Katalog

CUMHURİYET/14 DIŞ HABERLER 22 EYLÜL 1990 KÖRFEZ KRİZI...KÖRFEZ KRf Zt... KÖRFEZ KRf ZI...KÖRFEZ KRÎZt... KÖI IRAKMEYDAN OKUYOR: Nihaizaferekadar savaşacağızIrak Devrim Komuta Konseyi'nin bildirisinde, "Kuveyt'ten çekilme söz konusu olamaz. Vereceğimiz savaş tüm insanlığın ve Kudüs'ün kurtuluş savaşı olacaktır" dendi. Dış Haberier Seoisi — Bağdat yöne- timi, Körfez krizinin başlamasından bu yana yaptığı en sert açıklamada, "Ku- veyt'ten çekilmenin hiçbir zaman söz ko- GÜVENLÎK KONSEYİ Irak'a hava ablukası kapıda BM Güvenlik Konseyi Irak'a karşı hava ablukası çalışmalarını tamamlamak üzere. Karar tasarısının önümüzdeki hafta başında oya sunulacağı bildiriliyor. ŞEBNEM ATtYAS NEW YORK — Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi, Irak'a karşı hava ab- lukası çalışmalannı tamamlamak üzere. Karar tasansının, önümüzdeki hafta Konsey'in 15 üyesi arasında oylanacağı bildiriliyor. Beş daimi üyenin üzerinde anlaştığı karar, önceki gün Konsey'in ge- çici on üyesine de dagıtıldı. Irak'a hava trafığini kapatacak olan hava ablukası karan, bütün ülkeleri, Irak temsilcilikle- rindeki faaliyetlerini en düşük düzeye in- dirmeye çağînyor. Karar Irak'taki servis sektörtinde iş yapan bütün yabancı şir- ketlerin faaliyetine son vennesini de isti- yor. Hava ablukası Irak'a giden ya da Irak- tan kalkan bütün yolcu ve kargo ucakla- nnın durdurulmasını öngörüyor. Yalnız- ca "insani mal" taşıyan, yani acil yiyecek ve ilaç taşıyan uçaklarla mültecilerin bu- lunduğu uçaklara, önceden belirlenen ha- vaalanlanna inmek ya da kalkmak şar- tıyla izin verilecek. Ambargo karan üye ûlkelerce 1944 Cbkago Antlaşması'na göre uygulana- cak. Anlaşmaya göre ülkeler gerekli gör- dükleri uçaklara zorunlu iniş yaptırmak için savaş uçaklarını gönderebilir, ancak emri uygulamayan uçağı düşürme girişi- minde bulunamazlar. Onaylandığı takdirde Konsey'in Irak'a karşı 8. karan olacak hava ambargosu- nun temel hedefi, Irak ve Kuveyt'in bü- tün ticari ve mali bağlantılarını kesmek. Konsey'in beş daimi üyesince hazırlanan karar, bütün Irak ve Kuveyt banka işlem- leri ye diğer mali işlemlerinin dondurul- masını öngörüyor. Aynca ambargoyu ih- lal eden ülkelere karşı mali kısıtlamalar getirilmesini öneriyor. Yeni karar önerisi, Irak'ın, ülkedeki ya- bancılan askeri bir saldınya karşı koru- ma "kalkanT yapmaya kalİaştığını ve Ce- nevre Antlaşması'nı çiğnendiğini kayde- diyor, BM bağlantılı bütün uluslararası lcuruluşlann Irak ve Kuveyt ile derhal bü- tün ilişkilerini kesmesini istiyor. Hava ablukası karannda, Irak hükü- meti yeniden en kısa zamanda Kuveyt 1 ten çekilmeye çağrüıyor. Kuveyt'ten cekil- memekte ısrar ederse Konsey'in, Irak'a karşı BM Yasası'nın 7. bölümü gereği, bü- tün iletişim bağlantılan dahil dış dünya ile her türlü bağlantısını kısıtlayacak ön- lemler alacağı belirtiliyor. Konsey, yabancı ülkeler arasında işle- yerek döviz kazanan Irak gemilerinin en- | geUenmesini istiyor. Bu nedenle bütün ül- kelerin limanlannı ve deniz yollannı Irak gemilerine kapatmalan isteniyor. Konseyin beş daimi üyesi ABD, Sov- yetler Birligj, Ingiltere, Fransa ve Çin haf- ta başında karar üzerinde genel bir gö- rüş birliğine vardılar. ABD uzun süredir ambargonun daraltılacağından söz edi- yordu. ABD'li diplomatlar, Konsey'in Irak'a karşı bütün önlemleri adım adım sırayla alacağını söylüyorlar. nusu olamayacagını ve nihai zafere kadar savaşmaya hazır olduklannı" bildirdi. Irak Televizyonu, Devrim Komuta Konseyi tarafından yayımlanan bildiriyi önceki gece geç saatlerde programını ya- rıda keserek haika duyurdu. Ajansların haberlerine göre Devrim Komuta Konse- yi'nin bildirisinde şöyle dendi: "Herkes bu savaşın tüm savaşlann ana ve babası olacagını anlasın. Geri cekilmek kesinlikle söz konusu olamaz. Savaş mü- minlerle münafıklar, ezilmiş halklarla so- müriicüler arasında olacaktır. Bu savaş, tüm insanlıfeın ve Kudüs'ün kurtuluşıı için verilecektir. Bildiride, Başkan Bush, Suudi Arabis- tan Kralı Fahd ve Mısır Devlet Başkam Hüsnü Mübarek de sert biçimde kınana- rak, Irak'ın "tüm Mösliunanlar ve mü- minler için savaşacağı" belirtildi. Bildiride, "Irak'ın duşmanlan, Irak halkını aç bırakmaya çalışmakla" suçlan- dı.Irak halkımn savaşa hazır olmasını is- teyen Devrim Komuta Konseyi bildirisin- de, "Allah, Irak'ın Kudüs ve kutsal top- raklann kurtuluşu için savaşmasını isti- yor" dendi. Irak'ın açıklaması, Başkan Bush'un çarşamba günü Bağdat'a yaptığı uyarıya bir yanıt olarak kabul ediliyor. Bush, bu uyansında, Irak'a karşı gerekirse "ek ön- Çöl kılıcı nasıl vuracak? Olası savaş hedefleri İncirlik'ten F-111 uçakları Stealth savaş uçaklan El Falluyah Habbaniyah-r— •••' Kızıtdeniz'den F/A-18 savaş ucakları Karşılaştırmalı guçler Asker Tank Savaşuçağı Top 150.000 1.500 200 700SUUDİ ARABİSTAK !yakınlannda ^-OOO 1.300 Bilinmiyor Ulusal toplam 1 milyon 5.500 700 4,000 Mfittefikler ABD 145,000 500 500 250 Diöerieri 58.000 180 430 80 Awacs uçaklan, hava sahalarını kontrol ediyor Diego Garcia üssünden în B-52 bombardıman uçaklan Biyolojik silahlar g > = - H a v a üssû Deniz üssû Kimyasal silahlar ^ B F ~ Tank birlikleri Uranyum zenginleştırme merkezleri Jenüer" aJmabüeceğini söylemişti. Reuter Ajansı, Devrim Komuta Konseyi'nin bil- dirisinin, aynı zamanda bazı Arap lider- lerin bunalıma bir uzlaşma formülü bul- ma çabalannın da reddi anlamına geldi- ğini belirtti. Kral Hüseyin, bölgedeki Amerikan birliklerinin çekilmesine kar- şılık, Irak'ın da Kuveyt'i terk etmesini ön- gören bir banş planı üzerinde temaslar yapıyor. Ingiltere Dışişleri Bakanı Dougbs Hur- de, BBC'ye yaptığı açıklamada Devrim Komuta Konseyi'nin bildirisini ciddiye al- madığuıı söyleyerek şöyle dedi: "Irak re- jimi, çökünceye kadar her gün savaşa ha- zır oldugunu söyleyecekür. Şu ya da bu şekildc Saddam, Kuveyt'ten cekikcektir." % 56'sı askeri harekâtı destekliyor ABD'de NBC Televizyonu ile The WıH Street Journal Gazetesi'nin ortaklaşa dü- zenledikleri bir nabız yoklamasına göre, Amerikalılann % 56'sı, yaptırımlar 3 ay içinde etki göstermediği takdirde, Irak'ı Kuveyt'ten çıkarmak için bir askeri ha- rekâtı desteklediklerini bildirdi. Bush 'askeri harekât' işareti vermiyor ABD Başkam George Bush, Irak'a kar- şı askeri bir müdahale hazırlığı yapıldığı yolundaki spekülasyonlara açıklık getire- rek, ekonomik yaptınmlar ve banşçı çö- züm hedeflerinin sürdüğünü belirtti. Kongre'de gazetecilerin sorulannı yanıt- layan Bush, "ABD'nin artık Irak ile bir çatışmava yönelip yönelmedigini" soran bir gazeteciye yanıt olarak, "Askeri bir çö- züm aşaması için hazırlandığımız konu- sunda işaret vermeyi diışunmüyorum" dedi. Bush, Kongre üyelerine, "BM tarafın- dan alınan ekonomik >uptınm kararlan- na verdikleri destegin surdügünu" anlat- tığını sözlerine ekledi. Gözlemcilere göre Bush'un bu sözleri, dün Kongre üyeleriyle yaptığı görüşme- sinde "terörist gnıplar ile Irak arasında kurulabilecek ilişkiden kaygı duyduğunu bildirdigi ve Irak'ı teröristeylemleredes- tek olmamasi için uvardıği" konuşması- na açıklık getirdi ve bu sözlerin "savaşın yakın olduğu" anlamına geldiğini öngö- ren spekülasyonlan haksız çıkardı. 360 bin asker ABD Savunma Bakanüğı (Pentagon), Irak'ın Kuveyt'teki asker sayısını 360 bi- ne çıkantığını bildirdi. International He- rald Tribune gazetesinin haberine göre Pentagon, Irak'ın son günlerde Kuveyt'e yeni piyade birlikleri gönderdiğini, ancak bölgedeki tank ve zırhlı araç sayısında arttırma yapmadığını bildirdi. Körfez'der ki ABD askerlerinin sayısının da 160 bin dolayında olduğu bildiriliyor. Dış Haberler Servisi — ABD yöneti- cileri, binlerce Amerikan askerini Suudi Arabistan'a yollarken bölgedeki varhk- larmın savunmaya yönelik oldugunu be- lirttiler ve bu imajı pekiştirmek için de yürütülen operasyona 'Çöl Kalkanı' adım verdiler. Eğer, Körfez'deki kara birlik- lerinin Suudi Arabistan'ı korumak için orada oldukları doğnı ise Irak'ı vuracak bir saldırının havadan geleceğine kesin gözüyle bakıhyor. tngiltere'de yayımla- nan Tı'.e Independent gazetesi, Kuveyt'i geri almaya yönelik olası bir 'Çöl Kılıcı' harekâtınm, nasıl bir strateji ile yürütü- leceğini âçıkladı. Gazeteye göre saldırı, Amerikan kara ve hava kuvvetlerince or- tak olarak oluşturulan ve 'havakara savaşı' olarak bilinen bir doktrin çerçe- vesinde yürütülecek. Bu doktrin, ateş üs- tünlüğü ve modern silahlann artan öldür- me gücünü en iyi kullanabilmek için tüm silahlann eşgüdümünü önemli sayıyor. Doktrin, •genişletilmiş cephe' kavramı- na özel bir önem atfediyor ve kara ve ha- va birliklerinin sürekli olarak temas ha- linde bulunmalan gerektiğini öngörüyor. Doktrinin 'babası' ABD'li hava genera- li Jobn Starry, düşmamn, düşman top- raklarının 200 mil derinliğine kadar olan bölgedeki lojistik, komuta ve kontrol merkezlerine saldırılar düzenlemek gerek- tiğini vurguluyor. Istihbarat birimlerinin, tümen düzeyindeki birlik komutanlanna, düşmamn 24 saat içinde ne yapabileceği hakkında tahminlerde bulunmalannı sağ- layacak bilgiler ulaştırılması da doktrin- de üzerinde önemle durulan bir konu. 24 saatlik öngörü zaman dilimi, kolordu dü- zeyinde 72 saate çıkjyor. Yukandaki tab- loda, 'havakara savaşı' doktrini çerçeve- sinde, Irak'a karşı girişilebilecek olası bir saldınnın nasıl gelişeceği, ilk etapta bom- balanacak lojistik, stratejik ve komuta merkezleri.uçaklarınrotalarıgösteriliyor. İngiliz birlikleri İngiltere Savunma Bakanı Tom King, dün Washington'da ABD Dışişleri Bakanı james Baker ve Savunma Bakanı Dkk Cheney ile görüştü. Görüşmede, Körfez krizi ve bölgede bulunan uluslararası güç- lerin komuta koordinasyonu sorunu ele alındı. AA'nın haberine göre Tom King, Ingiltere'nin VVashington Büyükelçiliği'n- de duzenlediği basın toplantısında, Kör- fez'deki İngiliz askeri birliğinin nihai ola- rak Londra'nın yetkisi altında oldugunu, ancak bölgedeki çok daha büyük gücü oluşturan Amerikan kuvvetlerinin aske- ri "taktik kontrolü" altına girebileceğini söyledi. Körfez bölgesinde mevzilenecek Fran- sız birliklerinin ilk grubu da dün yola çık- tı. 5 ekim tarihinde bölgedeki yerini ala- cak olan birlikler, yaklaşık 4000 asker ile 48 tanktan oluşuyor. Birüklerin, 23 eylül- de Kızıldeniz'deki Yanbu Limanı'na var- maJarı bekleniyor. Fransız birliklerinin Suudi Arabistan- Kuveyt sınır boylanndaki cephelere yer- leştirileceğini bildirdi. S.Arabistan, Ürdün'e petrol sevkıyatını durdurdu Öte yandan Suudi Arabistan'ın, ulus- lararası ambargonun ardından Irak pet- rolunün kesilmesinden dolayı, Ürdün'ün uğradığı zarann tanzim edilmesi amaayla bu ülkeye geçen ay başlattığı petrol sev- kıyatını durdurduğu bildirildi. Körfez'de- ki petrol çevreleri, petrol sevkıyatımn ne- den kesildiğine ilişkin bilgileri olmadığı- nı kaydettiler. IRAKA GIDA MADDESÎ Ambargoyu Türkiye'den delme çabalarıTürkiye'den Iran ve Ürdün'e yapılan et, şeker ve patates ihracının önemli ölçüde arttığı, bu ülkeler aracılîğı ile de Irak'ın ambargoyu belirli ölçülerle de olsa "deldiği" iddia ediliyor. pıyor. E-23 karayolu Iran'a gelen ve çıkan araçlarla dolup taşarken TIR'lann inşa- at malzemesi, kamyonlann ise şeker gö- türdükleri beürlendi. Kamyon şoförlerin- den biri "Nereye boşaltıyorsun bu yükü" Habcr Merkezi — Irak'ın Kuveyt'i iş- gal ve ilhak etmesiyle başlayan kriz ile birlikte BM'nin aldığı ambargo karannın delinip delinmediği tartışıhrken Türkiye 1 den tran ve Ürdün'e yapılan et, şeker ve patates ihracının önemli ölçüde arttığı, bu ülkeler aracılığıyla da Irak'ın ambargo- yu belirli ölçülerde de olsa "deldiği" id- dia ediliyor. Muhabirimiz Mehmet Giiltekin'in Gurbulak'tan bildirdiğine göre Hopa ve Giresun limanlarından boşaltılan tonlar- ca et ve şeker, kamyon ve TIR'larla Iran'a taşımyor. Agn Dağı ile Tandürek Dağı arasında son günlerde taşımacılığın Önemli ölçüde arttığı gözlenirken Erzu- nım'dan yola çıkan bir aracın trafik sı- kışıklığmdan ancak beş saatte Gürbulak sınır kapısına varabildiği gözlendi. Bir iki ay öncesine kadar günde 300-500 aracın geçtiği sınır kapısından şimdi-lOOO-lSOO araç çıkış yaparken karşılığında îran'dan aynı yoğunlukta kamyon ve TIR giriş ya- sorusuna şu ilginç yanıtı veriyor: "tran- Irak sınırındaki depolara boşaltıyonız, oradan Irak kamyonlan yükleme yapıyor- lar." Tonlarca et Erzurum'dan lran'a tonlarca etin de frigorofirik termoçink TIR'larla Irak sı- nırına ya da Tahran'a götürüldüğü bildi- riliyor. Tahran'a götürülen etlerin Sovyet- ler Birliği ve diğer ülkelerden gelen TIR- larla birlikte büyük bir alana yan yana di- zildikleri, daha sonra da Irak ve lran'a ait TIR'lara nakledilerek götürüldükleri be- lirtiliyor. Erzurum Oral Et Sanayi'nin sahibi Ba- ki Oral, et yüklü TIR'larınm 15 gün fran tarafında bekletildiğini belirtti ve "Erzu- nım'dan gönderdiğimiz etler, lran'a anın- da çıkış yapabiliyoriar. Bizim sınır kapı- mızda, yiyecek maddesi olduğu için bek- letiimiyor. Ancak İran'da eskiden belirli yerlere indirme yapardık. Şimdi Irak sı- nırında araçlanmız beklemeve alınıyor. Irak, kamyon ve TIR'ları anında taşıma yapamıyoıiar. Bu nedenle o araçları bek- lemek için bizim de araçlanmız bekleme- ve alınıyor. Erzurum'dan gönderilen araç- lanmız İran'da 15 gün beklemek zorun- da kalıyor" şeklinde konuşarak İran'da boşaltılan etlerin Irak'a gönderildiğini be- lirtmeye çalışıyor. Oral Et Entegre Tesisleri'nde görevli TIR şoförleri, frigorofirik termoçink TIR'lann birkaç gün depo olarak kulla- nıldığını belirterek İran'daki birikimi şöy- le anlatıyorlar: "Erzurum'dan yüklenen etleri, Gürbu- lak sınır kapısında normal işlemden sonra İran'a geçiriyoruz. Tahran'a vardıgımız- da gümrük alanı dedikleri bir alana gö- tiinıyorlar ve burada beklememizi istiyor- lar. Sırasj gelen TfR'lar etlerini ya yan ya- na getirilen TIR'lara veya depo olarak kullanılan yerlere boşalulıyor. Çıkışunızla dönüşümüz arasında 19 gün geçti. TIR- larımızı depo olarak kullanıyorlar. Eski- den bir hafta içinde çıkış yapabiliyorduk." Hopa ve Giresun limanlarından ton başına bir milyon üç yüz bin liraya yük alan kamyon ve TIR'lar, değişik ülkeler- den gelen binleTce çuval şekeri lran'a gö- türüyorlar. Gürbulak sımr kapısından çı- kış yapan kamyon ve TIR sürücüleri, ken- dilerine öncülük yapan pastaranlarla bir- likte Irak sımnndaki depolara giderek bo- şaltımı gerçekleştiriyorlar. Kimliğinin açıklanmasını istemeyen sti- rücüler, "Yükleyici firma eskiden belli bir merkez verirdi, ora>-a boşaltırdık. Şimdi belli olmuyor. Sadece bildiğimiz tek şey Irak sınır kapısına dogru bir yere götü- rerek yükümüzıi boşaltıyoıiar" şeklin- deki açıklamalanyla İran'dan Irak'a yi- yecek yardımı yapıldığını vurguluyorlar. Patates fiyatlannda tırmanış Cumhuriyet fzmir Ege Biirosu'nun bil- dirdiğine göre de Ürdün'e patates ihracın- daki gelişmeler şöyle: 1990 yılı yaz ürünü patates toplanma- ya başlamadan Nevşehir yöresinde ve özellikle Derinkuyu ilçesinde yoğun alım- ların başlaması çeşitli yorumlarla birlik- te fiyatlann tırmanmasını da getirdi. Nev- şehir muhabirimiz Selahattin Şahin'in verdiği habere göre Türkiye'nin patates ambarı olarak bilinen Neyşehir'de pata- tes komisyonculannın "Ürdün'e ihracat için bağlann" yapmalan, fiyatlan 375-400 liradan 475-500 liraya dek yükseltti. De- rinkuyu ilçesi, Kaymakh ve Göre kasaba- lan ile Çardak köyündeki 25 bin dekar alanda ekili patates ihracatçı nrmalann gözdesi oldu. Son 2 hafta içinde patate- se gösterilen ilgi nedeniyle fiyatlann aşı- rı arttığı belirtildi. Yörede Gaziantep'ten 2, Hatay'dan bir ve tzmir'den bir firma- nın alımlan sürdürdüğü öğrenildi. Pata- tes komisyonculanndan Ali Osman Gii- ven, "Yöreden patates talebinde bulunan firmalar özellikle ve öncelikle Ürdün pa- zannın önem kazandığını söylüyorlar" dedi. Bu arada Nevşehir'den ihracat için pa- tates bağlantısı yapan Haymur firması yetkililerinin Güney llleri Büromuza ver- diği bilgiye göre Ürdün'e yönelik 1500 tonluk bir bağlantı yapıldı. Adana Güney llleri Bürosu'mın bildir- diğine göre bölgedeki gelişmeler şöyle: BM'nin ambargo karannın ardından, Van, Şırnak ve Hakkâri'nin sınır kesim- lerinden Irak'a kaçak yollardan gıda maddesi gönderildiği belirtiliyor. Edini- ien bilgiye göre kaçakçılar tarafından Van'ın sınır köylerinden İran'a geçirilen gıda maddeleri daha sonra çeşitli yollar- la Irak'a gönderiliyor. tranlı tüccarlann da Türkiye'den aldıkları gıda maddeleri- ni Irak'a pazarladıkları bildiriliyor. Irak'a kaçak yollardan gıda maddesi gönderil- mesinin Şırnak ve Hakkâri'nin sınır böl- gesinden kolayhkla yapılabildiği belirti- liyor. Türkiye-Irak sınırında sıfır nokta- da bulunan Çukurca'nın Kadişe Yayla- sı'nda Iraklılann köylülerden pirinç, un, yağ, şeker, koyun satın aldıklan bildiril- di. Çukurca'daki Sümerbank mağazasın- dan yağ alan köylülerîn de bunlan sınır köylerinde Iraklılara sattıkları öne sürü- lüyor. Türkiye-Irak sınınnda güvenlik önlem- lerinin yetersiz olmasının kaçakçılığı art- tırdığı vurgulanıyor.