Katalog

CUMHURİYET/14 HABERLER 29 TEMMUZ 1990 1990 y ın ilk5ayında turistsayısıyüzde 11 arttı, amayüzde40artanyataklaryinedolmadı Turizm iyi, turizmci dertliCEM HAMULOĞLU 1990 yılı turizmde iyi bir sezon vaat ediyor. İlk 5 ayın verilerine göre turist sayısı geçen yıla göre 11.24, turizm geliri de yüzde 12.03 arttı. Turizm Bakanı Ilhan Akü- nim, gazetemize yaptığı açıklama- da "Turizm 90çok iyi gjdiyor" de- di. Buna karşm turiznı işletmecileri aynı iyimserliği paylaşmıyorlar. Bu yıl yatak sayısının yüzde 40 do- layında artması, tesislerin "dolnhık" oraıunı duşürüyor. Kre- di geri ödemelerinin sıkışurması ve "kur makası" da turizmcileri fiyat kırarak tesisi doldurraa tela- şına itiyor. Turist sayısının, yatak sayısı kadar hızlt artmaması Türk turizminin "tanıtım ve pazarlama eWsikligini"de bütün sıcakhğıyla gündeme getiriyor. Ne kadar turist geldi? Türkiye'ye yönelik turist trafi- ğinde Akdeniz ve Antalya bölge- si giderek öne çıkarken Ege Böl- gesi (Bodrum, Marmaris, Kuşada- sı, Fethiye) bu yıl "umduğunu bn- lamıyor." Egeli turizmciler bunu altyapı eksikJiği ve kıyüardaki hız- lı betonlaşma olgusuna bağlı- yorlar. 1990 yılının ilk 5 ayında Türki- ye'ye yaklaşık 1.5 milyon turist geldi. Bu sayı geçen yıl aynı dö- nemde 1.3 milyon dolayındaydı. Bu yılın aynı döneminde turizm- den 729 milyon dolar gelir elde edilirken geçen yıl bu rakam 650 milyon dolar civanndaydı. Turkiye'de bu sezon "bakanlık belgeli" yaklaşık 170 bin turistik yatak bulunuyor. Geçen yıl bu ra- kam 146bindi. Aneak Türkiye'de pansiyonlar ve "belediye belgeli" diğer konaklama tesisleri iîe bir- likte turizme hizmet veren "gerçek" yatak sayısının 1 milyon dolayında olduğu belirtiliyor. Türkiye'ye geçen yıl gelen toplam turist sayısı 4.5 milyona ulaşırken turizm gelirleri de 2.5 milyar do- lara yükselmişti. Türkiye'nin önümüzdeki iki yıl içinde "bakanlık belgeli" turistik yatak sayısıru yarım milyona yük- seltmesi bekleniyor. Turizme yatı- nm yapan girişimcilerin sayısı hız- la artarken bu sektörde özellikle geçen yıl yaşanan ve bu yıl da ken- dini hissettiren bazı sıkmtılan şoy- le özetlemek mümkün: Yatak patlaması: Son iki yılda Akdeniz ve Ege kıyılannda işlet- meye açılan yeni turistik tesisler- le birlikte, yatak sayısı yüzde 50 dolayında arttı. Ancak Türkiye1 ye gelen turist sayısı 1988'den 89'a ancak yüzde 7 dolayında, 1990'ın ilk 5 ayında yüzde H'lik artış gös- terdi. Yeni açılan birçok tesis ge- çen yılı "boş yataklar'ia geçirdi. Bu da "89 paıriği" olarak adlan- dınlan krize yol açtı. Kur makası ve krediler '89 pa- niğinin bir başka nedeni de turizm i$letmecilerinin "knr raakası"nın kıskacına girmesiydi. Doviz kur- lanndaki artış geçen yılenflasyo- nun çok altında kalmıştı. Turizm- de geçen yıllarda gelirlere önemli katkı sağlayan "Türk parasının hızlı deger kaybı" para politika- ları ile frenlenince, turizmciler ödeme hesaplannda sorunlarla karsılaştılar. Çoğu zaman yetersiz özkaynakla yatırıma girişen "ye- ni turizmciler", kısa vadeli kredi- lerin geri öderaesinde zorlanma- ya başladılar. Bu da turizmcilerle hükümet arasında ''geri ödemele- rin ertelenip ertelenmemesi lartışmalanna" yol açtı. Turizm sektörü için "özel önlemler" alınmadığı için turizm- ciler "kur makast"rıın olumsuz et- kisinin bu yıl da yaşandığım be- lirtiyorlar. Turizm işletmecileri şimdi "siiriimden kazarup" tesis- leri doldurmak ve ödeme guçlük- lerini gidermek için "fiyat kın- yorlar". Turkiye Scyahat Acenteleri Bir- hği (TÜRSAB) Başkanı Bahattin Yücel bu olguyu şöyle değerlendi- riyor: "Geçen yıllarda varüış anlama- lara yol acacak uygulamalar yapıl- dı. Türkiye'de yatak nerede olur- TURİZM BÖLGELERİNDE DURUM Akdenizmemnun, Ege huzursuzSERDAR KIZIK BÜLENT ECEVİT Ege Bölgesi, Akdeniz'e göre 1990'da "daha kötii" bir turizm sezonu geçiriyor. Bu olgu, "çev- re sornnlan" ile yetersiz altyapı- dan kaynaklaruyor. Ege Bölgesi'n- de bu sezon konaklama kapasi- tesinin yuzde 30 dolayında artma- sı "doluluk" orarüarını olumsuz etkiliyor. Ege Bölgesi için turizm yetkili- leri şu değerlendirmeleri yapıyor: tânir Turizm İ\ Müdürlugir. tlk 6 ayda bölgeye 204 bin 769 turist giriş yaptı. Bu sayıda, geçen yı- lın aynı dönemine göre yuzde 2.39'luk bir artış gözkniyor. Tu- ristlerin yuzde 91'i havayolunu seçti. Bölgeye en çok talep Fran- sızlardan geldi. Fransızların ora- nı toplam yabancılar arasında yüzde 40 oldu. Ingilizlerde ise ge- çen yılın ilk 6 ayına göre yüzde 33'lük bir azalma var. Ege Turistik Otel Işlelmeleri Dernegi Başkanı Haluk Nişlioğ- ln: Tipik bir 1989 yaşıyoruz. Bay- ram iyiydi. Sonra duşüş başladı. Kuşadası Oıel-Molel-Pansiyon A k d e n İ Z ve Lokanta İşletraeleri Dernegi 2. Başkanı Ali Ergül: Tesislerde yuz- de 60 oranında doluluk var. Fi- yatlar çok düşük. Tur operatör- leri çevremizi bozarak yaptığımız tesisleri çok ucuza kapatıyor. Biz de kuzu kuzu onları bekliyoruz. Şu anda Kuşadası'na giren döviz 2 yıl öncesinden daha az. tşletme belgeli 14 bin tesis var. Didim Otel Motel ve Eğlence Yerleri İşletmecileri Dernegi Baş- kanı Kadir Karakaya: Acenteler- le çalışan tesislerin kapasitelerin- de yuzde 40 oranında artış var. 3 yıldızlı otellerde 30 bin liraya oda- kahvaltı saulıyor. Bodrum-Boder Başkanı Rıfal Gider: Yatak sayısı geçen yıla go- re yüzde 40 oranında arttı. Turist sayısında ise yuzde 15'lik bir ar- tış var. Tabii bu artış beklediği- miz oranda değil. Böyle olunca fi- yatlar düşüyor. Hizmet kalitesi de bu durumdan olumsuz etkileni- yor. Dövizin önemli bir bölümü yurtdışında kalıyor. Samyorum yakın bir gelecekte pazar tama- men yabancıların eline geçecek. Fethiye Otd-Motel tşletmecileri Dernegi Başkanı Mustafa Dede- oglu: Fethiye'de önemli bir duşüş var. 3-5 yıl önceyı anyoruz. 3,5-4 paunda yatak satılıyor. Çevre kir- liliği de olumsuz etkiliyor. Akdeniz Bölgesi bu yıl "verimli" bir sezon geçiriyor. Ak- deniz Bölgesi'ne geçen yüın ilk 6 ayında 215 bin 785 turist gelmiş- ti. Bu yıl ise yüzde 45.46 oranın- daki bir artışla 313 bin 820 kişi geldi. Geçen yıl 38 bin dolayında olan yatak sayısı bu yıl 45-50 bi- ne dek çıktı. Antalya Bölgesi'ne her yıl olduğu gibi Almanlar ilgi gösteriyor. Akdeniz Bölgesi'nde de işletmelerin doluluk oranlan- nı arttırmak için "fiyat kırması" eleştiriliyor. Bölge için turizm yetkililerinin yaptığı değerlendirmeler ise şöy- le: AKTtD Sözcüsü Tnrgay Alp: Kimi otellerin fiyat kırarak dolu- luk oranlannı arttırması ve geçen yılki sıkıntıyı yaşamamış olması sevindirici. Ama fiyat kırmak Türk turizmi için olumlu bir ge- lişme değil. Ortak bir fiyat bir an önce bulunmah. TÜRSAB Akdeniz Bölgesi Yü- riitme Kuruln iiyesi Abdullah Te- kin: Antalya'nın durumu Ege'ye gore daha iyi. Çünkü Antalya'nın şansı Kuşadası, Bodrum ve Mar- maris'in turizme şehit edilmesin- den kaynaklanıyor. Bu arada ya- takta aşırı artış olması; altyapı ve pazarlamanın aynı oranda artma- ması dengesizliğe yol açıyor. Den- gesizliği düzeltmek gerek. En iyi- si yatak sayısı geçici bir süre için dondurulsun. Bu surede altyapı- ya, nitelikli personel yetiştirmeye, pazarlamaya, tanıtıma ağırlık ve- rilsin. GÖKTEN TURİST YAĞMURU Antalya'ya günde 178 uçak TÜRKİYE'YE tLGİ — Avrupa'da Türkiye'ye dönük ilgi giderek artıyor. Turkiye turizm '90 sezonunda "moda" ulkelerden biri. Ge- ncllikle tstanbufda 2-3 giin konaklayan turistler daha sonra giine- ye iniyorlar. Boğaz turu ise turistlerin vazgecemedikleri bir tutku.. Haber Araştırma Servisi — Türkiye'ye geien turist sayısı gide- rek artarken havaalanlan yetersiz kalıyor. Ülkemize gelen turistlerin yüzde 52.58'i havayolunu seçiyor. Aslında bu oranın, turizmin bel- kerniğini oluşturan "tur turisöeri" bakımından yüzde 70'e ulaştığı ifade ediliyor. Havayolu Türk turizmi için bu kadar önemliyken özellikle turist- tik bölgelerdeki Antalya, Dala- man ve Atatürk havalimanların- da yaz aylarında giderek artan bir "sıkışıklık" gözleniyor. Bu sıkışık- lık hafta sonları bazen günde 178 uçağın ihdiği Antalya Havalırna- nı'nda yaşanıyor. Cumhuriyet Antalya muhabiri Bülenl Ecevit'in bildirdiğine göre Antalya Havaalanı'na 1990 yüının ilk altı ayında 311 bin 800 yolcu giriş-çıkış yaptı. Geçen yıl ise ay- m tarihlerde bu sayı 172 bin 214 olmuştu. Antalya Havaalanı Mü- dürü Örner Vanlı, geçen yıla göre yolcuda yüzde 87, uçak sayısında ise yuzde 57'lik bir artışın oldu- ğunu hatırlatarak şunlan söylü- yor: "Havalimanlannda kapasite ar- tışı genelde yuzde 7-8 dolayında- dır, ama Antalya'daki bu aşın ar- tış nedeniyle liman yetersiz kalı- >or. Devlet Hava Meydanlan tş- letmesi Gcnel Mudüıiıigu karar aldı, yeni bir terminal binası va- pılacak. Yeni bina yapılana kadar da ek tedbirier alınacak." Vanlı, 12 uçağa aynı anda hiz- met verebilen alanın apronunun buyütülerek 21 uçağa çıkartılaca- ğını soyluyor. Ama özellikle haf- ta sonlannda günde 178 uçağa ka- dar çıkan hava trafiği nedeniyle Antalya Havaalanı'mn yer hizmet- lerinde büyük sorun yaşanıyor. Alanda 3 vardiya halinde 67 em- niyet görevlisi çalışıyor. Personel sayısının "çok az" olduğunu söy- leyen Vanlı da tıpkı turistler gibi pasaport kontroüerinin hızlı yapı- lamamasından yakınıyor. Yaz ay- lannda Antalya Havaalanı termi- nal binasında 2-3 saat beklemek artık "olağan" sayılıyor. Turizm Bakanı Ahan Aküriim, "Bu hesabı iyi vapmamız lazım. Bütnn bavaaianlannı genişletmek gerekiyor" diyerek önümüzdeki gunlerde Ulaştırma Bakanı Cen- giz Tuncer'le bir toplantı yapaca- ğını soyluyor. Havaalanlanndan kaynaklanan sorunları turizm sek- töründe en çok seyahat acenteleri yaşıyor. Turkiye Seyahat Acente- leri Birliği (TÜRSAB) Başkam Bahattin Yücel. havaalanlarında fiziksel değil, işletme sorunlan ol- duğunu söylüyor. "Havaalanlan bir aylık bir uygulama ile duzelti- lebilir, bana 1 ay yetki versinler düzelte>imn diyen Yücel, neler ya- pılması gerektiğini şöyle sıralıyor: "Öncelikle optik okuyucular yeıiestirmek lazım. Sonra belki Yugoslavya'nın yaptığı gibi belli merkezlerden gelen uçaklarda pa- saport aranmaması gerekir. Bir de yeterii sayıda polb ve gumruk me- mnru gorevlendirmek gerekiyor." sa olsun satıldı. Çünkü talep çok fazlaydı. Bir yigın tesis hemen dol- maya başladı. O doluluk oranla- nnın getirdigi istekle ustyapı ya- ünmlanna hız verilince tanıbm ve pazarlamada boşluklar görüldö. Bu boşluğu gidermek için de 'fi- yaüarda bir yanlışlık var, acaba fi- yatlan diişürsek dolar mı' biçi- minde bir yaklaşım doğdu. Ama rüken'cinİD tarutım ve pazaıiamay- la çok önceden yönlendirilmesi gerekiyordu. Bu yapılmadtgı için fiyat düşükluğu de yeterii etkiyl yapmadı." Turizm Bakanı tlhan Aküzüm ise "düşük fiyatlar" üzerine şun- ları söylüyor: "Biz fiyatlara rnüdahale edene- yiz. Serbest sistemi gednnişiz. Kendi kendimizle lenakuza düşe- me>eceğimiz için fiyatta da müda- haleci olamayız. Ama yönlendir- memiz olabilir. Aralannda anlaş- sınlar. Çiinkiı bu dunımdan dev- let kaybetmez, kendileri kaybeder. Bo>le satarlarsa borçlannı zama- nında odeyemezler. Bu durum ül- keji de kötıi bir yere getirir, ama ellerinden tesisleri gider. Miicade- lc>i kendileri verecekler. Korluaa- sınlar. Korkmaian için hiçbir se- bep yok. Çıinkıi bütün dünyada Tiirfciye satıyor." Çevrenin intikamı Türkıye, bu aşamada "tanıüm ve pazariama" atağına kalkmaya çalışırken "çevre" konusunda ya- pılan hatalar acı bir şekilde gün- deme geliyor. özellikle Egeli tu- rizmciler, Bodrum, Marmaris, Kuşadası, Fethiye gibi geçen yıl- ların gözde turizm merkezlerinic bu yıl beklenen ilgiyigörmemesi- ni, betonlaşma ve altyapı sonın- lanna bağlıyorlar. Bunu "çevrenin intikamı" olarak adlandıran TÜRSAB Başkanı Bahattin Yücd şöyle diyor: "Marmaris, Bodrum kötii yapılaşmanın cezasını çeki- yor. Turizm, cevreye biraz dokun- dnnuz mu çevrenin hemen inti- kam aldığı belki de tek sektör. Oradaki tesislerin sahip ve yöae- tkileri çok ciddi bir biçimde du- nımlannı degeriendirmek zonın- dalar. Kapadok>n'da da kötii ya- pılaşma var. Önümüzdeki yıllar- da bunun cezasını çekccegiz." Turizm Bakanı tlhan Aküzüm ise *'Bu iş tuttu artık. Türk tariz- mi hakikaten patlıyor, durdunıl- ması mumkun degil. Yeter Id önemli bir hata yapmayatam, çrv- reye olan saygımızı kaybetmeyelim" diyor. PANORAMA ARSAYI NEREDEN ALMAU? YABANCILARIN TOPLADIĞI HİSSELEF semttenarsa alrnak daha kârh?• Taşı toprağı altın olacak yeni semtler. Arsa spekülasyonu yapılan yerleşim alanları... • Her keseye uygun arsaları hangi semtlerde bulabilirsiniz? • Semt semt arsa fıyatları. Emlak komisyoncularının önerileri... YABANCILARIN TOPLADIĞI HİSSELER Şirketlerin 6 aylık kârlannın çok yüksek çıkması, yabancı yatınmcıları yeniden harekete geçirdi. Yabancıların topladığı ve bu nedenle prim yapması beklenen hisselerin listesi. Dünyada 185 fonu yöneten Amerikan Fidelity de borsaya giriyor. KAHVECI DffiENIŞE GEÇTİ Maliye ve Gümrük Bakanı Adnan Kahveci, menfaatini bozduğu kişilerin kendisine karşı olduğunu bildirerek, "Direnebildiğim kadar direneceğim" dedi. BOYNER, DAHA FAZLA DEMOKRASİ İSTİYOR TÜSİAD Başkanı Cem Boyner, siyaset yaptığı gerekçesiyle savcılıkta ifadesinin alınmasmı, "Sivri akıllının işi" olarak nitelendirdi. Boyner, daha fazla demokrasi istediğini bildirdi. . Sanayici doğalgaz pastası peşinde. Hisseleri çuvalla topluyor. Küçük patronlara Unido desteği. Hasan Cemal, Cumhuriyet'i anlattı. Türk sinemasmda milyarlık yapımlar devri. Şirket ele geçirme profesörü. Yöneticiye Özel: Sizin şirketinizde hangi fıkra anlatılıyor? EREGLIIÇIN ŞOK AÇIKLAMA Yönetim Kurulu Başkanı Selçuk Demiralp, sermaye artırımı konusunda değişik bir açıklama yaptı. Ereğli'nin 6 aylık kân ise düştü. Çukurova Elektrik, Bağfaş, Teletaş, Arçelik, Metaş, Maret, Ege Bira, Eczacıbaşı Yatırım, Makine Takım hisselerine ilişkin önemli bilgiler. Borsacüara göre bu hafta nasıl oynanmalı? Favori hisseler... O EKONOMK YAŞAMMZ DEGİŞEBILİR