Katalog

2 NÎSAN 1990 EKONOMİ CUMHURİYET/13 Vergide gongün • ANKARA (AA) — Gelır vergı beyannamelerının \erılmesı ıle Gelır Vergısı ve geçıcı vergı 1. taksıtlennın yatınlması suresı, bu akşam mesaı saatı bıtımınde sona enyor. Gelır vergısı ve geçıcı vergı taksıtlennın ödeme surelen normal olarak 31 mart cumartesı akşamı sona enyordu Ancak 31 martın cumartesı, 1 nısan tarıhının de pazar gününe rastlaması nedenıyle bu süre 2 nısan pazartesı akşamına kadar uzatıldı Sahte hisse senedi cezası • ANKARA (ANKA) — TBMM Adalet Komısyonu'nda, Türk Ceza Yasası'nda değışıklık yapan tasarı göruşulürken ANAP Sakarya Mılletvekılı Ayhan Reyhan Sakallıoğlu'nun verdığı önergenm benımsenmesıyle hısse senetlerı de "resmı evrak"' kapsamına alındı Daha önce hısse senedı sahtekârhğı yapanlar aslıye ceza mahkemelerınde bır yıla kadar hapıs cezasıyla yargılanırken yapılan değışıkkkle bu kışüerın ağır ceza mahkemelerınde yargılanmaları sağlandı Böylece hısse senedı sahtekârhğı suçlarına verılecek hapıs cezasının Ust sının bır yıldan 5 yıla, alt sınırı da 6 aydan 2 yıla çıkanlmış oldu Pirelli'de grev • İZMİT (Cumhuriyet) — Izmıt'ın Köseköy bölgesınde kunılu, 735 ışçının çahştığı Pırellı Lastık Fabrıkası'nda Bağımsız Laspetkım-lş Sendıkası'nca alınan grev karan bugün uygulanıyor Laspetkım-lş ıle ışveren sendıkası KİPLAS arasında Goodyear, Pırellı ve Brısa lastık fabnkalannda çalışan 3 bm 500'ü aşkın ışçı ıçın grev karan alınmıştı Laspetkım-lş ılk grevı Goodyear'ın toplam bın 700 ışçınm çahştığı Izmıt ve Adapazan ışyerlennde 10 martta başlatmıştı Brısa lastık fabnkasında grev uygulama tarıhı henUz beJırlenmedı Mutfak,pusıılasımşaşırdı#Dört kişilik bir ailenin sağlıMı /beslenmesi ıçin gerekli mutfak ^/harcaması mart ayında 588 bin y lirayı geçti. Bir önceki aya göre yuzde 7.3 artış kaydeden mutfak harcaması içinde soğan, yüzde 55'lik fiyat artışıyla yine "zam şampiyonu" oldu. İstanbul'da yaşayan 4 kişilik bir ailenin aylık mutfak harcaması (TL) Ekonomı Servısı — "Enflas- yonla karariı mucadele" bır tur lu fıleye yansımıyor Mart ayın- da mutfak harcamaları yuzde 7 3 artış kaydettı Geçen ay 588 bın 124 lıraya varan mutfak harcama- dı Şubat ayında sebze fiyatların- da yasanan düşuş eğılımı ıse Ra- mazan Bayramı nedenıyle >enıden tersıne döndu Sera sebzelennı ha- rıç tutarak yaptığımız hesaplama, sebzenın ortalama fiyatının vuz- sında 12 aylık artış ıse yuzde 80 de 4 arttığını orta>a koydu Ma- olarak gerçekleştı Son a>larda navlar bu yuzdenın çokdahauze- bırbın ardına gelen zamlann pı yasaya yansımasının ve ramazan bayramı nedenıyle talebın yüksel- mesının bu fiyat artışlanna neden olduğu belırtılıyor Geçen ayın "en zamlısı" yıne soğandı Soğa- nın fiyat artışı mart ayında yuz- de 55'e ulaştı Son 6 ayın en yuksek artışı İstanbul'da yaşayan 4 kışılık bır ailenin mutfak harcamasında- kı yüzde 7 3'luk bu artış, son 6 ayın en yüksek fiyat artışı olarak gerçekleştı Mart ayında bırçok temel tukltım maddesıne >üzde 2-55 zam geldı Ele aldıgımız 22 temel uründen 13'Unün fiyatı yükseldı, sadece 2 gıda maddesı- nın fiyatı duştü Bınncılığı, geçen ay da soğan kımseye kaptırmaz- ken sogandakı artış yuzde 55 ola- rak gerçekleştı Ortalama 2315 lı raya varan bır kılo soğarun fiyatı böylece 1990'ın ılk üç ayında yuz de 120 zamlandı Soğanı yuzde 25'lık artışla şeker ızledı Geçen ay başında gelen şeker zammının pıyasaya yansımasıyla kesme şe- ker fıyatları ortalama 2585 lıra- dan 3235 lıraya çıktı Mart ayın- da patatesın kıiosu yüzde 22, meyvenın yüzde 17, etın yüzde 11, zeytının fiyatı da yuzde 7 arttı Öte yandan şubat sonu gelen yuz- de 25-29'luk çay zammının pıya- saya tam olarak yansımadığı göz- lenıyor Bırçok bakkal hâlâ eskı fı>attan çay satarken sadece bır kaçında zamlı etıketlere rastlanı- yor O nedenlede mart ayında ca- yın fiyat değışım yüzdesının şım- dılık yüzde 10'da kaldığı gözlem- lemyor Mart ayında avnca peynınn kı- lo fiyatı yüzde 3, marganmn yuz- de 6, yumurtanın yüzde 4 yüksel- nnde bır fiyat artışı yaşandığını ve sera sebzelenne fiyatlan yuzunden "el değmedıgini" belırtıyorlar Ramazanla gelen taJep artışı- nın, tarlada uretımın henUz baş- lamadığı serada da fazla urunun kalmadığı ara mevsıme gelmesı- nın sebzedekı genel fiyat artışın- da rol oynadığı belırtılıyor Mart ayında ayrıca yoğurt ve pırınç fi- yatlarımn duştüğu gözlenıyor 1990 yılına 499 bın 815 lıralık mutfak harcamasıyla gıren dört kışılık bır ailenin ocak ayı harca- ması 500 bın sınırını aşarak 528 bın 718 lıraya çıkmıştı Ocakta yaşanan yuzde 6 2'lık bu artıştan sonra şubat ayında da fiyat artışı yüzde 3 63 olarak gerçekleştı ÜrâMnadı Peynır Zeytm Şeker Çay Et Ekmek Sut Yumurta Ytoğurt Un Makarna Pınnc Baklıyat Patates Sogan Sebze Meyve Margarın Ayçıçekyağı Zeytınyağı Tereyağı Tupgaz 12 kg Töplam Ocak fiyatı 13000 13000 2585 6035 10335 400 1500 235 3185 1335 1635 2870 2785 910 1485 1495 1682 3400 3270 8000 15500 12200 ŞrfHtftya* 13350 14000 3235 6635 11500 400 1500 245 3050 1335 1635 2650 2785 1115 2315 1550 1970 3600 3270 8000 15835 12200 %bkm*tv 4 15 6 0.8 15 72 15 90 15 3 2 4 45 8 6 30 30 2 7 1 05 1 Ocak tutan 52000 19500 15510 4828 155025 28800 22500 21150 47775 4005 3270 11480 12533 7260 8910 44850 50460 6800 3270 8000 7750 12200 547896 Şubatbıtan »3400 21000 19410 5308 172500 28800 22500 22050 45750 4005 3270 10600 12533 8920 13890 46500 59100 7200 3270 8000 7918 12200 588124 Mayısta maaşlar hesaba geçecek Emekli memura yanm trilyon Emeklı Sandığı memur emeklilerine bu ay 476.8 milyar Ura odemeye hazırlanıyor. Soz konusu odemeler memur emeklilerinin nısan ayı maaş çekleri, fark çekleri ve ek gosterge farkı ikinci taksit ödemelerini kapsıyor. Ödemelere bugun başlanacak. ANKARA (AA) — Emeklı Sandığı memur emeklilerine nısan ayında yaklaşık yarıra trıl yon lıra ödemeye hazuianıyor Ödemelere bu- gün başlanacak Toplam 476 mıl>ar 811 mılyon 132 bın lı- rayı bulan sozkonusu ödemeler, memur emek lılerının nısan ayı maaş çeklen, fark çeklen \ e ek gosterge farkı ıkınci taksit ödemelerini kapsıvor Edınılen bılgıye göre 1931 ve ustu yaş gru- bundakı toplam 290 bın 706 memur emeklı dul ve vetımıne, yanndan ıtıbaren Zıraat Ban kası aracılığıyla, 1 nısan vadelı uçer aylık ma aş çekı karşılığı 305 milyar 658 mılyon 234 bın lıra ödeme vapılacak Soz konusu emeklı grubunun, 1 nısan va delı ocak, şubat, mart aylanna ıhşkın 81 mil- yar 165 mılyon 477 bın lıralık fark çeklen de yanndan ıtıbaren ödenecek Bu arada, memur emeklı, dul ve yetım a>- lığı alanlara, almakta oiduklan aylık uzerın- den ek gosterge venlmesı kararıyla oluşan farklann ıkına taksit odemelenne 9 nısan pa- zartesı günu başlanacak llkı 8 ocakta verılen ek gosterge farkı öde- melennden >aklaşık 129 bın 489 memur emek- lı dul ve yetımı yararlanırken, yapılacak top lam ödeme tutan da 89 milyar 987 mılyon 420 bın lıra olarak hesaplandı Damştay Içtıhatları Bırleştırme Kurulu, ce- şıtlı kanun, kararname ve ıntıbaklar nedenıy- le, tahsıl dummlarının olanak verdığı dere celerı aşan emeklılere, almakta oiduklan maaş derecelen uzennden ek gosterge ödenmesını kararlaştırmıştı Bu karar uzenne kapsama gı- ren emeklılere gerıye donuk ek gosterge far kı ödenmesı zorunluluğu ortaya çıkmışn Mavısta maaşlar hesaba geçilecek Öte vandan memur emeklı maaşlarının, 3'er aylık maaş çekı yenne banka hesabına ge- çılmesı uygulamasına mayıs aymdan ıtıbaren başlanacak Mayıs asında emeklı maaşı alacak memur emeklılerı, maaşlanm çek yenne Zıraat Ban kası şubelerınde adlarına açılacak banka he sabından çekebılecekler Uzun Lafın Emekliye emlâk vergisi indirimi ANKARA (Curahuriyet Bn- roSa) — Emeklılenn emlâk ver- gısı oranlan 1990 yılı ıçın yuz- de 50 azaltüarak bınde 2'ye ın- dınldı Emlak vergısının yüzde 50 ındınlmesmı öngören Ba- kanlar Kurulu karan Resmı Gazete'nın önceki günkü sayı- sında yayımlanarak yünlrlüğe gırdı Karara göre 1986 yılında ındırımh bına vergısı oranından yararlanan ve 1987, 1988 ve 1989 yıllarında bu durumlan değışmeven mukelleflerden be ledıyeler herhangı bır belge ta- lep etmeyecekler lndırımde 1990 yılında ılk kez yararlana- cak olanlar ıse beledıyelere bıl- dınmde bulunacaklar Bıldı- rımler beledıyelerden ücretsız olarak sağlanabılecek. Kısası: Zürih Havalimanı. DÖVİZ KURLARI Jövızm Cınsı 1 ABO Dolan 1 B Alman Markı 1 Avustralya Dolan 1 Avusturya Şıbnı 1 Belcıka Frangı 1 Danımarka Kronu 1 Fin Markkası 1 Fransız Frangı 1 Hollanda Flonnı 1 Isvec Kronu 1 Isvıçre Frangı 100 Italyan Lıretı 1 Japon Yem 1 Kuveyt Dmarı 1 Steriın 1 S AratMstan Rıyalı Dovız Alış 2484 02 1462 48 1874 19 208 21 70 93 384 32 620 93 434 65 1297 48 405 92 165139 199 04 15 73 8449 06 4076 28 662 40 Oovız Satış 2489 00 1465 41 1877 95 208 63 7107 385 09 622 17 435 52 1300 08 406 73 1654 70 199 44 15 76 8465 99 4084 45 663 73 2NİSAN1990 Efektıf Alış 2481 54 146102 1842 33 208 00 69 73 380 48 610 37 434 22 1296 18 40186 1649 74 195 66 15 57 8305 43 4072 20 651 14 Efektıf Satış 2496 47 1469 81 1883 58 209 26 7129 386 25 624 04 436 83 1303 98 407 95 1659 66 200 04 15 81 849139 4096 70 665 72 EKONOMI NOTLARI OSMAN ULAGAY 'Hoşgejdin Kahveçi' ve 'Güle GüleSaracoğlu' mu? Adnan Kahvecı'nın Malıye ve Gumruk Bakanlığı'na atandığı gun Cumhuriyet Ankara Bürosu'nun geçtığı haberde şöyle de- nıyordu "Adnan Kahvecı nısan 1989'da devlet bakanlığından ayrılma- sından sonra bır sure ANAP'ın oy kaybının nedenlen üzerınde araştırmalar yaptı Kahvecı bu araştırmalar sonucunda oy kay- bına neden olan en önernlı sorunun büyume hızının düşmesı olduğunu soyledı Kahvecı, özellıkle son donemde dost sohbet- lerınde de bu sorunu dıle getırmeye başlamıştı ANAP ın kendı- nı toparlayabılmesı, oy oranını tekrar 1983-84 lerde olduğu gıbı yuzde 40'lara yuksettebılmesı ıçın halkın refahının arttınlabılmesı, bunun ıçın de buyume hızının yüzde 10'lara yukseltılmesı gerektığını soyleyen Kahvecı, dün de reel buyume hızını yuz- de 4'ün üzerıne çıkaramazsak halktan oy alamayız' dedı" Devlet Istatıstık Enstıtüsü'nun geçen hafta acıkladığı mıllı ge- lır ve buyume hızı rakamlanna bakınca Sayın Kahvecı haklı gıbı gorunuyor 1986 da yuzde 8.1 olan Gayrı Safı Mıllı Hasıla (GSMH) reel buyume hızı 1987'de yuzde 74'e gerılemış ondan sonra 1988'de yuzde 34e 1989da ıse yüzde 1 7 ye duşmuş 1989 yı- lının performansı 1979-80 krızınden berı Turkıye ekonomısı ıçın en kötü yılın 1989 olduğunu ortaya koyarken yüzde 1 7'lık büyü- me hızı Turkıye nın yakın tarıhındekı en kötu büyume hızların- dan bın 1989 yılında Turkıye, tarım kesımınde çarpıcı bır üretım gerı- temesı yaşarken sanayıdekı üretım artışı da uzun donem orta- lamalarının haylı gerısınde kalmış Orneğın 1981-67 donemınde sanayı kesımındekı yıllık ortalama büyume hızı yuzde 84 ıken bu hız 1988'de yuzde 2 0, 1989'da ıse yuzde 4 2 olarak gerçek- leşmış Mıllı gelırdekı gelışmeler açısından 198O'lı yılların değerlen- dırılmesıne başka bır yaztda doneceğım Burada Sayın Kahve- cı nın ıddıasından ve ısteğınden yola çıkarak ele almak ıstedı- ğım soru ıse şu ANAP ıktıdarı donemınde yuzde 5'lerden yüz- de 8 lere kadar yukseten büyume hızı neden daha sonra hızla duşmeye başladı ve Sayın Kahvecı'nın ıddıasına gore ANAP'a oy kaybettırmede başlıca etken oldu7 ANAP ıçınde bazı kımse- ler, "Canım bu kadar hızlı büyume yeter, artık bıraz da kuçüle- lım daha yavaş büyüyelım' dedıklerı ıçın mı böyle oldu'' Turkı- ye ekonomısı bu tempoda bır büyume hızını kaldıramaz" dıyen bazı burokratlar mı ıgfal ettı ANAP ılerı gelenlerını ve bu nokta- ya gelındı7 Yoksa başka bır şeyler mı oldu ve Sayın Turgut Ozal'ın yonetımındekı ANAP hızlı büyume sevıncınden hevestnı alama- dan düşuk buyumenın acılarını tatmaya başladı 9 Aslında bıraz ekonomıden anlayan ve Turkıye nın olanakları- nı bılenler ıçın sonunda bu noktaya gelıneceğını kestırmek mum- kundu Özellıkle 1986'dan ıtıbaren bunlar yazıldı ve söylendı Turkıye nın kamu kesımının aşırı zorlamalanyia ekonomık büyü- meyı hızlandırmayaçalışmasının sakıncalannı 1987'den ıtıbaren Yavuz Canevı, Ruşdu Saracoğlu ve Alı Tıgrel gıbı ust duzey bu- rokratlar da dıle getırmeye başlamışlardı Ne var kı Sayın Kah- vecı gıbı polıtıkacılar aynı goruşte değıldı 1987 yılı sonlarına doğ- ru gerek yukarıda adını andığım ust düzey burokratlar gerekse Sayın Kahvecı yle yaptığım ozel sohbetler sonucunda edındığım ızlenımlerı 29 Kasım genel seçımlerınden hemen once 23 Ka- sım 1987 tarıhınde bu koşede yer aJan yazıda özetlemeye çalış- mıştım Bugunku tabioyu aydınlatma açısından yararlı olabıle- ceğını duşunerek o yazının bır bolümunu aynen buraya alıyo- rum 'Adnan Kahvecı seçımlerden sonra gündeme gelebılecek ıkı eğılımden bırını temsıl edıyor Kahvecı ye gore, çağ atlamak ve Avrupalı olmak ısteyen lurkıye'nın hızlı büyümeye devam etmek- ten vazgeçmesı mümkün değıl Hızmet bekleyen halkın talep- lerı ve ışsızlık tehlıkesının boyutları da hızlı buyumeyı zorluyor O haJde yapılması gereken şey, ıç tasarrufları arttırarak hızlı bü- yumeyı sürdurmenın yolunu bulmak Seçımlerden sonra gun- deme geleceğı belırtılen zorunlu tasarruf hesabı' projesının mı- marlarından olan Kahvecı vergı gelırlerının de arttırılabıleceğı- nı artan ıç kaynakların üretıme ve yatırıma yonlendırılmesı sa- yesınde ıç pazara ve ıhracata dönuk mal arzının da artacağını ve bunun enflasyonu onleyıcı etkı yapacağını duşünuyor Bız bü- yume hızını düşürmeden, uretımı arttırarak enflasyonu aşağı çekebılırız' dıyor" Aynı yazı şoyle devam edıyor Kanvecı'nın bu anlayışına karşı Merkez Bankası nın Hazıne 1 nın ve OPT nın farklı bır yaklaşımda oiduklan goruluyor Bu yak- laşıma gore enflasyondakı tehlıkelı gıdışı kısa surede kontrol al- tına alabılmek ıçın hızlı büyümeden ve kamu yatırımlarından bır mıktar fedakârlık etmek gerekıyor Bu yola gırılmedığı takdırde enflasyonıst sureç ekonomının tum dengelerını lyıce bozacak ve bır darboğaza gınlecek Dovız ıdaresının de çıkmaza gıreceğı boyle bır darboğaza gelındığınde buyume hızı ıstense de ısten- mese de duşecek Onun ıçın doğru olan boyle bır tıkanma nok- tasına gelmeden buyume hızını bılınçlı olarak düşurmek ve enf- lasyonu bunyeden atmak, ondan sonra daha sağlıklı ve sürdü- rülebılır bır büyümeye geçmek" Sonra ne oldu 9 Sayın Kahvecı'nın onerdığı çözum yolu neden uygulanama- dı 9 Ve neden oncelıkle Sayın Saracoğlu'nun dıle getırdığı kay- gılar gerçekleştı 9 Neden Sayın Kahvecı ve onun gıbı duşunen- ler büyume hızı hesapları yaparken ekonomı tumüyle rayından çıktı, enflasyon başını alıp gıttı 9 Neden once 4 şubat kararlan' sonra ekım kararlan' gundeme geldı ve ekonomının dengelerı- nı kurabılmek ıçın enflasyonun uç hanelı rakamlara tırmanma- sını onlemek ıçın büyume hızının duşmesını gâze almak gerek- tı? Çunku Sayın Kahvecı'nın deAklerını yapmak tasarrufları ve vergılen arttırarak buyumeyı hızlandırmak ve bu yöntemle enf- lasyonu aşağı çekmek ıçın çok geç kalınmıştı At/r\ca Sayın Özal: ın bu konulardakı dogmatık yaklaşımı da bu çözumü engellıyor- du O noktadan sonra ıplerın tamamen elden kaçmaması ıçın yapılacak tek şey ekonomıyı bılınçlı olarak yavaşlatarak denge- (Arkası 19. Sayfada) SAYIN DOKTOR VE ECZACILARA Bir yolculuğun özellıkle \orucu olması gerekmez' IstanbuK Ankara veya İzmir'den yola çıkarak Svvıssair ıle Zurıh'e vardığınızda Avrupa'nın bu kıiçucuk kalbınde zamanınızı gonlunuzce geçırebıleceğınız her turlu olanağı bulabılırsınız... Zürih havalimanı sıze Avrupa'nın 50'den fazla kentıne en elveri^Ii uçak bağlantılanyla birlikte. dunyanın en gelişmış demırvolu ağlarının bırınden de doğrudan yararlanabılmenızı sağlar. Uzun lafın kısası: ZRH. Oral Sefalosporin maksipoFsefaleksin • 10 fılmtabletlık ambalajlarda PİYASAYA SUNULMUŞTUR. * Sefaleksin ulkemızde FAKOİLAÇLAR1A Ş hammadde tesısterınde uretılmektedır g filmtablet FAKO İLAÇLARI A.Ş.