Katalog

29 EYLÜL 1990 DIŞ HABERLER CUMHURİYET/3 7 bakan STASI tiyesi • Dış Haberier Servtei — Demokratik AJmanya'da aralannda şimdiki hükümette görevli 7 bakanın da bulunduğu 56 parlamenterin Gizli Polis Teştilatı STASI ttyesi olduklan açıklandı. Konuyu 'soruşturan parlamentodaki STASI Komisyonu'nca yapüan açıklamada halen 2448 STASI üyesinin de ülkede etkin noktalarda görev yapüklan ve bunlardan isinüeri belirlenenlerin açıklanabileceğini bildirdi. Komisyon raporundan sonra STASI adına çahştığmı itiraf eden Bayındırlık ve lmar Bakanı'nın görevüıden istifa ettiği bildirildL Bozer'in temaslan • NEW YORK (Cumhuriyet) — ABD'de bulunan Dışişleri Bakanı AJi Bozer, temaslannı dün de sürdürdü. Bozer, dün Iran, Israil, SSCB, Fransa, Hollanda, Jrlanda ve Meksika dışişleri bakanlan ile bir araya gelerek başta Körfez krizi olmak üzere ikili konuları görüştü. Dışişleri Bakanhğı Sözcüsü Murat Sungar, Bozer'in görüştüğü dışişleri bakanlarının Körfez krizi konusunda Türkiye'nin izlediği politikayı takdirle karşüadıklannı bildirdi. Bu arada BM Genel Kurulu'nda konuşan Yunanistan Dışişleri Bakanı Samaras, Türkiye ile diyalog gerçekleştinnekte kararb olduklannı söyledi. Azeri lider öldürtildti • MOSKOVA (AA) — Azerbaycan Halk Cepbesi liderlerinden Arif Abdullayev, evinde 12 yerinden bıçaklanmış olarak bulundu. Azerbaycan Halk Cephesi'ne yakın gazetecilerin Bakü'den verdikleri habere göre dün gece yansmdan sonra kimliği bilinmeyen kişilerce Abdullayev'in evinde işlenen cinayetin bugün duyulmasından sonra Bakü'deki güvenlik önlemleri arttınldı. BakU'deki ocak müdahatesinde hayatını kaybedenlerin toprağa verildiği "Şehitler Bağı"nda dün yapılması planlanan cenaze töreninin de Bakü Sıkıyönetim Komutanlığı tarafından yasaklandığı belirdldi. Aquino'nuıı katflleri • MANILA (AA) — Manila Mahkemesi, 16 subay ve eri 1983 yıhnda eski muhalefet lideri Beningo Aquino'yu öldürmekten suçlu buldu ve ömür boyu bapis cezasına çarptırdı. Mahkeme, Devlet Başkanı Corazon Aquino'nun kocası Beningo Aquino'yu öldürenlerin eski muhalefet liderinin ailesine 302.000 dolar tazminat ödemesini de kararlaştırdı. Baü Thıkyalı Türkler • STRASBOURG (AA) — Gümülcine'de fanatik Yunanhlar tarafından bu yılın başında dükkânlan yağmalanan ve tahrip edilen Batı Trakyah Türkler, zararlannın Yunan hükümetince ödenmesinden ümidi kesince çareyi Fransa Devlet Başkanı François Mitterrand, Ingiltere Başbakanı Bayan Margaret Thatcher ve ltalya Başbakanı Giulio Andreotti'ye başvurmakta buldular. Ankara, ikincipaketprojedeABD'nin maliyükümlülük almasını istiyor Ifeni F-161arda belirsizlik EVREN DEĞER 160 uçakhk yeni F-16 paketinin üretimi konusunda ABD ile Türkiye'nin henüz kesin anlaşmaya varamadığı belirlendi. Yeni paket ile ilgili olarak Türkiye, ABD'den özellikle mali konularda isteklerde bulundu, ancak Washington, henüz bu konuda net bir yanıt vermedi. gerek Hava Kuvvetleri Komutanlığı'nın gerek TAİ'nin (Türk Uçak Sanayi) ve gerekse MŞB'nin bir süredır ortak çalış- tığını bildiren bakanlık çevreleri, 160 uçakhk yeni paketle ilgili olarak ABD'- ye Türkiye'nin özellikle maddi konula- n kapsayan bir öneriler demeti sundu- ğunu belirttiler. Edinilen bilgiye göre Türkiye'nin ABD'ye sunduğu öneriler şu noktalar- da toplanıyor: 1- ABD Türkiye'ye her yü yardım ya- pıyor. Bu yardımdan F-16 projesine kre- di veriliyor. Ancak her yü Kongre'de yardım paketi kesintiye uğruyor ve ke- sinti nisbetinde F-16 projesine aynlan pay da kesintiye uğruyor. Bu nedenle bundan böyle projeye verilecek olan kre- ANKARA — 160 uçaklık yeni F-16 paketinin uretimi konusunda ABD ile Türkiye'nin henüz kesin anlaşmaya va- ramadığı belirlendi. Yeni paket ile ilgili olarak Türkiye'nin ABD'den özellikle "mali kooulan" kapsayan isteklerinin olduğu ve bu isteklere ABD'nin halen "met bir yanıt" vermediği saptandı. Milli Savunma Bakanlığı çevrelerin- den edinilen bilgiye göre Cumhurbaşka- nı Turgnt özal'ın ABD ziyareti sırasın- da ortaya çıkan, "yeni F-16 paketi" ile ilgili olarak bir süreden bu yana çalış- malar yapılıyordu. Türkiye 160 uçakhk eski pakete ek olarak 80-120 uçakhk bir paket daha düşünüyordu. Bu konuda di miktan sabitleştirilsin. "Kongrede ke- sintiye ugradı" diye ABD yönetimi pro- jeye verilen kredi miktannda da indirim yapmasın. Her yü için projeye belirli bir miktar garanti edilsin. Bir konuda ABD'den henüz net bir yanıt ahnmadı. 2- ABD'liler eski F-16 paketinin yüz- de 75'lik bölümünü kendüeri karşüarken yüzde 25'lik bölümünü ise Türkiye kar- şılamıştı. Planlanan 80-120 uçakhk için ABD'lilere yine aynı paylaşım biçüni önerilmişti. Ancak ABD'hler, "Arük yardım bitti" gerekçesiyle ek paketin yüzde 75'lik bölümünü Türkiye'nin, yüzde 25'lik bölümünü ise ABD'nin kar- şüaması gerektiğini Türk tarafına ilet- mişti. Yeni 160'lık paket için Türkiye yi- ne ilk paylaşım oranlannın geçerli olrna- smı istiyor. Bu konuda da ABD henüz net bir yanıt vermedi. 3- Yeni paket için yüzde 25'lik bir ek fark proje maliyetine ekleniyor. Türki- ye bu farkın ABD tarafından finanse edihnesini istiyor. 4- Türkiye yeni paket çerçevesinde üçüncü ülkelere satış hakkının da veril- mesini istiyor. ABD, bu çerçevede, 40 uçakhk bir paketin Türkiye üzerinden Mısır'a verihnesini şimdilik kabul etti. 5- Uçaktaki yerli kaıkı payını arttır- mak amacıyla Türkiye ön gövde yapı- mı için ABD'den izin istiyor. Türkiye daha önceden orta ve arka gövde üe ka- natları yapabiliyordu. ö n gövdenin ya- pım izninin verihnesi Ue yerli katkı payı yüzde 92'lere ulasacak. ABD'nin bu ko- nuda da gerekli izni verdiği bildiriliyor. 160 uçakhk yeni F-16 paketi uzerin- de özellikle mali konular üzerinde anla- şüması halinde 1995 yıhndan itibaren ye- ni paketin üretimine başlanacak. Bu pa- ketin 2002 yılına kadar tamamlanması öngörülüyor. Bu paket çerçevesinde F-16 uçaklannda halen sürdürülen Block-40 modelinin üretimi yerine, ye- ni bir model olan Block-50'nin üretimi- ne başlanması öngörülüyor. Block-SO modeli uçak üzerinde yeni süah sistem- leri, yeni seyrüsefer sistemlerinin buhın- durulmasını içeriyor. Polonyaparlamentosu, yeni devlet başkanının kasım ayında seçilmesini onayladı J\AZAKISTAN Walesa"ya başkanlık yolu açıldı Telaket bolgesı ilanı istendi Parlamento, Devlet Başkanı Wojciech Jaruzelski'nin görev süresinin kısaltılmasını ve devlet başkanının halkoyuyla seçilmesini öngören anayasa değişikliğini kabul etti. Parlamentoda önceki gün oylanan anayasa değişikliği, 4'e karşı 325 oyla onaylandı. Dıs Haberier Servisi — Po- lonya Parlamentosu, Devlet Başkanı Wojciech Jaruzelski'nin görev süresinin kısaltılması ve yeni devlet başkanının, kasım ayında yapüacak halkoylama- sıyla seçilmesine ilişkın anayasa değişikliğini kabul etti. Polonya Parlamentosu'nda (Sejm) önceki gün yapüan oyla- mada, anayasa değişikliği tasa- nşı, 4'e karşı 325 oyla kabul edil- di. Onaylanan anayasa de- ğişikliği tasansına göre ye- ni devlet başkanının 25 ka- sım tarihinde halk oyuyla seçil- mesiyle birlikte, Devlet Başkanı Jaruzelski'nin görev süresi oto- matik olarak sona erecek. Kasım ayındaki seçimde bir adayın se- çilebihnesi için oylann yuzde el- lisinden fazlasım alması gereki- yor. Hiçbir adaym gereken oy çoğunluğunu sağlayamaması durumunda, ikinci tur secimle- re gidüecek. Anayasada yapüan değişikli- ğe göre devlet başkanının görev süresi altı yıldan beş yıla indiri- liyor ve yalmzca iki kez seçilme- sine olanak tanınıyor. Buna göre iki kez devlet başkanhğına seçüen bir kişi, üçüncü kez aday olamıyor. Yeni değişiklik, seçim kam- panyalarırun yabancı kaynaklar tarafından mali yönden destek almasını yasakhyor ve kam- panyalann seçimlerden 36 saat önce sona ermesini öngörüyor. Parlamento Başkanı Mikolaj Koizakiewicz'in yeni yasa uya- rınca iki ay içinde devlet başkan- lığı seçimlerine gidilmesi çağn- sında bulunması gerekiyor. tki yasa tasansının yurürlüğe gire- bilmesi için senato ve devlet baş- kanı tarafından onaylanması ge- rekiyor. 1989 temmuz ayında seçüen Jaruzelski, Polonya'nm tam de- mokrasiye geçişinin sağlanması için görevden ayrüması yolunda- ki taleplerin yoğunlaşması üze- rine, parlamentodan altı yılhk görev suresini kısaltmasuıı iste- mişti. Parlamento, önceki gün yap- tığı ikinci bir oylamayla, devlet başkanının halk tarafından se- çilmesini karara bağladı. Kararla ilgili tasarı, 12'ye karşı 268 oyla kabul edildi. Oylamaya, 55 mil- letvekili katıhnadı. Devlet Başkanı Jaruzelski'nin istifa etmesı yolunda şimdiye dek sürekli olarak baskı yapan Dayamşma Sendikası lideri Lech WaJesa, başkanlığa aday oldu- ğunu iki hafta önce açıklamış- tı. VV'alesa'nın karşısına rakip olarak çıkacak olan Başbakan Tadeusz Mazovriecki'nin, aday- lığım gelecek hafta açıklaması bekleniyor. Lech Walesa'nın devlet baş- kanhğına aday olması nedeniy- le Dayamşma Sendikası'nda tar- tışmalar çıkmış, Başbakan Ma- zowiecki, Walesa'yı, devlet yöne- timinin bütün organlanm ele ge- çirmeye çahşmakla suçlamıştı. Dayamşma Sendikası'nm siyaset belirleyicüerinden ve Walesa'nın eski danışmanı olan Mazowiec- ki, bu tartışmalar sırasında iki- ye bölünen sendikanm aydm ke- simini temsil ediyor. SOKAK SAVAŞI — 50 kişioin yaşamını yitirdigi kast savaşlannda polisle göstericiler sık sık çatışıyor. Hindistaırda kastlar savaşıyor YENİ DELHİ (AA) — Hindistan'da düşük kastlardakilerin kamu kesiminde daha fazla istihdam edilmesi karanna yönelik protestolar, Başbakan Vishwanath Pratap Singh'in protestolara son verihnesini istemesine karşın dun de devam etti. Yeni Delhi polisi, Anıl Kumar (20) adlı öğrencinin, dün kara- n protesto için kendisini yakma girişimi sonucu vücudunun yüzde 20'süıin yandığını bildirdi. Polis Kumar'm kendisini yakmak is- teyen 15. öğrenci olduğunu belirtti. Bu arada Hindistan Haber Ajansı, pohsin Doğu Delhi'de po- lisle çatışmaya giren büyük bir genç grubuna ateş açması sonu- cu bir göstericinin öldüğünu bildirdi. Ajans, Bawb kasabasmda da iki göstericinin öldüğünu, 13 gös- tericinin yaralandığını kaydetti. Başbakan Singh, önceki gece televizyondan yapüğı konuşma- da, düşük kastlardakilerin kamuda istihdam oramnın yüzde 22.5'ten yaklaşık yüzde 50'ye çıkarıhnası karannı geri ahnaya- caklannı, ancak öğrenci liderleriyle görüşebileceğini söyledi. Düşük kastlardakilere daha fazla istihdam kontenjam aynl- masını protesto eden öğrenciler ise Başbakan'm istifasını istiyor- lar. Birkaç gündür devam eden protestolarda şimdiye kadar 50 kişi öldü. • Her oîomobil-sever ve hesap-severin bilmesi gereken... Sahin Türkiye'nin her yerinde ve bûtûn Toîaş bayilerinde peşin satış fiyati: Hiç birbenzerotomobtl bufîyata, bukalîteyi sizevermez. Veremez. Tofaşservisörgütü, Tpfaşgarantisi veOparyedekparçagûvencesiile.. "Türkiye'nin otomobil üreticisi" TOFAŞ *+ %15 KDV (2.952.000.-). Nakliye hariç. MOSKOVA (AA) — Sovyet- ler Birliği'nin Kazakistan Cum- huriyeti yönetimi, SSCB Başba- kanı Nikolaj Rijkov'a başvura- rak, bu ay başında bir metalur- ji tesisinde meydana gelen pat- lama yüzünden çevre kirlenme- sine uğrayan Doğu Kazakistan'- ın "felaket bölgesi" ilan edihnesini istedi. Sovyet resnü haber ajansı TASS, Kazakistan Dtvlet Baş- kanı Nursultan Nazarbayev'in, Başbakan Rijkov'dan, kazanın meydana geidiği Ulbinski Meta- lurji Kompleksi çevTesindeki ge- niş bir bölgenin "ekonomik fe- laket alanı" ilan edilmesini is- tediğini duyurdu. Nükleer enerji santrallan için yakıt üretilen tesiste 12 eylülde meydana gelen patlama, çevre- ye "berilyum" gazı sızmasına yol açmış ve TASS, kazayla il- güi ilk haberinde, tesis çevresin- deki berilyum düzeyinin "alann verici boyutlara ulaştığını" be- lirtmişti. Kazakistan Devlet Başkanı Ulbinski, tesisin bulunduğu Ka- menogorsk kentinde yaşayan birçok kişinin sağlığının bozul- duğunu belirttiği başvurusunda, SSCB hükumetinden acü olarak bölgeye uzmanlar göndermesi- ni ve tesisin kapatüıp kapatüma- yacağı konusunda en kısa süre- de karar alınmasını istedi. TASS, Kamenogorsk halkı- nın tesisteki kazanın yol açtığı hastalıklar yüzünden Kazakis- tan hükumetinden ve yerel sov- yetlerden tazminat istediğini bil- dirdi. Haberde kazanın yol aç- tığı hastahklann niteliği konu- sunda bilgi verilmedi. Bu arada yaklaşık 20 bin ki- şinin tesisin kapatılması amacıy- la bugün bir gösteri düzenledi- ği bildirildi. Interfaks servisinin haberine göre Kamenogorsk kenti sokaklannda yurüyen gös- tericiler, silah ureten fabrikala- nn ve tehlikeli sanayi işyerleri- nin de kapatılmasını istedüer. DUIV^ADA BUGÜN ALİSİRMEN Kurultayın Anlamı Neredeyse mucize denebilecek başarılar sağlamış olan bir hükümetin işbaşında olduğu bir ülke düşünûn ki aynı zaman- da bulunduğu anakaranın en sorunlu ve en güç diyarı duru- munda olsun. Bu ülke Yugoslavya'dır. Gerçekten Ante Mar- koviç hükümeti, olanaksız denenı başarmış ve yılda değıl ay- da % 60 oranında olan enflasyonu Körfez krizınden önce % 0'a düşürmüş, arîan petrol fiyatlarından sonra bile bunu % 3 dolaylarında tutmayı becermiştir. Ne var ki bu sonuç bile Yugoslavya'nın hâlâ olüm kalım savaşı içinde olmasını en- gellemiyor. Herkes, bazı bakımlardan birçokiarına örnek ola- bilecek olan bu ülkenin içinde bulunduğu durumu nefesini keserek izliyor ve bir yıl içinde rübikonu aşıp aşamayacağını görmek için bekliyor. Yugoslavya'nın içinde bulunduğu durum, birbiri üzerine ek- lenıp biriken ve sürekli ertelenen soruniarın patlama nokta- sına varmış olmasından doğuyor. Ve şimdi Yugoslavya, gerçekten ehil bir hükümetin yöne- timinde olmasına karşın, gecıkmenın faturasını çok ağır ödü- yor. Eğer bugünkü gid'ış sürerse Türkiye'nin de geleceğinin Yu- goslavya'nınkınden farklı olmayacağını söylemek "şeamet tellallığı" ya da aşırı kötümserlik değıl, gerçekçılığin ta ken- disidır sanırım. Ertelenen sorunları Türkiye'yi, 1990 yılında o hale getir- miştir ki artık deneyimli aydın politikacı, devlet adamı Sayın Necdet Uğur'un deyişiyle ortada biri resmi biri gerçek olan ye gittikce birbiriyle bağdaşmazlığı artan iki Türkiye vardır. İdari yapıdan sosyal konulara, ekonomik güçlüklere kadar er- telene ertelene bugüne varmış sorunlar, patlama noktasının eşiğine doğru yaklaşmaktadır. Bu soruniarın bir an önce çözülmesi artık bir zorunluk ha- line gelmiştir. Çözüm ise her şeyden önce siyasal yapının da- ha sağlıklı hale gelmesıne bağlıdır. Siyasal yapının sağlığa kavuşması, soruniarın çözümü yolunda atılacak ilk adım ola- caktır. Bu ilk adımın atılabilmesi, yani sağlıklı siyasal yapının ger- çekleştırılebilmesi ise 12 Eylul'den mıras kaJan bu iktidarın değişmesi, Türkiye'nin karşı karşıya bulunduğu dev boyutlu güçlükleri geniş tabanın onayıyla çözmeye talip, ulusal uz- laşmanın simgesi, sağ ve sol kanatları kapsayan bir koalis- yonu gerektirıyor. Ne yazık ki bu koalisyon bugün sağlıklı bir biçimde kuru- lamaz. Çünkü böyle bir uzlaşmayı somutlastıracak olan si- yasal kuruluşların kendileri de sağlıklı değillerdir. Her şeyden önce solun, sosyal demokratların en büyük ör- gütü, dışa dönuk polıtikalar oluşturabılecek biçimde geniş topluluklan sosyal demokrat gızılgücu, bir çatı altında topla- yıp, hedefe yöneltecek beceriyı gösteremiyor. Bu sayrılığın tek değılse bile birincı nedeni dar kadrocu düşüncenin ken- di dışındakılen dışlamasıdır. Başka bir deyişle SHP, değil ulu- sal uzlaşmayı, sosyai denıokr»tlar tçınde kendisıne yakın olan kadroyu bile uzlaştırıp hareKete geçirme başansını göstere- memıştir. Dar kadrocu ekibin son andakı görüntü değişikli- ği, geçmişte yaşananlar göz önünde bulundurulduğunda ne yazık ki inandıncı olamamaktadır. Geniş kadroları kucakla- ma girişimi, bir strateji değişıkliğinden çok, taktik bir davra- nışmış izlenimini uyandırmaktadır. SHP'nin bugünkü sorunu budur. Bugün toplanacak olan kurultay bu sorunu çözme göre- viyle karşı karşıyadır. Sekız ay önce toplanan kurultayın çözmekle yükümlü bu- lunduğu sorun da aslında buydu. Ama bundan önceki ku- rultay bu sorunu cozemedı. Eğer çözebilmiş olsaydı, bugünkü Icurultaya gerek kalmayacaktı. Bugün toplanacak olan SHP kurultayının başarısı, dele- gelerin, kısa erimli siyasal hesaplar ve çıkarların ötesinde Türkiye'nin variık sorunlannı bile kapsayan sorumluluklan- nın bilincine varmalarıyla sağlanabilecektir ancak. ÜBNAN Aoıııı kıısatnıada BEYRUT (AA) — Lübnan Devlet Başkanı Elias Hrawi'ye bağlı askeri birlikler, ilk kez Lübnan'ın Hıristiyan kesimine geçerek asi General Micbel Ao- on etrafındaki kuşatmayı da- ralttüar. Görgü tanıklannın yaptığı açıklamaya göre Lübnan Güç- leri (LF) müisleri ile işbirliği ya- pan Hrawi'nin ordusundan yaklaşık 100 kadar asker, Mic- hel Aoun'un elinde bulunan Hıristiyan Doğu Beyrut'un merkezine giden yollar üzerin- deki uç kontrol noktasına mev- zilendiler. Bu noktalar Michel Aoun'un elinde tuttuğu bolge Ue rakip LC milislerinin kont- rolünde bulunan bölgeyi ayıran hat üzerinde bulunuyor. Güvenlik kaynaklan, Hra- wi'nin bu girişimini, Aoun'a bağh birlikleri yiyeceksiz bıra- karak teslim ohnaya zorlamak için iki ay önce başlatüan ku- şatmanın daraltılmasma yöne- lik bir adım olarak yorumlu- yorlar. Resmi yetkililer, kuşatmamn başarüı olmaması durumunda, Hrawı'ye bağh kuvvetlerin Ao- un'a karşı, Suriye"nin desteğin- de bir saldırı başlatabileceğini söylediler. Hrawi'ye bağh düzenli birlik- ler, Lübnan ordusunun 2 yıl önce ikiye bölünmesinden bu yana ilk defa olarak Michel Ao- un'un elinde tuttuğu ve Hıris- tiyanlann yaşadığı Doğu Bey- rut'un merkezine giriyorlar. Havaalanlarında iki kart çok ise yarıyor. Uçuş kartı ve Telecard! Telecard'la Turkıyenmheryennde 2 4 s a a t para çekılır, parayatınır. havale yapıUf. M YAPI^CKREDi "hizmette sm\r yoktur"