Katalog

11 EKİM 1991 EKONOMİ URİYET/13 Mevduat 82 trilyon • ANKARA (ANKA) — Bankalann faiz yarışını tüm şiddetiyle başlattıklan 13-20 eylul günleri arasında kalan hafta içerisinde vadeli tasarruf mcvduatı 534 milyar lira gibi yüksek bir miktarda artarak 54 trilyon liraya yakJaştı. Toplam mevduat ise 82 trüyona çıktı. Emisyon duruldu • ANKARA (AA) — Merkez Bankası, piyasadan para çekmeye devam ediyor. Banka, 2-9 ekim tarihleri arasında bir haftabk dönemde de piyasadan 111 milyar lira çekti. Merkez Bankası verilerine göre 2 ekimde 20 trilyon 910 milyar lira düzeyinde bulunan emisyon hacmi, 9 ekimde 20 trilyon 799 milyar liraya geriledi. 'Sağlıksız' Ttirkiye • PARİS/ANKARA (AA) — Türkiye, Ekonomik tşbirliği ve Kalkınma Örgütü'ne (OECD) üyc 24 ülke arasında, toplam sağlık harcamalarınm, Gayrisafı Yurtiçi Hasüada'ki (GSYİH) payı bakımından en alt sırada bulunuyor. OECD'nin üye ülkelerde sağlığın ekonomisine ilişkin olarak yayımladığı bildiriye göre Türkiye'de sağlık harcamalanmn GSYlH'deki payı 1990 yüı itibanyla yüzde 4'te kaldı. Konutbirlik finale kaldı • Ekonomi Servisi — Konutbirlik'in, inşaatı devam etmekte olan toplam 2 bin 4 konutluk Halkalı Projesi, "Yeni Kent Yerleşimleri Projeleri" yarışmasında, 40 ülke arasında ABD, Kanada, lngiltere ve Singapur'la birlikte finale kaldı. Projede eğitim, sağlık, ulaşım gibi sosyal ihtiyaçlann, kent sakinlerince kurulacak kooperatifler eliyle karşılanmasının planlandığını söyleyen Konutbirlik Başkanı Oğuz Soydan, Dünya Habitat ödülü'nü alacak projenin aralıkta belli olacağını bildirdi. KlSA KISA 1,24 saat süren ve Fransa'da yapılan Le Manş'ı tüm sofıstike elektronik olanaklarıyla yanşmayı birinci olarak bitirdi. Mazda uluslararası Le Manş yanşlannda birinci olan ilk Asyalı marka olarak ayn bir yer kazandı. 17 yıldır Le Manş'a katılıp 7.'liği aşamayan Mazda için bu yarış ayn bir önem taşıyordu. • DOLUCA Şaraplan her iki yılda bir Köln'de yapılan ve dünyanın önemli gıda fuarlanndan biri olan Anuga Fuarı'na katılıyor. 12-17 ekim tarihleri arasında yapılacak olan fuara Doluca Şaraplan 2'nci kez katılacak. • HEWLETT-Packard bilgisayar ağlarında fişe takıldığı anda hemen uygulamaya girebilen yeni PC'lerinden HP Vectra 386/16N ve HP Vectra 386/20NM tanıtu. • PHILIPS Discoverer" adını verdiği değişik dizaynh yeni bir televizyon üretti. Kask şeklindeki bu yeni ürun 37 ekran. • ÛUIKSILVER Türkiye'deki mağaza sayısını 12'ye çıkardı. Avusturya orijinli olan fırma spor giyim ürünleri yapıyor. • GÜNEŞ Rektamcılık'm patronaıı 8 yaşındaki Güneş öztürk'e ait. Şirketin yönetiminde ise Metin öztürk bulunuyor. IŞARK StgorV yülık geleneksel acenteler toplantısının 12'ncisi Mannaris Altınyunus Oteli'nde önümüzdeki cumartesi günü başlayacak ve 19 ekime kadar sürecek. 04i acc Artık oıılar da bankacıEkonomi Servisi — Seçimle- re 10 gün kala 5 yeni bankanın kurulmasına izin verildi. Bakan- lar Kurulu'nun Resmi Gazete1 de dün yayımlanan karanna gö- re Toprak Holding'in sahibi Ha- lis Toprak, Milliyet gazetesi sa- hibi Aydın Dogan, Sıizer Hol- ding'in sahibi Mustafa Sıizer, profesyonel bankacı tbrahim Betil ve Çukurova Grubu'ndan aynlan Karamehmet Kardeşler banka sahibi oldular. Bu bankalardan sadece Kan- mehmet Kardeşler'in bankası mevduat toplayamayacak, yatı- nm ve kalkınma bankası olarak faaliyet gösterecek. Diğerleri ti- cari banka olacak. Karamehmet Kardeşler'in bankasının serma- yesi 50 milyar lira olacak. Diğer 4 bankadan İbrahim Betü'in bankasının dışındakiler 75 mil- yar liralık asgari sermaye sınınn- da kalıyorlar. Betil'in bankası- nın ödenmiş sermayesi ise 100 milyar lira olacak. Tüm banka- lann genel müdürlükleri İstan- Aydın Doğan Halis Toprak Karamehmet Kardeşler Mustafa Süzer bul'da olacak. Kuruluş izni alan bankalann isimleri şöyle: • Halis Toprak'ın bankası Top- rak bank. • Aydın Doğan'ın bankası Al- teraatif Bank. • Muslafa Süzer'in bankası Türkiye Konut Endüstri ve Ti- carel Bankası. • tbrahim Betil'in bankası Bank Ekspress. • Hasan ve Mehmet Reşat Ka- ramehmet Kardeşler'in bankası Park Yatınm Bankası. Yeni izinlerle birlikte banka- cılık sektöründe yabancı banka- larla birlikte 65 olan banka sa- yısı 70'e yükselmiş oluyor. Ajans haberlerine göre sadece Şehmnz Tatlıcı'nın başvurusuna olumlu yanıt verilmediği dikkati çeki- yor. Konuyla ilgili olarak görüşle- rine başvurduğumuz bankacılık çevreleri, söz konusu banka baş- vurularından bir bölümünün uzun süredir bekletildiğini hatır- latarak ANAP iktidarının se- çimleri kaybetme olasılığına karşı bu izinleri verdiği görüşün- de birleşiyorlar. Banka kurmak üzere Hazine ve Dış Ticaret Miisteşarlığı'na yapılan başvu- rulann bizzat Cumhurbaşkaru Thrgut Özal'ın direktifi nedeniy- le bugüne kadar bekletildiği sa- vunulurken özal tarafmdan ya- kılan kırmızı ışığın özellikle Mil- liyet gazetesi sahibi Aydın Do- ğan'ı hedef aldığı öne sürülüyor. Cumhurbaşkanı Özal'ın, Aydın Doğan'ın banka kurmasına kar- şı olduğu ve bu nedenle diğer bankalann iznini de bugüne ka- dar durdurduğu iddiasının yanı sıra sektörde faaliyet gösteren diğer bankalann sahiplerinin de pazar kaybı olasıhğına karşı yeni banka kuruluşlannı engellemek üzere bugüne kadar Ankara'ya baskı yaptıklanndan söz edili- yor. Mustafa Sıizer tam 3.5 yıl bekiedikten sonra banka iznini almış olurken tbrahim Betil, bir- kaç ay önce yaptığı başvuruyla bu bekleyişin en kısa sürdüğü kişi durumunda. Güneş Taner'in bankalardan sorumlu Devlet Bakanı olduğu günlerde yeni banka kuruluşla- nnın zaman zaman kamuoyu gündemine geldiği, ancak her seferinde Taner'in "mevcut ban- luüan satın alın" mesajını vere- rek yeni banka kuruluşuna so- ğuk baktığı hatırlatılarak özal1 uı tdkiniyle Denizbank, Töbank gibi bazı devlet bankalannın sa- tılmasına çalışıldığı, ancak ban- ka kurmak için izin bekleyen isadamlannın mevcut bankala- n satın almaya talip olmamala- n üzerine bu girişimin sonuçsuz kaldığı hatırlatılıyor. Borsada seçimkriziyaşanıyorEkonomi Servisi — tstanbul Menkul Kıymetler Borsası'nda özal'ın vaatlerine karşın kan kaybı bir turlü dindirilemiyor. Son dönemde seçim belirsizli- ğinden dolayı peşpese dibe vu- ran borsa, dün de yeniden 143.06 puan birden değer yiti- rerek son 21 ayın en düşük dü- zeyine indi. İMKB Endeksi dün yüzde 5.25 değer kaybederek 2578.52 puandan kapandı. tlk kez Mali Endeks 2000'nin, sınai endeks de 3000'nin altına geri- ledi. Borsamn son dönemde bu denli tepetaklak olmasında se- çünlerden kaynaklanan belirsiz- lik ve özellikle de hükümetten beklenen mali desteğin gelme- miş olması yatıyor. Dünkü dü- şüşte ise Özal-Demirel düellosu- nun seçimden sonra kaos yara- tacağı korkusu ve Hazine Bono- su faizlerinin yükselmesi etkili oldu. Aynca özal'ın borsa ziya- retinde "Seçimden sonrasına kadar sabredin" sözü de endek- Borsadaki Tarifc (1991) 18 şubat 4 mart 1 nisan 29 nisan 16 mayıs 22 mayıs 23 mayıs 15 temmuz 29 temmuz duşuş, Eadekste psikatePksıı 5.000* 5.000* 4.500* 4.000* 3.500* 4.000* 4.000* 3.500* 3.000* bu yıl psıkolojık sınır tanımadı ıır Biteşik endeks 5.245,23 4.738,95 4.314,49 3.779,86 3.421,21 4.043,90 3.961,03 3.459,98 2.984,38 Tarih (1991) 31 temmuz 12 ağustos 19 ağustos 5 eylül 6 eytûl 9 eylül 11 eylül 12 eylül 10 ekim Eadefcste •dketeiik sııur 3.000* 3.500* 3.500* 3.000* 3.000* 3.000* 3.000* 3.000* 2.500 Bileşik endeks 2.984,38 3.621,5 • 3.282,68 2.987,52 3.013,20 2.971,48 3.136,25 2.947,22 2.578,52 sin seçim öncesi yükselecek bek- lentilerini kırdı. Dün borsada iş- lem gören hisse senetlerinden sadece 2'si yükseldi. Özal'ın "gerekli yerlere tali- mat verdim" sözünden sonra özellikle kamu bankalannın az da olsa borsada alım yapmala- rını bekleyen yatınmcılar, dün alım yerine bankalardan gelen satışları görünce bir an önce el- lerindeki hisseleri çıkarma tela- şına kapıld,ılar. Dürtkü seansta en çok satış aracı kuuluşlardan geldi. Aynca bazı yatınmcılann daha aşağıdan alabilmek ama- cıyla satış yapmalan da hisse se- netlerinin değerini iyice düşür- dü. Bu arada bazı aracı kurum yöneticileri ise bunun gerçek bir kriz olmadığını, borsadaki bu düşüş trendinin sadece ve sade- ce seçim ve koalisyon belirsizli- ğinden ve politikacılann boş çı- kan destek sözlerinden kaynak- landığını söylediler. Bu arada bazı borsacılar dü- şük endeksin cazip olduğunu, borsada bugün alıcılann gelmesi halinde endeksin bir anda yük- selebileceğini belirttiler. Bazı borsacılar ise borsadaki düşüşü piyasanın hükümeti borsaya çekmek istemesiyle açıkladılar. Borsadaki son gelişmeler üze- rine görüşlerini dile getiren araa kurum yöneticileri bunun bir kriz sayılamayacağı görüşünde birleştiler. Aracı kurum yöneti- cilerinden Mustafa Yılmaz ise endeksin 25OO'in altına inmesi- ni beklemediklerini, borsamn en geç önümüzdeki çarşamba gü- nü tekrar yükseleceğini söyleye- rek "Diişüşiin en büyiik nedeni borsamn kendi işini bırakıp po- litikacılardan Medine dilencisi gibi destek beklemesidir. Bugü- ne kadar devlet desteğiyle mi dnrduk?'' dedi. Deha Menkul Kıymetler Genel Müdürü Asu- man Olgnn dünkü saüşlann bü- yük çapta halktan gelmediğini, bunun da önümüzdeki günler- de borsamn kendini yeniden to- parlayabileceği anlamına gelebi- leceğini belinerek "Yaklaşan se- çimler yiiziınden borsadaki be- lirsizlik ortamından kaçan yatı- nmcılann faize yönelmesi de sa- tışları artırdı" dedi. Yatırım Fi- nansman yöneticilerinden Zeki Döşluoğlu da bunun gerçek bir kriz olmadığı göruşünii paylaştı. Bu erkek kaça giyinir? CEYİL ÖZMEN Erkek giyiminde sonbahar-kış sezo- nu fıyatları gene bütçeleri zorlayacak gibi göriınüyor. Pahahlık acısından ilk sırada erkek giyiminin vazgeçilmez elemanı takım elbiseler yer alıyor. Sii- merbank'ta 204 bin liradan başlayan takım elbise fiyatları, Beymen'de ne- redeyse 4 milyona kadar çıkıyor. Ay- nı rakama Yeni Karamursel, Çarşı, Halil ya da Sümerbank mağazalannın birinden, mevsimlik alışverişinizin ta- mamını yapmış olarak çıkmanız mümkün. Beymen'den bir yetkili, ürünlerinin bir kısmında ithal malzeme kullandık- lannı vurgularken, ellerindeki en pa- halı takımlann abiye takımlar oldu- ğunu ve farklı bir kategoriye sokulma- ları gerektiğini söylüyor. Tabii ki iş takım elbise almakla bit- miyor. Yeni mevsimi tepeden tırnağa yeni giysilerle karşılamak isteyenler pantolon, ceket, gömlek, kazak, ayakkabı, pardösü gibi gündelik giyim eşyalannı, kravat, kemer, çorap gibi yan giyim ürünlerini de ihmal etme- mek durumundalar. Bu tip toplu alışverişinizi Sümer- bank'tan yapmayı tercih ederseniz en az 1 milyon lira ödemeniz gerekiyor. Aynı bedel karşıhğında Beymen'den bir pardösü ya da Ataiar'dan bir ta- kım elbise satın aJmaruz mümkün. Sü- merbank 'taki alışverişinizin en yüksek maliyeti ise 1 milyon 700 bin lira ci- vannda. Kışbk gardrobunuzu Beymen'den yenilemeniz size yaklaşık 7 milyon 300 bin ile 14 milyon lira arasında bir be- dele maJ olacakur. 225 bin liradan sat- tıkları ithal kumaştan üretilmiş göm- leklerin piyasadaki benzerlerinden da- ha kaliteli olduğunu belirten Beymen yetkilileri, ellerindeki mallardan bazı- larının, yaygın kanının aksine "saün alınabilir" olduğunu söylüyorlar. Aynı alışverişin Atalar'daki bedeli 5 milyon 700 bin lirayla 6 milyon lira arasında değişirken vitrinlerine henüz pardösü koymamış olan Halil'de en az 1 milyon 200 bin, en çok 2 milyon lira civannda bir para ödemeniz ge- rekiyor. Sezonluk alışverişinizi Çarşı mağa- zalanndan yapmanız halinde ödeye- ceğiniz miktar 2 milyon liradan baş- layıp yaklaşık 5.5 milyon liraya kadar yükselebilir. Yeni Karamürsel'deki alışverişiniz için ise en az 1.5 milyon lira, en çok 4 milyon 250 bin lira ayır- manız gerekiyor. Yeni sezonda erkek giysileri (bin TL) Maiın öntl Takım Pantolon Ceket Gömlek Kazak Pardösü Kravat Kemer Çorap Ayakkabı BvyflMn 2650-3850 525-1250 1695-2750 185 - 450 375- 935 995-32:* 195- 350 136-345 52- 57 575- 595 Atatar 1150-2150 195- 495 650-1475 195 235- 395 775- 995 115- 165 100- 110 27- 59 350- 395 695-1475 185-495 350-1275 85- 120 119- 495 395-1150 69- 145 55- 75 14- 17 135- 395 Y.Kamainei 490-999 160-329 320-779 39-199 99-530 215-775 20-143 34- 63 15- 34 128-399 NaM 55(W50 135-180 250425 75- 85 69-125 — 35- 45 38- 55 10- 30 115-225 îâMnnfc 204-420 136-153 204-335 48- 65 132-237 178-276 10- 47 30 5- 16 34-140 IT0 raporu Enflasyonda dünya çapındayız Ekonomi Servisi — lstanbul Ticaret Odası'nca hazırlanan 'Rakamlarla Dünya Ekonomileri' araştırması, Türkiye'nin enflasyonda geri kalmış Afrika ve Asya ülkele- rinden de daha kötü durumda olduğunu ortaya koydu. Türkiye, dünyada enflasyonu en yüksek ülkeler arasında Brezilya, Peru ve Arjantin'den sonra dördüncü sırada yer al- dı. İTO tarafmdan yayımlanan araştırmada, 60'ın üzerinde ül- kenin karşılaştırmah ekono- mik göstergelerine yer verildi. Farklı ekonomik konulardaki 45 tablonun yer aldığı araştır- mada, enflasylonla ilgili 47 ül- kenin rakamları değerlendir- meye alındı. Türkiye'nin bu yılki tahmini enflasyon oranı, yüzde 67 olarak hesaplamrken enflasyon sıralamasında yüzde 450'yle ilk sırada yer alan Bre- zilya, yüzde 200'le ikinci sıra- da bulunan Peru ve yüzde 90'la üçüncü sırayı alan Arjan- tin'den sonra yer aldı. Enflas- yon oranını Meksika'nın 1987'de yüzde 131^den, bu yıl yüzde 25'e, Yugoslavya'nın da a>Tiı dönemde yüzde 120.8*den yüzde 40'a düşürerek bu konu- da önemli başarı elde ettikleri belirlendi. ABD Castro'nun yakın sürede iktidardan inecegini düşünüyor. NEWYORK WallStreet Rüba'ya 'oynuyor' ŞEBNEM ATİYAS NEW YORK — Fidel Cast- ro'nun yakın bir sürede iktidar- dan gideceği inancındaki Ame- rikan iş dünyası, Küba kalesi- nin yeniden paylaşılması için rekabete şimdiden başladı. lspanya Castro'ya siyasi ban- nak sağlayacağını açıkladıktan sonra ABD'deki faaliyet daha da canlandı. Güney Florida'nın yansımn büyük bir hazırlık içi- ne girdiği bildiriliyor. Aynca Wall Street'te ileriye yönelik planlama icinde "Küba" oyun- lan oynandığı kaydediliyor. Florida'daki Kübalılar şim- diden ellerindeki malları çıka- rıp paraya dönüştürerek Kü- ba'da vakti gelince yatınm yap- mak için haarlanıyorlar. Rıhtımlarda Küba'ya gide- cek mallann yükleneceği gemi- ler hazır. Amerikan şirketleri- nin mallannın Küba'da temsil- ciliğini yapmak isteyenler şim- diden girişimlerini yapıyor. Castro gider gitmez Hava- na'nın ünlü eğlence kumar en- düstrisi eskisinden daha canlı bir şekilde yeniden canlanaca- ğa benziyor. Bu nedenle turizm için girişimler en yoğun biçim- de sürüyor. Castro'dan sonra gelecek olan yeni hükümetm Batılı pa- rayı çekebilmek için el konul- muş mülkleri geri vereceğini ya da eski borçlan yeniden düzen- leyeceğini uman spekülatörler uzun süredir unutulmuş olan Küba hisse senetlerinden başla- yarak çeşitli biçimkrde yeni gi- rişim imkânlan oluşturuyorlar. Amerikan vatandaşlarının Küba rejimini sıkıştırmak için konulmuş yasalar nedeniyle Küba hisseleri ile oynamalan ya da saun almalan yasak. Do- layısıyla Amerikahlar 1960 ön- cesi dönemde çıkanlan hisse se- netlerinin dışında yasa değişin- ceye dek alışveriş yapamaya- caklar. Eğer yeni Küba hükü- meti Meksika gibi eski borçla- nnı piyasaya çıkanp satarsa bunu sadece yabancı şirketler alabilecek. Castro . yönetime geldiğinde bu borçlann hepsi- ni silmişti. Küba hisse senetlerinin fiyat- lan konusunu piyasa araştır- macılan piyasanın psikolojisi- ne bağlıyorlar. Şu an piyasada 4-5 kuruşa satılmakta olan Kü- ba demiryollan şirketinin his- selerini Herzog, Heine, Geduld Inc şirketi 8 kuruşa toplamaya başladı. Şirket Küba elektrik şirketi hisseleri için 25 kuruş ödeyeceğini de açıkladı. Küba'- nın eski borçlarını geri ödeye- ceğine dair hiçbir garanti yok. Ancak Meksika gibi bir prog- rama yerleştirilir görüşündeki yatınmcılar "Ümit edelinı öjr* le olsun" şeklinde kdnuşu- yorlar. BRÜKSEL SSCB'nin gıdası G-7'den sorulıırSABETAY VAROL BRÜKSEL — AT, Sovyetler Birliği'ne toplam 2 milyar ECU'luk (2.4 milyar dolar) gı- da ve ilaç yardımı yapmaya ka- rar verdi. Bu miktar "Mosko- va'nın ileri sürdüğji talebin ol- dukça altında olmakla birlikte Batılı ülkelerin şiddetli bir eko- nomik bunalıma sürüklenen Sovyetler'i yardımsız bırakma- ma iradesini göstermesi bakı- mından anlamlı bulundu. AT'- nin Sovyetler'e yapacağı kap- samlı gıda yardımının bir bö- lümünün üçüncü ülkelerden karşılanması öngörülüyor. Yardımın diğer bölümü, toplu- luk stoklanndan gönderilecek. Polonya, Macaristan ve Çe- koslovakya'dan başka Türki- YtRİNİlİ B GlUYOft.,, 15 ye'nin de finansmanı AT tara- fmdan karşılanacak söz konu- su gıda maddesi alımından ya- rarlanması bekleniyor. Bir haf- ta önce " Türkiye-AT OrtakUk Konseyi" toplantısı için Brük- sel'e gelen Dışişleri Bakanı Sa- fa Giray'la Avrupa Komisyo- nu Başkan Yardımcısı Frans Andriessen arasında bu konu- da görüş birliğine varılmıştı. Başta buğday olmak üzere Tür- kiye'nin çeşitli gıda maddeleri verebileceği, aynca ortaya çıka- cak ulaşım sorunlan nedeniyle Türk kara taşımacılığı fılosun- dan yararlanılması, üstünde durulan noktalar arasında yer almıştı. Topluluğun Sovyetler'e yar- dım planı bugün Tayland'ın başkenti Bangkok'ta yapılacak G-7 (yedi en ileri sanayileşmiş ülke) toplantısında kesinleşe- cek. AT'nin yapacağı 2 milyar ECU'yla birlikte bir yanda Ja- ponya'nm ve diğer yanda ABD ile Kanada'nm da aynı miktar- larda SSCB'ye gıda ve ilaç yar- dımında bulunmalan bekleni- yor. Avrupa Topluluğu, kendi 'payına düşen yardımın geçen yıl gönderdiği 250 milyon ECU'luk bölümünü düşerek Sovyetler'e yardım yapacak. 500 milyon ECU'luk garantili borç dışında 1.25 milyar ECU'- nun ise AT ülkeleri arasında toplanacağı ifade edildi. öte yandan Sovyetler'in bu -yardun planıyla birlikte yeni bir tarıfli reformu yapacağına dair yü- kümlülük altına girmesı de ile- ri sürülen koşullar arasında bu- lunuyor. Bu 1.25 milyar ECU, "arao- sız" kredi şeklinde verilecek. AT söz konusu kredinin yarı- sının topluluk stoklanndan sa- tın alınmasını, geriye kalan bo- lümünun ise üçüncü ülkelerden elde edilmesini düşünüyor. 'COMECON'un kendisini fes- hetmesinden sonra tarım ürü- nü fazlasını satacak pazar bu- lamayan Macaristan, Çekoslo- vakya ve Polonya'nın, bu su- retle SSCB'ye yeniden mal sat- ması öngörülüyor. Bu arada Türkiye'nin de buğday stokla- rını eritme ve kara taşımacılığı filosuna iş alanı yaratma tar- zında "yardım pazan"ndan yararlanma olanaklan olduğu belirlendi.