Katalog

ÇUMHURÎYET/10 KöRFETDE BARIŞ SEÇENEĞİ DIŞ HABERLER 3 OCAK 1991 Saddam ödtiltine ret • ANKARA (ANKA)— Sovyet bilim adamı ve Arap bilimleri uzmanı Leonid Medvedko, Irak Enformasyon Bakanlığı'ndan "lran-Irak savaşının sona ermesine katkısı nedeniyle" aldjğı ödülu Moskova'daki Irak büyılkelçiliğine iade etti. Leonid Medvedko 1970'li yılların başında Yakındoğu'daki anlaşmazlığın ağırlık merkezinin aşamalı olarak Süveyş bölgesinden Basra Körfezi'ne kayacağı görüşünü ileri sürmüştü. Gazze'de yine çatışma • Dış Habcrler Servisi — tsrail işgali alundaki Gazze Şeridi'nde pazartesi günü ilan edilen sokağa çıkma yasa|ının dün kaldınlmasının ardından meydana gelen çatışmalarda 7 Filistinli yaralandı. Filistin Kurtuluş örgütü'nün (FKÖ) en büyük gerilla grubu olan El-Fetih'in 26. kunıluş yıldönümü nedeniyle önceki gün başlayan gösteri ve çaüsmalar dün de sürdü. Sokağa çıkma yasağının kaldınlmasından kısa bir süre sonra Nuseyrat mülteci kampında, Filistinliler ile Israil askerleri arasında çatışma çıku. Bu çatışma sırasında 7 Filistinli yaralanırken, Nablus hapishanesinde Filistinli tutukluların yaptığı gösteriye görevülerin müdahalede bulunması sonucu bazı tutuklulann hafif biçimde yaralandıgı bildirildi. Velayeti Islamabad'da • tSLAMABAD (AA) — Türkiye, Iran ve Pakistan Dışişleri Bakanlan arasında Pakistan'da yapılacak üçlü görüşmeye katılacak olan Iran Dışişleri Bakanı Ali Ekber Velayeti, Pakistan'ın başkenti tslamabad'a gitti. Dışişleri Bakanı Ahmet Kurtcebe Alptemoçin, Ali Ekber Velayeti ve Pakistan Dışişleri Bakanı Şahapzade Yakup Han arasında yann yapılacak görüşmede, 3 ülke arasındaki ekonomik işbirliği ile Körfez krizi ele alınacak. Kampuçya sorunu • HANOİ (AA) — BM'nin Kampuçya sorununun çözümüne ilişkin sunduğu banş planı çerevesinde, rakip grupların aşamalı olarak silahlannı bırakmayı kabul ettikleri bildirildi. BM Genel Sekreter Yardımcısı Ahmet Rafuuddin tarafından, Paris'te 21 aralıkta yapılan Kampuçya konferansı sırasında taraflara sunulan banş planında, Vietnam yanhsı Phnom Phen yönetiminin itiraz ettiği silahsızlanma konusunda taraflar arasında anlaşma sağlandığı BM kaynaklannca ifade ediliyor. Buna göre BM planı çerçevesinde, dağınık gruplar bir araya getirilecek. Silahlan ellerinden alınacak ve normal sivil yaşama dönülecek. Sivil yaşama dönme sürecinde, bütün Kampuçyalı taraflar sıkı bir işbirliği yapacaklar. Türk-Sovyet dostluğu • MOSKOVA (UBA)— Sovyet yönetiminin resmi sözcülerinden biri olan Moskova Radyosu, yayınlanyla Turk-Sovyet dostluğunu güçlendirmeye ağırlık vermeye başladı. Radyo yöneticileri Sovyet vatandaşlarını Türk-Sov-yet dostluğunu güçlendirmek için görüşlerini açıklamaya çağırdı. Moskova Radyosu'nun önde gelen yorumculanndan Mihail Banşev, açılan bu kampanya hakkında bilgi verirken görüşlerini açıklayarak Sovyet vatandaşlarının tercihlerinin dostluğu güçlendirecek yönde olacağını belirtti. Gazetenin haberinde şöyle denildi: "On yıllar boyu izlenen cepheleşme politikası, halklarımızı ayınyor, aralannda güvensizlik havası yaratıyordu. Bugün, bunlardan kurtuluyoruz ve "Sovyet-Türk ilişkilerinde ilkbahar" sözleri, bugunkiı gerçekleri yansıtan bir ifadedir. Üstelik bu gerçekler, yalnız birbirine başka açıdan bakma olanağı değil. Karadeniz ekonomik işbirliği bölgesinin kurulması projesi gibi büyük projeler gerçekleştirme olanağı da sağlıyor. Irak ile diyalog arayışlarıAT dışişleri bakanlan, Irak'la diyalog kurulmasını ve Körfez krizinin tüm Ortadoğu kapsamında ele alınmasını görüşmek üzere yann Lüksemburg'da bir araya geliyorlar. Dış Haberler Servisi — Irak'a Kuveyt'ten çekilmesı için tanınan 1S ocak tarihi yakla- şırken Körfez krizinin savaşa başvurulmadan çözümlenmesi amaayla atılan adımlann hız- landığı dikkat çekiyor. Bu amaçla AT dışiş- leri bakanlanrun yann Lüksemburg'da ya- pacaklan toplantının bolgedeki gerginliği yu- muşatabileceğine yönelik umutlar da artıyor. Ancak Beyaz Saray, ABD Dışişleri Bakanı James Baker ile Irak Devlet Başkanı Saddam Hüseyin arasında yapılacak görüşmenin Washington'un önerisi doğrultusunda bugün gercekleşmemesi durumunda daha sonra ya- pılmayacağını açıkladı. Bu arada Libya, Su- riye ve Mısır arasında krizle ilgili yapılacağı açıklanan mini zirve de banş çabalanmn di- ğer yönunu oluşturuyor. Krizin diplomatik yoldan çözümüne iliş- kin umutlan bir anda^eniden gündem'e ge- tiren ATnin Irak'la diyalog kurulmasını ve sorunun tüm Ortadoğu kapsamında ele alın- masını öngören çıkışı, yann Lüksemburg'da yapılacak toplantıda netlik kazanacak. AT- nin dönern başkanlığı görevini Italya'dan dev- ralan Lüksemburg'a, Irak'la diyalog kurul- ması yönünde yetki verilmesi bekleniyor. AT 1 nin bu girişiminin, ABD-Irak diyaloğunun sağlanması için bir adım olacağı da topluluk kulislerinde konuşuluyor. Lüksemburg Dışişleri Bakanı Jacques Po- os, Irak'ın Kuveyt'ten çekilmeyi kabul etme- si şartma bağk olarak ATnin Irak'la Filistin sorunu da dahii ohnak üzere Ortadoğu so- runlannı görüşebileceğini açıkladı. Poos, BBC'ye verdiği demeçte, ABD ile Irak ara- sındaki görüşmeler başansızlığa uğradığı için Iraklı meslektaşı Tank Aziz'le buluşmaya ha- zır olduğunu belirtti. Jaccjues Poos, Fransız RTL radyosunun kendisiyle yaptığı söyleşide de "Savaşa dog- ru gitmiyoruz, çıinku Saddam Hüseyin'in Ku- veyt'ten son anda çekilecegmi düşünüyonım" dedi. Poos, "Dunyanın en guçlü ve gelişıniş ordusu, büyük, ancak Üçuncu Dunya'ya ait bir ordu ile karşı karşıya. Saddam hesapla- nnı yaparsa, şansı olmadığını gorecek ve vazgeçecektir" dedi. Amerika Dışişleri Bakanı James Baker da Birleşmiş MiÜetler Güvenlik Konseyi'nin Irak'ı Kuveyt'ten 15 ocağa kadar çekilmeye zorlayan kararı dogrultusunda olduğu süre- ce, ATnin bu yöndeki girişimine karşı olma- dığını duyurdu. Almanya kabuğundan çıkıyor Almanya Dışişleri Bakanı Hans Dietrich Genscher'in Lüksemburg Dışişleri Bakanı Jacques Poos'a, AET dışişleri bakanlannın 4 ocakta olağanüstü toplanması için mektup yollaması, Almanya'mn kabuğundan çıkmak istemesi olarak yorumlandı. Le Monde^un be- lintiğine gfire Genscher, krize barışçı bir çö- zum bulabiimek için üç koşul üzerinde dur- du: Irak'ın Güvenlik Konseyi'nin kararlan- nı uygulaması diplomatik çabalann sürdurül- mesi, Irak'a karşı uygulanan yaptınmlann guçlendirilmesi. SSCB'nin de Körfez bunalımının banşçı BİR BİLtNMEZDE YAŞAMAK! — Liderierin karşılıklı savaş atışmalan sürerken dünyada sıradan insanlann savaş korkusu giderek artarken, askerler Körfez'in neredeyse yerlisi oldu. yoüardan çözümü için yeni bir diplomatik adım atma karan aldığı açıklandı. Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Vltaly Çurida, SSCB Halk Temsilcileri Kongresi'nin 27 ara- lıktaki "Irak'a Kuveyt'ten çekilme" çağn- sında bulunan bildirisini hatırlatarak "Bu- nnn anlamnın açıklanması" amacıyla dip- lomatik girişımlerde bulunulacağım açıkla- dı. Çurkin, bu amaçla Dışişleri BakanlığY- mn Arap ülkelerinin yam sıra Türkiye ve Iran ile AT dönem başkanı Lüksemburg nezdin- deki büyukelçiliklerine talimat verdiğini açık- ladı. Çurkin, Irak'ın Moskova'daki büyükd- çisinin SSCB Dışişleri Bakanlığı'na davet edildiğini ve bildiriyi Bağdat hükümetine flet- mesinin ıstendiğini kaydetti. 'Bugünden sonra olmaz' Washington, James Baker ile Irak Devlet Başkanı Saddam Hiueyin arasındaki görüş- menin önceden öneriien 3 ocak tarihinden (bugun) sonra yapılmayacağını bildirdi. Beyaz Saray sozcüsu Mariin Fitzwaler, ba- sın mensuplannın Başkan Bush'un Baker ile Hüseyin arasındaki görüşmenin bugünden sonra yapılmasını kabul edip etmeyecegi yo- lundaki sorulanna, "ABD'nin tutumunda herhangi bir degisiklik söz konıun defil" şeklinde yanıt verdi. Fitzwater, "Göriismc önerisini biz yaptık. Oniara 15 ayn târik önerdik. Saddam hicbir zaman şansını kul- lanmıyor ve onlardan bu kopuda başka her- hangi bir açıklama yapümadı" dedi. CNN Televizyonu ile The NVashington Post gazetesinin önceki gunkü haberlerinde, James Baker'ın 15 ocaktan önce Avrupa ve Körfez ulkelerini kapsayan bir geziye çıka- cağı ve Irak'a da uğrayabilecegi öne sürül- müştü. Libya lideri Muammer Kaddafi, Libya, Mısır ve Suriye arasında, Körfez kriziyle il- gili olarak birkaç gün içinde zirve toplanûu yapılacağını söyledi. Mısır Haber Ajansı MENA'nın haberinde, Uç ülkenin dışişleri bakanlannın, zirve top- lantısına hazırlık yapmak amaayla yann Ka- hire'de bir araya gelecekleri kaydedildi. Haberde, zirve toplantısının Libya lideri Kaddafi, Mısır Devlet Başkanı Hüsnü Mü- barek ve Suriye Devlet Başkanı Hafu Esad arasında gerçekleşeceği belirtildi. MENA'nın haberine göre Kaddafı, zirve- nin nerede yapılacağını açıklamadı, ancak "Birkaç güne kadar gerceklesecegini" söyle- di. Kaddafi, "Dünya savaşı çıkabiUr ve biz bu- nu önlemeye çalışmalıyız. Banşa, istikrara ve düşmanla yüzkşmek için seferberiige ihtiya- cımız var" dedi. KöRFETDE SAVAŞ SEÇENEĞ1 Bağdat sınıra 750 bin asker yığdıAFP'nin haberine göre, Irak'ın Suudi Arabistan sınınndaki askerlerinin sayısı 750 bine ulaştı. Saddam Hüseyin, 60 tümenin Körfez krizi nedeniyle seferber edildiğini söyledi. Dış Haberler Servisi — Körfez'de banş yo- lundaki çabalann yeniden hız kazanmasına karşın, krizin 'savaş rotası'ndaki seyri surü- yor. Irak Iideri Saddam Hüseyin, Korfez kri- zi nedeniyle 60 tumenin oluşturulduğunu ve Kuveyt'ten çekılmeyeceklerini söyledi. ABD Başkanı George Bush ise Irak'ın Kuveyt'ten çekilmesinin krizin çozumune yetmeyeceği- ni belirterek "Saddam'a laviz vermemekte karariıyım" dedi. Iran, Irak sınırı boyunca geniş çaplı askeri bir tatbikata başladı. AP'nin haberine göre Irak birliklerini zi- yaret edıp askerlerle bırlikte yemek yiyen Saddam Hüseyin, Körfez krizi nedeniyle 60 tümenin seferber edildiğini, Suudi Arabis- tan'daki çokuluslu gücün ise ancak 14 tüme- nı olduğunu söyledi. Saddam Hüseyin, Bir- leşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin 15 ocak tarihine kadar süre tanımasına karşın, Kuveyt'ten çekilmeyeceklerini belinti. Askeri gözlemciler, Saddam Huseyin'in muhafız birliklerinden oluşturulan 5 tumeni de Ku- veyi'e gönderdığini belirtiyorlar. AFP'nin bildirdiğine gore son gonderilen birliklerle Irak'ın Suudi Arabistan sınınndaki askerlerinin sayısı 750 bine ulaşmış bulunu- yor. Ajanslar, bu sayının içine Türkiye smı- rına yapılan yığınağı da ekliyorlar. Körfez'- de ABD onderliğinde konuşlandınlan asker- lerin sayısının ise 480 bine ulaştığı belirtili- yor. Krizin savaş rotasındaki seyrinin bir diğer onemli kilometre taşını da ABD Başkanı Ge- orge Bush'un verdiği demeç oluşturdu. Bush, Saddam Hüseyin'e taviz vermeme konusun- da, 'kesin kararlı' olduğunu belirterek "Sad- dam'ın Kuve>t'ten çekilmesi krizin bitmesi anlamına gelmez. Eğer boyle bir durum olur- sa, o zaman da Saddam'ın başka bir saldırı- da bulunmaması için kontrol altına alınma- sı gerekecek" dedi. Gözlemciler, Bush'un açıklamasının, Körfez'de gerikmin uzun süre zihinleri meşgul edeceğinin işareti olduğunu belirtiyorlar. Bush, bir başka demecinde de Körfez'de savaş cıkması durumunda, bunun birkaç gun içinde sona ereceğini söyledi. Buj h , Sad- dam'ın Kuveyt'ten 15 ocak tarihine kbAar çe- kilmemesi durumunda ne yapacağına henuz karar vermediğini belinti. Bu arada Suudi Arabistan'daki temaslarını tamamlayan ABD Başkan Yardımcısı Don Quayle, Irak'- ın 1991 yıhnda Kuveyt'ten çekileceğini öne surdu. Quayle, ABD askerlerinin savaşa ha- zır olduklannı belirterek "Irak çekilmezse zorla Kuveyt'ten çıkartdacak" dedi. ABD Başkanı George Bush, önceki gün hukumet yetkilileri ile bir araya gelerek Kör- fez krizine ilişkin son gelişmeleri değerlen- dirdi. ABD Savunma Bakanı Dick Cheney, Genelkurmay Başkanı Colin Powell, Bush'- un Güvenlik Işleri Damşmam Brent Scowc- rofl ve Beyaz SaAw Genel Sekreteri John Su- nunu'nun katıldıgı toplantıyla ilgili olarak basına hiçbir acıklama yapılmadı. Körfez'de askeri seçeneğe donük bu geliş- meler, bolgedeki diğer ulkelerin tutumlannda da kendisinı gosteriyor. İran, Irak sınırı bo- yunca buyuk bir tatbikata başlayacağını bil- dirdi. Iran radyosu, tatbikatın 10-20 ocak ta- rihleri arasında yapılacağını duyurdu. Göz- lemciler, tran'ın yapacağı tatbikatın Irak'a Ku\eyt'ten çekilmesi için tanınan surenin 5 gün öncesine rastlamasına dikkat çekiyorlar. Ürdün ise tsrail sının boyunca önlemleri- ni antırmış bulunuyor. Israil'in de olası bir Irak saldırısına karşı, hava ve kara birlikle- rini en üst düzeyde alarma geçirdiği bilini- yor. Israil Dışişleri Bakanı David Lery, ön- ceki gün yaptığı açıklamada, Irak'ın saldır- ması durumunda misillemede bulunacakla- nnı söyledi. ANKARA Sıcak savaşta 6 Çevik Kuvvet' belîrsizlîğiTürkiye'nin NATO'dan talep ettiği Çevik Kuvvet'in olası bir sıcak savaşta Türk Silahlı Kuvvetleri'nin yanında savaşıp savaşmayacağı belirsiz. Genelkurmay Başkanlığı'ndan üst düzey bir yetkili, "Konu yetki meselesidir. Yetki verilmezse kullanamazsınız" dedi. ANKARA (Cumhuriyet Bü- rosu) — NATO Çevik Kuvveti- nin "olası bir sıcak savaşta" Türk Silahlı Kuvvetleri'nin ya- nında savaşıp savaşmayaeağı ko- nusunda "yetki karmaşası" bu- lunuyor. Çevik Kuvvet'e katkı- da bulunan ülke hükümetlerinin kendi ulusal güçlerine ne ölçu- de yetki vereceği, yine NATO Avrupa Müttefik Kuvvetler Yıiksek Komutanlığı'nın bu kuvvetlerin olası bir savaşta ulu- sal güçlerin yanında hangi aşa- maya kadar yer alacağı konu- sundaki tavnnın "belirsiz" ol- ması, Çevik Kuvvet'in kullanıl- masında "sorun" oluşturuyor. Genelkurmay Başkanlığı'ndan üst düzeyde bir askeri yetkili, Çevik Kuvvet'in "otası bir sıcak saraşta" TSK'nın yanında sava- şa katılıp katümaması konusun- da "Bu konu bir yetki meselesi- dir. Eğer kuvvet bizim bunye- mizde bırakıur da kullanma yet- kisi verilirse, kullanacaksamz kullanırsımz. Ama yetki veril- mezse kullanamazsanız" dedi. Belçika'nın başkenti Bruk- sel'de NATO Savunma Planla- ma Komitesi'nin Çevik Kuvvet'- in Türkiye'ye gönderilmesi dog- rultusunda karar alması sonra- sında "kimin komutası altında bulunacağı" konusundaki belir- sizlik sürüyor. NATO'nun "müttefik Çevik Kuvvel'i" başlıklı broşurunde Çevik Kuvvet'in rolü açıklanır- ken, kuvvetin bulunduğu bolge- deki yerel hava kuvvetleri ko- mutammn emrine gireceği belir- tiliyor. Broşurde konuyla ilgili olarak "tahsis edilen hava filo- ları kuvvetin sevk edildiği bol- gedeki yerel hava kuvvetleri ko- mutanının kontrolüne girer" ifadesi yer alıyor. Ancak NATO dun akşam al- dığı karar çerçevesinde Çevik Kuvvet'in banş ya da savaş ha- linde kimin emrinde olacağı tar- tışması sürüyor. Genelkurmay Başkanlığı'n- dan üst düzeyde bir askeri yet- kili ise Belçika ve Alman heyet- leriyle yapılan görilşmelerde yal- nızca lojistık desteğin gündeme geldiğini söyledi. Aynı yetkili, Çevik Kuvvet'in olası bir sıcak savaştaki tutumu konusunda ise şu bilgileri verdi: "Bu birlikleri hükümetleri verdikten sonra kullanma yetkisi NATO Komutanı'ndadır. Bu kuvvetin gelmesi tamamen mnhtemel bir tecavüzü caydjr- maya yoneliktir. 'Bakın Türki- ye bir NATO ülkesidir ve NA- TO'da beraberdir' demek için. Bunun dışında en ufak bir baş- ka maksat yoktur. Kuvvetio sı- cak bir savaş halinde ne yapaca- ğı ise bir yetki meselesidir. Yet- ki, SACEUR'dadır (NATO Av- nıpa Müttefik Kuvvetleri Yük- sek KomHlanlıgı). SACEUR yet- kiyi AFSOUTH'a devrcdcr, o da onun alündakine. Sonın, yetki- yi devretme meselerfdh." CezayirDevlet Başkanv Irak, Türkiye ile hesaplaşacakDış Haberler Servisi — Irak Devlet Başkanı Saddam Hüse- vin'in, Cezayir Devlet Başkanı Şadli Bin Cedid'e, "Amerikalı- huin işini bitirdikten sonra tsrail ve Türkiye ile besaplaşacafun" dediği bildirildi. Der Spiegel dergisinin son sa- yısında yer alan habere gore kı- sa süre önce Saddam Hüseyin1 le görüşen Şadli Bin Cedid, Sad- dam'ın halen Amerikalıların blöf yaptıklarına ve askeri bir müdahaleye cesaret edemeye- ceklerine inandığını belirtti. Şadli'ye göre Saddam Hüseyin şöyle dedi: "Bush ve adamlannın bize saldıracak kadar aptal oldukla- nnı sanmıyonım. Bu, Amerika- lılar için bir fiyasko olurdu. Amerikalıların işini bitirdikten sonra İsrail ve Türkiye ile hesap- laşacağım." Der Spiegel şu yorumu yapı- yor: "Eğer bu acıklama doğnıysa —ki Şadli'nin gü>enilir bir ra- portör olduğu söylenebilir— bu durum George Bush'un Sad- dam'ı durdurma misyonuna sa- hip olduğu inananı doğrular. Gereginde de 1991 yılıadaki bir savaşla..." Spiegel, Başkan Bush'un siya- sal geleceğinin de olası bir Kor- fez savaşının süresine bağımlı ol- duğunu belirtiyor. "Der Spiegel" dergisine göre, Irak birkaç hafta, hatta birkaç gün içinde tesüm olduğu takdir- de Bush, "çöMeki yıldınm sava- şı"nın kahramanı olarak ikinci dönem Amerikan başkanlığını guvence altına alrruş olacak. Çalışma arkadaşları doğduğu köyden Saddam ve 'hemşerileri'Dış Haberler Servisi — Ame- rikan haberalma servisleri, Irak Devlet Başkanı Saddam Huseyin'in kendisine cok yakın ufak bir grupla çahştığı için dı- şarıda olup bitenleri yeterince kavrayamadığını ve Körfez'de- ki Amerikan yıgınağının ciddi- yetini anlayamadığım öne sürü- yorlar. Amerikan haberalma servis- lerinin bu değerlendirmesi, Washington'da diplomatlar ta- rafından da paylaşılıyor. The W ashington Post gazete- sinin haberine göre ABD baş- kentinde genel kanı şu: Saddam, kendisine itiraz edil- mesini ve hoşuna gitmeyen ha- berler verilmesini sevmeyen bir lider. Bu nedenle, Irak liderinin ya- kın çalışma grubuna dahil üye- lerin hiçbiri cesaret edip Sad- dam'a durumun vehametini tüm boyutlan ile açıklayamıyor ve değişik göriiş öne süremiyor- lar. Bir Amerikalı yetkili şöyle diyor: "Saddam'ın yakın çalış- ma gnıbunun üyeteri asfanda da- nışman defil. Toplantılarda bir göriiş altşverişi yapılmıyor. Sad- dam, karar veriyor, onlar onay- lıyor. En ufak bir özerklikieri yok." Tikrit köyünden Saddam'ın çalışma grubuna dahil üyelerin çoğu, ırak lideri- nin 1937'de doğduğu Tikrit kö- yünden geliyor. Bu yetkililer, Saddam'ın duymak istemediği şeyleri söylemekten özenle kaçı- nıyorlar.