak olma- sı, koalisyon görüşmelerini ra-' batlatır mı" diye soruyoruz: "Rahatlayan sanıyoruz SHP olmuştur. Bu da dbette onlann müzakerelerini daha sıhhatli bir zeminde geliştirmelerine yar-, dımcı olur sanıyorum." • DYP göründüğü kadanyla SHP ile flört için zihni bazırlı- ğa başlamış. Ama, koalisyon ortaklığı için flört yetmiyor. Ni- kâh defterine imza atmaya ka- rariı olmak gerek. SHP'nin karmaşık hali ise, buna ne öl- çüde olanak tanıyacak? Bunu yanndan başlayarak göreceğiz. Demirel'in hedefi, muhalifle- rin, daha doğrusu koaüsyona katılmayacak partilerin, "Sö- zünde durmadın" eleştirilerinin önünü işin basında kesmek. Bunun için DYP olarak seçme-; ne vaat ettiklerini olabildiğin-ı ce pazarlık masasına sürecek. r Partilerin bunu kabul etme-! mesi halinde ise, halka, kamu-; oyuna dönüp, "Ben elimden| geldiği ölçüde vaatlerimi tut-' maya çalısıyorum. Ama parti-1 min aritmetiği buna elvermi- yor" diyecek. Yannki Mesut Yılmaz'la ya- pacağı görüşme, samnz kısa sü- recek. Çünkü Yılmaz, "Anamu- halefet lideri olmakta" karartı. Çankaya formülüne ise destek vermesi söz konusu değil. Çün- kü, geçen hafta Cumburiyet'e verdiği demeçte, "Cumhurbaş- kam'nı ANAP seçmiştir. ANAP sonuna dek ona sahip çıkacaklır" demişli. Ayrıca ANAP'ın koaüsyona katılmayacagmı Cumhurbaşka- nı Özal da Çankaya resepsiyo- nunda aralarında bizim de ol- duğumuz bir grup gazeteciye açıklamıştı. Koalisyon sofrası görüşmele- rinde Refah ittifakı anahtar gi- bi göriinüyor. Ama, bu anah- tar sözcüğü Demirel'deki "Er- bakan > korkuşu"nu köriiklüyor. Erbakan, "Özal'ı bir günde indiririz" sözüyle uzlaşılması en kolay izlenimi vererek, De- mirel'i köşeye sıkıştırmak hesa- bında. Erbakan, koalisyon dı- şı kaldıgında "Demirel sözün- de durmadı" deme olanagını ele geçirme peşinde. DYP ile SHP şu andaki ko- şullarda birbirine mecbur gibi... Ama yine de cam kapı ardın- daki gorüşmeleri beklemek ge- rek.