Katalog

— \&A 9EKİM 1991 HABERLER CUMHURİYET/7 ILIL SEÇIM VI BITUS VAN HAKKARI Seçim için6 seyyar ıııiııi karakoFÖZGEN ACAR BtTlJS/VAN/HAKKÂRİ — Doğu Anadolu'da kuzeyden güneye doğnı inil- dikçe seçimlerin dün değindiğımiz ekono- mik vç sosyal boyutlarına bir üçüncüsü daha ekleniyor. Bu boyut, son yıllarda "uzlasbncı" rolü üstlenen Van sokakla- nnda bir sloganda somutlaşıyor: "Kürt, Türkün kardeşidir." Bu kardeşlik, bugün her an çekilmeye hazır iki tetik arasında. Bir yanda PKK'nın eylem ve seçimlere yönelik teh- ditleri, öte yanda bu terörü durdurmaya çalışan TC'nin guvenlik güçleri... tnsan- lar bu yörede birbirlerini ya gez, göz, arpacık ardından ya da dürbünle izliyor. Bitlis'in Mutki yöresinde PKK haber salmış dağ köylerine ve şıhlara: "ANAP'a oy verirseniz seçimden soora köyünüzü yakar yıkanz..." PKK, Tatvan'da köy koruculanna "Si- lahlannızı bırakmazsanız öldürüleceksi- niz" demiş. Bunun üzerine Kısıkh, Subo- ya ve Dirlik köylerinden 40 köy korucu- su ilçe kaymakamlığına başvunnuştu ben o gün Tatvan'dan geçerken. Devlet Bakanı Kftmran lnan'ın şıhlık bölgesine giren Hızan'daki PKK tehdit- leri ile ilgili söylentiler de gün geçtikçe iyi- den iyiye yoğunlaşıyor. DYP'nin Bitlis il merkezi yöneticüeri Yusuf YıkJız, Mesut Ertan ve Bcdir Acar "PKK'mn seçimlerde ANAP'a karşı teh- dil soykntiteri biziın de kıüagımıza geldi" diyorlar. Bu sözleri ANAP il yöneticisi Niyazi Yenisoy da doğnıluyor. Buna karşüık HEP'ten SHP liste başı- na gelen Husamettin Zenderoğlu "PKK tehdidinin aslı astan yok. ANAP aczini örtmek için bu söylentileri yayıyor" di- yor ve ekliyor: "ANAP halkın beyninde de karakol kurmak istiyor. Halktan ka- çarken postalbuın arkasına sğnuyor..." "Turist dolan"na aüşmış Vanlılar PKK tehditlerine akhrmaz ve ticaretin uzlaştı- ncılığı içinde görunürken dağlık Çatak köylerinden gelen haberler PKK'nın seçim tehditlerine ilişkin bazı ufak tefek söylen- tileri de kent merkezine ulaştınyor. Hakkâri'de bir tugay komutanırun Yüksekova'da korucu temsilcileri ve ye- rel yöneticilerle yaptığı huzur toplantısın- da "PKK'nın seçimlere müdahalesine karşı konulması ve demokntsinin destek- lenmesi" gerektiği yolunda bir konuşma yaptığına dikkat çekiliyor. 11 askerimizin Çukurca sınırında şehit edilmesinden üç saat sonra konuştuğum Hakkâri DYP adayı Nad Seven PKK'nın seçimlere miidahalesine karşılık olarak "PKK SHP'yi destekliyor. Ba söylentileri de SHP ve HEP koalisyonu yayıyor" gö- rüşünü ortaya atıyor. Erzurum'dan Kars'a gjderken otobüsü- müz Sankamış'ta bir benzin istasyonun- da durmuştu. Yanunızda plakalan sökül- müş iki şehirlerarası otobüsUn yolcuları tam teçhizath ve üniformalı komandolar- dı. Otobüs şoförleri arasında kaş göz ve fısütı iletişiminden öteki otobüslerin Muş ve çevTesine gittiklerini öğrendik. Daha sonra Tatvan'dan Van'a giderken bir şehirlerarast ve bir de Hakkâri'nin Yüksekova Belediyesi'ne ait şehir içi oto- büsünde de komandoların dolu olduğu- nu gördük. Hızan'a sapan yol başı, jandarme dev- riyelerince tutulmuştu ve giriş çıkışta kim- lik denerimi yapılıyordu. Bu kavşağı az geçmiştik ki yaklaşık 15 askerlik bir ko- mando birliğinin bir ok düzeninde arazi- yi taradıklanna tanık olduk. 10-15 km gittikten sonra Reşadiye Ka- rakolu'nda kimlik denetimi için durdurul- duğumuzda daha dün gelen komando bir- liği devriye görevinden karakola dönüyor- du. Hizan'daki Sakıp Sabancı Öğrenci Yur- du'na 300, bolge yatıh okuluna 670 ko- mando, Muş, Bitlis ile Van'ın dağlık yö- relerindeki okul, sağlık ocaklanna da Bo- lu ve Kayseri'den getirildiği söylenen ha- va indirme birlikleri yerleştirilmişti. Kendileri ile konuştuğum bazı güven- lik yetkilileri "Seçimlerin mutlak guven- lik altında yapılması için plnımış ek önlemler" diyorlar. Bunlara takılan ad ise "seyyar mini karakol"du. Yöredeki sağ- duyulu vatandaş gerçekten bu önlemlere sıcak bakıyor, ancak yöredeki partiler ve bazı Kürtler ise soğuic bakıyor. Askerle- rin seçimleri etki altına almak amacıyla ANAP hükümetince gönderildiği dahi söyleniyordu. SHP'nin Bitlis adayı Zen- deriioflu "ANAP halkın beyninde kara- kol kurmak istiyor. Halktan kaçarken postallann arkasına sığınıyor" diyor. öte yandan bu yörede bir başka ilginç yorum da oldukça yaygın: "tster Yılmaz yeniden iktidara gelsin, is- ter Demirel gelsin ya da bir koalisy on ku- rnlsun, bu suur ötesi tipi genis operasyo- na girmesi kaçınılmaz olmuştur. Çünkü Genelkurmay'ın sabrının taştığı söyleni- yor. Dolayısıyla yöreye belediye otobiis- leri ile dahi taşınan bu seçim kolordusu- nun amacı sınır ötesi harekât sırasında Türkiye sınırlan içinde kalacak PKK ge- rillalaruu ezmek için kullanılacakbr." Doğu Bayazıt'taki bir başka düşünce biçimi de şöyle: ANAP liste başı Sağlık Bakanı Doç. Yaşar Eryılmaz'dır ve SHP'lilerce "sınır ötesi operasyon karan- na imza koyup Irak'taki Kürt soydaşla- nn öliimüne neden oldugu için kendisine oy verilmeyecek bir hain" olarak tanım- lanıyor. Bitlis, Van ve Hakkâri 20 Ekim seçim- lerine bir de PKK etkeniyle giriyor. Bitlis Bitlis'i öteki komşu kentlerin feodal ya- pısmdan ayıran özelliği burasının "aşiret başkanı ağalar" yerine üstün dinsel güç- leri olduğuna inanılan icazetli şıhlar tara- fından yönetilmesidir, aşiretler siyasal are- nada ikinci planda etkilidir. Bunlann başında hiç kuşkusuz Nakşi- bendi tarikatının Gaydalı Şıhlığı geliyor. Merhum Dede Zeynel Abidin Gaydalı, Bitlis'in en saygın kişisi olmuş cumhuri- yet tarihi boyunca. Bu aileden miüetvekilliği babadan oğu- la, kardeş ya da çocuğuna geçiyor. Gay- dalı milletvekilleri şanssız. Selahattin BİTLİS Ittifak ile ANAP şansh MUŞ 19S3 1987 1989 Bitlls 24.6 4.7 58.2 1.2 39.7 14.2 12.0 3.5 19.2 1.5 24.1 12.9 15.4 4.4 22.4 0.6 0.8 295 15.9 19.1 55 27.8 0.8 1.0 0y kullanmayan seçmenler 7.1 6.1 153 Geçersiz ov kullanan seçmenler 4.2 3.1 3.6 100.0 T0PLAM 100.0 100.0 ioao 1983 seçımlerınde resmi ıdeolojinin partisine en yüksek oyu veren illerden birisi olan Bitlis, 1987 seçimlerinde iktidar partisine yönelerek ona en yüksek oyu veren illerden birisi oluyor. Bu olgu 1989 seçimlerinde de geçerlL Ne var ki 1989 seçimlerinde Bitlis'te dinci ideolojinin partisi de ağırlık kazanmaya baslıyor. 1991 seçimleri Bitlis'te ANAP ile dinci+milliyetçi sağ koalisyonu temsil eden RP arasında geçecek gibi görünûyor. Yukarıdaki tablo, sergilenen bu seçenek dışında başka bir olasılığı gündeme getirmiyor. Seçim çevresi barajı yüzde 25 olan Bitlis'te 3 milletvekilliğinin 2'sini hangi partinin kazanacağı önem taşıyor. Yoksa bu ılde hem ANAP, hem de RP mutlaka milletvekilliği kazanacak denebilir VAN Çok bilinmeyenli denklem Oy kullanma. seçmenler Geçersiz oy kullanan seç. Van, yüzde 20 seçim çevresi barajıyla Ankara'ya 5 milletvekili yollayacak illerden birisL Bu ilde seçim yarışı DYP, dinci milliyetçi sağ koalisyon temsilcısi RP ve ANAP arasında geçecek gibi görünmektedir. Van, aday niteliğinin büyiik önem kazandığı illerden birisi olarak görünûyor. Üç parti arasında geçecek gibi görünen seçim yarışını etkileyecek öğelerden birisi de bu partilerin milletvekili adaylan. Van'da 1989 seçimlerinde sandık başına gitmeyen ve fakat katılım zorunluluğu nedeniyle 1991 seçimlerinde sandık başına gitmesi olası yüzde 8 dolayında bir seçmen kitlesi var. Bu kitlenin yöneleceği parti ya da partiler, seçimde daha da şansh olacaklar. Bu kitlenin buyüyecek olan geçerli oy sayısı pariilerin aldıkları oy oranını da düşüreceği için sözü edilen kitleden pay alamayan parti ya da partiler, seçim çevresi barajına takılma tehlikesini yaşayabilecekler. Sonuç olarak bu ildeki seçim, çok bilinmeyenli fakat değişkenleri belirlenmiş bir denklem olarak tanımlanabilir. ÂİHAKKÂRİ Barajı ancak SHP aşar VAN İRAN HAKKÂRİ • Yüksekovâ Çukurca ^> Şemdinli IRAK 1989 geçerli oylan 1983 1987 1989 Hakkâri ANAP HP MDP DYP SHP DSP RP MCP DİĞER 16.5 37.7 33.4 36.4 10.0 22.0 20.1 3.2 0.4 0.4 18.8 15.1 25.8 16.9 4.6 5.0 21.8 17.5 29.9 19.6 5.3 5.9 Oy kullanmayan seçmenler 8.1 5.3 9.7 Geçersiz oy kullanan seçmenler 4.4 2.2 4.1 100.0 T0PLAM 100.0 100.0 100.0 2 milletvekili çıkaracak illerden birisi olan Hakkâri'de seçim çevresi barajı yüzde 25 ve bu ilde hem 1983-1989 dönemi seçmen eğilimlerine göre hem de 1989 seçim sonuçlanna göre barajı asabilecek konumda görülen tek parti SHP. Hakkâri'de SHP'yi zorlayacak en önemli öğe DSP'nın de bu ilde önemli oy potansiyeli olması. Hakkâri'de SHP'nin seçim çevresi barajım asamaması durumunda iki parti m illetvekillikleri paylasabilir. SHP 'den sonra Hakkâri'de en çok oyu alabilecek gibi görünen iki parti var; birisi iktidar partisi ANAP, diğeri de DSP. Yukarıdaki tablonun sergilediği siyasi yönelişler içerisinde bir de aday etkinliği olgusu var. Bağımsız adaylara önemli oranlarda oyun verilebildiği Hakkâri'de seçimin sonucu SHP'nin başarı ya da bâsarısızlığına bağlı görünûyor. TABLOLARVE tnan'ı 1960 ihtilali, Abidin tnan Gayda- lı'yı 12 Eylül darbesi görevden uzaklaş- urmış. Bundan sonra kurulan MDP ile Büyükelçi Kimran tnan TBMM'ye gir- miş. Dedenin ölümü ile şıhlığı da miras alan Inan, 1983'te MDP'ye ve 1987'de ise ANAP'a seçimi 3-0 kazandırmış. Şıh-Büyükelçi Kâmran Inan, bugün yi- ne liste başı. Bundan önceki seçime DYP listesinden katılan yeğeni Edip Safder Gaydalı hakkında Başşıh Inan "Ortaya çıkan birtakım fareleri zehirieyin" diye fetva vermiş. Yeğen de "Kendisi benim büyügümdür" demekle yetinmiş, hakkın- daki DYP listesinden ve Süleyman Demi- rel'e yakmlığından kaynaklanan "Ispar- ta çocuğu" iddiasını ise yanıtlamamış. Şıh-Büyükelçi tnan, zehirletmek istediği yeğenini bu kez listenin üçüncü sırasına oturturken bundan önce seçtirttiği, piş- manlık yasasının miman Faik Tanmaog- In'nu da birinci yedek adayhğa itelemiş. ANAP'hlar Tanmcıoğlu hakkında "ge- nelev kadınlanna tecavüz edenlere daha az ceza verilmesini ongören TCK'nın in- san haklanna aykın bu maddesinin değiş- tirilmesi" gibi parlamento içi çalışmalar yaptığı ve yerel sorunlarla ügilenmediği gerekçesiyle sandalyesini kaybedecegini ve yeğeninin de şıhhğın oylannı bölmemek îçin üçüncü smıya konulduğunu söylüyor- lar. Gaydah, ANAP'ın şansını yine 3-0 ola- rak görürken buna neden olarak da "1990-91 döneminde Türkiye'de nüfus oranı kıyasiandıgında cn fazla yatınmın Bitlis'e yapıldıgını" öne sürüyor. ANAP tl Yönetim Kurulu üyesi Niyazi Yenisoy da Bitlis'e yapılan hastane, okul ve tele- fon yatınmlanndan söz ediyor. 12 Eylül dönemi öncesinde Bitlis'te kimsenin burnunun kanamaması bu kent- lilerin övünç kaynağı, ancak bir cezaevi yapınu simgesel bir korku. Bu nedenle ANAP, seçmenlerine "cezaevinin fabri- kaya dönüştürüleceği" sözünü vermiş. Bu vaadin yerine getirilmesi hakkında Refah Partisi'nin il başkan yardımcıları Feyzullah Ünal ve Vahdettin Işık "Ceza- erinde ne mi yapülar? Birkaç tane hah ku- rup altı tane kızı asgari ücretin altında bunlann başına oturttular ve öteki bölttm- lerini de kapattılar. Bu mu fabrika?" di- yorlar. Adı "lojman ciııayeti"ne kanşan, oğul- ları PKK'ya kaçtığı söylenen Muhyettin Mutlu'nun seçim kurulu karanyla liste dı- şı kalması sonucunda kuçük kardeşi Hfi- styin DYP listesinin başına oturtuldu. DYP II Yönetim Kuruhı'ndan Mesut Erten, Bedir Acar ve Yusuf Yıldız'ın or- tak kanısı "ANAP Bitlis'te hanedan kurdu " biçiminde. DYP'lüer "Mutlular bu hanedanı yıkacak. Ancak üç dönem- dir milletvekili olan Muhyettin artık yor- gun. Hüseyin ise daha genç ve dinamik" diyorlar. Mutlu'nun adımn lojman cina- yetine kanşması olayının Bitlis'te hiçbir yankı bulmadığım da söyleyen DYP'lile- rin görüşünü öteki partililer de paylaşıyor. Oğullann PKK'ya kaçışı ise oy getirici bir etki olarak görülüyor. Rakipleri, ağabe- ye kıyasla genç Mutlu'nun şansının daha az olduğunu söylüyor. Bitlis'in en önemli özelliği politikacıla- rın futbolcular gibi seçimden seçime baş- ka partilere sık sık transfer olmaları. Inan'm MDP'den ANAP'a, yeğeni Gay- dalı'mn DYP'den ANAP'a, Mutlu'nun ANAP'tan DYP'ye geçmesinde olduğu gibi ANAP listesinin ikinci sırasındaki Gürcan Ensari de DYP'den transfer. SHP listesinin başmdaki Husamettin Zender- lioğlu ise HEP'ten gelme. Bitlis'in Ahlat ilçesinden herhangi bir şıhlığa bağlı olmayan iki mühendis aday var. Biri ANAP ikinci sıradaki elektrikçi Gürcan Ensari, ötekisi ise Refah'ın ikin- cisi inşaatçı Zeki Ergezeh. Ahlatklann oyu Refahlı muhendisten yana görülüyor. Er- gezen, daha önce Bitlis Bayındırlık Mü- dürlüğü'nden Köyişleri Bakanhğı tnşaat ve Emlak Daire BaşkanlığYna yükseldi- ğinde Bitlis'in köy camilerini unutmamış ve devlet olanaklarını bu yolda harekete geçirmiş. DSP ve SP'nin varlığı Bitlis'te görülmüyor. Tatvan'da ibre DYP ve Re- fah'tan yana... SHP adayı Zenderlioğlu HEP'li oldu- ğu için liste başında bulunuyor ve biz ko- nuşurken yanına gelen seçmenlere de şu temaları işliyor: "Biz elimizde Kalaşnikof degil gül ta- şıyoruz..." "Refah'a oyunu verme... Refah'a gi- decek oy Türkeş'e bir oy ve aikne bir kur- şun demektir..." "Oyunu DYP'ye verme... Ba kez cun- ta generallerinin yerine bascavuşlann pos- tal sesini duyabilirsin..." Ayakkabımı boyattıktan sonra girdiğim bir berber dükkânındaki bir vatandaş "Bims'te ANAP'ın içi kanşıktır. ANAP'- lı belediye 300 işcisine dört aydır para ve- remiyor. tki hafta önce bu işçikr beledi- ye önunde oturma grevi yaptı. Kendi be- lediyelerine para bulamayan iktidar, Bit- lis'e nasü para bulur" diye soruyor. Bir başka muşteri ise "Beyim, burası tstanbul degildir. BiUisli paru'nin degil, şı- hın peşinden, kansı da kocasının ardın- dan gider" diyor. Bu arada SHP listesin- de herhangi bir şıh adayın bulunmadığı- nı da anımsatmakta yarar var. 10 yaşmda bir oğlu olan bir baba ise "Oglum bu yaşa geldi. Eline silahtan baş- ka bir şey almadı. Şimdi ilk kez eline gül alacak" diyor. ANAP'ın Doğu illerinden sorumlu ba- kanı lnan'ın Bitlis'teki kozu, elindeki 90 bin kişilik torba kadro... Seçimlerden ön- ce 5.500 kişiye kadro sözü verilmiş, an- cak henüz 250'si gerçekleşmiş. Şıh-Büyükelçi'nin Ankara yolu açık gö- rülüyor. Beraberinde bir kişiyi de götü- rebilir. RP'nin yüzde 20'lik barajı 1987 seçiminde de aşan bir oy potansiyeli var. DYP ile SHP ise barajı aşma ve bir mil- letvekilliğine sahip ohna kavgası veriyor. Van Osmanlı Rodos'u işgal ettiğinde adaya atanan vali bir türlü gerçekleştiremediği huzuru sağlamak için tstanbul'a haber salmış: "Buraya acele 20 Yahudi ailesi gönderin..." 20 Yahudi ailesi gelmiş Rodos'a, yer- leşmiş, dükkânlannı, ticarethanelerini aç- mışlar. Ekonomik çark çabşmaya başla- yınca işgalin yarattığı huzursuzluk bitmiş. Bir gerçek bu. Van bugün benzeri durumu yaşıyor. Tarihsel birikimi bugün turizme dönüşün- ce kentte ticaret başlamış, sayılan yüzü aşan halıcılardan başka sokaktaki dilen- cinin dahi cebine dolar girmiş. Bu nedenle "Kürt, Türkün kardeşidir" sloganını iş- leyen Vanlı, Güney Anadolu'nun öteki kentlerinde görülen işsizlik ve PKK gibi olaylardan fazlaca etkilenmiş görünmü- yor. Hatta dostça söyleşilerde Kürtler da- hi PKK'dan yakınıyor. Sadece DYP'U bir avukat işsizlik-PKK ilişkisine dikkati çekiyor: "ANAP iktidan sayesinde çocuklanmız kahveterde ahlak- sız porno video kasetleriyle PKK kamp- lan arasında seçim yapmak zornnda bı- raküıyor'" diyor. Türk parlamentosunun ünlü Kinyas ağasının yani merhum Kinyas Kartal'ın kardeşi Abdülbaki Kartal, "Paranın sök- mediği bir şey düşünülemez" diye konu- şuyor. Bugün ANAP'ta lokomotif, Kin- yas ağanın oğlu, eski tl Başkanı Nadir Kartal, Buriki aşireti adına DYP forması ile yanşta konuşacak. Yeğeni avukat Halil Kartal'a göre Buriki aşiretinin 103 köyün oylan kendilerinden yana. Ayrıca ikinci sıradaki Mnstafa Kaçmaz'ın geçen seçim- de bağımsız adayken topladığı 13 bin oy ile Erciş yöresindeki Nalbantoğlu ailesi- nin 33 bin oyun sahibi Cemil Nalbantoğ- lu'nun da DYP'nin kefesini ağır bastıra- cağı söyleniyor. Tabii ki bunu Kartal ai- lesi söylüyor. Aynca şu verileri ekliyorlar: Liste dör- düncüsü Mehmet Yağızer'in Ertuşi aşire- tinden, yani Başkale'den getireceği 17 bin secmene, listenin sonunda Gevaş'tan Ta- hakkum Şeyhi Kemal Hak'ın 17 bin oyu ekleniyor. Bu adayın aynı yörede ünlü milletvekili Muslih Görentaş'ın ANAP 5. sıradaki oylanyla Refah'ın 3. sıradaki am- caoğlu Akil Görentaş'ın oylannı da bo- leceği vurgulanıyor. Bu durumda 1987 seçiminde ANAP'- ın 5-0'lık başarısım DYP lehine tersine çe- vireceklerini de öne sürüyorlar. DYP'li- ler biri dışında dört ANAP milletvekili- nin yerel yolsuzluklannı ballandıra ballan- dıra anlatıyor ve ardından da şu anımsat- mada bulunuyorlar: "Ister rahmetli Kinyas Aga, ister rah- metli Maliye Bakanı Ferit Melen Anka- ra'da kirada otururiardı. Özellikle Melen geçim sıkıntısı çekerdi. Ama şu andaki ANAP milletvekilinin çofunlugu Van'ı soyup sogana çevirdi." DYP'lilerin bu görüşüne ANAP liste ba- şı ve hiçbir şıh ya da aşirete bağlı olma- yan Ferit Melen'in oğlu Doç. Mithat Me- len de kısmen katılıyor. Halkın "Mesut Yılmaz yeniden başbakan olursa mutla- ka kabineye bakan olarak alacagı kişi" görduğu genç Melen, "Zaten bn yolsnz- hık söylentileri nedeniyle degil mi Id Van'- da ANAP listesini toptan degiştirdik " di- yor. Genç Melen "Mesut Yılmaz Türkiye'- ye, ben de Van'a yeni kan geürecegiz" sloganını işliyor ve SHP, Refah ve DYP'ye şans tanımıyor^ Dinsel görüşleri agırhkta olmasına kar- şı n Refah Partisi'nin merkez ilçe sorum- İusu Gazanfer Güler gerek Kartal ve ge- rek Melen'in babalarınm adlarından do- iayı siyasal yanşa katılmalannı "Bn halk mezar taşlanna oy vermeyecektir" sözle- riyle yorumluyor. Kaldı ki Guler, "Ağa- lar kendi içlerinde de bölündü. Bekledik- leri oylan toplayamayacaklar" dedikten sonra şöyle konuştu: "Van'ın iki ünlü aşireti var. Barikiler ve Küresinler. Eskiden Burikflerden Kin- yas Kartal ortaya çıkar ve seçimi aşireti sayesinde kazanırdı. Oysa bugün Bnriki- lerden seçime çok aday katılıyor. DYP'de liste başı Nadir Kartal ve liste sonnncusu Remzi Kartal'dan başka SHP liste başı Sabri Donat, bizim kendi adaylannuz Mehmet Tunçil ve Hüseyin Tanntanır da birer Burki. Küresinlerden ise Mustafa Kaçmaz DYP'den, AbduOah Lenk de ANAP'tan aday oldular. Onlar böhin- dükçe biz kazanacağız." HEP'in Van'da kendilerine güç getir- diğini söyleyen SHP liste başı Sabri Do- nat'ın yerel Vanlı değil, tstanbul Vanlısı oluşu kendisine biraz puan kaybettiriyor. Donat, Van'da "işsizlik, demokrasi ve pahahlık" üçlüsünün SHP'ye oy kazan- dıracağını söylüyor. Tek şansı kente ge- len tnönü'nün verdiği destek. Donat "ANAP'ın Van'da 90 bin tor- ba kadrodan 9 binini dagıtacagına" iliş- kin propagandaya "halkın kandıgım" söylemekten de kendisini alamıyor. SHP adayının bu durumu atın önüne konulmuş bir havuç gibi gördüğü anlaşıhyor. SHP liste başı "bununla birlikte geçen seçim- de 5-0 kazanan ANAP'ın bu seçimde ba- rajı dahi aşmasının kuşknsundan" söz ediyor. Van'da gerçekten baraj çok yüksek. Yi- ne de DYP önde görünüyor. DYP'nin alacağı ilk iki sandalyeden geri kalan üç tanesi ise barajı aştıklan takdirde ANAP, SHP, Refah ve yine DYP arasında pay- laşılabilir. Hakkâri Oldum olası iki milletvekili çıkaran Hakkâri'de barajın geçen seçimde yüzde 1 " 50 iken bu kez iktidar partisinin zayıflâ- ^ masından dolayı yüzde 25'e indirildiği an- laşıhyor. Hakkâri genelde sol ağırlıkh bir geçmişe sahip. 1983 seçiminde sol iki sandalyeyi de alırken, geçen seçimde SHP ile ANAP birer paylaşmış. DYP barajı aşamamış. Hakkâri'de Refah, DSP ve SP'nin hiç şansı yok. Paris'teki Kürt toplantısına katıldığı için partiden ihraç edilen Cumhur Keskin yme SHP'de liste başı. Ancak öteki aday- lar arasında çıkan anlaşmazhk, bir bağım- sız adaya, HEP'in bölunmesine ve dün sa- bah da yeniden yuvaya dönülmesine yol açmış. Öteki adaylar arasındaki çekişme sonucu İstanbul'dan Abdülmecit Yılmaz getirilerek ikinci sıraya yerleştirilmiş. Ayağının tozu ile tstanbul'dan Hakkâ- ri'ye geldiği sabah konuştuğumda Yılmaz üç sağ partinin kapışmasından dolayı ken- disinin ikinci SHP milletvekili olarak TBMM'ye gideceğine inanıyordu. Yerel politikaya ilişkin sorulanmı kendisinden daha çok birinci adayın kardeşi Abdnr- rahman Keskin yaruthyordu. Keskin'e gö- re merkezde tüm güç onlardaydı. Çukur- ca'da kendileri ile sağ arasında bir denge vardı. Yılmaz'ın Hakkâri'ye gelmesi ile Şemdinli'deki denge kendilerine doğru ağır basmıştı. Ancak ne var ki ilin en bü- yük ve en zengin ilçesi Yüksekova'da üçüncü sıradaydı SHP. Keskin, Hakkâri'de barajın 13 bin ka- dar ohnasının önemini vurguladıktan son- ra "Hakkari'deki seçimleri, Türkiyede- ki hayat pahaiılığının değil, aşiret başka- nınm karanmn etkiledigini" sözlerinc ek- liyor. Hakkâri'nin bir başka özelliği de aday- lar arasında "tercth" rekabeti. Bu konu- da en şansh kişinin genelde adı "Yükse- kovalı tozculann avukatı"na çıkan Esat Canan'dan her partide ve her berber dük- kânında söz ediliyor. ANAP'ın dörduncü sırasındaki adayı Mecit Pinızbeyoğlu da tercih yanşına ka- tılanlardan. ANAP'lı aday partisini "ANAP Demokrat Parti'nin yaptığı ha- tanın aynısını işledi ve il başkanlanna va- lilerin uzerinde yetki verdi" sözleriyle de eleştirmekle kahnıyor, aynca "ihalesiz ve- rilen işlerden" de yakınıyor. DYP'li ve ikinci sıra adayı M. Nad Se- ven de "tercih" için partisinde savaş ve- riyor. Tercihte 3 bin oyu alan TBMM bi- letini de elde etmiş olacak. DYP'li Seven "Nasü Türkiye'nin genelinde bir hanedan varsa Hakkâri'de de bir talan iktidan var. Devlet babanın vöremize akıttığı bir tril- yon liranın kimlerin cebine girdiğinin he- sabını soracağım" diyor. Hakkâri'nin Merkez, Yeşilova ve Çu- kurcası'nda Piyanişi aşiretinin 20 bin oyu var. İkinci sıradaki Ertuşi ise yine Mer- kez, Yüksekova ve Şemdinli'de sandıktan 15 bin oy çıkartıyor. Yüksekova'daki Dıri aşireti 3 bin ve aynı ilçedeki Oramar ise 8 bin oya sahip. Şemdinli'de durum fark- h. Burada oylar 3 bin Seyit ve 800 Herki arasında paylaşıhyor. Hakkâri'nin bir başka oy kaynağı ise 600 polis, 1000 guvenlik görevlisi ve öte- ki görevlilerle köy konıculan ve bunlann eşlerinden oluşuyor. Hakkâri'nin birinci derece kalkınma bölgesi, olağanüstü hal bölgesi gibi tazminatları ile aylıkları iki- ye katlanan bu kitlenin ANAP'a oy kul- lanacağı sanıhyor.