Katalog

CUMHURtYET/12 EKONOMİ 2 MA YIS 1990 ALTIN GÛMÜŞ Cumhunyet Reşât 24 ayar altm 22 ayar bılezık 18 ayar altın 900 ayar gümüş Vakıfbank Altını Zıraat Altını M Bankâsı 1 Ons S AIIŞ 202 000 235 000 30 300 27 000 22 725 423 173 000 173 000 367 75 Satış 206 000 245 000 30 400 29 800 22 800 445 174.000 174 500 368 95 DOVIZ KURLARI 2 MAYIS 1990 Dövizın Cinsi 1 ABD Doları 1 B.AIman Markı 1 Avustralya Doları 1 Avusturya Şilinı 1 Betçika Frangı 1 Danımarka Kronu 1 Fin Markkası 1 Fransız Frangı 1 Hollanda Florini 1 İsveç Kranu 1 isviçre Frangı 100 italyan Lireti 1 Japon Yenı 1 Kuveyt Dınan 1 Steriin 1 S.Arabistan Riyali Döviz Ahs 2526 94 1500 02 1886 16 213 83 72.86 394 87 635.71 447.56 1334.82 413.78 1736.73 204.94 15.96 8607 02 4139.13 673.78 Dovız Satış 2532 00 1503.83 1890.64 214.26 73.01 395.66 636.98 448.46 1337.49 414.61 1740.21 205.35 15.99 8624.27 4147.42 675.13 Efektıf Alış 2524 41 1499.32 1854.78 213.62 71.63 390.92 624.90 447.11 1333.49 409.64 1734.99 201.46 15 80 8460.70 4134.99 662.33 Efektıf Satış 2539 60 1508.34 1896.31 214.90 73.23 396 85 638 89 449.81 134150 415.85 1745.43 205.97 16.04 8650.14 4159.86 677.16 ÇAPRAZ KURLAR $ 1.6837 B.AIman Markı S 5 6459 Fransız Frangı $ 1.8930 Hollanda Florini $ 1.4549 İsviçre Frangı S 1233 01 İtalyan Lireti S 158 35 Japon Yenı $ 3 7503 S. Arabıstan Riyali £ 1.6380$ TL interbankı Ort Fao (%) 53M SERBEST PİYASADA DÖVİZ ABD Doları Batı Alman Markı İsviçre Frangı Hollanda Florini ngıliz Sterlını Fransız Frangı A.Şilıni 100 İtalyan Lireti S A Riyali Alış 2535 1505 1738 1330 4130 447 212 203 675 Satış 2545 1510 1743 1335 4170 450 215 205 680 Oovız Int ($) = 2536 00 BORSADA IŞLEMLER 1 MAYIS 1990 Akpımento Alarko Holdıng Anadolu Cam Arçeiık Bagfaş Bolu Çımento Bnsa Çeiık Haiat Çımsa Ç Elektrik Deva Holdıng Döktaş E.Başı Yatırım Ege Btracılık EfleGubre Enka Hotdıng Ereglı 0 Ç Good-Year GObre Fab Güney Bıractlık Hektas tzmır OÇ tzocam Kartonsan Ka» Kepez Elektrik Koc Holdıng Koç Yatınm Kordsa Koruma Tanm Köytaş Makına Takım Maret Mensucat San Metaş Nasaş Olmuksa Otosan PınarSOt Rabak Sarkuysan Sıfaş Teleias T.lşBjn (B) TlşBan (C) T. Sıemens T Şışe Cam T Sınaı K.B. T Oemır Dök Yasaş Yapı K B Oncek se- anslapan8200 44000 12000 21500 8200 12750 6500 13750 8300 25000 29500 15000 34000 23000 4600 9900 11750 12750 1950 11000 11750 1900 20000 12750 23500 15250 38500 17000 10000 8900 21000 26500 5000 6200 1750 2350 6000 14250 6800 6400 28000 12000 19250 16500 3800 31500 9500 3750 9900 6700 6000 Bugünkıi endüş* 8300 44000 12000 21500 8000 12500 6500 14250 8300 25000 30000 15250 33000 23000 4400 10500 11500 11750 1900 11000 11250 1750 20000 12750 23500 15000 37500 16500 9750 8700 22000 27000 5000 5900 1500 2200 5500 14250 6400 6200 28000 12000 18250 16500 3800 31500 8900 3550 9800 6500 5200 Bugünku 8600 48000 12000 22500 8200 12750 6800 15000 8500 26000 31500 15500 34000 24000 4550 10900 11750 12250 2000 11500 11500 1750 20000 13500 23500 15500 38000 17000 10000 8900 23000 27500 5100 6200 1600 2300 6000 14750 6700 6400 28500 12000 18750 17250 4050 33000 9400 3650 10000 6800 5500 g { kapanış | Islem mıktarı 8300; 44000, 12000I 22000' 8100 12750 6600 15000 8300 26000 31500 15250 33000 24000 4400 10500 11750 11750 2000 11000 11250 1750 20000 13500 23500 15500 37500 16750 9750 8900 23000 27500 5000 6100 1600 2200 5500 14750 6400 6300 28500 12000 18750 17250 4050 32000 9200 3550 9800 6800 5400 96900 380C 2900 309200 33400 53665 12300 72800 4920 81290 28547 3800 6716 22986 45700 62582 955195 7700 157900 45000 2800 21400 200 109016 5400 37600 8800 40500 33360 15800 135965 29996 10700 27200 63000 44300 9400 17680 10900 41625 24130 2500 24020 12930 25280 1437 25400 20000 17800 19292 49700 En çok söz yapılan fry 8400 45000 12000 21500 8100 12750 6500 14500 8300 25500 30000 15250 33500 23000 4400 10500 11500 11750 1950 11250 11500 1750 20000 13000 23500 15250 37500 16750 9750 8700 22500 27500 5000 6000 1600 2200 5600 14750 6600 6400 28500 12000 18500 17250 4050 32500 9200 3600 9900 6700 5300 İKİNCİ PAZAR Agırlıklı ortfiy 8401 45052 12000 21576 8130 12739 6520 14615 8390 25554 30678 15343 33454 23314 4429 10539 11500 11792 1948 11288 11403 1750 20000 12992 23500 15255 37662 16798 9754 8728 22677 27469 5004 6078 1600 2209 5686 14601 6526 6333 28294 12000 18543 17108 4033 32357 9107 3591 9875 6642 5310 Akal Tekstıı Aksa Can Çımento Denelı Cam Dogusan Fınansbank Genlas Ik Fın Kıralama Intema Mar Martı 0 Netbanfc Net Holdıng Okan Tekstıl Peg Profilo Pınar Ent Et Pınar Su Pınar Un Pımas Polylen Santral Hold Soksa Tezsan Yünsa 62O0 24000 4700 4900 13250 7500 10300 2150 15750 5100 7500 10250 2900 10000 1500 2150 7300 4650 6400 20000 21750 6600 4700 6800 24000 4650 5150 14250 7500 11250 2100 16250 5000 6800 9250 2650 10000 1400 2100 7100 4700 7000 19000 225O0 7200 4200 6800 24000 4650 5150 14500 7900 11250 2200 17000 5100 7500 10000 2850 10500 1450 2250 7100 4900 7000 19000 23500 7200 4700 6800! 24000 4650 5150 i 14500i 7500 11250 2200 17000 5100 6800 9250 2850 10500 1400 2200 7100 4900 7000 19000 23500 7200 4200 100C 1OO0 800 13100 132100 55600 98500 55000 17400 15OO0 17300 18900 2400 24900 27600 29000 2200 2200 600 200 32600 400 132100 24000 4650 5150 14500 7700 11250 2150 17000 5000 6800 9250 2650 10300 1400 2250 7100 4900 7000 19000 23000 7200 4300 6800 24000 4650 5150 14495 7675 11250 2172 16873 5048 7046 9332 2694 10195 1420 2202 7100 4827 7000 19000 23015 7200 4335 ....3.593.532.0 ittan kacml: 43.Z79.104.9M 3299.35 (Dtakü: 3300.23) StztafM ttym: 2248 NOT DEFTERI • Koruma Tanm'ın 1989 yılı temettûlen 30 nisan tarihinden ıtibaren Yapı ve Kredı Bankası'nm Karaköy Şubesi'nde ve Adana Menkul Kıymetler Miıdûrlüğû'nde ödenmeye üaşlandı. YATIRIM FONLARI 1 MAYB 1990 Kaütaa Çfc* Ç*q Dûnkû Bayinkıi Defetaı Is Yatınm-ı Iş Yatırım-2 Iş Yatırım-3 Iş YatınrM interton-1 lnterfon-2 lnterton-3 lnterfon-4 Iktsat Yat-1 iktısat Yat-2 Iktsat Dolar Fon iktısat Mark Fon Iktsat Atılım Fon Garamı Yatnm-1 Garantı Yatırım-2 Garantı Yatınm-3 Esbank Fon-1 Esbank Fon-2 YK6 Yat Fonu YKB SeMor Fon YKB Hısse Fon YKB Kamu Fon YKB Lıkıt Fon YKB Kama Fon YKBDöflzFon vakıf Fon-1 vakıf Fon-2 Vakjf Fon-3 Vakıf Hısse Fon Vakıf Dûnya Fon OısbankMavı Fon Dişbank Beyaz Fon Tütûn Fon Mrtsuı Fon-1 Mıtsuı Fon-2 Fınans Fon-1 Fınans Fon-2 Fınans Fon-3 Fınans Fon-4 Ziraat Fon-1 Ziraat Fon-2 Ziraat Fon-3 Halk Fon-1 Halk Fon-2 Pamuk Fon Emlak Fon Imperton Sümer Fon Töbank Fon Dengbank Fon 110787 14.03.89 091089 170130 190987 141287 27.02B3 070859 10.02.89 08.0259 28.02S9 111239 22.1087 100359 12.02S0 1&1187 3110J89 021157 070358 070358 070358 070358 070358 02 0159 090558 240459 18.1059 22.03.90 2603.90 28.0658 100489 040758 150758 20.1089 20.0359 20.0789 181259 200390 091059 14.0230 14.0230 011159 080190 020190 220190 02.0290 120290 270390 160490 10500 20.000 10000 10.000 10.661 9360 9359 11200 9764 9506 9596 9590 1O0O0 9976 9731 10.437 10519 10.000 10477 9785 9713 9795 9.693 9528 9.294 10.000 48279 10.444 9394 9574 10057 20558 11021 40.000 10000 9946 9356 10.428 9958 10100 10000 10000 11397 10357 10724 10.000 10.086 10405 10009 10506 49057 33455 11007 11206 37.710 32 252 16507 15390 32.407 27310 12545 12.494 11503 37346 17526 11515 37.889 12 405 35392 28459 52017 27.984 24187 28.430 11488 28064 73529 13255 9755 10.041 25711 31523 27175 102.277 12564 16872 14347 12 242 10229 14013 10749 11018 14534 11546 14341 11334 11176 11519 10332 11066 49105 33417 11023 11.217 37.753 32 291 16528 15.408 32 424 27325 12554 12514 11521 37593 17581 11538 38136 . 12.483 36.039 28.495 51588 28.021 24 216 28474 13549 28.099 73615 13.271 9.777 10.024 25.741 33561 27.208 102378 12579 16592 14.365 12 256 10.244 14032 10770 11031 v 14552 11561 14355 11349 11189 11533 10341 11086 010 -0.11 012 010 0.11 012 0.12 012 005 005 007 016 015 013 031 020 065 063 013 0.13 -0.25 0.13 0.12 0.15 045 0.12 0.12 0.12 0.23 -0.17 012 011 0.12 O10 0.12 012 013 0.11 015 0.14 020 012 0.12 013 010 Q13 0.12 0.12 009 Q18 Sabancı-Philip Morris ortaklığı 200 milyon dolarlıkyatırımla ithalat talebini karşılamayı taahhüt etti Sigara ithalatına 1995 duvarıö _ _GÜNDÜZ İMŞİR Haziran 1995 yabancı sigara it- halatı için dönüm noktası olacak. Tekel'in Sabancı ve Philip Mor- ris ile yaptığı anlaşma uyannca, Haziran 1995'e kadar gerçekleş- tirilecek yatınmlarla, halen ya- bancı sigara piyasasımn yüzde 85'ini kaplayan Philip Morris urünleri ithalatının yerini yerli üretim alacak. Tekel Işletmeleri Genel Mudü- ru Süreyya Vücel Özden, Saban- cı ve PJıilip Morris fırmalarıyla yaptıklan anlaşma gereği önü- milzdeki yıldan itibaren Tekel'in 45 milyar liraya sattığı Çiğli'deki sigara fabrikasının üretime geçe- rek iç piyasaya "yabancı sigara" vermeye başlayacağını açıkladı. Tekel'in Türkiye'de yabancı or- taklıklarla üreteceği sigaralarla il- gili görüştuğümüz Süreyya Yücel Özden, 3 yıl boyunca sürdurülen müzakereler sonucunda Türkiye ve Tekel lehine olumlu sonuçlara varıldığını belirterek ilk adımın Philip Morris ve Sabancı ortakh- ğıyla atıldığını vurguladı. Müza- kerelere ilk olarak başlandığı yü 1989 sıqara satışları (bin kg.) Uzun Maltepe Uzun Samsun Kısa Maltepe Kısa Samsun Dığerteri Toplam Filtrelı Filtresiz Sıgaralar 1.635 Kg 4.353 Kg. 37.860 Kg «.852 Kg. 3.965 Kg. 57.665 Kg. 4 777 Kg. Ithal sigara satışları (bin kgj Marlboro Parliament Dığerleri Toplam 7.766 Kg. 2.106 Kg. 1.958 Kg 11.829 Kg olan 1987 yıhndan itibaren karşı taraftan Türkiye'nin gerçeklerine uymayan çok uç taleplerle karşı- laşıldığına, ancak sonuçta ilk an- laşmanın gerçekleştiğine dikkati çeken Özden şunları söyledi: "Uç taleplere örnek verroek ge- rekirsc bunlar arasında sayılan binleri bnlan Türk işcinin çıkanl- ması, tesislerin çok ucuza satın ahnması veya ne Türkiye ne de dünya gerçeklerine uygtın olacak şekilde vergilerin hafifletümesi is- tekleri gelebilir. Hatta bu neden- lerden ölunı çoğu kez yabancı or- taklanmız müzakerelere katılan adanüannı degiştirdiler. Şinıdi ilk anlaşmaya göre Philip Morris ve Sabancı Grubu Tekel'e Çiğli'de- ki yer için 45 milyar lira ödeyecek- ler. Eylül ayının sonuna kadar Dfensip anlaşraası ortaklığa dö- külmüş .olacak. Ortaklığın 100 milyon dolar sermayesi olacak. Bu ortaklığa Tekel yüzde 15'lik hissesiyle iştirak edecek. Yani 15 milyon dolarla. Bu ortaklık ayn- ca 200 milyon dolarlık yatınm yapmayı laahhüt ediyor. Bunu yabancı ortaklanmız sağlayacak. Burada oyle bir kapasite gelişti- rilecek ki 1995 yılı haziran ayın- dan itibaren artık Tiirkiye'ye Phi- lip Morris ürunleri ithal edilme- yecek. Bu öyle bir kapasite ki is- ter 10 milyon, ister 15 milyon ton olsun (iiketim talebi ne gerektiri- yorsa yerine getirilecek." Tekel olarak ithal edilen 11 mil- yon ton sigaranın yüzde 85'ini Philip Morris ürünlerinin teşkil ettiğini, bunun da bir anlamda 1995 yılında ithal sigaraların Turkiye'ye bir daha girmernesi anlamı taşıdığını vurgulayan öz- den, anlaşmada ayrıca Tekel'in dağıtım işini üsüeneceğini, bun- dan da ayrıca pay alacağını ekledi. özden, British American To- bacco ve R.J. Reynolds'la son turlar içine girildiğini de sözleri- ne ekleyerek şöyle konuştu: "İlk anlaşmamız sanınm ba gnıplaria da iyi şartlar albnda an- laşma yapılraasına zemin hazıria- yacak. British American Tobac- co'nun Türkiye temsilcileri ara- sında 2-3 Türk sirketi bulnnuyor. Bu gruplarla da bu yıl içinde an-, laşma yapıldı. Eğer anlaşma sag- lanamazsa biz Tekel olarak bun- dan böyle başka bir müzakerenin içine girecek degiliz. Kendi tesis- lerimizi kendimiz geliştirecefiz. Modern teknolojiye sabip fabri- kaları biz üretime geçinnek için çalışacağız." Almanyada 'rakı tekelî'kavgasıEkonomi Servisi — Milli içki- raiz rakı Avrupa'yı karıştırdı. Te- kel'in Federal Almanya başta ol- mak uzere rakının satış ve lisans hakkını bir tek firmaya vermesi, Avrupa'daki Türk gıda ithalatçı- larının tepkisine yol açtı. Şimdi- ye dek rakıyı Avrupa'da satma hakkına sahip firmalar Tekel'i Maliye ve Gümrük Bakanı Adnan Kahveci'ye şikâyet ettiler. Avrupa Türk Gıda Maddeleri İthalatçıları Birliği, Adnan Kah- veci'ye yazılı başvuruda bulundu. 47 firma temsilcisinin imzasının bulunduğu dilekçede, Tekel ürün- lerinden Yeni, Kulüp ve Altmbaş raktlarının Avrupa'daki pazarla- ma ve lisans hakkının TEK-AL GMBH firmasına verilmesi eleş- tirildi. Dilekçede, "Henüz kuru- luş formalileleri tamamlanmamış ve Ticaret Sicili'ne kaydı geçme- miş, 50 bin mark sermayeli TEK- AL GMBH firmusına, hangi kri- terlerin dikkate alınarak tek satı- cıhk hakkının verikliğini anlamak >e izah etmek çok güç" denildi. Söz konusu fırmanın Aydın Vardımcı adlı Türk ortağının şim- diyedek rakı konusunda herhan- gi bir faaliyeti bulunmadığını be- lirten Almanya'daki birlik uyele- rinden biri de yardımcımn mezba- ha sahibi olduğunu ve daha önce iflas ettiğini ileri sürdü. En büyuk şikâyetlerinin Tekel'in ihale aç- madan satış ve lisans hakkını bu firmaya vermesi olduğunu belir- ten aynı uye "Bu karar rakının Avrupa'daki pa/arlamasını zede- liyor ve TEK-AL firması fiyatla- ra daha şimdiden yüzde 60 ora- nında zam yaparak öncelikle Av- rupa'da yaşayan vatandaşlarımı- zın içtiği rakının fiyatını bu vesi- leyle suni olarak arttırdı" dedi. Tekel Genel Mudürü Süreyya Yucel Özden ise dilekçede yazan tum şikâyetleri reddederek Avru- pa'daki ithalatçılann rakıyı Avru- pa'da pazarlamakta başarıh ola- madıklarını söyledi. Almanya'da rakının düzenli bir satışa kavuş- mamış olduğunu belirten Sürey- ya Yücel Özden, bu nedenle, uzun zamandır planlanan Avrupa'da fabrika kurma projesinin TEK- AL fırmasıyla yapılan anlaşma sonucu baslayacağım söyledi. Aachen'de 5 yıl içinde 10 milyon litre kapasiteli rakı fabrikasının kurulacağını açıklayan Özden, "İlk aşamada TEK-AL bir taraf- tan yatırıma başlayacak diğer yandan ise rakı satışına devam edecek. Önce dolum tesisi sonra da üretim düşünülüyor" dedi. Almanya'da Turk rakısını uret- mek için Tekel'in denetim ve gö- zetiminde 50 milyar liralık yatınm yapacak olan TEK-AL firmasına Hollaender isimli bir Alman fir- ması da ortak bulunuyor. Firma- nın "henüz kurulmamış" ' Iduğu iddialarını yalanlayan Özden, "Görüşmeler sürerken firma ku- ruluş halindeydi. ancak imza ta- rihinde firma kurulmuştu" dedi. Öte yandan Tekel bira uretimi- ne son verirken bira fabrikaları- DI viski, rakı ve şarap fabrikala- nna donüşturecek. Bir yıl önce Yüksek Planlama Kurulu'nda alı- nan karar doğrultusunda gerçek- leştirilecek uygulamayla ilgili ola- rak Genel Müdür Özden, AA mu- habiriııe, eldeki hammadde bitti- ğinde uretimin durdurulacağını belirterek, şunları söyledi: "1500 personelimizden, emekliliği gelen- ler, emekli olacaklar, kalan kıs- mı da Tekel'in bu ve diger fabri- kalarında görevlendirilecek." Faizsiz taksitle yaşıyoruz Piyasadaki durgunluğu aşabilmek için üretici ya da ithalatçı firmalar her türlü malı taksitle satıyor. Vade farkının alınmayacağı, faiz uygulanmayacağı, kampanyalarda sık sık wurgulanıyor. Evden bisiklete, otomobilden* jt . daktiloya, bilgisayardan dişçi koltuğuna kadaı"'' akla gelebilen her türlü mal "peşin fiyatına" ya da "faizsiz" alınıyor. Firmalar bu nedenle önce zam yapıyor, sonra kampanya düzenliyor. duğu sektör, beyaz esya sektörü. Buzdolabı, çamasır makinesi, bu- laşık makinesi, elektrikli süpürge, Aspiratör vb. gibi. Beyaz eşyada üretici sayısırun fazla olması kam- panyaların bu sektörde daha yoğun yaşanmasına neden oluyor. 2 yıl öncesine değin vade farkı ya BARIŞKUDAR tZMİR — Taksit, ekonomik politikalar nedeniyle artık yaşamı- mızın bir parçası oldu. "Peşin fiyatına", "Faizsiz", "Şimdi al, sonra 6de", "Önce öde, sonra al", "Kaçırılmaz fır- sat", "Beyaz fırsat", "Kampan- yamıza katıl otomobil, bilgisayar kazan, üstelik yüz bin liralık çek de cabası..." Piyasadaki durgunluğu aşabil- mek için üretici ya da ihtalatçı fir- malar her türlü malı taksitle sat- maya başladılar. Vade farkının alınmayacağı, faiz uygulanmaya- cağı kampanyalarda sıkça yıne- lenmeye başladı. Evden bisiklete, bisikletten otomobile, otomobil- den daktiloya, daktilodan bilgisa- yara, bilgisayardan televizyona, her türlü mal, "peşin fiyatına" ya da "faizsiz" satılmaya başlandı. Dayanıklı tüketim mallarıyla baslayan taksitli satışlar diğer sek- törlere de yaygın olarak bulaştı. Diş hekimi için dişçi koltuğu, la- boratuvarlar için aygıtlar da tak- sitli satışlar içine girdi. Kredi faizlerinin yüksekliği ne- deniyle yüksek faizle topladığı ta- sarruflan satamayan bankalar da taksitli satışlara yönelmek zorun- da kaldı. Banka kartlan, kredi kartları, tüketici kredileri, konut kredileri, otomobil kredileri yön- temlerine başvuran bankalar bun- da büyük ölçüde başarıya ulaştı- lar. Taksitle mal satışlarında uy- gulanan yüzde 4.5'luk faiz farkı bankalarda yüzde 7-8.5'a değin yukselmesine karşın "alıcı" bul- du. Taksitli satışlann en yoğun ol- da faiz alarak kampanya düzen- leyen beyaz eşya üreticileri "he- men teslim", " 2 ya da 3 ay son- ra teslim" ya da "10 ay taksitle salış" biçiminde başlattıklan kam- panyalarda olası enflasyona ve yapılacak zarnlara göre fiyat be- lirliyorlar ve üreticiyi kısa vadeli ürünü almaya zörluyorlardı. Ör- neğin mart 1988'de hemen teslim tek kapılı bir buzdolabı 430 bin li- raya, 2 ay sonra vermek koşuluyla 465 bin liraya, 10 aylık taksitler- de 495 bin liraya fiyat buluyordu. Aynı buzdolabı 1989 martında he- men teslimli taksitli satışta 810 bin, 3 ay sonra teslim koşuluyla 10 ay taksitle yine 810 bin lira olu- yordu. 1990 martında ise hemen teslim fıyatı 1 milyon 300 bin 4-5 ay sonra teslim ve büyük ödeme kolaylıklı 12 taksitli satışlarda ise 1 milyon 485 bin lira fiyat bulu- yor.Taksitlesatışyapanbir mağa- zanın yetkilisi, uygulama konu- sunda ortaya çıkan sorulan yanıt- larken "Arnk önce zam yapılıyor. sonra kampanya başlatılıyor. Böylece zam hissettirilmiyer. de- di. Tfetkili, uygulamayı şöyle an- lattı: "Önceleri üretici firmalar tak- sitli satış kampanyalan yapmıyor- lardı. Piyasayı en iyi yaşayanlar biziz. Para ne zaman sıkışsa ken- dimiz taksitli satışlara baslıyor- duk. Ancak firmalar arası reka- bet büyüdükçe. dış pazar olanağı kısıldıkça, talep duşmeleri görül- dukçe büyuk firmalar da kam panyalara başladılar. Daha önce- leri biz taksitli salış yaptığımızda aylık bir faiz oranı belirleyip pe- şin fıyaünın üzerine vade farkı ka- dar bunu ekleyip satışı gerçekleş- tiriyojrduk. Bu da bizi enflasyon- dan koruyordu. Firmalar devre- ye girince, önce onlar birkaç ay sonra ürünü teslim etmek koşu- luyla piyasadan parayı toplayıp peşin fiyatını belirliyorlardı. Son- ra baktılar ki vade farkı tüketici- ye cazip gelmiyor, önce zam ya- pıp sonra kampanya düzenleme- ye başladılar." tğneden ipliğe her türlü malda yaşanan taksitli satışlar, satıcılar ve tüketiciler için can sıkıa da ola- biliyor. Bunda ilk sırayı protesto edilen senetler yer alıyor. Ardın- dan taksitle raal alan tüketiciye gelen icra uygulaması, kefılden mahkeme yoluyla para alınması geliyor. FAıZSiZ ÇAMAŞIR »FIRIMLAR •SCFBENLER Sudaki kireci ayıran aygıttan hazır mntf ağa, bisikletten otomobile, buzdolabından kat kaloriferine kadar her şey "peşin fiyaüna" ya da taksitlerle satılıyor. Çoğu şirket, bu "vade farkı"nı kaçırmamak için "önce zam, sonra kampanya" yapıyor. (Fotoğraf: Umit Otan) faizsiz" AT'nin ışbırlıgı paketi hazır ANKARA (ANKA) — Türki- ye'nin üyelik talebini "şimdi- lik" kaydıyla geri çeviren AT'nin olumsuz yanıtının etkile- rinı hafifletmek amacıyla, öner- diği geliştirilmiş işbırliği paketi- nin, 10 güne kadar komiserlere sunulması, haziran ayında ise AT Bakanlar Konseyi'nde ele alınma- sı bekleniyor. Ankara'ya ulaşan bilgiler, ko- misyonun çalışmalarında Türki- ye'nin çeşitli temas ve görüşme- lerde ilettiği görüş ve telkinlerin dikkate ahndığını gösteriyor. AN- KA muhabirine bilgi veren kay- naklann değerlendirmesi şöyle: I I "Komisyonun bizim görüşle- riraizi mümkün olduğn ölçüde dikkate aldıgı anlaşılıyor. Ancak komisyonun onerileri komiserler tarafından gorüşüldukten sonra kesinleşecek. Bu nedenle komiser- lerin ne yapacaklannı beklememiz laam. Komiserler, bazı degişiklik- ler yapabilirler." l ı AT Komisyonu tarafından ha- zırlanan geuştirilmiş işbirliği öne- rileri, gümrûk birliği ve Türkiye'- nin tek pazara uyumu konuları- nın yanı sıra tanm, sanayi, biu'm, teknik, eğitim, kültür, mali ve si- yasi alanlarda da işbirliğini içeri- yor. ANAP grubunda enflasyon kavgası ANKARA (Cumhuriyet Büro- su) — ANAP Meclis grubunda enflasyon yüzünden Devlet Baka- nı Güneş Taner ile Kayseri Millet- vekili Nuh Mehmet Kaşıkçı sert biçimde tartıştılar. Taner, Kaşık- çı'yı, "evini Turban'a kiraya vere- rek gelir sağlamakla" suçladı. Ka- şıkçı da Taner'i istifaya davet etti. ANAP Meclis grubunun dün- kü toplantısımn basına kapalı bo- lümünde Devlet Bakanı Guneş Ta- ner, Güzel yanlısı milletvekillerin- den Nuh Mehmet Kaşıkçı'mn enf- lasyon konusundaki yazılı soru önergesini yanıtladı. Taner, enflas- yonun duştuğünü, ihracatın geliş- tiğini anlattı ve vatandaşlann alıın gücünün artması konusunda oto- mobil almak için birçok kişinin sı- raya girmesini örnek verdi. Taner'm konuşmasından sonra kürsüye gelen Kaşıkçı, bakanın sözlerini "gerçekleri çarpıtma" olarak niteledı. Enflasyonun düş- mek bir yana bakamn göreve ge- lişinden bu yana yükseldiğini sa- vunan Kaşıkçı, Türkiye'nin döviz darboğazına sürüklenmekte oldu- ğunu ve bu konuda önlem ahnma- sı gerektiğini ifade etti. tkinci kez kürsüye gelen Taner, enflasyon konusundaki görüşlerini yineledi ve "Ben e\ini Turban'a kiraya ve- rerek gelir sağlayan biri değilim" dedi. Brezilya 4 nefes almayı' deniyorEkonomi Servisi — "Uzun za- mandır et yememiştim. Tadının nasıl bir şey olduğunu bile unut- muşum. Ama şimdi haftada iki defa et alabiliyorum. Gıda ve ilaç fıyatlan da biraz ucuzladı. Artık otobüs biletlerine de haftada bir zam yapmıyorlar. İnanmayacak- sınız, ama geçen ay biraz para bi- riktirmeyi bile başardım" diyor Rio de Janeiro'nun fakir mahal- lelerinden birinde oturan 25 yaşın- daki ev hanımı Rosa Perreira Dos Santos. 29 yılhk bir aradan sonra 15 Mart 1989'da demokratik bir se- çim sonucu devlet başkanlığı kol- tuğuna oturan Fernando Collor'- un göreve başladıktan henüz bir gün sonra aldığı kararlar, Güney Amerika'ran en büyük ülkesi Bre- zilya'da yüzde 4.854'e ulaşan enf- lasyonu alt edebilecek rrti? Bu so- ruya doğru bir cevap bulabilmek için henüz erken, ama "şok" ted- birlerden bu yana geçen süre so- nunda ortaya çıkan durum en azından fakir halkm yüreğine bi- raz olsun su serpti. Collor'un, 18 aylık bir süre için banka mevdu- atlannın 1.200 doları aşan kısmını ve menkul kıymetlerin 600 doları aşan kısırnlarını dondurması so- nucu yaklaşık 115 milyar dolar- lık bir para "hapsedildi". Bu miktar Brezilya'daki tüm banka mevduatının yüzde 8O'ini oluştu- ruyor. Enflasyon canavarını sü- rekli olarak kamçılayan bu para fazlasımn aniden yok edilmesi so- nucu Brezilya'da her saat başı de- ğışen fiyat etiketleri 1 ayı aşkın bir süredir hiç değişiklik görmeden yerlerinde duruyor. Resmi ma- kamlara göre bu süre içindeki fi- yat artış oranı sıfır. Buna karşı- lık son 1 ayhk enflasyon oranırun yüzde 25 olduğunu iddia edenler var, ama tüm çevrelerin birleşti- ği nokta "hiperenflasyonun" diz- ginlendiği şeklinde. Fernando Collor, piyasadaki 115 milyar doları 1 günde yok et- tikten sonra Brezilya ekonomisi- ni rayına oturtmak amacıyla her gün yeni kararlan uygulamaya so- kuyor. 16mantanbuyanaalınan önemli kararlar arasında devlet harcamalarımn asgariye indiril- mesii yeni vergi kanunlarının yü- rürlüğe girmesi ve devlete ait 188 şirketin satılması da var. Collor'- un özelleştirmedeki en büyük amacı yabancı şirketleri ülkeye çekmek. Ancak, Brezilya'da ha- len mevcut olan yabancı sermaye- nin yüzde 54'ünü oluşturan ABD, Batı Almanya ve Japon özel sek- törünün kurmaylan, Brezüya'run kısa bir zaman içinde yatınm için cazip bir ülke olma özelliğine ye- niden kavuşamayacağı görüşunu savunuyorlar. Çokuluslu şirketle- rin yöneticileri enflasyonun duşu- rülmesiyle birlikte Brezilya'da "resesyon"un başlayacağını ve bu durumun kârları azaltacağını be- lirtiyorlar. Brezilya'nın yabancı sermayeyi çekme konusundaki bir diğer handikapı da vergi kanun- ları. Brezilya'da üslenen yabancı şirketler kârlannın yüzde 50-55'i nispetinde vergi ödemek zorunda- lar. Öte yandan Brezilya'da uygu- lanması düşünülen özelleştirme- nin nakit karşılığı değil de ancak bu ülkenin dış borcuna karşılık şirket satışı yoluyla başarıh ola- bileceği belirtiliyor. 114 milyar dolar dış borcu bulunan Brezilya'- nın bu yolla yüda 2 milyar dolar- lık bir yabancı sermayeyi çekebi- leceği ve özelleştirilmesi düşünü- len şirketler arasında en büyük il- giyi petrokimya ve çelik tesisleri- nin çekeceği söyleniyor. Fernando Collor'un uygulama- lan özellikle dar gelirli kesim ta- rafından destek görürken, yürü- tülen politikanın bir ekonomik diktatörlük olduğunu söyleyenler de var. Ülke tarihinde ekonomik özgürlüğün hiç bu kadar daralma- dığını söyleyen bu çevreler, piya- sa kriterlerinin tamamen yok ol- duğunu belirtiyorlar. Collor'u oldukça terleteceğe benzeyen diğer bir konu da işsiz- lik oranının birden yükselmesi. Resmi rakamlara göre yüzde 3.5 olan işsizlik oranı aniden yüzde 9'a fırladı. özellikle büyük oto fabrikalarının yer aldığı Sao Pa- ulo banliyöleri birer hayalet şehir görünümüne büründüler. Ayrıca son bir ayda inşaat sektöründe ça- lışan 300 bin kişinin işten atıldığı bildiriliyor. 1.200 dolan aşan banka mev- duatlarının 18 ay boyunca hapse- dilmesi, Brezilya nüfusunun yüz- de 10'unu oluşturan zengin kesi- mi oldukça rahatsız ederken, hiç- bir tasarrufu olmayan ve halkm büyuk bir kesimini teşkil eden dar gelirliler için de bir eğlence konu- su oldu. Rio'da bina temizlikçisi olarak çalışan Nilda Modena Da Silva varlık içinde yokluk yaşayan kesim ile ilgili şunları söylüyor: "Zoraki fakirlerin haline çok gü- lüyonım çünkü beıtim ekmek ala- cak param yokken onlann çöp te- nekesi hiç el sürülmeden atılmış gıda maddeleri ile doluydu".