Katalog
Yayınlar
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Yıllar
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Abonelerimiz Orijinal Sayfayı Giriş Yapıp Okuyabilir
Üye Olup Tüm Arşivi Okumak İstiyorum
Sayfayı Satın Almak İstiyorum
CUMHURİYET/10 DIŞ HABERLER EKÎM 1991
Haiti'de darbe
girişimi
• PORT-AU-PRINCE
(AA) —Haiti'de dün darbe
girişiminde bulunulduğu
bildirildi. Devlet Başkanı
Jean Bertrand Aristide*e
yakın bir kaynak, bazı
askerler tarafından
başlatılan darbe girişiminin
sonrasında durumun
kontrol altına alındığını
açıkladı. Görgü tanıklan,
önceki gece yansından
sabaha kadar başkentte
silah sesleri duyulduğunu
ve ciple dolaşan kişilerin
çevreye ateş actıgını
kaydettiler.
Romanya'da
seçim çağrtsı
• PARİS (AA) —
Romanya'nın geçen hafta
istifa eden Başbakanı Petra
Roman, ülkede yeniden
seçimlere gidilmesini istedi.
Roman, Fransız TF1
Televizyonu'nda yayımlanan
demecinde, Iliescu'nun
oluşturmaya çalıştığı
hükümetin sadece "bir
geçiş hükumeti olabileceğini
ve ömrünün kısa
süreceğini" söyledi ve
"Bizim seçimlere
ihtiyacımız var" dedi. tstifa
etmediğini ve sadece
"başbakanlık görevini
bıraktığını" vurgulayan
Roman, hem kendisinin
hem de hükumetinin kriz
boyunca çalışmaya devam
ettiklerini belirtti.
Irak'ın nükleer
programı
• VVASHINGTON (AA)
— ABD Başkam George
Bush'un Ulusal Güvenlik
Danışmanı Brent Scawcroft,
Irak'ın izlediği nükleer
programın boyutlanmn
eskiye oranla "çok daha
önemli" olduğunu söyledi.
Scawcroft NBC
televizyonuna verdiği
demeçte, Irak'ta
incelemelerde bulunan BM
uzmanlanmn elde ettiği
belgelerin, "Irak'ın nükleer
programının bugune kadar
bilinenden çok daha önemli
boyutlarda" olduğunu
gösterdiğinı söyledi. BM
uzmanlanmn son günlerde
ele geçirdikleri belgeleri
henuz gönnediğini belirten
Scowcroft, ancak şu ana
kadar ellerine geçen
belgelerin bile Irak'ın
nükleer programı
konusunda "iyi bir fikir"
verdiğirû vurguladı.
SPD yenilgiye
f
ugradı
• BREMEN (AA) —
Federal Almanya'nın en
küçük eyaleti olan
Bremen'de önceki gün
yapılan yerel seçimlerde
eyalet parlamentosunda 20
yıldan beri tek başına
iktidarda olan Sosyal
Demokrat Parti (SPD)
büyük oy kaybına uğradı.
SPD'nin 1987 seçiminde
yüzde 50.5 olan oy oranı,
Önceki günkü seçimde
yüzde 38'e indi.
Savunma Bakanı, nükleer silahların yayıldığı dünyamızda SDIProjesi'nin daha da önem kazanacağını söyledi
ABD, Yıldız Savaşları'nda kararlıDick Cheney, ABC televizyonuna verdiği demeçte, Washington'un
gerekirse "Çöl Fırtması"harekâtı boyutlarındaki bir operasyonu
gerçekleştirecek askeri gücü muhafaza edeceğini söyledi.
Dış Haberier Servisi — ABD Savunma
Bakanı Dick Cheney, Başkan Bush'un ge-
çen hafta açıkladığı nukleer silahlarda tek
yanlı indirimi yapma karanndan sonra 'Yıl-
dız Savaşlan' dıye bilinen "Stratejik Savun-
ma Girişimi" (SDI) projesinin öneminin
daha da arttığını söyledi.
Reuter'in haberine göre Cheney, ABC te-
levizyonuna verdiği demeçte "10-15 yıl son-
ra dünyamızda nukleer silahlann büyük öl-
çüde yayüacağını unulmamalıvız. Boyle bir
ortamda SDI projesinin onemi daba da
artacakür" dedi. ABD Savunma Bakanı,
ABD'nin nükleer silahlann yayılmasını ön-
lemek için çaba harcayacağıru da sözlerine
ekledi.
Dick Cheney, konvansiyonel alanda da
ABD'nin, gerektiğinde "Çöl Fırtınası" bo-
yutunda bir operasyonu gerçekleştirmeye
yeterli askeri gücü muhafaza edeceğini be-
lirtti.
Irak'a karşı düzenlenen "Çöl Fırtınası"
adlı harekâta 500 binden fazla Amerikan
askeri katılrruştı.
Cheney, sözlerini şöyle sürdürdü: "Ame-
rika'nın Irak omegindeki gibi durumlarda,
gerekli müdahalede bulunabilecek kapasi-
tede olması gereklidir."
ABC muhabiri, Amerika'yı bundan son-
ra "Çöl Fırtınası" çapında bir müdahale-
ye zorlayabilecek bunalımın nerede çıkabi-
leceğini sordu. Cheney, bu soruyu şöyle ya-
nıtladı: "Örnegin, büyük çıkarlanmızuı söz
konusu olduğu Kore'de çıkabilir. Geçmiş-
7İBD
te bölgede kanlı bir savaşa sürüktenmiş-
tik."
Ancak Cheney_Yugoslavya'daki bunalı-
ma Amerikan'm mudahalesinin söz konu-
su olmadığını, Yugoslavya'nın Kore'ye
benzemediğini söyledi. Cheney, "Yugoslav-
ya'daki bunalıma kanşmak bizim çıkanmı-
za u>gun değildir" şeklinde konuştu.
Reuter'in Washıngton kaynakh başka bir
haberine göre Başkan Bush'un Ulusal Gü-
venlik Danışmanı Breat Scawcroft, Sovyet-
ler Birliği de nükleer indirime gitmezse,
ABD'nin tek yanlı nukleer silah indirimi
yapma kararının değiştirilebileceğini söyle-
di.
Amerika öte yandan SSCB Savunma Ba-
kanı Yevgen> Şapoşnikov, Moskova'da
'Yommiuri Şhinebuu' gazetesine verdiği de-
meçte Başkan Bush'un tek yanlı nükleer in-
dirime gitme karannı buyuk memnunluk-
la karşıladıklannı söyledi.
Şimdî
güven
zamanı
Bush'un, silahların
sınırlandırılması
konusunda attığı tek
yanlı adım, ABD-SSCB
arasında güvene dayalı
yenibirçığıraçtı.
VVASHINGTON (Cumhuri-
yet) — ABD Başkanı George
Bush, silahlann sınırlandırılma-
sı konusunda attığı tek yanlı
adımla Amerika'mn nükleer en-
vanterini yeni dünyanın gerçek-
leri ile daha fazla bağdaştırmak-
la kalmadı, aynı zamanda ABD-
Sovyet ilişkilerinde yeni bir çı-
ğır açtı.
ABD'nin, Moskova'daki son
darbe girişimine kadar SSCB'ye
karşı nukleer silahlar konusun-
da izlediği politika "güven, ama
tahldk et" ilkesine dayanıyor,
güven sözcüğüne karşın
"gnvetımemek" işin özunü oluş-
tunıyordu. Oysa Bush'un son
inisiyatifî güven unsurunu öne
çıkaran bir nitelik taşıyor. Çün-
kü bu inisiyatif, Moskova ile bir
anlaşmaya dayalı olmaksızın,
ABD'nin tek yanlı olarak 1300
nükleer topçu mUhimmatı, 850
kısa menzilli balistik savaş baş-
lığı ve 500 denizden ateşlenen
nükleer füzenin çekilmesini ön-
görüyor.
ABD bu adımla, bir yandan
Moskova'da Gorbaçov rejimine
destek veriyor, diğer yandan
Gorbaçov iktidannın her za-
mankinden daha fazla SSCB'de
ipleri elinde tuttuğu inancında
olduğunun altını çiziyor, son
olarak da Sovyetler'i bu inisiya-
tife karşılık vermek durumunda
bırakıyor.
Soğuk savaş dönemınde ta-
raflardan herhangi birisinin
böyle bir adım atması hemen
hemen olanaksızdı, çünkü kar-
şı tarafın bunu istismar edece-
ği, silahlan geri çektiği izlenimi-
ni verirken gizli gizli depolarda
saklayacağı düşünülürdü.
BALIKESİR ÇİMENTO SAHAYİİ TÜRK ANONİM ŞİRKETİ'NDEN
TASARRUF SAHİPLERİNE DUYURUDUR.
Şırketmicın yılhk fatr ööemelı % 81 satm laıdı I tertıp 2 serı tanvıllen 10/10/1991 tanhınden
ıtıbaren NTERBANK A Ş nın ştıbelennde satışa sunulacaktır
Işbu talmllenn hafca ara, Sermaye Pıyasas Kurulu nun 3/9/1991 tantı ve M/B-9 sayılı
<znme dayanmaMadır Ancak Du eın tahvıllenmızın ve Oriakiıjınıoın Kunıl veya Kamuca
teketfülü anlamma gelroez
1- OrtakUğın,
a- Tcaret Unvanı
t>- Mertc« Adresı
c- Semıayesı
1-EsasSermayesı
2- Odenmış Sermayesı
d- Faalryet Konusu
e-Ortaklık Vapısi
I- Süresı
8AUKESİR ÇİMENTO SANAYII TÜRK ANONİM ŞIRKETI
Arduman iş Mertuzı Fahrettın Kenm Gokay Cad Mo 29 C Bkrt
81190 AKumzade/lSTANBUL
• 11 500 000 OOO-TL
•11500 000 000-TL
Çımento ve Khnker maddetenn üretım ve paartaması
124 artağı buhman şırket ın "468 ıre Cıments Fraicaıs SA
S 30'uıu Craadıt Natıonaı sahıotır Sozkonusu hısse senetlenmn
TKKOI tarafından satışı Yuksek Planlama Kurulu nun 6 9 1989 tanh
ve 89/24 sayılı kararı ile gerçekıeşmıştır Ancak Ankara Idare Mah-
kemesı nce sözkonusu satış karannı ıçeren ıdan ışlemın ıptalıne ka-
rat venlmtş « karann ternyızııv tataben ılgılı mahkeme karan Da-
nıştay taıafından da onanrmştır
Sınırsc
g- ÇAanlacak tahvıknjan satfanacak fon, yapılacak yatınmlann /e ışletme ıhtıyaçtannın
«nansnanında kuflanfccaldır
2- Izahname 10/09/1991 ve 2856 sayılı Ticaret Sıcılı Gazeteande yayımlanmıs olup Şırket
merfcezınde tıalkm ıncelemesme açık tutulmuştur
3- Çıkanlacak Tahvıllenn,
a- ttaban Dejen
Tertıbı
5000 000 000
I Tertıp I Sen
b- Kûpüıier lübanyle Dağılım
Kûpûr D«i«n (TL)
100 000
500000
1.000 000
5000 000
10.000 000
—
5500
2200
350
200
200
Tutan (TL)
c- Satış süresi
Satış Sûresmd
BaşUngıçTanhı
BmşTarihı
: 101; gûnû
10101991
23101991
d- Erken Ûoemeye llcşkın Esas ve Şartlar Erken paraya çevırme taahhüdu yoktıır
e-Sattş Ftyatı Çıkanlacak tahvdler satış sûresı ıçmde normna) degerie
satılacaktır
t- TahvJlerm tamarm hamılıne yaalıdır
g-Vadesı 2 Yıldır
(ı-ÛdemeseOönemSünîsl 2 yıl
ı- Tahvıllenn ödeme planı
Ödenıe Tannı
23/10/1992
2110/1993
Faız
(Bw TL)
4050 000
A 050 000
AnaPata
(BınTL)
5000 000
TOPLAM 8100 000 5000 000
Toptam
IBın TL)
4 050 000
9050 000
13100 000
h fao w «npara Ödeme Yerı INTERBANK A.Ş Şubeien
4-Tahvinn ana para ve laıztennm vadelennde öoenmesı INTERBANK A Ş tarafından muştsrek
borçlu mütesdsıl teftl sıtabyla gaıanh edılmışlır
Başkan Bush'un planıDış Haberier Servisi — ABD Başkanı
George Bush'un geçen hafta açıkladığı
nükleer silahlarda tek yanlı indirim
programının temel maddeleri şöyle:
• Yurtdışında bulunan karadan fırlatılan
kısa menzilli füzelere ait tum nükleer savaş
başlıklannın imha edilmesi.
• Savaş gemileri ile denizaltılann tüm
taktik (kısa menzilli) nükleer silahlardan
arındırılması.
• Stratejik bombardıman uçaklannın
giinlük alarm durumundan çıkanlması ve
taşıdıklan silahlann askeri depolara
konması.
• 10 savaş başlığı taşıyan MX füzesinin
raylı arabalara yerleştirilmesi planından
vazgeçilmesi.
• Kısa menzUH aükker salttan füzelerinia
iptal edUmesi.
• ABD ve Sovyetler Birliği'nin, ellerinde
bulunan tüm çok başlıklı kıtalararası
balistik füzeler için (ICBM) bir an önce
anlaşmaya varmalan için girişimde
bulunulması.
• ABD'ye ait tüm stratejik ve nükleer
güçlerin kumanda ve denetimini gelistinnek
için yeni bir stratejik kumanda asteminiıı
kurulması.
• Tek savaş başlığı taşıyan "Midgetman"
füzesi için gezici bir' fırlatıcı geliştirilmesine
ilişkin plandan vazgeçilmesi.
YUGOSLAVYA DURULMUYOR — Vugoslavya Savunma
Bakanı General Veliko Zadijeviç ile Devlet Bakanı Franco Tudj-
man arasında geçen hafta vanlan ateşkes kararına tamamen
uyulmaması, taraflar arasında ek sorun yaratırken federal or-
duya baglı 400 araçtan oluşan bir konvoyun Hırvat sının ya-
kınlannda üstlendigi bildirildi. AA'nın haberine gore konvoy-
da 60 zırhlı araç ile çok sayıda asker tasıyan kamyon ve top
da bulunuyor. Sırp milisJerin eline geçen Lovinaç köyündcn
goç eden Hırvat baba bitkin, eğlu etnik çatışmalarla "besle-
niyor". (Fotograf: REUTER)
GüRCÎSTAN
Gamsahurdia
sertleşiyor
Muhalefetin merkez olarak kullandığı televizyon
binasında önceki gün büyük bir patlama
meydana geldi, birçok kişi yaralandı.
Dıs Haberier Servisi —
SSCB'nin Gürcistan Cumhuri-
yeti'nde yönetim ile muhalefet
arasındaki gerilim tınnanıyor.
Muhalefetin elinde bulunan te-
levizyon binasında önceki gece
büyük bir patlama meydana
geldiği ve birçok kişinin yara-
landığı bildirildi.
Gürcistan'da Devlet Başkanı
Zviad Gamsahurdia'nın istifası-
nı isteyen muhalefet, televizyon
merkezini ele geçirmiş ve bina
muhalefeti destekleyen Ulusal
Muhafızlar'ca koruma altına
alınmıştı. Gürcistan'da Ulusal
Muhafızlar'ın büyük bölümü
Gamsahurdia'ya sadık bulunu-
yor.
Reuter'in haberine göre yöne-
tim ile muhalefet arasında Gür-
cistan'da olaa bir iç savaşın ön-
Devlet Başkanı Mobutu, muhalefet liderini başbakanlığa atadı
Zaire'de muhalefete yeni tavizDıs Haberier Servisi — Yaklaşık 10 / m İ O wA \ * ^ <Zt*\rn IDış Haberier Servisi — Yaklaşık
gündür askerlerin ayaklanma ve yağma-
lamalanna sahne olan Zaire'de Devlet
Başkanı Mobutu Sese Seko, muhalefet-
teki Demokrasi ve Sosyal Gelişme Bir-
liği lideri Etienne Tisekedi'yi önceki gün
bir 'kriz hükumeti' kurmakla görevlen-
dirdi. Mobutu ile bazı muhalefet lider-
leri arasında dokuz saat suren göruşme-
lerin ardından yapılan bu açıklama, Ge-
nelkurmay Başkanı'nın değiştirilmesi
karanndan sonra muhalefete verilen
ikinci taviz olarak değerlendiriliyor.
Reuter'in haberine göre Zaire Devlet
Başkanı Mobutu, Başbakan Mulumba
Lukoji'nin yerine muhaliflerinden Eti-
enne Tisekedi'nin geçirilmesi önerisine
önce karşı çıktı. Ancak muhalefet söz-
cüleri "Kutsal lttifak"m kararında ıs-
rar etmesi uzerine Mobutu'nun başkap-
hğındaki komite üyeleri kriz hükümeti-
ni kurmakla Tisekedi'yi görevlendirdi.
Mobutu'nun 26 yülık iktidarı sırasın-
da bir dönem içişleri bakanlığı yapan Ti-
sekedi, önceki gün Başkanlık Sarayı'm
terk ederken herhangi bir açıklama yap-
madı. Mobutu ise göriışmelerin "olumlu
Seko
ile muhalefet temsilcileri arasında
önceki gün yapılan toplantıdan
sonra muhalefet lideri Etienne
\ Tisekedi'nin başbakanlığmın,
\ parlamento üyelerine 'iletileceği'
, açıklandı. Yönetimin kararı,
_i muhalefete verilen ikinci taviz .
geçtiğini" belirtti. Yeni Başbakan, 1980
yılindan bu yana Mobutu'nun azılı düş-
manları arasında sayılıyor.
Zaire Devlet Başkanı, daha önce de
Genelkurmay Başkanı General Man-
zembe Mayibanga'yı gorevinden almış,
yerine Askeri Istihbarat Dairesı Başka-
nı General Mahele Liyeko'yu atamıştı.
Kimlik kartı:
Yiz « ç t a i : 2345.409 km*
Nifııs: 32.6 milyon
Ba$kent Kinşasa
Etnik graplar 250 kabüe gruplan.
(%80'ı Bantu kabilesi.)
Resmi lisaa: Franscca
Ekonomi: Kişi başına gelir
ortyaması: 150 $
Dışsatım: Bakır, petrol. elmas,
kahve, altn, keresta
M M : 30 Haziran 1960 da
Betçika'dan bağımsızlık aldı
Kongo'yu gezen Henry
Stanley, Kongo'yu kolonize
ederek Belçika nın
mûstemlekesi yaptı.
lenmesi için önceki gün yapılan
ikinci tur görüşmelerden de bir
sonuç alınmamasının ardından,
muhalefetin merkezi olan tele-
vizyon binasında şiddetli bir
patlama oldu. Ajans, patlama
sonucu birçok kişinin yaralan-
dığmı, iki kişinin durumunun
ağır olduğunu bildirdi.
Görgü tanıklan, patlama sı-
rasında Gamsahurdia'ya bağlı
Ulusal Muhafızlar ile muhalefe-
ti destekleyenler arasında silahh
bir çatışma olduğunu kaydetti-
ler. Gamsahurdia, muhalefete ge-
çen Ulusal Muhafızlar'dan bir
bolümünün kısa sure içinde si-
lahlannı teslim etmelerini iste-
miş, bunun yapılmaması duru-
munda sonuçtan kendisinin so-
nımlu olmayacağını söylemişti.
öte yandan Güney Osetya'-
daki çatışmalarda 2 kişinin öl-
düğü, birçok kişinin de yaralan-
dığı bildirildi.
Tacikistan
SSCB'nin Tacikistan Cumhu-
riyeti'nde, komünistlerin dene-
timindeki parlamentonun ilan
ettiği olağanüstü durum uzeri-
ne başlatılan protesto eyleminin
liderleriyle, devlet başkanvekili
arasında yapılan göruşmelerde
ilerleme sağîandığı bildirildi.
Sovyet televizyonunun habe-
rine göre muhalefettekı Rasto-
hez hareketi, Tacikistan De-
mokratik Partisi ve Islamcı Ye-
niden Doğuş Partisi'nin liderle-
riyle, parlamentonun geçen haf-
ta devlet başkanvekili olarak
sectiği Rahman Nabiyev arasın-
daki göruşmelerde, isim değiş-
tirerek "Sosyalist Parti" adım
alan KP'nin mal varlığının ka-
mulaştınlması ve parti örgütü-
nün dağıtılması konusunda ilke
anlaşmasına vanldı.
KUZEY IRAK NOTLARI4
Kürtlerin baş sokacak dam arayışıKala Diza, Bavarke, Baruşke gibi
merkezlerde yeniden mşaat
çalışması başlamış. Ne yabancı
yardım kuruluşları ne de Birleşmiş
Milletler yeniden inşaatta etkin rol
alıyor... Yöre halkı, Birleşmiş
Milletler'e kızgm, Batı'dan bezgin,
Irak ordusunun eski kararşâhlarını,
eğitim ve dinlenme tesislerıni yıkıp
elde ettikleri briketlerle yeniden
köyler kuruyor...
YASEMtN ÇONGAR
BARUŞKE7BAVARKE/KAL.\ DtZA — Kışı
sert geçen Kuzey Irak'ta en az yarım milyon ço-
cuk ağaç kovuğuna, çevresine iki sıra taş dizil-
miş kum havuzuna, kaya oyuğuna 'ev" diyor.
Geceleri dağlarda en az yüz bin ailenin gökyü-
züyle arasına bir tek battaniye giriyor. Peşmer-
ge denetimindeki bölgelerde, yüzyılm ilk çeyre-
ğinde İngilizlerin başlattığı yıkım zincirinin son
uç halkasımn izleri sürüyor. Bunlar 1988, 1990
ve 1991 bombardımanlan. Tümüyle yıkık hal-
deki Kürt köylerinin sayısı bine yakın.
Zaho, Dahok, Sersenk, Diyana, Şaklava, Ran-
ya, Kala Diza.. Bu yedi kenti birbirine bağlayan
çizgi, iki ucu Türkiye"ye bakan bir yay oluştu-
ruyor. Yay uzerinde ve içinde kalan bölgeyi köy
köy, mezra mezra dolaşıyoruz. Asfalt ve stabili-
ze yola ender rastlanıyor. Köylere erişmek için
ciplerle dağlan aşıyoruz.
Yolculuk sırasmdaki duraklanmızdan biri Ba-
varke koyu. Burada Kürdistan Yeniden lnşaat
Ofisi (KRO) ile tamşıyonız. KRO, Kürt mühen-
dislerinin kurduğu partilerüstu bir yardım ku-
ruluşu. Ingiltere hükumetinin verdiği 100 bin do-
lar dışında hiçbir gelirleri yok. Peşmergelerin de-
netimindeki bölgelerde kalan Irak ordusuna ve
BAAS'a ait askeri binalan, eğitim tesislerini, si-
lah depolannı yıkıyorlar. Oralardan alınan bri-
ketler, kirişler köyleri yeniden ayağa kaldırmak
için kullanılıyor. lnşaat çalışmasımn başında, ço-
ğu yurtdışında eğitim görmüş, bir sure Irak Ba-
yındırlık Bakanlığı'nda görev yapmış, güneyde
baraj inşaatlannda çalışmış Kürt mühendısler.
lnşaat işçileri ise köylerin yerlileri. Yirmisinden
yetmişine dek delikanlılar. Ufacık, san saçh, es-
mer tenli, çıplak ayaklı çocuklar da briket taşı-
Kala Diza yerie bir, yaşam dışanda sürüyor. (Fotograf: RIZA EZER)
yor, kum eliyor, yeni yapılan dört duvarlann ara-
sını çalılarla supüruyor.
Yıllarca yıkımdan en çok payını alan kentler-
den biri, lran sınırına 20 kilometre uzaklıktaki
Kala Diza. 80 bin nufuslu kentte şu anda bina
yok. Duvar, kapı, pencere, çatı üç yj aradan son-
ra ilk kez önümüzdeki haftalarda Kala Diza'ya
girecek. İlk binanın planı, amacı belli. Ayakta
hizmet verecek, tedavi ağırlıklı bir hastane. İn-
şaatın başındaki muhendis Hasan Muhammed
Resul anlatıyor;
"Aslen buralıyım. Kentimiz tran-Irak savaşı
boyunca bombardunandan nasibini fazlasıyla al-
dı. Yıkılan evler yapıldı. yeniden yıkıldı. Fakat
asıl yıkım, 1989'da Saddam'ın ordusu Kurt kent-
ierini bombabttığında yaşandı. 20 bin konuttan
hiçbiri bombardımandan kurtulamadı."
Kala Dıza'da, 'yerle bir olma'nın nasıl sözcük-
lerle özdeş bir anlam taşıdığı görülüyor. Bura-
da yarı yıkık evler yok. Damlar yere yapışmış.
Eşyalar, bir zamanlann okul, iş, eğlence ortam-
lan; insan vücutlan damlarla yer arasında sıkı-
şıp kalmış. Hasan Muhammed ResuPe göre "Bu
görüntü Kürtlerin tarihsel yazgısmı gozler önü-
ne seriyor." "Biz" diyor Resul, "dünvanın en zen-
gin ülkesinde; petrolü, mermeri, şu dağiarda gö-
mûlu uranyumuyla bir kaynaklar cennetinde ya-
şayan, dünyanın en yoksul insanlanyız."
Kala Dizalılar kentlerine geçen mayıstan iti-
baren dönmeye başlamışlar. Yıkıntılar arasında
Amerikan sigaralan, Türk biskuvileri satanlar,
deriden silah kabı yapanlar, ekmek pişirenler...
Isının ortalama eksi 5 derece olduğu anlatılan
kış gecelerine keçi kılı örerek hazırlanan kadın-
lar...
Kürdistan Demokratik Partisi (KDP) Anka-
ra temsilcisi Siyamand Banaa'ya, yeniden inşa-
at çalışmasında önceliğin hangi yerleşim yerle-
rine ve neye göre verildiğini soruyoruz. "Bizim
için önce dullar gelir" diyor. Son bir yılda Ku-
zey Irak'ta 250 bin kadının kocası ölmuş. Çey-
reİc milyon yuvanın direği yıkılmış. Banaa'ya gö-
re ilk yapılan evler, dullara verilecek. tkinci sı-
rayı, göçmenler, sığınmacılar alıyor. Hâlâ dağ-
larda, çadırlarda, yollarda yatanlar... Üçuncü sı-
rada da sakatlar, yoksullar, geçim sıkmtısından
en çok pay alanlar.
"lnşaat kışa yetişecek mi?"
Bu sonınun yarutı "hayır." Kış aylan açta acık-
ta geçecek. Banaa, sonbahar bolluğuna aldanıl-
mamasım söylüyor. Kuzey Irak dağlanndaki
üzümün, elmanın, karpuzun ömrü kışa yetme-
yecek. Türkiye'nin verdiği 5.5 milyar lirahk yar-
dım sözünü anımsatıyoruz. "Yardımda yemek-
lik yağ, un, şeker, pirinç, bebek maması ne ka-
dar çok olursa o kadar az çocuk ölür.."
Kuzey Irak gezisinin akla getirdiği bir başka
soru, Batılı yardım kuruluşlannın ve Birleşmiş
Milletler'in ne yaptığı. Yöre halkı buruk. Hem
"Memnunuz, sagoisunlar" diyorlar hem de "hiç-
bir şey yapmıyorlar, taş üstiine taş koymuyor-
lar. Yardımlar toplanıyor, bir kunışu bile bize
erişmiyor" serzenişi dökulüyor dudaklanndan.
Trlandah şarkıcı Chris de Burgh'ün öncülü-
ğünde düzenlenen "Simple Iruth" konseri bir
örnek. Toplanan onca para Birleşmiş Milletler'e
teslim edilrniş. Kürdistani Cephe yetkililerinin id-
diasına göre bu para Kuzey Irak topraklanna he-
nüz ayak basmamış. "Nedeni açık" diyor Ba-
naa, "Birleşmiş Milletler ortak bütçeyle dünva-
nın dört yanında iş yapıyor. Kuzey Irak için top-
lanan paralar, daha çok gereksinme var gerek-
çesiyle belki de Afrika'ya, Hint yardımadasına
gjtti." Fransız, lsviçreli, Alman yardun kuruluş-
ları ile Kınlhaç arabalan görülüyor tek tük. Ça-
balar var, ama yetersiz.
Birleşmiş Milletler'in Dahok'taki, Diyana'daki
yardım merkezleri ses vermiyor. Yöre halkına gö-
re "Geliyorlar. Burada üs kuruyorlar. Gönder-
dikleri görevBlere 'az gelişTİş bölge tazminaö'
diye ayda 5 bin dolar para ^criyoriar. Burada ay-
lık geçim 50-60 dolar. Gorevliler de, 'şurada ne
kadar kalsam o kadar tasarrufum olur' diye baş-
lıyor beklemeye."
Yakınmalar halktan geliyor. tddialar onlann.
Günler giderek kısahyor. İlk kann duşmesi, dağ-
lardaki yüz binlerce kişinin karayoluyla bağlan-
tısının aylarca kesilmesi demek. Sonbahann ka-
lan günleri, kışın açısını azaltmak için bir de-
ğerli fırsat. Kuzey Iraklılann bu fırsatı tepecek,
bekleyecek halleri yok. Birleşmiş Milletler'e kız-
gın, Batı'dan bezgin, bir taş daha koyuyorlar ta-
şın üstune.
nrrrt