Katalog

7 TEMMUZ 1990 * * * * HABERLERİN DEVAMI CUMHURİYET/15 Evde ve Okulda... (Baştarafı 1. Sayfada) "Eğitimin asıl amacı, düşünen ve düşün- düğünü rahatça söyleyebilen kişiler yetiştir- mek olmalıdır." "Sanki özellikle dar kapsamlı ve baskılı bir sistem uygulanıyor ki kişi düşünmeyi öğren- mesin, yalntzca ona sunulan görüşleri be- nimsesin, karşıt düşünceler, bakış açılan ge- liştiremesin. Böylece genç beyinler uyuştu- ruluyor." >, "Eğrtim sistemimizdeki en önemli sorun diarak, öğrencilerin bütün tahstl hayatlan bo- yunca ezberciliğe alıştırılması, hkp tartışma yapmamaları, böylece öğretmenin verdiği bJkjiieri kesin doğruymuş gibi öğrenmeleri ve bunun sonucu olarak da tek tip bir düşün- ceyi öğrenmelerini gösterebiliriz." "Gerçekten orta öğretimde bir konu hak- kında ögretmenle tartışmaya giremiyoruz. Öğretmenin söylediğinin dışına çıkarsak da azarlanıyoruz veya disiplin kuruluna gönde- riliyoruz." "Eğitimin amacı, tartışabilen, fikrini hür- ce savunabilen insanlar yetiştirmektir." * Yukarıdaki soruşturma, Çağdaş Yaşamı Destekleme Dernegi'nin yayımladığı "Çağ- daş Eğitim" (Cem Yayınevi) adlı kitapta yer alıyor. Aynı kitapta Prof. Dr. Aysel Ekşi'nin de bir makalesi var; bir yerinde şöyle diyor: "Çocuk, kendine ifade fırsatı verildiği öl- çüde gelişir. Küçük yaştan itibaren çocuğun kendine has fikirlere sahip olması ve düşün- celerini belirtmesi için ona yardımcı olmalı- yız. Ulusca sürdürdüğümüz yanlış tutumlar- dan biri, ya çocuklarımızı sen ne bilirsin ki' ile hep susturmak veya çocuklarımızın dü- şüncelerini besleyecek ortamı hiçbir şekilde sağlayamamaktır. Topluluğa giren gençleri- miz, değil rahatça düşüncelerini belirtebil- mek, topluluğa girdikleri andan itibaren el tit- remeleri ve 'bayılacak gibi olmak' duygula- rıyla suskun ve pasif kalmaktadırtar." • "Katılımın ve özgüriüğün alışkanlık haline gelebilmesi ve bir toplumsal kültür düzeyi- ne erişebilmesi için alışkanlığın evden, aile ortamından başlaması gerekir" diyor Bülent Ecevit; "Eğer bir evde demokrasi kuralları işlemiyorsa, bir evde yalnızca babanın de- diği oluyorsa, o evde bir ataerkil ve despot aile yapısı var demektir. Böyle bir evde yeti- şen bir çocuk, büyüyünce, ya kendisi de des- pot olur veya despotizme boyun eğen kişi- liksiz bir yurttaş olur." Saytn Ecevit, gecenlerde kitap halinde ya- yımlanan "Toplumsal Kültürün Türk Siyasal Yaşamına Etkisi" konulu bir konuşmasında, demokrasinin Türk toplumunda gerçeklik ka- zanabilmesinin koşuilarını sıralarken şunla- n söylüyor: "Demokrasi aynı zamanda okulda da, üni- versitede de bir yaşam biçimi durumuna gel- miş olmalıdır. Okulda ve üniversitede özgür düşünmeye, düşüncelerini serbestçe açık- layıp savunmaya, tartışmaya, araştırmaya, kendisine öğretilenleri veya yapılan telkinleri bilimsel kuşkuculuk süzgecinden geçirme- ye alışmamış gençler, hele bir de siyasetle ilgilenmeleri yasaklanmışsa demokrasi kül- türünü edinememiş, demokrasi kültürünü özümseyememiş yurttaşlar olarak yasama atılırtar. O yüzden de demokrasinin sağlıklı bir şekikde işlemesine katkıda bulunabilmek- te zoriuk çekerler." • Özgürce düşünebilmesini bilen... Olaytara değişik açılardan, eteştirel bicim- de bakabilen... Yaratıcı... Görüşlerini yüksek sesle, bağımsızca di- le getirebilen... Tabuiardan, korkulardan annmış... Çelişkiler içinde bocalamayan, sağlıklı bir gençlik yetiştirmek istiyorsak... "irtica"nın tırmanışına gerçekten dur de- meye niyetliysek... Ve demokrasinin bir yaşam biçimi olarak kökleşmesinden içtenlikle yanaysak... O zaman yapılacak ilk iş, eğitim sistemini 'A'dan Z'ye değiştirmek ve onu çağdaş bir raya oturtmaktır. VELİEFENDİ HİPODROMIHNDAN FÎKRETDAĞLIOĞLU ıJevirTender Prînce mücadelesi KEMAL AKYER 18 ülkenin 200 delegeyle ka- tıldığı 21. Asya Yanşçılık Kon- feransı devam ediyor. 2 tem- muzda Hilton'da yapılan kon- feransa 150 delegesi bulunan Türkiye'nin sadece 8 delegeyle katılması, diğer ülke temsilcile- ri tarafından yadırgandı. Ya- bancı delegeler, Türkiye'de hü- kümetin at yarışlanndan yuzde 49'luk kesintisinin çok olduğu- nu vurguladılar. Bugünkü yanş- lar konusunda düşüncelerimiz şöyle: 1. AYAK: Kısa mesafeli ya- nşlarda daha başanlı koşan, cu- ma sabahı 400/28, 200/14 ÇR yapan Beyazmartı ile hafta iein- de kenterleri ve cuma sabahı sprintini beğendiğım Emiroğlu arasındaki mücadele yanşın bi- rincisini belirleyecektir. lyi du- nımunu koruyan ve perşembe sabahı galobunda diri görünen AkgUn daha sonra düşünulebi- lir. Beycan ve Demirkır'ı sürp- rizde öneririm. 2. AYAK: Hafta içindeki kenterlerinde ve perşembe saba- hı galobunda iyi görünen Pan- ter 2'yi başta tutuyoruz. Ancak kuponlarda Ottoman ve Dr. Re- ality de bulunmalı. Sadihan ve nder Line'ı sürprizde ririm. 3. AYAK: Yabancı jokeyle uyum sağlayacağına inandığı- mız ve cuma sabahı 200/11.5 çok kolay yapan Snoopy, yan- şın en şanslı atıdır. Charita'ya daha sonra şans veriyoruz. Cu- ma sabahı 600/35.5, 200/22.5, 100/11.5 kolay yapan Be My Best de başanlı oiacaktır. Yan- şın sttrpriz atı Raşomon'dur. 4. AYAK: Bu yanşa idman yönünden iyi hazırlanan, cuma sabahı 200/11.5 ÇR yapan De- vir, yine dün sabah 600/35.8, 200/22.8, 100/11.4 Ç yapan Tender Prince arasındaki müca- dele yanşın birincisini belirleye- cektir. Dizandeki arızası nede- niyle 20 gün istirahatte olan ve cuma sabahı 600/39.5, 400/25, 200/12.5 kolay sprintıyle Aris- tocrat söz sahibi olabilir. Sweet Heart'ı sürprizde öneririm. 5. AYAK: Hafta içindeki ça- lışmalannı beğendiğim, curaa sabahı 600/40.7, 400/26.2, 200/13 rahat sprinti yapan Bü- yükbaba'yı başta tutuyoruz. Dün sabah 400/26, 200/13 ko- lay yapan Eserbatur ile perşem- be sabahı galobunu beğendiği- miz Çerkez'e daha sonra şans veriyoruz. Taşkın ve Akbatur 1, yanşın sürpriz atlarıdır. 6. AYAK: tki başarüı yarış çı- karan ve hafta içinde kolay 1OOO/1O5.5 galobuna ek olarak perşembe sabahı 600/40 kolay yapan Kevser, yanşın en şanslı tayıdır. Misliciler kuponlarına tek yazabilir. Cuma sabahı 800/55, 400/27.5 kolay yapan Tosoğlu, yine dün sabah 600/41,400/27,200/13.5 rahat yapan Sonkoz'a daha sonra şans veriyoruz. Gaddar, yanşın sürpriz tayıdır. TAHMtVLER 1. KOŞU: F: Snow And Sun (3), P: Yetti (4), S: Andrabudin (1). 2. KOŞU: F: Abbas (1), P: Şah- naz (2), S: Umman (4). 3. KOŞU: F: Beyazmartı (3), P: Emiroğlu (6), P: Akgün (1), S: Beycan (4). 4. KOŞU: F: Panter 2 (10), P: Ottoman (4), P: D. Reality (5), S: Sadihan (2). 5. KOŞU: F: Snoopy (5), P: , Charita (3), P: Be My Best (4), S: Raşomon (2). 6. KOŞU: F: Devir (2), P: Ten- der Prince (4), P: Aristocrat (1), S: New Halo (7). 7. KOŞU: F: Büyükbaba (4), P: Eserbatur (7), P: Çerkez (5), P: Taşkın 2 (9), S: Akbatur 1 (1). 8. KOŞU: F: Kevser (9), P: To- soğlu (8), P: Sonkoz (7), S: Gad- dar (1). OTORİTELERÎN GÖRÜŞ F. Dağlıoglu K. Akyer Orhan Özsu Ender Yılmaz Naip Yılmaz 1-3-6 3-6 3-1-6-4 3 1-3-4-5 5-2-10 104-5 4-5-8 5-1 (M-2 5 5-2 5-34 4-3 5-9-3 3-5-4 LER] 2-4 2-4 2-3 2-1-4 1-2-8 I 7 4 4-7 4 4-5 9 9 9 9-8 9-8 Cumhuriyet'iıı başarısı Istanbul at yanşlannda geçen hafta Cumhuriyet gazetesi "ba- sın tahmin yanşmasında" birin- ci olraa başansını gösterdi. Ay- lık olarak düzenlenen Bursa at' yanşlannda ise Cumhuriyet, Güneş'in arkasından ikinci sıra- da yer aldı. GUNUN PROGRAMI 1. KOŞU: Saat: 14.30 (Maiden) 2 Yaşlı lngilizler (ÇİM) 4.500.000 TL. 950 M. 2. 3.S*o» 4.YcOJ a 56 38 5* H.Kınu» (.. 3) ( 2) (.. 2) ( 344) P0) t.Zryüm 52 Y.OIufec 8 110524) (10) 9 A M u S? M.SoUdl " 118in 10.0MH) HoMo» Sodely 58 Kaak 10 (15374) (AI) Thaı J I Ü vc Alubuı ekundır) <Bc M) Bett vc Besl Lıne ekündır) (Bu kosudâ ikılı bahu vc üçlü b*lus nr) 2. KOŞU: Saat: 15.00 (Şartlı) 2 Yajlı Ingüızler 7.000.000 TL. (ÇİM) 1100 M. «. KOŞU: Saat: 17.00 (Açık) 3 ve Yk. Ing. 60.000.000 TL. (ÇİM) 1600 M. 54 M.! 52 5 _ 52 I.Aıfear 52 Akn 1 (.. .1) 3 (...21) 4 ( .44) 2 (.. .4) 3. KOŞU: (Kısa vade) A Grubu Araplar (ÇİM) Saat: 15.30 30.000.000 TL. 1700 M. (85) (100) (90) (95) (95) (65) 1 ArisUKTM 60 60 60 60 60 S.Ak* H.Kanta; Kadr Y.Okıbe (90) l.Akftl 60 Cubbe (20) 2.AktelfIil 60 TIMJ (100) IBrjmımtn 60 SecUı (85) 4.Btrcaa 60 S.Ak* (M) (80) 5.Dea*tn 60 l o B (95) 6.Eaurottai 60 A.AIp (40) 7fcfartu 60 H.bnUf (30) 8.Şerife 58.5 Akal (50) 9Barmk XII 58 b « r (Ba kaşaaı ikili kıkb 4. KOŞU: (Handikap) 3 Yş. Ing. Saat: 16.00 12.000.000 IX. 3 (21211) 9 (15856) 6 (I243T) 7 (45411) 5 (12*77) 4 (71452) (07332) S.Tl 6 Yoaaf Elin 60 T.Ctaa (90) 7.Ne» Hılo 58.5 ILCvaer (90) 8 SweM Hcart 58.5 Akn (Anslocrat ve Tokd«mır ekündır - Progay ve Tender Pnnce ekttndır) (Drrir ,t Yoaaı EHtt ekintir) (Ba knş^a Uk kakaı rar • Lç). c u r u ba kafaaa kaftar) (11112) (11211) (12431) (33112) (14321) (42882) (11658) (07211) 7. KOŞU: Saat: 17.45 (Açık) C Gr. Araplar 7.000.000 TL. (ÇİM) • 1900 M 1 (74322) < 83 ) (41224) T«r*ır) (ÇİM) 1700 M. 58 58 57 55 55 46 45 45 M.Yakari (M) 44 S.İMf 44 C.Gal İkili bakiı Tckia A.Alçı SeM S.Bojrmı K.Mcükt 3 9 7 4 5 10 6 2 (54150) (16170) (16450) (41265) (47020) (22043) (82405) (»39) (.5038) (56407) v«r> (20) (30) (100) (») (75) (95) (20) (80) (75) (80) 1 Akbmr I 2 AlktTk S.Çtrkd 7 Eaerbatar 9T>şkıaIl II Steoa 11 58 Ayk.t 58 Ali Rna 58 58 58 58 58 II (81900) I M t A.AIfl (M) M.lajna TIMJ (M) S.Bornz S6 5 R.Mın, I rt EJtrbanr ek.rtatrl) 58 58 58 6 5 4 3 9 •2 7 10 1 3 (85110) (26706) (21121) (66155) (92840) (0-M13) (37»U) (64332) (080061 (60330) (Ba ka«aa< IkH kakfa n aortla >*kk <v) 8. KOŞU: Saat: 18.20 (Açık) 3 Yaşh Araplar 12.000.000 TL. (ÇİM) 1200 M. 5. KOŞU: (Enternasyonel) 3 ve Yuk. lngilizler (ÇİM) Saat: 16.35 20.000.000 TL. 2100 M. 160) 1 AI That Juz (85) 2 Rafaaoa (95) 3 CkariU (90) 4 V My Be» (100) 5 Saaop; (65) 6 CkOnter 1 7 Bal LUH T.Cfcaı (M) H.Kıntaş 63 61 55 51 50 48 52 R.Cocacr (M) I.AlkarlM) A.fkber L-O'S (51137) (31221) (22OSI) (42132) (12545) (40778) (32810) (85) (65) (60) (70) (75) (W) (95) (95) (100) 56 H.bnli| 53 Ayk.l 53 KMHT 53 53 53 53 53 51 S S.Akft Y-Alcı E.Ytlpo A.AIÇ7 (H<xaua n Otaııaak 1 tkari«r) (24714) (23118) (13565) (4120) < ..21) (23648) (13247) (26216) (. II) (Ba kofMh aüU k*aU n urak r « i *elâ kmkiı vır) Jr*olis otosu tarandı: 1 şehit DİYARBAKIR (Cumhnriyet) — Cizre'de bir polis otosunun otomatik silahlarla taranması so- nucu bir komiser şehit olurken 3'ü polis 4 kişi de yaralandı. Adana- dan Malatya'ya giden bir yük tre- nine de ateş açıldı, makinist öldü. Bayram süresince meydana gelen diğer olaylarda da bir terörist ölü olarak ele geçirilirken 9 terörist de teslim oldu. Dün 00.15 sıralarında meydana gelen olayda Cizre Mezarlığı ya- kınlannda devriye görevi yapan bir polis otosuna kimliği beu'rle- nemeyen kişilerce otomatik silah- larla ateş açüdı. Olayda komiser Mnrat Akarçay şehit olurken otı> da bulunan Resul Bektaş, tsmail Dönmez ve Suat Dönmcz adlı po- lis memurlanyla olay yerinden geçmekte olan Mehmet Scvcan adlı yurttaş yaralanddar. Olağanüstü Hal Bölge Valili- ği'nden yapılan açıklamada Şır- nak ili Güçlükonak ilçesi Fındık bucağı dağlık kesimde 2 temmuz- da akşam saatlerinde silahlı çatış- maya giren bir terörist de ölü ola- rak ele geçirildi. öte yandan ha- ziran ayı içinde sürdürülen operas- yonlarda da Hakkâri bölgesinde 5, Şımak'ta da 4 olmak üzere top- lam 9 terörist güvenlik kuvvetle- rine teslim oldular. BAKAN ÖLÜM' TUNELtNDE — Hacdaki facia üzerine Suudi Arabistan'a giden Devlet Bakanı Ce- mil Çiçek dün, 1426 hacının can verdigi El Mueysem Tüneli'nc gitti. YetkililenJen bilgi alan Çiçek, ola- yın nedeni konusunda yapıbuı açıklamalann tatmin edici olmadığını söyledi. (Fotograf: AA) Mekke ceset doluHaber Merkezi — Suudi Ara- bistan'da hac farizesini yerine ge- tirmek için Mekke'den Mina'ya "şeytan taşlamaya" gidenlerle dönen gruplann El Mueysem tü- nelinde sıkışmalanyla meydana gelen faciada ölen 1426 kişiden 550'sinin Türk olduğu bildirildi. 2 temmuz sabahı yaşanan facia- nın, yaklaşık 2 kilometre uzunlu- ğundaki tünelde karşılaşan grup- lann, çıkan panikte birbirlerini ez- melerinden ve havalandırma sis- teminin anzalanmasıyla oluşan oksijen yetersizliğinden kaynak- landığı kaydedildi. ölen Türk ha- cılardan 266'sının kimliği belirlen- di. Bu arada Türk hacılardan 235'i dün yurda döndü. Mina yakınlanndaki El Muey-- sem tünelinde paniğin yarattığı fa- ciadan sonra, kimlik beürleme ça- hşmalan güçlükle sürdürülüyor. Şeytan taşlamaya giden hacılann üzerlerindeki "ifaram" denilen di- kişsiz giysiler nedeniyie kimlik bu- lunmadığı, bunun da kimlik be- lirlemeyi güçleştirdiği bildirildi. Giysilerindeki bayraklardan Türk olduklan kaydedilen ancak kim- likleri belirlenemeyen 284 kişinin cenazeleri Mekke'e toprağa veril- di. Faciada 65 Türk hacı adayırun yaralandığı, aıalarında 6 sağlık görevlisi de bulunan 123 Türk'ün halen kayıp olduğu bildirildi. Fa- cia üzerine beraberindeki bir he- yetle Suudi Arabistan'a giden Devlet Bakanı Cemil Çiçek, 266 TUrk'ün kimliklerinin behrlendi- ğini açıkladı. Suudi Arabistan yet- kilileri, ölenlerin kimliklerinin saptanması amacıyla bir albüm hazırlandığım açıkladılar. Aynca 515 ölunün kimliği ve milliyeti de belirleoemedi. Görgü tanıklan, ölenlerin çoğunun Endonezya ve Malezyahlardan oluştuğunu kay- dettiler. Cemil Çiçek, Mekke'de Turk yet- kililer tarafından kurulan "Kriz Yönetim Kurulu" toplantısından sonra yaptığı açıklamada, tünelin iki taraflı çalıştığı için kaçma im- kânı olmadığını ve bu yüzden fa- cianın meydana geldiğini söyledi. Devlet Bakanı Çiçek, olayı şöy- le anlattı: "Tttnel iki tarafh çahşngı ve sa- ga sola kaçma imkânı olmadıgı için bu büyük üzücü hadise mey- dana gelmiş bulunuyor. Hadise- yi Uk önce Türk saghk ekibi yet- kilikre haber veriyor ve derhal 15 ambülans ile olay yerine hareket ederek ölü ve yaralılan hastane- lere taşıyorlar. Şimdi bizim bura- da birtakım problemlerimiz var. Bonlann başında kimlik tespiti gdiyor. Kimlik tespitindeki en bü- yiik güçliik, dini vedbe geregi ber- kesin ihramlı olmasından kaynak- lanıyor. Bundan dolayı ölenlerin milliyetlerinin ve kimliklerinin te- spiti için bu kıyafet gerekli ipuç- lannı vermemektedir. Böyük bir kargaşa sonacu bir kısım hacının ezildigi, bir kısmımn bu itişme ve kakışma sırasında üzerlerindeki kimlik tespitine yarayan belgeler ya da başka türlü emareler de or- tadan kalkügı için kimlik tespitin- de büyük ölçüde zorluklar var. Bir diğer zoriuk da kimliklerin la- tin harfleriyle yazılmış olması, Türkçe'den Arapca'ya çevriKrken de teiaffuz ve okuma yazma yan- lışlığı da başka bir zoriuk. Olaydan sonra Mekke Büyii- keJçimiz~~başkanIığında Diyanet yetkilUeri, diğer Konsoloslak ve Büyükelçilik mensuplannın oluş- turduğu 10 kişilik bir komite kn- rnlmnştur. Gece gündüz demeden 24 saat süren fedakarane bir çalışmayla gerek yaralılann tedavisinde, ge- rekse kimliklerin tespiti açısından olaganüsrü bir gayret gösterilmiş- tir. Herkes bu panik yaratan olay nedeniyie Suudi yetkililerden bil- gi almak zornnda bulundugundan verdigimiz bilgilerin tamamı Su- udi makamlarmm bize verdiği bil- gUerdir. Kesinlik derecesi doğnı- dan doğruya bu bilgilerin sıhbati ile alakalıdır. Verilen rakamlann ve bilgilerin zaman zaman değiş- mesi de bundan kaynaklanmak- Udır. Bu elim olay sebebiyle 1426 hacının vefatıyla ortaya çıkan problemler şanlar: — Bazdannın kimliği var. Do- layısıyla milliyetleri ve kimlikleri belli. Şu ana kadar 266 Türk ha- cısının maalesef vef at ettiği tespil edflmiştir ve hac geleneklerine uy- gun olarak da hemen gömülmüş- lerdir. — Bazılannın kimlikleri yok. Fakat üstlerindeki belgelerden ve diğer emaralerden Türk oldukla- n belli. Bu dunımda olan 284 ki- şinin kimlik tespiti için gayret gös- terilmektedir. — Üçüncii olarak da ne kimli- ği ve de miffiyeti belli olmayan 515 kişi var. Ba 515 kişi arasında Türk hacılann bulunup bulunma- dığı noktasında çalışmalar yapıl- maktadır. Bunlann fotoğraflan cekilmiştir. Fotoğraflannın teşhisi ile kimlik belirleme çauşmalanna devam edilmektedir. Diyanet ka- nalı ile gelen yaklaşık 20 bin ba- cunız içinde şu ana kadar 4 ölu 13 kayıp var. Bundan da anlaşüıyor ki diger kayıplar, başka kanallar- dan hac farizesini yerine getirmek için Suudi Arabistan'a gelen va- tandaşlanmızdan olmuştur. Bilindigi gibi bu sene Arabis- tan'a 4 ayn kanaldan bacı gelmiş durumdadır. Bunlardan ilki Diya- net tşleri Başkanlığı'nın yvrtiçi ve yurtdışından hava>olu)la getirdi- ği 20 bin dolayında hacıdır. İkin- cisi şirketler tarafından getirilea veya ferdi olarak Arabistan'a ge- lenler. Üçüncü grup Ramazan Bayramı'nda umre maksadıyla gettp kalanlardan oluşuyor. Bir de çahşma maksadıyla Arabistan'da bulunan ve fırsattan istifade hac farizesİBİ yerine getirmek için gel- miş olanlar var. Dolayısıyla kim- lik lespitini zorlaşnran başka ne- denler de bunlar olmaktadır." El Mueysem Tüneli Mekke-Mina yolunu kısaltmak için yapıldı Haber Mferkezi — 1426 hs- cıya âdeta "mesar" «ian El Maeysem TBINB, Mekke şeh- ri ile Mina arasında yer alı- yor. Kâbe'nin bulunduğu Mekke ile Arafat Ovası ara- sında kuruiu küçük bir yerle- şim birimi olan Mina'da hacı adaylan "şeytan taşlayarak" hac farizasını yerine getiriyor- lar. Mekke'den Mina'ya git- mek içirkhacüann, bu iki yer- leşim birimi arasındaki dağın etrafından dolaşmaları gere- kiyor. Ancak havanın scak ohnası ve yolun uzunluğu göz önüne alınarak bu dağın al- unda bir tünei açılmış bulu- nuyor. Ancak bu tünelin "gefls" ve "gidiş" olarak iki- ye aynlmadığı, yani tünelin ortasında bir refüj bulunma- dığı belirtiliyor. Bu dunımda şeytan taşla- maya gidenlerle dönenlerin yaklaşık 2 kilometre uzunlu- ğunda olduğu kaydedilen tü- nelin ortasında karşılaştıkla- n bildiriliyor. Tünelde hızla Uerleyen gruplann birbirleri- nin geçişini güçleştirdiği bir anda, arkadan gelen grupla- rın yarattığı basmçla tünelin ortasında büyük bir yığjlma olduğu sandıyor. Devlet Bakanı Cemil Çiçek, hac faciasının meydana geldiği Mina yakınlanndaki El Mueysem tüne- linde incelemelerde bulundu. olay hakkında bilgi aldı. Devlet Bakanı Çiçek, "Hac Generali" olarak da arulan Mina Bölgesi Komutanı General Abdül- kadir Kemal'den tünelin girişin- de ve olayın meydana geldiği köp- rü ağzında bilgi aldı. Devlet Ba- kanı Çiçek, General Kemal'in "Tarafımızdan her türlü tedbir aunmıştı. Hacılar birbirini ezdi" şeklindeki sözlerine, "Allah'ın takdirine karşı gettnmez. ancak, açıklamalarınız beni tatmin etmedi" karşılığını verdi. Bu arada, bazı görgü tanıkla- n, yoldan bir devlet yetkilisinin geçmesi nedeniyie, tünel ağzının yanm saat kadar cıkışa kapatıldı- ğını, içeride, havalandırma siste- minin de bozuk olması yüzünden, sıcaktan paniğe kapılan hacılann, birbirini ezmeye başladığını, fa- kat, tünel ağzının olaydan çok sonra açıldığını iddia ettiler. Keçeciler: "Tazminat isteyebiliriz' Başbakan Vekili Mehmet Keçe- ciler, hac faciası ile ilgili gelişme- leri yerinde takip ettiklerini, ge- rekirse Suudi Arabistan huküme- tinden tazminat talebinde de bu- lunulabileceğini söyledi. Cumhuriyet muhabirinin soru- sunu yanıtlayan Keçeciler, Devlet Bakanı Cemil Çiçek başkanhğın- daki bir heyetin Suudi Arabistan'- da temasta bulunduğunu hatırla- tarak şöyle dedi: "Vatandaşlanmızın her türlü hakkını korumak için girişimler- de bulunuyoruz. Suudi Arabis- tan'a giden heyetimiz temaslan- nı tamamladıktan sonra bir dn- nım değerlendirmesi yapacağız. Hizmet kusuru varsa, anüannda tazminat talebinin de yer alacagı bir dizi girişimde bulunabiliriz." Olayı yaşayanlar . anlatıyor Suudi Arabistan'da hac farize- sini yerine getiren Türk hacılan- nın dönüşü başladı. Dün de Suu- di Arabistan Havayollan'na ait bir uçakla 235 Türk hacı daha yurda döndü. 15.30 sıralarında Atatürk Havalimanı'na inen uçaktaki hacılar yakınlan tarafın- dan karşılandılar. Mina tünelinde eşini yitiren Ce- mal Demir adındaki Türk hacı adayı ise faciarun Suudi yetkilile- rin gerekli önlemleri almamasın- dan kaynaklandığını öne sürdü. Anadolu Ajansı'nın haberine göre Cemal Demir, 1426 kişinin ölümüyle sonuçlanan Mina faci- asını şöyle anlattı: "Çok kalabalıktı. Çok sıkışük. Çok teriedik. AdeU kaburgalan- mız birbirine geçiyordu. Nefes alamadık, tükendik. Kanm belime sanlmıştı. Bırak- mamasını söyledim. 'Yere düşer- sen, kalkamazsın' dedim. Ancak tünelin çıluşına 10 metre kala kay- dı ve kendisjni kaybetüm. Dışa- nya ölülerin üzerinden kayarak pnlçıplak çıkmışım. Yuran vura- na, kıran kırana, can derdinde ka- pıya çıküğımda, bayılmışım. tki buçuk saat sonra kendime geidim. Bana suni teneffüs yapürmışlar. Merdivenlerde cesetler doluydu. Topluca kamyon ve arabaîara doldurulan cesetler arasında kı- pırdayanlar vardı. Cesetler üzerinde beyaz elbise- li, bayraklı kadınlar arasında eşi- mi aradım. bulamadım. Dört gün suren aramalann sonucu daha sonra Mekke'deki Sise Hastane- si'nin morgunda asılı bulunan toplu resimler arasında kanmın resmini gördüm. Cenazesini iste- diğimde defnedildigini soyleyerek vennediler." Pasaport kontrolünden sonra Mina yakınlanndaki tünelde mey- dana gelen facia sırasında, orada bulunduğunu bildiren ve kafilenin tek görgü tanığı KKTC vatanda- şı 20 yaşındaki haa Adaan Alrun gazetecilerin sorulannı yarutladı. Olayın, sabah güneş doğduktan sonra şeytan taşlamaya gidenler- le, daha önce gidenlerin geri dö- nüşlerinde tünelde karşılaşmala- n sonucu meydana gelen sıkışık- lıktan kaynaklandığını anlatan Altun, şunlan söyledi: "Gidiş dönüş olmadıgından, gidenlerle dönenler karşı karşıya gelince, buyük bir sıkışıklık mey- dana geldi. Tünei yaklaşık iki ki- lometre. Geri de dönemezsintz, arkadan hacılar geliyor. tnsanlar da tabii çıkış yeri olmadıgından tünelde birbirlerini ezmek zorun- da kaldılar. O an ben kopninün yan tarafındaydım, çıkma imkâ- nı vardı. Tabii insanlann üstüne çıkarak, omuzlanna basa basa çıkmayı başardım." Fikri Ankan adlı bir haa da fa- cianın, tur düzenleyicilerinin bi- linçlı olmamasından kaynaklandı- ğını ileri sürdü. Otobanda yolda inen hacılann, polisin de zoriama- sıyla nereye gideceklerini bilme- den, kalabalığın peşinden yakla- şık 10 kilometre yürümek zorun- da kaldıklannı öne süren Ankan, "Tur sablpleri bUinçU olsalar, Arafat'a giderken ve çıktıktan sonra hacılann nerede toplanaca- ğının organizasyonnnu yapsalar, bu olaylar meydana gelmezdi" dedi. Hacılar arasındaki Selma ve Ahmet Hurşit Helle (Enriı) ad- lanndaki Alrnan çift, AA'nın so- rulannı cevaplandırdılar. Selma Helle, Berlin'de oturduklannı, Envin Helle'nin 2 yıl önce Müs- lümanlığı kabul ettigini ve adını Ahmet Hurşit olarak değişürdigi- ni anlattı. Hacca Uk defa gittik- lerini ve olay sırasında tünelin ya- kınlannda bulunduklannı söyle- yen Selma Helle, şöyle konuştu: "Duydugumuza göre, tünelde elektrik kesilince otomatik jene- ratöriin devreye girmemesi sonu- cu oksijensiz kalan hacılar, pani- ğe kapılmışlar. Biz o anda şeytan taşlamadaydık. Sadece içerideki çığhklan duyduk." Hac sırasında meydana gelen facia üzerine, Cumhurbaşkanı Turgot Özal, Başbakan Yıldınm Akbulut, anamuhalefet partisi Genel Başkanı Erdal tnönü ve DYP Genel Başkanı Süleyman Demirel, DSP Genel Başkanı Bü- lent Ecevit birer başsağlığı mesa- jı yayımlayarak duyulan üzüntü- yü dile getirdiler. Ölenler Mekke'deki çeşitli hastanelerin kayıüanna göre faciada hayat- larını kaybeden Türk vatandaşlarınm adları şöyle: Rasım Bersin, Feyzullah Ceylan, Resul Ankan, Naile Yıldınm, Fatma Doner. Diişah (Eriç) Ressam, Rukiye Yıldınm, Saniye Su- lukan (Sabiha Sultan), Ünsiyet Ocak, Feride Mdeksoylu, Seyfı (Seyhan) Sultan, Şadiye Yılmaz, Saliha Lugaz (Ilgaz)-(TokVz), Remziye Uzun, Behiye Kırdar (Tugurdan), Sabahak Özbaloglu (Yazıkh). Ismail Gultekin, Hayriye Gülmez, Vefzi (Vefziye) Taş, Nazife Ceylan, Muhammet Erciş, Sazif (Nazif) Erbilek, Randa (Renda) Oğuzlu (Onurlu), Erdoğan Yelzin (Yanlız), Şadiye El- mas, Hayriye Karamahmut, Mehmet Nizam Yılmaz, Saliha Ala- göz, Resul Tatan, Sebihat Entiya Yazoğlu, Mehmet Ali Kutlu, Şadiye Elmas, Salih Gorur, Hüseyin Akgül, Mehmet Çabuk, Makbul Başar, Sezgin Erlik, Mehmet Emirsi, Feride Malatçıoğlu- Düzce, Rasim Yaiçın-Düzce, Hasibe Ressam-lzmit, Mehmet Ba- ran Adapazan, Livde Vurgun-Adapazan, Münevver Yıldınm- Adapazan, Semihe Pehlivan-Düzce, Fatma Yenisan-lzmir, Sadet- tin Kılıç-Sakarya, Habibe Kuyucu-tzmit, Mehmet Ali Eriş-lzmit, Müzeyyen Yıldınm-Adapazan, Şüküfe Yıldınm-Adapazan, Mub- terem Aras-Adapazan, Mehmet Yıldınm-Adapazan, Nedve Sey- lan, Seyhan Sultan, Behiye Tokurdan, Hüseyin Mehmet AI, Hay- riye Korkmaz, Feriha Temiz, Fahriye Aybil, Nazmiye Aybil, M. Ali Tüylü, Fatma Aydın, Emine GiUacan, Fatma özal, Halil Taş- kara, Mehmet Ömer, Fatma San, Ali Uzun, Veysi Kar, Saffet Sul- tan, Nazif Özbilek, Rıza Uslu, Nefis Ceylan, trfan Yalçın, Huri- ye Şura Mahrnut, Mustafa Tünek Meter, Nesiymin Vildıran, Naif Yoldu, tsmail Durdu, Muhammed Şahin Eşter.Mustafa Sıybi, Ke- mal Riyo Liferbaki, Ramazan Kur, Ali Ömer Sarih, Ahmet lu- tam, Ramazan Gür, Turhanik Harun, Ali Osman Yeşbulu, Mu- hammed Şekip Özşerbetü, Kul tlyas Huseyin Mehmetali, Yusuf Lzel, tsmail Akunayti, tbrahim Favtürki, Abdullah Aitınfıkir, Cahit Süku, Beyhı Kandinbizi, Mustafa Şahin, Mevlüt Çakı Eş- li (Aslı), Mehmet Dnkar Ekser, Abbas Kimat, Rahsi (Rahmi) F. tlyas, Emin Çelebioğlu, Kazım Seyit Kalter, Haşimola Aslı (As- lı), Ali Rıza Ahyay, Mehmet Dukar Ekşer (Ahşer), Cebrail Ke- şim, Hüseyin Netomko, Homsoli Sülen (Sular), Ahmet Felim- baz, Reya Zeki, Rabia Yaman, tstihdam Adar, Serik Kediyerli, Emine Ciilin, Sanif Beyhel Aman, Bamgal Biya, Tefıda Yılmaz, Hafire Ridi, Sabiha Elbir,Bozusir Bartaş, Fatma Kürzan Aktur, Server Iiri, Hatun Yaprak, Zübeyde ElgitfU, tsa Hind Meku, Ayse Garip, Kakıs Ferdane, Fikriye Kalmaz, Elsi Mahan, Merve Ak- baş, Hakkı Üzeyir, Erdi Derman, Halef Alagöz, Hanım Kanver- teki, Yılmaz Hord, Liman Ersöz, Zebliye Kemın, Zemriye Üzey- yen, Behiye Tekir, Sibehan Güçlü, Huriye Maraş, Hayriye Kızıl- banas, Necla laş, Güllü Ran, Camus ManyaL Seher Alyüz, Emine Özbeye, Fatma Yılmaz, Azmiye Vahdet Bilkan Na- zım, Cüneyt Erfakun, Dardanış Kevser, Altun Boka, Emete Nec, Saad Onan, Fatin Misar Keves, SaUh Vertimoglu Ekber, Ali Ah- met Mustafa, Suzan Kaşısan, Cemalettin Sancar, Neşet Hava- ür, Ahmet Keleş Bigadiç, Oklay Bulduran, Cafer Aytekin, Halil Kaplan, Kazım Şeker, Hacı Ali, Zekiye Faruk, Emine Ali, Sn- zan Görür, Süleyman Mayıs, Nadir Ergen, Mevlüt Ersoy (Ocak), Hüsnü Özler, Nadir Gürün öner, Sadrettin Demirtaş, Abdulke- rım Türk, Hasan Çabş Misal, Elif Melkan, Kazım Gerget, Salih Sarıyıldız, Şerafettin Halil, Mehmet Maksut, Kaya Grup, Haso Cuma, Mehmet Ertaş, Hüseyin Ertaş, Abdullah Katun, tsmail Doğan, Hanım Şebnihaş, Hikmet Çaputçu, Hatice Ay, lsmail Ça- vuş, Hasan Karasoy, Mehmet Şekip Gedik, Çetin Tolun, Zekeri- ya Cihan, Fikriye Ersoy, Ahmet Ozer, Zeynep Melih Paşa, ts- mail Gölbaşı, Can Laki, Keraal Karlıdağ, Soyadı belirlenemeyen Şadiye adlı kişi, Cennet Ergüven, Raziye Gümüş, Kezban Bal- kan, Şerife tleri, Şeker Güler, Belkıs Pehlivan, Hatun Kanuret- ki, Emine Gebeli, Srikari Mirkol, Saniye Pehlivan, Sükût Yıldı- nm, Sabiha Alper, Engin Ezik, tbrahim Tok, Kazım Şahin Ka- ra, Emir Şelbioğlu, Saliha Aytek, Azime Demirtaş, Celal Küm- bedioğlu, Ali Osman Bekler, Celal Ergüler, Baki Kandilsiz, Sa- dık Serkan, Saadet Alan, Seroih Yıldınm, Kemal Doyunnaz, Mus- tafa Tunç, Fikri Far, Rukiye Far, Sabahat Odabaşıoglu, Hayri Gönülbaş, Erz» Şırvaret, Remzi Vedu. Yaralananiar Dışişleri Bakanlığı'ndan yapılan açıklamaya göre yaralanan 6S Türk vatandaşının isimlen şöyle: Hatice Ay, Vahide Ertek, Nadir Kozluözen, MeMike Esmer, H. Fehmi Kiğli (Kırdı), Ummu Sert, Fevziye Has, Şukrii Kibar, Yusuf Sağlam, Osman tlkgöz. Osman Soylu, Mehmet Bozboğa, Süleyman özçay, Hülya Öktem, Ümide lzadam, Hasan Kurtte- kin, Mustafa Ankan, Mustafa Sar, Cevdet Çeliker, Hikmet Su- başı, A. Fevzi Özyürek, tsmail Devran, Hüseyin Kart, Abdullah Ceylan, Mehmet Gülaçtı, Ahmet Yalçın, Muzaffer Yelkin, Ni- met Dilmaç, Ayşe Uner, Mustafa Şaşı, Hayri Köse, Mustafa Sar, Mahmut tbrahim, Ali Tanciri, Sabri Töre, Hacı Ali Dirlik, Ok- tay Yıldıran, Kazım Şeker, Cafer Aytekin, Yahya Taş, Halil Kap- lan, Suzan Kunır, Piruz Guleç, Akibe Başar, Zuhal Çelebioğlu, Meryem Bayi, Mustafa Yaşar, Ahmet Fevzi Özyürek, Cevdet Çe- vikol, Hüseyin Arat, tsmail Koç, Mehmet Ertaş, Hüseyin Ertaş, Abdullah Kanun, tsmail Doğan, Osman Tüylü (Gaziantep- Hususi), Mehmet Geledek (Gaziantep - Akatur), Ahmet Denli (Adana - Akatur), Hayrettin Demirtaş (tzmit - Gelisentur), Şc- rif Sümbül (Afyon), Yüksel Uygun (sağlık ekibi), Sevim Aslan (sağlık ekibi), Zeynel Şengül (sağlık ekibi) Kayıplar Olay sırasında kaybolan 123 Türk vatandaşının isimleri de şöyle: Zehra Atik, Necla özdemir, Mebrure Aktaş, tsmali Akan, Sul- tan Kahraman, Abdullah Köse, Ayşe Köse, Elif Balcan, Naz- miye Taş, Ramazan Göz, Fevzi Kılıç, Melek Gümüş, Sıdıka Gü- müş, Halil tbrahim Koç, Ayşe Bagdatlı, Fındık Canlı, Mehmet Ali Kızılcık, Fati Karagöz, Gülüfer Güler, Ayşe Duran Kondu, Hatun Can Ördek, Hüseyin Gönülbaş, Vezihe Taşçı Ali Rıza Ayhan, Fikri Fer, Saadet Fer, Rukiye Fer, Mehmet Ozgür, ts- mail Dertli, Kamile Kaya, Durmuş Dağ, Hüsne Nennioğlu, Emi- ne Nennioğlu, Hasan Vatansever (Bursa-1934 doğumlu), Hazel Yatansever (Bursa-1^43 doğumlu), Saadet Şirin (hemşire), Gül Doğan (hemşire), Hüsne Durde (hemşire), Sabahat Odabaşıog- lu (hastabakıcı), Asiye Yılmaz (hastabakıcı), Aliye Şimşek (has- tabakıcı), Bekir Kandir tstanbul (21. Kafıle), Hasan Gülçe ts- tanbul (21. KafUe), A. Osman Yakupoğlu (21. Kafıle), Fevziye Yümaz (Ankara 23. Kafile), Refıke Ozgün (Ankara 6. Kafıle), Sevim Özgün (Ankara 6. KaTıle), Şerife Demir (Ankara 10. Ka- fıle), Ahmet Varol (Ankara 3. Kafile), Abdullah Kalan (Alman- ya), Ali Uzun, Ah' Asıktur, Ali Ayhan, Ayşe Müniroğlu, Ah- met Çüren, Azine Demirtaş, Bedia Sezer, Cevdet Çelikkol, Ce- lal Çulhaoglu, Durmuş Dağ, Dursun Ali Mısıriıoğlu, Elmas Çebi, Emin Sevim, Emine Kelebek, Fevzi Kılıç, Fikri Sev, Fahire Ka- ra, Hasan Aygün, Hasan Hulki Berki, Halil tbrahim Tav, Hu- lusi Soylu, Hüsne Münik, Hasan Türkoğlu, Hayriye Yokuşoğ- lu, tsmail Akkan, tsmail Mollaoğlu, tlyas Demir, tsmail Dede, Kadir Köse, Kamile Kaya, Kadir Zunu, Kezban Karakoca, Meh- met Balan, Mustafa Çebi, Mehmet Halil, Nedime Halil, Meh- met Bostan, Mehmet Uyur, Mehmet Turgut, Mahmut Uygun, Mustafa Punt, Mehmet Köseoğlu, Mehmet Kelebek, Mehmet De- mir, Mehmet Bezer, Münevver Tunu, Hanife Tekirdağ, Meh- met Ali Alyüz, Nuri Görgülü, Rukiye Yavuzaslan, Rıza Zoku, Resul Taştan, Re\ide Günaydm, Şerif Sungur, Selvi Tayfur, Sü- leyman Çelebi, Sultan Kasıranan, Süleyman Aydın, Saniye Ol- gun, Saadet Duak, Şerife Kuyucu, Seher Alyüz, Seyyit Karako- ca, Teskine Demir, Turan Tekirdağ, Yusuf Yeşildağ, Yaşar Darlı, Saniye Saltan, Mürvet Uslu, Nazmiye Karaduman, Rıza Uslu, Emine Rüzgâr (Frankfurt uçağı) ve Süleyman Türkkan. Teniste rekor arayışı Spor Servisi — Teniste bayan- lar mücadelesinde "yeni nesil" ağırlığım yavaş yavaş koymaya başhyor. Artık iyi bir tenisci 16 ya- şmda turnuva kazanmaya -14 ya- şındaki Capriati'yi saymazsanız- ve 23-24 yaşlannda da dunya sı- ralamasında gerilemeye başhyor. Yine de Grand Slam turnuvalan- run (dolayısıyla da Grand Prix da- hil 77 turnuvanın) en önemlisi sa- yılan Wimbledon'da iki veteran, 33 yaşındaki AmeTİkalı Martina Navratilova ve 26 yaşındaki yine Amerikalı Zina Garrison bugün (TV3 saat 16.00) fınal oynuyorlar. Wimbledon Tenis TUrnuvası'nı 8 kez kazanan ve son iki yılda fı- nalde GraPa yenilerek mutlu so- na ulaşamayan Navratilova, yeni bir rekor peşinde. 33 yaşmdaki ba- yan raket, oynadığı 28 maçta sa- dece 1 kez yenildiği (çimde oyna- nan 7 maçın 7'sini de kazandı) Garrison'u yenerse, Hden VVDls ile paylaştığı 8 kez VV'imbledon şam piyonluğu rekorunu eline geçire- cek. Bugün Garrison karşısına 31. Grand Slam tekler şampiyonluğu için çıkacak olan Navratilova oto- ritelerce daha şansh kabul ediliyor. 6.63 milyon dolar (yaklaşık 17.6 milyar lira) toplam ödüllü turnu- vada, dün oynanan tek erkekler yan final karşılaşmalan sonunda, tsveçli Stefan Edberg ve F. Al- manyalı Boris Becker, yann final oynamaya hak kazandı.