Katalog

CUMHURİYET/14 DIŞ HABERLER 8 AĞUSTOS 1990 TÜRKÎYE Petrol boru hattı kapatıldıTürkiye BM'nin zorunlu yaptırım karannı ilk uygulayan ülkelerden biri oldu. Kuveyt ve Irak'ın Türkiye'deki mal varlığı donduruldu. îki ülkeye gıda ve sağlık malzemesi haricindeki ihracat durduruldu. ABD Dışişleri Bakanı Baker yarın Ankara'da. Türkiye olası bir askeri müdahalenin NATO eliyle değil, BM gücü oluşturularak yapılmasından yana. ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) — Bir- leşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin (BM) Irak ve Kuveyt'e karşı aldığı "zoranlu yapbnm" karannı ilk uygulayan ülkelerden biri Türkiye oldu. Ankara, Körfez krizinin başlangıcında uygulayacagını açıkladığı, an- cak daha sonra aşamalı olarak uzaklaştığı "Yaphnmlarda öncüliıgii üstlenmeyelim, berkesin ne yapacagına bakıp öyte karar nereHm" politikaşını dun terk etti. Cumhur- başkanı Turgut Özal'ın "ben konnyn mü- zakereye açmıyortun" dıyerek başlattığı Ba- kanlar Kurulu'nda BM karanna uyulması "Oke" olarak benimsendi. Akşam saatleri- de ise Türkiye, ikinci Irak petrol boru hat- tından yüklemelerin durdurulmasına karar verdiğini Bağdat'a bildirdi. Petrol boru hat- tının fiilen kapanmasının yanı sıra, Irak ve Kuveyt'le ilaç ve gıda dışında her türlü ti- caret durduruldu, bu iki ulkenin Türkiye1 deki tüm hesap, hak ve alacaklarının da TURGUT ÖZAL: Saddam, bizi tehdit etmez Cumhurbaşkanı, BBC'ye verdiği demeçte "BM kararlarına uyacağız. Iraklı dostlarımız kusura bakmasm" dedi. LONDRA (AA) — Cumhurbaşkanı Tur- gul Özal, Türkiye'nin, Irak'a karşı aldığı ka- rarlardan sonra Irak Devlet Başkanı Sad- dam Hüseyin'in Türkiye'yi tehdit edeceği- ni sanmadığını söyledi. özal, tngiliz yayın kuruluşu BBC'ye dün verdiği demeçte, "Şimdi Saddam Hiıseyin- den herhangi bir korkunuz var mı? Bir teb- dit gelecegine inamyor musunuz?" şeklin- deki soruya karşıhk, "Hayır, Saddam Hü- seyin'in bizi tehdit edecegini sanmıyorum" yanıtını verdı. Cumhurbaşkanı özal, Türkiye'nin boru hatlarını kapama ve BM Güvenlik Konse- yi'nin Irak'a karşı yaptırırrtlar karanna ka- tılmakla önemli ekonomik özverilerde bu- lunduğunu belirterek, boru hatlan ve liman işletmelerinden, Irak'tan yılda 400 milyon dolar gelir elde edildiğıni, Türkiye'nin önemli miktarda petrolünü bu borulardan sağladığını ve Bağdat ile önemli bir ticaret hacmi bulunduğunu anımsattı. özal deme- cinde "BM karannın dışında kabtmayız. Iraklı dostlarımıza kusura bakmayın diyornm" dedi. BM ülkelerinin çoğunun yapünmlan tam olarak uygulaması halinde Irak'ın geri adım atacağına inandığını belirten özal, "Bunun ne kadar vakit alacagı konusunda bir fîk- rim yok" dedi. Cumhurbaşkanı diğer sorulara ise şu ya- nıtlan verdi: — Bu önlemler işlemezse başka tttriii bir istegi dikkate alacak mısınız? — O zaman, BM Güvenlik Konseyi'nin yeni bir karar alması gerekir. — Öyleyse sizin göıüşiiniız, Türkiye sa- dece BM'deki ortak uluslararası kararlar esasına göre hareket etmelidir... — Evet... F-lll uçakları bilmecesiANKARA (Cumhuriyet Bürosu) — ABD'nin Irak'a askeri müdahalede buluna- cağı beklentisi, dunya kamuoyunun dikka- tini Turkiye'deki Amerikan üslerine yönel- tirken, Incirlik Hava Üssü'ndeki F-111'ler dün bir dizi çelişkili açıklama ve habere ko- nu oldu. Amerikan CBS ve NBC televizyon- larınm îngiltere'de üslenen F-lll tipi bom- bardıman uçaklannın önceki gün Türkiye'ye sevkedildiği yönündeki haberi Ankara'da- ki Amerikan kaynaklannca doğrulanmadı. Bu kaynaklar, şu anda tncirlik'te toplam ondört F-lll ucağmın bulundLğunu ve bu uçakların yann Ingiltere'den gelmesi bek- lenen 14 yeni F-lll uçağıyla nöbet değişti- rerek Türkiye'yi terk edeceklerini bildirdi. Körfez^de olası bir Amerikan askeri mü- dahalesinde Türkiye'deki üslerin kullanıl- masının da gündeme gelebileceği Dışişleri Bakanlığı yetkililerince doğrulanıyor. An- cak yetkililer bu konuda verilecek kararın, Türkiye-ABD ikili savunma işbirliği çerçe- vesinde yapılacak değerlendirmelere daya- nacağını ve şu anda, tndrlik ve Pirinçlik üs- lerinde bu işbirliğine ilişkin anlaşma dışın- da hiçbir özel durumun söz konusu olma- dığım belirtiyorlar. Ankara'daki Amerikan kaynaklannın bu konuda Cumhuriyet'e verdiği bilgilere gö- re halen Incirlik Ussü'nde bulunan ve çe- şitli eğitim uçuşları yapan 14 F-lll uçağı- nın yarın ya da en geç öbur gün Türkiye'yi terk etmesi bekleniyor. Ancak bu uçaklar ayrılırken 14 uçaklık yeni bir filo tngilte- re'den tncirlik'e gelerek nöbet değişimi (swap-out) işlemi gerçekleştirilecek. Bu du- rumda, ABD Dışişleri Bakanı James Baker, Ankara'da ust duzeyli gönişmeler yaparken, 14 yeni F-lll uçağı da lncirlik'e ınecek. F-lll uçaklarımn lncirlik'te bulunmasını "diizenli bir silah eğitim planı" kapsamın- da açıklayan Amerikan kaynaklarının bu konuda verdiği bilgi özetle şöyle: "14 F-llluçagı eğitim uçuslan için ilk olarak 20 Haziran 1990da Ingiltere'dtn Türkiye'deki tnciriik üssüne gekU. Bu uçak- lar, 19 temmnzda yeni gelen 14 uçaklık bir filo ile swap-out yaptılar ve tngiltere'ye ge- ri döndüler. Halen lncirlik'te bulunanlar bu uçaklardır ve dogal olarak içinde bulundu- ğumuz günlerde diizenli deneme uçuşlan- nı sürdurmektedirler." dondurulduğu bildirildi. Bu arada, NATO Bakanlar Konseyi'nin cuma günü Brflksel- de olağanüstü bir toplantı yapma karan al- ması, ABD Dışişleri Bakanı James Baker- ın yarın sabah başlayacak Ankara ziyareti- nin önemıni arttırdı. Baker'ın Türk yetkili- lerle göriışmelerinde Körfez"e yönelik NA- TO planlan ve bu kapsamda Ankara'dan beklenenleri dile getireceği öğrenildi. ABD'li bakanın Ankara'ya NATO Konseyi öncesin- de "Siz NATO kapsamında uzerinize duşeni yapmaktan çekinmeyin, biz de yann Bıük- sel'de Türkiye'nin guvenliği konusandaki yukümJüiügümuzü teyil edelim" mesajını da vermesi bekleniyor. Bu beklenti dün Çankaya Köşkü'nde yapılan "beşli zirve"de de de alındı. Zirveden sonra Ankara'da ege- menliğini koruyan görüş, Türkiye'nin böl- gedeki olası bir askeri harekânn NATO eh'y- le değil, bir BM gücü (task force) aracılı- ğıyla yürütülmesinden yana olduğu doğrul- tusunda gelişti. Ancak Baker'ın yarın ak- şam Dışişleri Bakanı Ali Bozer'le birlikte Bruksel'e gitmek için Ankara'dan ayrılma- sı öncesinde, Türk yetkililerin görüşünde bazı değişiklikler olabileceği de yine bazı yetkili çevrelerde dile getirildi. Bakanlar Kurulu dün saat 11.30'da Çan- kaya Köşkü'nde olağanüstü toplandı. Irak'- ın Kuveyt'i işgalinden sonra ilk kez Cum- hurbaşkanı özal'ın başkanlığmda ve yak- laşık bir saat süreyle toplanan Bakanlar Ku- rulu, BM Güvenlik Konseyi'nin yaptınm ka- rarlarına uyulmasını ilke olarak benimse- di. Edinilen bilgilere göre, toplantıda Cum- hurbaşkam Turgut Özal "Ben bu konuyu müzakereye açmıyorum" diyerek yaptırım konusuyla ilgili inisiyatifi tümüyle kendi uzerine aldığını bildirdi. Bakanlar Çanka- ya Köşkü'nden aynlırken kısa bir açıklama yapan Devlet Bakanı ve Hükümet Sözcüsü Mebmet Yazar, "Bildiginiz gibi, Türkiye Cumhuriyeti BM'nin kurucu üyesidir, sta- tüsünde imzası vardır. Aynca alınan karar bütün dünyada uluslararası bir mulabaka- tı yansıtmaktadır. Bu bakımdan Türkiye bu karara prensip olarak uyacaktır" dedi. Türkiye'nin kapasitesi önce yüzde 70"e da- ha sonra yüzde 30'a düşürülen Kerkük- Yumurtalık tkinci Boru Hattı'nı kapattı. ise Devlet Bakanı Mehmet Kececiler tara- fından dün -akşam saatlerinde açıklandı. Keçeciler bu karan bildirirken, "Bize kim- se baskı yapmamıştır. Güvenlik Konseyi ka- ran iiye lilkeleri baglayıcıdır" diye konuş- tu. Keçeciler basın toplantısında gazeteci- lerin sorularıru yanıtlarken, BM Güvenu'k Konseyi kararlarına uygun olarak Yumur- talık'tan yükleme yapılmayacağının Irak'a büdirildiğini, Yumurtalık'taki bir milyon tonluk depo dolduktan sonra hattın kapa- tılıp kapatılmamasının Irak'a bağlı bir ko- nu olduğunu söyledi. öğrenildiğine göre, bu kararın BOTAŞ Genel Müdürlüğü tarafından Bağdat'a bil- dirilmesi ile Türkiye*den geçen iki Irak pet- rol boru hattından da yükleme durdurul- du. Irak'taki ilk tepkiler Türkiye'nin bu ka- ran Batı baskısıyla aldığı yoltmda olurken, Ankara'nın daha yüksek kapasiteli bir Irak petrol boru hattı topraklarından geçen Su- udi Arabistan'ı beklemeden bu adımı atmış olması, diplomık gözlemciler tarafından "Ankara'nın bekle-gör, öncülüğü ustlenme, sabırlı, temkinii davran politikaşını" terket- tiği şeklinde yorumlandı. Konuya yakm bir hükümet yetkılisı ise bu görüşte hakhlık pa- yı olabileceğıni belirterek, "ancak unutma- yalım ki Mzim beklediğimiz BM karan pk- mıştır. Bnndan sonra ekonomik ambargo- yn iıızla ve etkili biçimde ujgulayıp, endise verici durumun fazla uzaraamasına çalıs- mak zonındayız" değerlendirmesinde bu- lundu. Türkiye'nin Irak ve Kuveyt'e karşı aldığı ticari yaptırım kararları ise Devlet Bakanı Güneş Taner'in yazılı açıklamasıyla duyu- ruldu. Açıklama öncesinde Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarlığı'nda yapılan değerlen- dirmede karar, "biçim" ve "ticari sonuc" açısından tarüşıldı. Taner, gıda maddeleri, ilaç ve tıbbi malzeme hariç bu iki ulkeyle her türiü ithalat ve ihracatın 7 ağustos ta- rihi itibariyle durdurulduğunu bildirdi. Bu kararın BM Güvenlik Konseyi'nin görüşü- ne paralel olduğunun da vurgulandığı açık- lamada aynca Irak ve Kuveyt şahıs ve şir- ketlerinin Türkiye'deki bankalar ve özel ku- rumlar nezdindeki tüm hesap, alacak ve haklarımn dondurulduğu da belirtildi. NATO planlan Ankara'da NATO Bakanlar Konseyi'nin cuma günö yapacağı olağanüstü toplantı öncesinde ya- nn sabah küçük bir heyet ve kalabalık bir gazeteci grubuyla birlikte Ankara'ya gelmesi beklenen ABD Dışişleri Bakanı James Ba- ker'ın da yapacağı temaslar, Körfez'de Türkiye'nin bundan sonra üstleneceği rol ve görevler açısından önem taşıdığı bildiriüyor. B-52G bombardıman uçaklan Türkiye sınınna yafcın petrol pompalama ıstasyonlan AskenUs Deflizilssü Booı Hattı IHyılO Petrol •Kerteb Kimyasal sılah fabrikası UnKasr Yükleme termınalı Kuveyt smm ûzennde Irak boru hattı pompalama tstasyonları SUlttr! ARABİSTAN SAVAŞ OLASILIĞINI DEĞERLENDtRDİ: En güçlü seçenek havadan saldırıDış Haberler Servisi — Amerika Birle- şik Devletleri'nin Irak'ı durdurmak veya Suudi Arabistan'a olası bir saldınsına karşı koymak amacıyla hava savaşından başka güçlü bir seçeneği bulunmadığı kaydedili- yor. Böyle bir durumda da ABD Hava Kuvvetleri'nin en başta gelen silahlanmn B-52 ve F-lll bombardıman uçaklan ol- duğu belirtiliyor. tngiltere'de yayımlanan The Daily Teteg- rapb gazetesi dünkü sayısında, ABD'nin Irak ile bir kara harekâtında baş edebilmesj için haftalar, hatta aylar süren bir güç ik- mali yapması gerektiği belirtildi. Habere göre Irak, Suudi Arabistan'a saldırmaya karar vermesi halinde ilk önce Kuveyt sı- nınndan 115 mil içerideki Dammam ken- tini hedef alabilir. Burada bulunan ve tek başına dünyarun en buyük petrol tesislenn- den Ghawar'a saldırabilecek olan Irak'ın bu harekât için çok fazla bir zamana ge- reksınimi bulunmuyor. Irak kuvvetleri bun- dan sonra da Hafr El Batin'daki King Ha- lid askeri üssu, Cubail deniz üssü ve Dah- ran hava ussüne saldırarak Suudi Arabis- tan'ın ve doğal olarak bu ulkeyle ortak bir harekâta kalkışabilecek ABD'nin savaş gü- cünü olumsuz yönde etkileyebilir. Irak'ın böyle bir saldırısı halinde Suudi Arabistan kuvvetlerinin batıdan iyi bir ha- va desteği almadan, ancak birkaç gün da- yanabileceği tahmin ediliyor. Amerika Bir- leşik Devletleri'nin karadan etkili bir ha- rekât gerçekleştirebilecek gücu bölgeye top- layabilmesirun ise bir ayı bulabileceği kay- dediliyor. Tahminlere göre ABD'nin tüm hava tasıma kapasitesini kullanması halinde bile ancak 48 saat içinde 20 bin asker ak- tarabileceği, diğer bölgelerdeki güçleriyle birlikte bölgede Irak ile karada "baş edebilecek" kapasiteye ulaşmasının çok güç olduğu belirtilirken bunun bile ağır tank- lar ve ağır zırhlı araçlan kapsayabilmesi- nin imkânsızlığına değiniliyor. Askeri gözlemcilere göre bu durumda ABD'nin elinde en güçlü seçenek olarak Irak ile havadan baş edebilmek kalıyor. Böyle bir durumda da ABD hava kuvvet- lerinin elindeki B-52 bombardıman ucak- larına "en güçlü silah" olarak bakılıyor. B-52 bombardıman uçaklan dünyayı bir uçtan ötekine kat ederek her defasında 17 ton bomba taşıyabilme yetenekleri sayesin- de böylesi bir harekât için en populer araç haline geliyor. B-52'ler aynı zamanda 20 adet havadan karaya seyir füzesini 1000 millik bir mesafeden hedefe gönderebiliyor. Bu mesafe de örnegin Kıbns üzerinden atı- labilecek füzelerle Irak'ı vurabUrae yeteneği anlamına geliyor. BASRA KÖRFEZİ ABD, Irak'la savaşa hazırDış Haberler Servisi — Basra Köriezı, Irak'ın Kuveyt'i işgalinin üzerinden geçen süre içinde en sıcak günlerini yaşıyor. Kör- fez'de "sıcak savaş" olasılıgı, dunkü geliş- mderle iyice güçlendi. ABD, Suudi Arabis- tan'a askeri birlik ve savaş uçağı gönder- me karan alırken, Suudi Arabistan, Ku- veyt'le olan sınınna füze bataryalan yer- leştirdi. Pentagon, Saddam Hüseyin'e karşı uygulanacak arnbargonun etkili olması için SSCB, Ingiltere ve Fransa'ya "ortak donanma" çağnsında bulundu. Irak, Su- udi Arabistan'daki boru hattına petrol pompalamayı yavaşlatırken, smırlan için- de bulunan yabancı vatandaşlann Ürdün üzerinden ülkeyi terk etmelerine izin vere- cegini açıkladı. Kuveyt'in yeni hükümeti cumhuriyet ilan etti. Reuter'in haberine göre ABD Başkanı George Bush'un, muhterael Irak saldınsı- na karşıhk üslerin konınması amacıyla Su- udi Arabistan'a asker ve savaş uçağı gön- dermeyi planladığı bildirildi. CBS televiz- yonunun, ABD Savunma Bakanlığı yetki- Ulerine dayanarak bugün verdiği haberde, asker ve savaş uçaklarımn yann sabah er- ken saatlerde Suudi Arabistan'da olması bekleniyor. Beyaz Saray'dan yapılan açıklamada da Kuveyt'i işgal eden Irak askerlerinin Suu- di Arabistan için büyük tehdit oluşturdu- ğu bildirildi, ancak ABD asker ve savaş uçaklannın bu ülkeye gönderileceğinden söz edilmedi. ABD Beyaz Saray Sözcüsü Marlin Fitz- water, CBS televizyonunda dün yaptığı açıklamada, ülkesinin her türlü ihtimale karşı hazırlık yaptığıru söyledi. CNN tele- vizyonu da Suudi Arabistan'ın, Irak teh- didi karşısında, topraklanna ABD asker- leri ve Amerikan Hava Kuvvetleri'ne giriş izni verdiğini bildirdi. Bu arada, ABD Savunma Bakanlığı yet- kilileri, ABD Başkanı Bush'un Irak tehdi- dine karşı Suudi Arabistan'ı korumak için çokuluslu bir gücün konuşlandınlması için emir verdiğini belirtirken, hangi ülkelerin bu güce katılacağını açıklamadılar. Ancak Amerikan NBC televizyonu dün gece Mısır'ın, CNN televizyonu ise Türki- ye'nin katılabileceğini öne sürdüler. AÜD Savunma Bakanlığı (Pentagon), BM ambargosunun uygulanması için Sov- yet gemilerinin de yer alacagı çok uluslu de- niz gücü oluşturulmasını istiyor. Bu donanmayla Suudi limanlarını ablu- kaya alabileceğini hesaplayan Pentagon, Fransız ve tngiliz gemilerinden de yararla- nacak. Irak'ın Suudi Arabistan'a saldınsmda uçaklara ağırlık vereceğini varsayan Pen- tagon, Amerikan pilotlanmn hava savaşın- da Irak uçaklannı kolaylıkla saf dışı bıra- kabileceğini planlıyor. ABD için en büyük güçlük, bu uçakla- nn yakıt ikmali. Uçak gemilerinden ya da Avrupa'daki üslerden kalkacak uçaklar yarı yolda, karmaşık bir işlemle uçan tankerler- den yakıt almak zorunda olacaklar. Reuter'in haberine göre Washington ük Irak'a aittir ve bundan da geriye dönnş yokrur. Bu iş bitmişlir" diye konuştu. Gazete, bir başka Amerikan yetkilisinin de Saddam Hüseyin'in, ABD'ye 'özel' ola- rak uyarıda bulunarak "Eğer petrol boru hattı kapatılırsa, Irak Suudi Kralhgı'na saldınr" dediğini de haber verdi. Resmi Irak Ajansı INA da Saddam'ın, Wilson'a, ABD Başkanı George Bush'a ile- tilmek üzere bir mesaj verdiğini duyurdu. Ajans, mesajın "ABD'nin tutumnna iliş- kin olduğunu" haber verdi. INA, Irak ile Suudi Arabistan arasında 1989'da imzalanan bir saldırmazlık anlaş- masının bulunduğunu da hatırlattı. Irak'ın Suudi Arabistan'a saldırabilece- ği yolunda Saddam Hüseyin'in ağzından verilen bu sözler, bu konudaki kuşkulan arttınrken Irak, VVashington Post'un söz konusu haberini valanladı. Reuter, Irak'- CBS televizyonu, Başkan George Bush'un Şuudi Arabistan'a asker ve savaş uçağı gönderdiğini bildirdi Suudi Arabistan, Kuveyt sınınna füze bataryalan yerieştirdi. Irak, sınırlan içinde bulunan yabancılann üîkeyi terk etmelerine izin vereceğini bildirdi. Kuveyt'te Irak destekli hükümet, cumhuriyet ilan etti. Post, dün verdiği haberinde, Irak Devlet Başkanı Saddam Hüseyin'in, "Suudi Ara- bistan, petrol boru hattını keserse saldınnz" şeklinde tehditte bulunduğunu öne sürdü. Gazetenin verdiği habere göre Bağdat'taki Amerikan temsilciliğinden Ja- mes W0son ile görüşen Devlet Başkanı Sad- dam, Kızıldeniz'e giden harn petrol boru hattının kapatılması durumunda, Suudi Arabistan'a saldıracaklanm açıkça kayde- derek Amerikan askeri güelerinin de böl- geye müdahalede bulurîmamasını istedi. Gazete, kimliğini belirtmediği bir yetki- liye dayanarak verdiği haberinde Saddam'- ın, müdahale konusunda ABD'yi uyardı- ğını belirtti ve "Irak, sizı utandınr" dedi- ğini de bildirdi. Washington Post'a göre Saddam, "Ku- veyt'in ilhakı tamamlanmıştır. Kuveyt, ar- ın ayrıca, Suudi Arabistan'a petrol pompa- lamayı durdurduğunu bildirdi. Irak, böy- lece, Suudi Arabistan'ın, petrol boru hat- tını kesme olasılığını da tamamen ortadan kaldınnış oldu. Suudi Arabistan'ın, olası bir Irak saldı- nsına karşı günlerdir yığınak yaptığı yolun- daki haberlerden sonra, dün de bu ülkenin Kuveyt sınınna füze bataryalan yerleştir- diği haber verildi. Ajanslar, Kuveyt-Suudi Arabistan sınırında bulunan yabancılara dayanarak verdikleri haberlerinde, füzele- rin, Irak askeri hedeflerini vuracak biçim- de konuşlandırıldığın] duyurdular. Bu arada, Lübnan'da bir gazete de Irak'- ın, Kuveyt'i işgalinin hemen ardından, Kuveyt-Suudi Arabistan sınınna füze ba- taryalan yerleştirdiğini iddia etti. Gazete, füzelerin, Suudi Arabistan'ın askeri ve si- vil hedeflerini vurabilecek güçte olduğunu bildirdi. SSCB: Takviye yapmayacağız Sovyetler Birliği, Basra Körfezi'ndeki as- keri varlığını takviye etmeyi düşünmediği- ni bildirdi. SSCB Dışişleri Bakanlığı sözcü- lerinden Yuri Gremitskik, Moskova'da dü- zenlendiğd basın toplantısında, bir Sovyet denizaltısıyla bir gemisinin Körfez'e doğru ilerlemekte olduğu yolundaki haberleri doğ- ruladı ve "Ancak, bolgedeki askeri variığı- mızı artbnnak gibi bir niyetimiz yok" de- di. Sözcü, "Gemilerimizin Körfez'e gitme- si, bolgedeki durum nedeniyle alınmış ola- ğan bir önlemdir" ifadesini kullandı. Irak'ın Kuveyt'i işgaliyle ortaya çDcân bu- nalım devam ederken, ABD Başkanı George Bush'un, konuyu görüşmek üzere dün ka- bine üyeleriyle bir toplantı yaptığı bildiril- di Kuveyt Veliahtı Mısır'da Mısır Devlet Başkanı Hüsnu Mübarek- in çalışmalarını sürdürdüğü Iskenderiye kenti, Irak-Kuveyt krizi konusundaki dip- lomatik girişimlerin odak noktası haline ge- Iirken, Kuveyt Veliaht Prensi ve Başbakanı Saad El Sabah Mısır'a geldi. Cheney Mübarek'le görtiştü Mısır Devlet Başkanı Hüsnu Mübarek ile ABD Savunma Bakanı Cheney arasında ya- pılan görüşmenin sona erdiği, görüşmetie, Cheney'in, Amerikan savaş gemilerinin Sü- veyş Kanalı'ndan geçmesine izin verilmesi ve Suudi Arabistan'da çok uluslu kuvvet oluşturulmasını istediği bildirildi. 39 ABD'li Bağdat'ta rehin ABD, 39 Amerikan vatandaşının Bağ- dat'taki bir otelde alıkonulduğunu ve ter- ketmelerine izin verilmediğini bildirdi. ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Margaret Tul- miller, dün yaptığı açıklamada, ahkonulan Amerikalılar arasında 11 aylık bir bebeğin yanı sıra 11 petrol işçisi ve Kuveyt'ten Irak'a otobüsle gönderilen 25 kişinin bulunduğu- nu söyledi. Körfez'de NATO eliyle askeri harekâta gi- rişilmesini, "kendisinin de doğrudan için- de yer almasını gerektirecegi için istemeyefT Ankara, bu görüşünü ABD'li bakana ile- tecek. Ancak James Baker'ın da başkent- teki görüşmelerde Türk yetkiMlere "kapsaın- b bir oiasıbklar paketi" sunabileceği ve özel- likle Türkiye'nin güvenliğinin NATO güven- cesinde olduğu mesajmı vereceö öğrenildi. ABD Dışişleri Bakanı Baker'ın tsrail'e ya- pacağı planlı ziyareti erteleyerek yann An- kara'ya gelmesi, Irak'ın Kuveyt'i işgali son- rasında, Türkiye'nin giderek artan biçimde öne çıkmasımn yeni bir aşamasım oluştu- ruyor. Baker'ın Ankara'da yapacağı temas- larda başta VV'ashington, Londra ve Ottawa olmak üzere NATO başkentlerinde Körfez^ de yapılması gerekenler konusunda olusan görüşü, aynntılanyla aktarması bekleniyor. Dışişleri Bakanlığı'nın üst düzey bir yetki- lisine göre, tngiltere Başbakanı Margaret Thatcher, Kanada Başbakanı Brian Murro- ney ve NATO Genel Sekreteri Manfred VVörner'in ABD Başkanı George Busb ile Beyaz Saray'da yaptıklan ikili görüşmeler sonrasında öne çıkan görüş ise şöyle özet- leniyor: "Bu temaslardan sonra yapıian f^Hpif- lar Körfez sonınnnda NATO'ya uygun rol- ler oldogu, bu bölgenin tümuyle görev alan dışı' sayılamayacagı gdrüşünü vansıbyor. Baker'ın bize verecegi bilgiler arasında bu yaklaşımın vurgulanması mubtemeJdir. Bu durumda Ankara'nın ne yapacaguu ve kendi kaygılanmızı da biz onlara aktaracağız. Bniksel'deki NATO Konseyi'ne aynı uçak- la giderek olan Ali Bozer ve James Baker arasında Ankara'dan aynlmadan önce, NA- TO'nun Körfez'de alması gereken tavır ko- nusunda bir goriişbirligi otuşabilir. Ancak Türkiye Sayın Cumhurbaşkanı'nın da CNN'e verdiği demeçte belirttigi gibi böl- gede bir NATO müdahalesine gerek kahna- yacağı yolundaki umudanu sürdiirmekte- dir." Baker'ın Ankara'da yapacağı temaslarda, Türkiye'nin yaptınmlara karşı olası bir Irak tehdidirün püskürtülmesi için sağlanacak güvenceleri de vurgulaması bekleniyor. Gö- rüşmelerde aynca Cumhurbaşkanı özal'ın Tahran, Kahire ve Riyad gibi başkentlerle yaptığı telefon görüşmelerinde edindiği iz- lenimler üzerinde de durulacak. Türk tar- fının ABD'li bakana, özellikle tran Cum- hurbaşkam Haşemi Rafsancani'nin bölge- dışı ülkelerin bölgeye müdahalesi konusun- daki kaygılannı ileteceği öğrenildi. BM gücü oluşturulsun Irak rejimine Kuveyt'te geri adım attır- mak ve Devlet Başkanı Saddam Hüseyin'- in yönetimden çekilmesim sağlamak ama- cıyla bölgede bir askeri tatbikata girişilmesi olasılıgı gecerliliğini surdürürken, bu hare- ket için "bir BM gücü (task force) olaşrnrulması" düşüncesi Ankara'da dün çok sayıda üst düzey yetkili tarafından ifade edildi. Bu arada Ankara'nın "Saddam'ın drvılhınsi" hedefini taşıyan uluslararası gi- rişim planlanna "yeşil ısık" yaktığı da öne sürülüyor. Bu tutumu dile getiren yetkili- ler, sözkonusu uluslararası girişimin NA- TO ya da ABD'nin önderliğinde bir gnıp ülke eliyle değil, BM tarafından oluşturu- lacak bir "task force"un çabalanyla ger- çekleştirilebileceğini, ekonomik ambargo- nun da bu hedefe ulaşılmasını kolaylaştı- racağını savunuyorlar. Bu görüşe göre, BM'nin askeri planda da devreye girmcsi halinde, Türkiye NATO öncülüğünde yü- rütülecek bir askeri tatbikatta "fıili çatışma"' dışında kalabilecek. Ankara- Bağdat ilişkilerinin geleceği ve Güneydoğu Anadolu'daki hassas durumun da bu ter- cihte rol oynayan başlıca kaygüan oluştur- duğu belirtiliyor. Güneydoğu tedirginligi Gerek Irak'ın Türkiye'ye karşı bir teh- dit olarak algılanmaya, gerekse Bağdat'ta bir rejim değişikliği olasıhğının açıkça te- laffuz edilmeye başlanması Ankara'nın Gü- neydoğu Anadolu'daki duruma ilişkin kay- gılannı da ön plana çıkardı. Dün Bakan- lar Kurulu toplantısından sonra Çankaya Köşkü'nde yapılan beşli zirvede de bu kay- gılann ele alındığı öğrenildi. Cumhurbaş- kanı Turgut özal, Genelkurmay Başkanı Orgeneral Necip Torumtay, Başbakan Yıl- dırım Akbulut, Dışişleri Bakanı Ali Bozer ve MiUi Savunma Bakanı Safa Giray'ın ka- tıldığı toplantıda, Irak'ta merkezi yöneti- min zayıflaması durumunda bolgedeki Kürt gruplannın Türkiye'nin toprak butünlüğü- ne yönelik etkinliklerini arttırabileceği vur- gulandı ve Saddam Hüseyin yönetiminin de Türkiye'ye karşı Kürt unsurunu koz olarak kullanması tehlikesine dikkat çekildi. Toplantıda aynca, Türk Silahlı Kuvvet- leri'nin durumu ve Irak'tan geiebilecek teh- ditlere karşı yapılabilecekler de gözden ge- çirildi. Toplantıdan sonra üst düzey yetki- liler tarafından yapılan açıklamalarda, Si- lahlı Kuvvetler'in "teyakkuz" durumuna geçirilmediği, ancak durumun gerektirdiği hazırhklann da yapıldığı bildirildi. Aynı yetkililer, tnciriik teki hava üssünün lojis- tik amaçlı kullanımının da Türkiye'nin ge- leneksel politikalaruıa aykın düşmeyecek biçimde ve aynntılı bir durum değerlendir- mesi sonrasında gündeme gelebilecegini dile getirdiler. İzinler iptal Körfez krizinin dün de tırmanmaya de- vam etmesi sonrasında, Başbakan Yıldınm Akbulut'un Bursa ve Güneydoğu iUerine yapacağı yurt gezisi iptal edildi. Ote yandan, Başbakanlıkça alınan bir karar çerçevesinde tüm bakanlıklarda izin- lerin kaldınldığı ve üst düzey yetkililerin başkentten aynlmamasının istendiği öğre- nildi. Irak'la son temas Irak ile Türkiye arasında dün bir diplo- matik temas daha gerçekleşti. Irak Başba- kan Birinci Yardımcısı Taria Yasin Rama- zan ile Türkiye'nin Bağdat Büyukelçisi Sön- mez Köksal arasında yapılan görüşmede, Irak'ın Türkiye ile ekonomik ilişkileri ge- liştirme isteğinde bulunduğu öğrenildi. Ba- kanlar Kurulu toplanmadan önce Irak'ın isteğiyle gerçekleşen Ramazan-Köksal gö- rüşmesi, Ankara'da "Bagdat'ın BM kara- nnın uygulanması öncesinde Tiirkiye'ye son uyansı" olarak yorumlandı.