Katalog

CUMHURİYET/12 EKONOMÎ 1 EKİM 1991 DÖVtZ KURLARI 1 EKİM 1991 Oövizm Cinsı 1 ABDDoian 1 AlmanMariu 1 Avustratya Dotoı 1 Bdçjka Frangı 1 FramzFrangı 1 Hoflanda Ronra 1 bvscKronu 1 ismçrı Frangı 100 itriy» Lıret U K o n Y a n ı IStertn 1 S.Arabistan Ffyalı Oövız Alı$ 4693 59 2619 82 3751 12 136 92 827 65 2502 32 772 63 3236 51 377 04 35 30 8213 32 125152 Cövs Sahş 4703 00 2825 47 3758 64 137 19 829 31 2507 33 774 18 3243 00 377 80 35 27 8229 78 1254 03 Efettrf 4688 90 2817 20 3694 85 135 55 826 82 2499 82 764 90 3233 27 373 27 34 77 820511 1232 75 Efektıf Sacş 4717 11 2833 95 3769 92 137 60 83180 2514 85 776 50 3252 73 378 93 35 48 8254 47 1257 79 S 1 6645 Alman Markı S 5 6709 Fr Frangı t 1 8757 Hol Ftonnı $ 1 4502 Isv Frangı $ 1244 83 Itai Lıret $ 132 96 Japon Yenı S 3 7503 S Arab Rıyalı C 17499 S SERBESTPtYASADADÖVİZ ABOOolan Ahnan Markı Isvicre Fraıtfli Hollanda Ftonnı Ingılız Stertını Fransjz Frangı Alış 4730 2810 3215 2485 8200 822 Satış 4740 2820 3225 2495 8250 830 YATIRIM fcVünn.1 15 Tffinm-3 Is Wıw>6 nrtn-1 Mrtn-2 Mrtm-3 Mrtm-4 ÜBllftH Maf»2 MrtNnFon GmVMn-t Gnlı 1MnRf2 feafttMM EsMFanl Esaı*fm2 Ea«*Fon3 YUSekfcF VHHsseF VHKmıF YHLMF rtJDöref «•AMIF «ttta-t HtfFm-3 Mflfsse FONLARI N i 91710 4E990 24096 20129 17245 68750 5at12 30614 27534 »924 58*12 48106 229» 23.141 osn 72183 27SJ 17307 H4S4 1356 72757 24303 16.781 64856 51DO4 60485 50926 44153 41790 20O1 «368 15512 510*2 129*5 23.708 14727 92073 4(372 24186 20205 17316 59J0B 54320 30.773 27£33 10923 59JB6 41305 2X001 21237 12518 724» 27788 17382 11.522 8.402 7İ060 24406 16J54 65JH0 51.203 60538 51125 44346 49981 20696 £369 «563 51235 130320 23.798 14757 aw 404 037 038 Q41 038 035 036 036 4101 0.41 041 0.41 014 a40 042 0.43 053 153 0.42 043 0.44 036 039 009 039 0.44 038 017 007 033 03B 035 038 020 bttnMmla* VMalOunya Maf Fon-6 Dtşfcn» M*ı For Bt$»kfey& ftŞrtPBrt» Tunjn Ftn-1 rotnFaı-2 Mfcnfbn-1 MCu Fon-2 Rrans Fon-2 FransFon-3 FraısFon-4 FraısFaı-5 ZiHl Fon-1 üaâ Fon-2 2rulBaş*Fon Zjofl Fon-4 H*Fon-1 HA Fon-2 PmtFon PmtHssc Errtk Fon-1 Eırt* Fon-2 bibjiGi Fon-1 bnjm Fon-2 TatankFon Sümf Fon DenzFon EgcFon l3«naFcn DjmrFon fcBFon OrttkFon TürUBnkFon EtıFon 3OEYL0M991 Mi 20322 0412 44532 61*75 17633 50695 14191 18SJ72 22.295 277J2 23516 15367 15592 26.239 19925 2-159 19389 25622 19868 27122 17373 22979 17663 21219 14697 «647 2a142 22086 1790 18.672 17958 1841! 6560 15348 15464 HB36 KP1P4 20956 15462 44.671 62127 17710 50305 14248 186545 22356 27305 23718 15427 '5662 26456 2O007 21251 19489 25335 19362 27228 1&Û39 23090 17739 21296 14 «3 18716 20201 22172 16005 «741 18.035 14503 15620 1540? 15530 14303 N 016 032 031 041 044 041 040 036 027 044 042 039 045 083 041 143 052 044 047 039 037 048 043 037 0.45 037 029 039 035 037 043 046 039 038 043 045 Doğru Yol Pürtisû Biryıl içinde enflasyonuyarıya indirip, büyüme hızını katla Doğru \jbl iddiahve iyîmser PAFTtLER VE EKONOMİ -1- ALTIN-GÜMÜŞ Cumhuriyet Reşat 24 ayar altın 22 ayar bıtenk 900 ayar gümüş Ahş 354.000 380 000 53.300 48.000 675 Satış 359.000 390.000 53.450 52.600 702 BORSA tşMffl Hacmi: 73.312.386.S25 h)ttm Mlktan: 17.55S.M7 ( b ş » m t*n iMlılulıı) M M J 30ETLÜL 1991 ı: 2S37.M Mafc 2271.32 Smi: »27.95 (Ûncekı kapanışa göre) Biieşık 2887 33 Ma* 2256 10 Sınaı 3257 42 «fcrtHı tıtHinn t*n) Mteti (Öncekı ortalamaya göre) Mn{H.|C) Afc*Tetes«BÛ> AM>»* Aksı AnadokıCam AjMhM ASJM Gnı Aygy • M * TtMi fMuÇmento Mü CMfcMı C B M İ İ Ce^ra JMnyırts gftH*. •Jtfcük OmatCam Ortımf OtnHoMng Dotosan M&ııOımOlMt E 8»s< Yaünm Ecacta» bç E*plp* |şg BklCIMk EgeEndustn Eat Mfen Em*S«orn<BU) ES>Hottng ErayasSne* Estat FMBIMİI GMBJŞ G O K - Y M I Çflj*w |j^ «njF* I A M F KJnMnnı Intemı İMoımPBton InmOC bacMi Kanonsan KaMtkMoMıra İMİİMİİ •jpm BHttrfk HM I B M B ) KocYatnm Konya ÇîiMHto Konlsa KonımaTtf IMonıTalam MmSn ÇkivMo khrel MamansH 0W Unnal M SantnllBU) Meos Mgn» Nrtank NMHoUng NM Tunzm MO* Çknemo Olmuksa Otosan PıraanlSUI PEG ftotio M U i PrarSut taar Esto|n> Et PbMf hMW PolykfKBÜ) Rab* Sıfeak YıyBaMı Sıntrtf HoUng Svfcifnı Sun Elekîtm* Taa ttBvtı TO^Iank Trtstrtan* TekDS Tes» TGanntB TlşBar* (Bl TI) 8ar* (A) y tj g rC-%2580.) T^Bank(O TnKuOan TKB TofnTûrkO» TopnklCUt Tn*|>CM TSfemns TŞife Cttn TXU.pl| TD DMunıTunaTeksü ÎTT. Tııbonj TMirtar* Ûnyt ÇlmfetBÛl UfakSmmk VaMY« Ort Vısfef VMF Kn.|BÜ) YMIV Yunsa Ûncefcs*- ans kapan 30S00C 5300C 160O0 220C 3850 8600 2ZMİ 1050 t12M nM 8500 27000 1JM 14M 2600 4500 2450 MM 4Mİ 925 17000 2350 UtfYI 15UU 1500 MM 5600 21000 11250 4150 4MM 1200 2700 «occ 3000 aooo 28» 7100 «00 3050 m13750 1400 1300 15250 2700 650 MM 2100 MM 2350 44» 47M 1MM 18500 29500 2800 1100 1550 7000 MVJ 92S 7300 1600 1500 3650 2600 475 21500 500 1200 1300 77000 1500 6500 1100 2400 11M 2650 475 M2S MM ım m»1850 1000 11M 1650 MM MM 5500 7800 Z7M 1350 3J50 6300 3900 1250 8200 150000 325 M 1300 950 1150 13750 7500 1700 11250 2000 5000 6500 MM 925 1900 4650 4250 800 1600 2250 5000 MM 1650 1050 3ileşık ; Bugunku r i öusufc 295000 49000 15750 2050 3800 8400 SMİ 1000 11Mİ zm 6400 26500 IMİ tMİ 2550 «•nCJOT nM 2400 MM «Mi 900 15250 2300 900 5100 21000 10750 4MM 1150 2650 7400 3000 stro 2850 2000 4309 575 13500 1400 1300 15250 625 S7M 2100 M M 2250 47M ttm% 1MM 18500 29500 2750 1100 1350 6800 925 7200 1550 1400 3600 2600 475 21000 475 1150 1250 74000 1500 6500 1000 2300 11M 47S 1 M İ Z1M M 41M 1850 950 129* 1600 MM H M 5400 UM 7500 m» 1350 6000 1200 8000 300, M l 1250 1150 13500 7500 1700 11000 1950 17M 4900 11M 900 4250 800 1600 2200 5000 14M 1600 1050 t: 2912.55 I M : >867 99 Maiı 2231 Bugn-ta oı yuloek 310000 53000 16000 2150 3850 8500 1MM 1000117M zm6500 27000 14M IMİ 2650 2450 MM J1M 925 17000 2400 975 M M 51W 21500 11260 «MM 1200 Mi 7700 7«0 30» 9000 2ta 21» 4300 700 13750 1450 1300 15500 650 MM 2100 M M 2350 47M 51M 11SM 18750 30000 2800 1100 1400 6900 950 7400 1600 1600 3650 2650 - 500 21000 500 1250 1300 75000 1500 6900 1050 2400 1 8 İ 5M 11M 21M as» 44M 1850 1000 1JM 1650 7Mİ MM 5400 MOT 7700 Z7M 1350 6500 1250 8100 325 •a1300 1250 13500 7500 1700 11250 2050 17M 5100 M M 925 4250 800 1600 2300 5000 14M 1650 1060 Bugunbj UpanıS 295000 50000 15750 2100 3850 8400 1000 117M I7M 6500 26500 13S» 1SM 2550 Z3M MM 2450 MM S1M 900 tTOOO 2300 900 H M 5100 21000 11000 4MM 1150 Mi 2650 7400 3000 0000 2K0 2000 4300 700 13750 1400 1300 15250 650 nM 2100 U M 2350 47M 4İM 11SM 18500 29500 2800 1100 1350 6900 925 7200 1600 1400 3600 2600 475 21000 475 1150 1250 75000 1500 6500 1000 2300 11M S25 1*941 {IM an44M 1850 975 14M 1650 7M6 MOS 5400 •3MMOT 7700 17M 1350 6200 1250 8100 325 «a1250 1150 13500 7500 1700 11000 1950 17M 5000 Mİ 925 4250 800 1600 2200 5000 14M 1650 1050 2251.73 1 29 Sınaı mkUn 10365 6955 15000 137O0 578000 SMB 9150 İMİ 6100MJ1I7 I74W 2000 36800 İ7IIIİ 4M306060 1414M 708420 1MM aatn 371M 3600 87720 64700 »TM 800 117350 599650 1MM 34000 İ I M 0002 10000 m m s 1000 2500 5500 2700 a» 115790 1100 14675 520 7150 129200 (Mt 116100 MM 18200 IMİ 11441i ZS5M2 67500 19625 41500 79636 120300 1400 17560 193160 206S0 52300 31100 16700 391450 21800 21239 148000 28100 540 8100 47992 13400 161064 1MMM 100 1MMİ 1 O M I M İ 14I71M 812 45700 4 U M 105800 1KM4» ust 1000 ISM 2000 1«1M 3500 96225 128167 17400 530700 1MMİ 112120 4100 2400 4000 51100 6400 73700 TMİ 37567 t M T M İ 43000 430200 2840 51000 15000 710130 1000 4TMİ 252750 20400 Mİ:32M.I3 3241 15 Encoksftz yw*n fty 300000 50000 15750 2100 3850 8500 1000 11SM ZTM 6500 26500 IMİ 1Mİ 2550 tMİ MM 2400 MM I M İ 900 15250 2350 900 MM 5100 21000 11000 «MM 1200 Mi 2700 7400 3000 aooo 2850 2000 4300 700 13750 1450 1300 15500 650 STM 2100 MM 2300 «TM « M 1MM 18500 29500 2800 1100 1400 6900 925 7300 1600 1550 3600 2600 475 21000 475 1150 1250 75000 1500 6600 1000 2350 1IM sa11» Z1M 223i 42Sİ 1850 975 13M 1650 MM I M İ 5400 7700 ZTM 1350 6200 1250 8000 325 «S 1250 1250 13500 7500 1700 11250 2000 17M 5000 31M 900 4250 8000 1600 2200 5000 MM 1600 1050 AguiıMı wt% 299135 50718 15860 2096 3841 8487 1004 11M1 2711 6450 26611 1 » 15M 2566 MZ1 2418 MM M H 910 15736 2347 910 «13 5100 21165 11058 44J7I 1196 M7 267Î 7421 ]MJ mı 3000 aooo 2050 2020 4300 698 136S0 1446 1300 15470 646 I7M 2100 M*4 2302 «TM «İ29 11M1 18573 29662 2779 1100 1378 6850 930 7269 1597 1491 3617 2616 476 21000 483 1186 1252 74500 1500 6606 1019 2347 I M İ Mi 1117 J1M 21» 438 1850 966 1JJT 1640 M24 nm5400 MI 7600 ZTM 1350 6190 1246 8017 321 ri4 1254 1200 13500 7500 1700 11125 2015 1TM 4984 İIM 900 4250 900 1600 2224 5000 M » 1619 1050 iktidarım erken seçime gitmek zorunda bırakan ekonomik tablo, 20 ekim seçimleri sonrasında oluşacak iktidan da çok zor tercihler karşısında bırakacak. lktidar koltuğuna oturacak olanlar, ekonomide manevra alanlannm ne kadar dar olduğunu herhalde çok kısa sürede anlayacaklar. Partilerimiz iktidara geldikleri takdirde ekonomide neler yapacaklarım ortaya koyarken ekonomimizin içinde bulunduğu koşullan ne kadar hesaba katıyorlar doğrusu bilmiyorum. Bu açıdan en gerçekçi yaklaşımı, söz konusu koşullan en yakından bilme durumunda olan iktidar partisinin, yani ANAP'ın göstermesi ve özellikle kısa vadeli hedefler vermekten kaçınması pek şaşırtıa olmamah. Ancak diğer partilerin ekonomi sözciileri de kendi programlannın gerçekçi olduğunu, ekonomi alanında yaptıklan vaatleri ve koydukları hedefleri gerçekleştirebileceklerini iddia ediyorlar. Siyasi partilerimizin ekonomide neler yapmayı düşündüklerini ortaya koyan dokümanları inceledikten sonra partilerin ekonomi politikalanyla ilgili sozcüleriyle görüşerek edindiğim izlenimleri birkaç yazı içinde aktarmaya çalışacağım. Partilerin, ekonomi alanında neleri, nasıl ve hangi vadede yapmayı tasarladıklannı, OSMAN ULAGAY partüeri teker teker ele alarak ortaya koyduktan sonra son yazıda toplu bir değerlendirme yapmanm uygun olacağını düşünüyorum. Ekonomi alanında neler yapmayı düşündüğünü en önce açıklayan, açıklamalannda en fazla ayrıntıya inen ve büyük bir cesaretle kısa vadeyi de içeren somut vaatlerde bulunan parti DYP oldu. öncelikle bu nedenle ilk olarak DYP'yi ele alıyorum. LİYP']'nin ekonomik konulardan sorumlu genel başkan yardımcısı Tansu Çiller, 26 U2manın katkılanyla hazırlanan Ulusal Dinamik Denge Modeli'nin (UDÎDEM) Türkiye ekonomisindeki işleyişi ve ilişkileri gerçekçi biçimde saptayarak tutarlı politika onerileri ortaya konmasını kolaylaştırdığını söylüyor. DYP'nin iddialı ekonomik hedeflerinin gerçekleşmesi, UDİDEM çerçevesinde yapılan varsayımlann tutmasma bağlı bulunuyor. İULUSAL DİNAMİK DENGE MODELİ KBG %4-5 ASAGI DÜSÜYOR UDİDEIV^ FON AKTARIMI . 8-9'A DÜŞÜYOR TESVIK VE ^ CRANSFERLER SANAYI "VE TARIM KESIMÎ^ REFORMU DYP'nin yapısal reform programıİlk iki yıl için hayli iddialı ekonomik hedefler saptayan DYP'nin ekonomide yapısal değişiklik programı da hayli iddialı. Öngörülenlerin başlıcaları şunlar: • Kamu kesimi reformu: KİT'ler özelleşiyor ve özerkleşiyor / Kamu açığı kapanıyor, kesimi küçülüyor. • Vergi reformu: Kaçaklar önleniyor / Uniter sisteme geçiliyor / Muafiyetler yeniden düzenleniyor / Gerçek gelir ve faiz vergileniyor / Menkul değerlere yatırım özendiriliyor / Vergi sistemi gelir dağılımını düzeltici araç olarak kullanılıyor / Asgari ucret vergi dışı kalıyor. • Finans ve bankacılık reformu: Kr'edi maliyetlerinde kamu yüku azaltılıyor / Reel kredi faizleri düşürülüyor / Banka sektönınde rekabet ve verimlilik arttınlıyor / Risk sermayesi kurumu kuruluyor / Küçük ve orta boy işletmelere kaynak sağlayacak fınansman kurumlan oluşturuluyor / Menkul kıymetleri çeşitlendiren kurumlar geliştiriliyor / Değerlendirme (Rating) şirketleri kuruluyor / Risk yönetim araç ve kurumları geliştiriliyor. • Sanayi kesimi reformu: Kredi maliyetleri düşürülüyor / Katma değerde emeğin payı artıyor / Tüm girdiler dünya fiyatlarıyla sağlanıyor / Yatırım için gerekli istikrar ve güven ortamı hazırlamyor / Ticarete konu mallann üretimine dönuk yatırım özendiriliyor / Teknoloji transferi kolaylaştırılıyor / Orta ve küçük sanayie yeni olanaklar getiriliyor / Sanayi kesimine menkul kıymet ihracı yoluyla yeni finansman kapılan açılıyor / Geliştirici bir koruma politikası belirleniyor. • Tanm kesimi reformu: Dünya uygulamaları düzeyinde sübvansiyon ve dünya fiyatlarıyla rekabet hedefleniyor / Agro-endüstri ile entegrasyon teşvik ediliyor / Yeni teknolojiler özendiriliyor / Dağıtım, pazarlama ve eğitimde yeni düzenlemeler yapıhyor / Kooperatifler yeniden düzenleniyor ve kooperatif bankası kuruluyor / Tum girdiler dunya fiyatlarından sağlanıyor. DYP, ekonomi alanında öncelikli he- definin enflasyon oranını düşür- mek olduğunu net bir biçimde ifade ediyor ve enflasyonu bir yıl içinde yuz- de 30-40 arasına, iki yıl içinde de yiız- de 10'un altına düşüreceğini ileri sürü- yor. Aynca bunu yaparken GSMH bü- yüme hızını yüzde 7 dolayına yüksel- teceğini, istihdamı yüzde 8-10 dolayın- da arttıracağını ve gelir dağılımını dü- zelteceğini belirtiyor. Türkiye ekonomisinin bugün içinde bulunduğu koşullar arumsandığında bu hedefleri biraz fazla iyimser bulma- mak olanaksız. DYP kurmaylarının kendi tahminlerine göre bu yıl sonun- da yüzde 85'e tırmanması söz konusu olan enflasyon bir yıl içinde yüzde 40'ın altına çekilecek ve bu yapılırken büyü- me hızı yüzde 6-7 olacak, istihdam ar- tacak, gelir dağıhmı düzelecek. DYP şimdiden "pembe tablolar" mı çiziyor acaba? Çiller: Hedefler gerçekçi DYP'nin ekonomik konularla ilgili genel başkan yardımcısı Tansu Çiller, bu kaygıyı yersiz buluyor. Bütün hedef- lerinin gerçekçi ve tutarlı olduğunu id- dia ediyor, "Biz bu hedeflerin tutarlı- hğını kurduğumuz modelde sınadık" diyor. Çiller'e göre enflasyonun teme! ne- deni kamu açıklarının çok yüksek ol- ması ve kamu kesimi borçlanma gere- ğinin (KBG) GSMH'ye oranının yüz- de 10'u aşmış bulunması. Enflasyonla mucadelenin başarılı olması için bu oranın hızla aşağı çekilmesi, bir yıl için- de yarı yarıya azâltılması gerekiyor. DYP'nin öncelikli hedefı de bu zor işi başarmak. Tansu Çiller, bu yıl bir hesaba göre yüzde 12.4'e kadar yükselmesi beklenen KBG / GSMH oranının bu denli yük- sek gerçekleşmesinde KlT'lerden kay- naklanan borçlanma gereğinin önemli pay aldığını belirterek kamu açıkları- nı azaltmada birinci önceliği KlT'lerin kurulacak bir vakfa devredilerek yeni- den yapılanmasına vereceklerini söylü- yor. özelleştirmeyi de içeren KİT ope- rasyonuyla kamu açıklarının, yani KBG'nin GSMH'nin yuzde 3'ü kadar bir bölümünün kapatılabileceğini iddia eden Çiller, bu operasyon için tüm ha- zırlıklann yapılmış olduğunu beürterek şöyle konuşuyor: "KİT operasyonuyla ilgili karariann DYP içinde kabul edilmesi hiç de ko- lay olmadı. Biz bunun parti içindeki kavgasmın iktidar olmadan yapılmış olmasının çok yararlı olduğunu düşıi- nüyoruz. Bu sayede iktidar olunca hiç vakit kaybetmeden, hızla uygulamaya geçebileceğiz. Bütün hazırlığımız ta- mam." DYP'nin kamu açıklannı azaltma ve enflasyonu düşürme hedeflerine vara- bilmesi için KİT operasyonunu kısa sü- rede gercekleştirebilmesi çok önemli. "Bunu umdugumuz sürede başarırsak vergi gelirierini arttırma hedefimizi düşürebüıriz" diyen Tansu Çiller, aslın- da vergi cephesinde büyük bir potan- siyel bulunduğunu, yalnızca kaçakları azaltarak ilk yılda 10-15 trilyon ek vergi geliri sağlanabileceğini belirtiyor. Ka- mu açıklanmn azâltılması için aynca altyapı yatınmlarında ve kamu harca- malarında ciddi bir ayıklamaya gidile- ceğini anlatan Çiller, ahnan önlemler sonucunda enflasyonun ve faizlerin düşme eğilimine girmesiyle kamu açık- lannı kapatmamn daha da kolaylaşa- cagını düşünüyor. Faizlerin düşmesinin KlTlerin ve kamunun borç yükünü ha- fifleteceğini, bunun da toplam açığın kapanmasına olumlu etki yapacağını ileri surüyor Çiller. Tansu Çiller bütün bu önlemlerle KBG/GSMH oramm bir yü içinde yüz- de 5'e, her şey yolunda giderse yüzde 4'e düsürebileceklerini söylüyor ve "Bn oran yüzde 5 olursa enflasyon yüzde 35-40 arasıoda gerçekleşir. Yüzde 4 olursa enflasyon yüzde 30'a iner" di- yor. Sanayide canlanma DYP'nin öngörüsüne göre her şey yolunda gider ve kamu borçlanma ge- reği hızla aşağı çekilebiUrse, faizlerin enflasyonla birlikte hızla aşağı çekilme- si de mümkün olabilecek. Böylece sı- nai üretimin canlanması için gerekli ûn- koşullardan biri yerine gelmiş olacak. Tansu Çiller, sanayide yeni yatınma gi- dilmeden, mevcut üretim kapasitesinin daha iyi değerlendirilmesiyle sağlana- bilecek reel üretim artışının gelecek yıl yüzde 13'ü bulabileceğini, 1200 sanayi fırmasını kapsayan anket çalışmaları- run da bunu gosterdiğini an]atıyor. Reel kredi faizlerinin yüzde 35'lerden yüz- de 10'lara düşürülmesiyle sanayi kesi- mine sağlanabilecek kaynağın en az 18 trilyon olacağını belirten Çiller, ilk aşa- mada üretimi arttırma olanağını yara- tacak olan bu kaynak transferinin ikin- ci aşamada çok gerekli olan yeni yatı- nmlara zemift hazırlayacağını ifade edi- yor. Sanayi kesimindeki yuzde 13'lük re- el üretim artışının gelecek yıl yüzde 7 dolayında bir reel GSMH büyüme hı- zının yakalanmasını mümkün kılaca- ğını ileri süren Çiller, kamu kesiminde ve finans kesiminde esardı (aynı zaman- da) yapılacak düzenlemelerin ekonomi- de bütün öngörulen hedeflerin birlik- te tutturulmasına olanak vereceğine inanıyor. Bütün bunların kısa sürede ve âdeta bir makine düzeni içinde, birbirine bağ- lı olarak gerçekleşmesi mümkün mü? Devralınacak ekonomik tablo bunların gerçekleşmesine olanak verecek mi? Halkalann birinde, örneğin KİT ope- rasyonunda işler umulduğu gibi git- mezse ne olacak? Bütün sistem aksa- mayacak mı? Tansu Çiller bü olasıhklann hepsini hesaba kattıklannı, herhangi bir nok- tada bir tıkanıklık olduğu takdirde dev- reye girecek yedek senaryolan bulun- duğunu, kamu borçlanma gereğini ve enflasyonu aşağı çekme hedefine mut- laka varacaklannı beliniyor. Ekonomi- deki gelişmeleri çok yakından izledik- leri için programlannı sürekli revize et- tiklerini vurgulayan Çiller, "Meselâ iç borçlann yeniden yapılandınlmasını bir ara düşündük, ama banka sstemin- deki gelişınelere daha yakından bakm- ca bundan vazgeçtik" diyor. Çiller, Türkiye'nin dış borç ödemelerinin de aksamadan sürdürüleceğini, uluslara- rası finans çevreleriyle ilişkilerde hiç- bir sorun çıkmayacağmı söylüyor. Peki ya şu meşhur 'iki anahtar' ne olacak? DYP'ye göre, "Her haneye iki anahtar bir refah ve mutluluk simgesi.' Gerçekten de bu iki anahtar olsa olsa bir simge olabilir. Yann: SHP Liradan 3 sıfir aülacak İSTANBUL (AA) — DYP Genel Başkan Yardımcısı Tan- su Çiller, iktidara geldiklerin- de paradan üç sıfır atacaklan- nı açıkladı. Paradan sıfır atılmasının ge- reklilik olduğunu belirten Çil- ler, şunları soyledi: "Tiirk parasmdan üç sıfır si- leceğiz, çünku bilgisa>ar prog- ramları işlemez oldu. Paradan sıfırlar fazla geliyor. Bilgisaya- nn bile hafızası kâfi gelmiyor. Paradan üç sıfın mutlak silece- giz. Psikolojik bir etki varat- mamak için bunu zaman için- de mutlaka gerçekieştirecegiz." Turk ekonomisinin kritik bir devfede bulunduğunu ve enf- lasyonun yüzde 100'lere doğru gittiğini söyleyen Tansu Çiller, borsamn da 'çökmek iizere' ol- duğunu savundu. Çiller, ANAP hükumetinde iktisatçı bulunmadığım, ekono- miden sorumlu Devlet Bakanı Ekrem Pakdemirli de dahil ol- mak üzere hepsinin mühendis kökenli olduklarını kaydetti. Çiller, şunlan söyledi: "Şu anda reel kurlar aşağı yukan yüzde 10-9 civannda ar- kadan geliyor. Borsanın dunı- DIU kaygı vericidir. Sene sonu j itibarıylanflasyon yüzde | 85-90'dır. Mflletin üzerinde iş- [ sizlik korkusu var. Bütün bun-' ların öiesinde ekonomi şu an- da dar boğazdadır." Çiller, "Bütçe açığuun ve ka- mu borçlanma gereğinin büyü- mesi ve buna baglı olarak da enflasyon patlaması olduğunu" öne sürerek, "Bu iktidar hem iılkeyi hem de Türk ekonomisini batırmış- tır. Banka ve kredi faizleri sü- rekli artıyor. Enflasyonu dü- şünneden mevdnat faizlerini düşünnek mümkün değil. Fa- kat ikinci bir çıkmaz daha var. Mevduat faizini enflasyon be- lirler, tamam, ama kredi mali- yeti yüzde 180, obürii yüzde 70. burada kamunun büyük ölçü- de borçlanması, borsanın bü- tün kaynaklannı cekmesi nede- niyle bu ikisinin arası bu kadar açılıyor" dedi. Dar gelirlî kiraya mahkûm Artan konut maliyetlerine karşın devletin kredi desteğini sınırlı tutması, kooperatif yoluyla konut almak isteyenlerin 'niteliğini' değiştirdi. Kent-Koop Genel Sekreteri Hikmet Aksoy "Artık konut ihtiyacı olan dargelirli değil, yatırım amacındaki daha varsıl kesim ortaklarımız olmaya başladı" dedi. AYSE SAYIN n u t kooperatiflerı ve bırlikler, ANKARA — Konut yapım maliyetlerindeki artış, dar geür- linin "ev sahibi olma" hevesini yanda bıraktı. Başbakanük Top- lu Konut İdaresi'nin kredi des- teği son 6 yılda, yüzde 90'dan yüzde 14'e düştü. Eylül ayı ba- şında yapılan düzenlemeyle bu paym yüzde 26'ya yükselmesine karşın, ek kredi desteğinden yal- mzca inşaatımn yüzde 70'i ta- mamlanmış ev sahibi adaylan- nın yararlanacak olması, konut maliyet yükünü azaltmadı. BaşbakanLk Toplu Konut Idaresi, 20-30 yıllık uzun vadeli kredilerle, dargelirliyi evsahibi yapmayı hedeflerken, toplu ko- nut kredi desteğinin toplam maliyet içindeki payının arttınlması ge- rektiği görüşune yer veriyorlar. 1984 yılında"düşük ve orta ge- lirli nüfus" için uygun standart- larda konut projelerinin destek- lenmesi amacıyla kurulan Top- lu Konut Idaresi, mali gücünü bağımsız kaynaklardan sağhyor. Toplu Konut Idaresi Başkanı Oktay Ural'ın verdiğı bilgiye gö- re 1984'ten bu yana konut koo- peratifi üyelerine 5.8 trilyonluk kredi verildi. Başbakanlık ra- kamlanna bakıldığında, verilen desteğin 1987 yılından bu yana düşüş gösterdiği gözleniyor. Kent-Koop Konut Koopera- tifleri Birliği'nin verilerine göre 1985 yılında 1 metrekarelik ko- nutun fıyatı 55 bin lirayken, bu rakam 1991'in ilk 6 ayında 800 bin lira sınırına dayandı. Yine 1985'te 100 metrekarelik konu- tun ortalama fiyaD 5.5 milyon li- ra dolayındayken, bugün 80 mil- yon liraya yükseldi. Kent-Koop Genel Sekreteri Hikmet Aksoy, 1985-1986 yıllannda Toplu Ko- nut İdaresi'nin, maliyetin 4.5 milyon lirasıru karşıladığına dik- kat çekerek "Geriye kalan 1 mil- yon lirayı da vatandaş kendi ce- binden karşılayabiliyor ve dar gelirli ev sahibi olabiliyordu. Bugün 80 milyon liralık eve, son artışı saymazsak 11 milyon ve- rerek, maliyetin ancak yüzde 14'nnü karşılıyor" dedi. Aksoy, 4 yıl önce işçi ve memur olan or- taklarının günümüzde nitelik değiştirdiğini belirtti. Aksoy, "Artık konut ihtiyacı olan dar- gelirli değil, yatırım ihtiyaa olan daha varsıl kesim ortaklanmız olmaya başladı" görüşune yer verdi. Kent-Koop yetkilileri, devlet ve yerel yönetimlerin "dar gelirliyi" ev sahibi yapma dü- şüncesi varsa şu koşullan yeri- ne getirmesi gerektiğini savunu- yorlar: • Yerel yönetimler. altyapı- sıyla birlikte arsa sağlamalı, ka- mulaştırma işlemini tamamla- malıdır. • Toplu Konut İdaresi, ko- nut maliyetinin en az yüzde 85 - 90'ını karşılayarak uzun vade- li geri ödeme sistemi getirmeli- dir. • Konut Edindinne Fonu'na aktanlan kaynaklann tamanu konut amaçlı kullanılmalıdır." 1 Eylül 1991'de yapılan yasal duzenleme ile Toplu Konut 1da- resi'ne aktanlan "Konut Edin- dinne Fonu"nda 1984 yılından bu yana biriken 6.6 trilyon Ura- nın 2.5 trilyon Iirası, 1987 yılın- dan bu yana farklı alanlara ak- tanlıyor. Aktanlan alanlar ara- sında devlet bütçe açıklanmn kapatıhnası, kalkınmada önce- likli yörelerde kullanılması bu- lunuyor. Taııuiı M"* HMMJ: 27.610.47S.0M >_n«A< .«». TAHVIL SdztefM saym: 9 n E Y l O t 1 9 9 1 H V l 25T291» znıti» SM1S HM b en tm 95400 h 1 * * 6Î0 G» 6458 MM M * 6717 66 « en tMı 1741 57» M O I M 735* 73K 7153 SS50DO 1BS0O T-mm «• ttai M1U 733SSC 1439» xi»n 13 Büyük Bankanın Ortak Kuruluşu Yatırım Finansman A.Ş."Danışmadan Karar Vermeyiniz." Banka Bonosu Tahvil Hazine Bonosu Merkez : Büyükdere Cad. Tatko Binası 127/3 Gayrettepe / İSTANBUL 175 44 80 (40 Hat) Atatürk Bulvan Engörü Işhanı 127/4 Kızılay / ANKARA 117 30 46 (5 Hat) TELEKS AJANS İşten çıkartmalara devam Toplam 205 kişinin çalıştığı Hasel Hab Fabrikası'nda 150 işçi işten çıkartıldı. Küçükçekmece Belediyesi'nde maaş ve ikramiyeleri ödenmeyen bini aşkın işçinin protesto eylemi sürüyor. İş-Sendika Servisi — Hasel Halı Fabrikası'ndan 150 isçi iş- ten çıkartıldı. Küçükçekmece Belediyesi'nde maaş ve ikrami- yeleri ödenmeyen bini aşkın iş- çinin protesto eylemi devam edi- yor. Tanm-İş Sendikası ile Ka- mu İşveren Sendikası TÜHİS arasında Atatürk Orman Çift- liği'nde çahşan 426 işçi adına sürdürülen toplu iş sözleşmesi görüşmelen uyuşmazbkla so- nudandı. Oz-İplik İş Sendikası'nın ör- gütlü olduğu toplam 205 işçinin çalıştığı Hasel Halı Fabrikası'n- da 150 işçi işten çıkartıldı. Iş- verenin çıkartılan işçilerin kı- dem tazminatlarının yansının peşin, kalan kısmının da iki tak- sit halinde ödeneceğini bildirdiği fabrikada, işçiler protesto eyle- mi yapmaya hazırlamyor. Öz lplik-lş Sendikası yöneticileri iş- verenin ekim aymda yürürlüğe girecek toplusözleşmenin ikinci yıl zammını ödememek amacıy- la işçi çıkartma yoluna gittiğini savundular. Öte yandan 400 iş- çinin çalıştığı Doğu tlaç Fabri- kası'ndan işten çıkartılan 20 iş- çi dün fabrika önünde bekleme eylemine başladılar. Küçükçekmece Belediyesi'n- de çalışan 1500 işçi maaş, ikra- miye ve kaban paralanmn öden- memesi üzerine geçen hafta be- lediye binası önünde başlattık- ları direnişi işyerlerinde sürdü- rüyorlar. Küçükçekmece Beledi- ye Başkanı, işçi alacaklannı ödemek amacıyla kaynak arar- ken işçiler işbaşı yapmıyorlar. Bitlis Belediyesi'nde çalışan 170 işçi, toplam 2 milyar 80 milyon liralık alacaklannın ödenmeme- si üzerine direnişe geçtiler. Be- lediye işcilerinin eylemi nedeniy- le çöpler toplanmazken mahal- le aralannda çalışan otobüsler de iş yavaşlatma eylemi yapıyor- lar. Atatürk OrmanÇiftliği'nde çalışan 426 işçi adına Tanm-tş Sendikası ile TÜHİS arasında sürdürülen toplu iş sözleşmesi görüşmeleri anlaşmazlıkla so- nuçlandı. Tanm-lş Sendikası Başkanı Sabri Özdeş TÜHİS'- in katı ve uziaşmaz tutumunun tanm işçisini 1989'da olduğu gi- bi grev yapmadan hak alamaz hale getirdiğini söyledi. Yeşilköy'de kurulu Internati- onal Hospital'da Sağhk-tş Sen- dikası'nın örgütlenme aşama- sında 19 işçi işten çıkartıldı. Sağlık-lş Sendikası Istanbul Şu- be Başkanı Hasan öztürk, ça- maşırhane bölumünden 14 kişi- nin çıkartılmasının ardından dün de teknik servisten 15 kişi- nin işten çıkartıldığını bildirdi. Öztürk, 465 kişinin çalıştığı has- tanede örgütlenmelerini tamam- layarak yetki tespiti başvuru- sunda bulunduklan bir sırada işten çıkartmalarm başladığıru ve işverenin sendikalaşmayı en- gellemeye çalıştıjSını öne sürdü.