Katalog

20MART 1990 EKONOMİ CUMHURİYET/13 tşçi eylemleri • tş-Sendika Servisi — Merter'de kurulu Unikon Teksnl'de işten çıkartılan 70 işçi, işverenin savcılığa yaptığı şikâyet üzerine dün götürüldükleri Tozkoparan Karakolu'nda ifade verdiler. Şirket yetkilileri, işyerinden daha önce çıkartılan 15 arkadaşlannın işe gerı almması için 14 marttan bu yana işbaşı yapmayan 70 kişiyi işten çıkardıklannı ve yasadışı grev iddiasıyla savcılığa başvurduklannı bildirdiler. tşçiler ise işverenin önce 15 arkadaşlarını işten çıkardığını, 14 martta, işe giriş kartlarını ellerinden alarak kendilerini fabrikaya sokmadığını söylediler. Öteyandan, Sirkeci Postanesi'nden daha önce işten atılmaları ve tazminatlann verilmemesini protesto etmek için Bebek Postanesi'nde çahşan 320 işçi dün yemek boykotu yaptı. Greve karşı ithalat • ANKARA (Camhuriyet Bürosu) — Grev kararı alınan çimento sektöründe karaborsanın önlenmesi amacıyla ithalata gidilmesi kararlaştınldı. Çitosan, 2 bin ton çimento ithali için ihaJe açtı. Çimentonun ithalatından alınan, tonda 8 dolarlık fon da geçen hafia ortasında kaldınlmıştı. Çitosan yetkilileri, ithalat kararının "tedbir" olarak alındığını, grevin başlaması halinde ıthalatın geTçekleştirileceğini söylediler. Bafra'da tütün alımı başladı • BAFRA (Cnmhuriyct) —Maliye ve Gümrük Bakanı Ekrem Pakdemirli, Karadeniz bölgesi ekici tütün piyasasını açtı. Pakdemirli, (A) grat tiıtüne 11 bin 500 lira baş fiyatı ödeneceğini, ortalama fıyat artışının geçen yıla göre yüzde 64 olduğunu söyledi. Maliye ve Gümrük Bakanı Ekrem Pakdemirli ile Devlet Bakanı Kemal Akkaya, Bafra Tütün Işleme Merkezi'nin açıhşına katıldılar. pakdemirli törende yaptığı konuşmada, tütün piyasasının geç açılmasımn tütün stokunun fazla olması ve ihraç fıyatlannın düşük olmasından kaynaklandığını söyledi. Devlet Bakanı Kemal Akkaya da konuşmasında, Bafra'nın 72. il olma isteğinin Başbakan ve hükümet tarafından kabul edildiğini belırterek, "Bafra çok yakında il olacaktır" dedi. Petlas piyasada • KIRŞEHİR (AA) — Kırşehir'de kurulu kamuya ait lastik fabrikası Petlas, ilk parti UrUnünu törenle piyasaya sürdü. 1976 yılında temeli atılan, ancak üretime Eylül 1989'da geçebilen Petlas'ın ilk ürünlerinden olan 410 adet traktör ön ve 60 adet traktör arka teker lastiğı, düzenlenen törenle iki TIR'a yüklendi ve Türkiye Zırai Donatım Kurumu'nun Adapazan'ndaki traktör fabrikasına gönderildi. Borsaya bir aday daha • ANKARA (ANKA) — Adını daha çok televizyonda yayımlanan "Gecenin Konukları" programıyla duyuran Aziz Ustel, kendisi gibi bazı yabanci silah şirketlerinin Türkiye temsflciliğini yapan Osman Mayatepek ile birlikte menkul kıymetler şirketi kurdu. Aralarında emekli büyükelçilerden Osman Olcay'ın da bulunduğu 12 ortak tarafından "Buluş Menkul Kıymetler Anonim Şirketi" adıyla kurulan şirket istanbul Menkul Kıymetler Borsası'na üye olarak borsa işlemlerinde bulunmayı amaçlıyor. Garanti'nin sermayesi • Ekonomi Servisi — Garanti Bankası sermayesini 200 milyar liradan 350 milyar liraya yükseltti. Bankanın sermaye arttırımına 16 mart cuma günü yapılan genel kurul toplantısında karar verildi. Genel kurulda ayrıca geçen yıl mevduatın yüzde 66'lık bir artışla 3 trilyon liraya, toplam kredilerin ise yüzde 98'lik artışla 4.4 trilyon liraya, kârın da70.9 milyar liraya ulaştığı açıklandı. Bankacılık yerîne arsacılık V t Bankalar, yüksek faizle toplayıp satamadıklan 'paralardan dolayı uğradıkları zararı, büyük ölçüde gayrimenkul ve iştirak satışına dayanan bankacılık dışı şlem kârlarıyla kapattı. Yüzde 9.5 kâr artışı ile bankalar, 80'li yılların en kötü ikinci yıhnı yaşadı. ABDURRAHMAN YBLDIRIM Bankalar, yuksek faizle topla- yıp plase edemedikleri paralardan dolayı uğradıkları zaran 'makyaj- ladı*. Faiz ışlemlerinden doğan zararlannı, büyük ölçüde gayri- menkul ve iştirak satışına daya- nan bankacılık dışı işlem kârlany- la kapatan bankacılık scktörü, bu yolla 1989 yüında bir "kara UMo" çizmekten kurtuldu. Bankacılık sektöründe pazann büyük bir bölürnünü oluşturan 25 bankanın açıklanan bilançoları, 1989 yılının oldukça ucuz atlatıl- dığını ortaya koyuyor. Mutlak ra- kam olarak 1988 yılı altında bek- lenen sektör kârırun iyimser bir hesapla yüzde 9.5 oranında artış gösterdigi belirlendi. Yüzde 9.5'lik bu kâr artışı, sek- törde '80'li yülann en kötü ikin- ci yılının yaşandığını gösteriyor. Bankalar, banker faciasııun ya- şandığı ve ekonomik durgunluğun had safhaya ulaştığı 1982 yılında da kötü bir dönem yasamışlar ve toplam kârlarında bir önceki yı- la göre yüzde 5 azalma meydana gelmişti. Türkiye Bankalar Birli- ği verilerine göre sektörün kâr ar- tış oranlan 1983'te yüzde 32, 1984'te yüzde 197, 1985'te yüzde 36, 1986'da yüzde 119, 1987'de yüzde % ve 1988'de yüzde 89 ola- rak gerçekleşmişti. Aralannda en büyük özel ban- kalann yaru sıra Vakıflar Bankası Bankaların Bankalar Akbank Vakıflar Yapı Kredı Iş Bankası Etibank (x) Garanti Bankası Irtterbank Tûrk Ekonomi Iktısat Bankası Kalkınma Bankası (x) Finansbank Esbank Manufacturers TSKB 1989 bilançoları (milyon TL) 1988 kân 306 096 166 572 111 249 121.414 159.992 46.193 39.792 14.240 33.908 10 442 14 721 20 519 14.491 14.153 1989 kan Deftişhn % 345.000 149.850 133.809 124.238 75.000 70.953 62.953 38.584 35138 35.000 32 036 27.721 16.700 15.995 12.7 -10.0 20.2 2.3 -531 53 6 582 170.9 3.6 235.1 117.6 35.0 15.2 13.0 ta**aı Pamukbank (xx) Körfezbank Koc Amenkan (x) Tütûnbank Teksttlbank Demırbank T.Merchant Bank Netbank lmpexbank Egebank Adabank ttt* kan tttt kan (tott 20.109 2.500 12.582 1.905 5.326 1 514 705 1 136 2159 2 862 306 1.124.888 1 (x) Sılanco somıçtatı kesın defrl (xx) İlk te dıs kredılar 11000 10.209 8.100 7.665 7.500 6 507 6 023 6.079 3.587 1.597 1.483 .232.727 ! 50 milyar TL karsılık aynldı -45.2 308.3 -35.6 302.3 40.8 329 7 754.3 435.1 66.1 -44 1 384.6 9.5 ve Etibank gibi kamu bankaları- nın da bulunduğu 25 banka ara- sında, 9'unun yıllık enflasyonun üstünde kâr ettiği, 5 bankanın kâ- nnın da bir önceki yıla göre azal- dığı belirlendi. Bilançosunu henüz açıklamayan kamu bankalann- dan Emlâk Bankası'nın yıl için- de yarım trilyona yaklaştığı belir- tilen zarannı özellikle arsa satışı ve kiralama yoluyla azalttığı ve 1989 için 50-100 milyar lira ara- sında bir kâr göstereceği de öğre- nildi. Bilançosunu açıklamayan öteki bankalardan Ziraat Bankası ve Halkbank'ın da zararda olma- dığı, Türkbank'm ise geçen yılki kâr rakamını tutturduğu yetkili- lerce ifade edildi. 25 banka ara- sında geçen yıl yüksek mevduat faizi vermemış küçük bankaların kârh çıktıklan dikkati çekti. Bu bankalar arasında Türk Ekonomi Bankası, Türkiye Kalkınma Ban- kası, Finansbank, Körfezbank, Demirbank, Türk Merchant Bank, Netbank ve Adabank bu- lunuyor. Vakıflar Bankası, Eti- bank gibi kamu bankalarında ise kâr azalması ortaya çıktı. Büyük bankalar arasında Ak- bank, kârhlık sıralamasındaki bi- rincüiğjni geçen sene de kaptırma- dı. Akbank yüzde 12.7 artış ile 1989 yılında net kânru 345 milyar liraya yükseltti. Bu yılki kârlılık sıralamasında ikinci sırayı alan Vakıflar Bankası'nın 149 milyar # Yüksek faizle topladıkları mevduatı krediye / dönüştürmede zorlanan bankaların sorununu büyük ^U ölçüde yüksek faizli iç borçlanmalarla Hazine'nin • çözdüğü kaydediliyor. Hazine, geçen yıl aldığı borçlara yüzde 45-65 faizverdi. Selçnk Abaç, 1989 yılında büyük bankaların faiz işlemlerinden kâr elde edemediklerini, gösterilen kârlara ise bankacılık dışı gelırle- rin hâkim olduğunu söyledi. Abaç, 1989 yılında faiz gelirleri yanında bankaların kambiyo ge- lirlerinin de düşuk olduğunu ve bu kalemden bankaların kazanç sağ- layamadıklanru belirtti. Bu duru- mun bağımsız dış denetim rapor- larında da göruleceğini belirten Abaç şunları söyledi: "Gecen yıl bankalar için '80li yıllann en zor yılı oldu. Bu zor- lak bin mevduat f*izlerinin yiik- seklifinden, ikincisi de toplanaa kaynaklann aynı yüksek faizle plase edilememesinden kaynak- landı. Ekonominin içinde bulun- duğu durgun konjoktür bir yan- dan kredi talebini dıişunırken, di- ger yandan kredi faizlerini mali- yetinin altına çekti. Bugun yüzde 3S'ten kredi kullanan firmalar var. Parasını plase edemeyen bao- kalar yüzde 851e topladıklan kay- naklan yüzde 35'le Interbank'a aktardılar. Başka yapabilecekle- ri bir şey de yoktu. Ellerinde kal- saydı o yüzde 35'lik gelirden de mahnun olacaklardı. Yani banka- lar Um bir faiz kıskacina girdi. Bu kıskaç da bankalan bu dunıma getirdi." Yüksek faizle topladıklan mev- duatı krediye dönüştürmede zor- lanan bankalann sorununu büyük ölçüde yuksek faizli iç borçlanma- larla Hazine'nin çözduğü de kay- dedildi. lira olan kân bir önceki yıla göre yüzde 10 azaldı. Mevduat ağırlıklı çahşan Yapı Kredi Bankası ise kâ- nnı yüzde 20 arttırarak 134 mil- yar liraya yükseltti ve 3. sıraya oturdu. tş Bankası geçen yılki kâr düzeyinde kalarak 4. sırada yer aldı. Bankacıhk dışı gelirler 25 bankanın 1989 yılı kân 1 tril- yon 232 milyar lira oldu. Bu kâr aynı bankalarda 1988 yılı için 1 trilyon 124 milyar lira idi. Geçen yılla göre oluşan yüzde 9.5 ora- nındaki kâr artışının gayrimenkul ve iştirak satışı gibi bankacılık dışı işlemlerden sağlandığı belirtiliyor. Bankacılık uzmanı Prof. Dr. TEKNOLOJ PC'ler için ucuz bilgiyükleyici Japonya'da, belgelerdeki verileri bilgisayara yeniden yazmadan aktarmak için ucuz bir çöztim bulundu. Toshiba Corporation'ın optik karakter tanıyıcı sisteıni tngilizce metinleri, resimleri ve diyagramlan tanıyabiliyor. Makine, saniyede altmış karakter okuyabiliyor, yani A-4 boyutlarındaki bir mektup, bilgisayara otuz saniyede aktanlıyor. Belge, masa üstü bilgisayat birimi Express-Reader'a yüklendikten sonra, sistem sayfayı analiz ediyor ve karakterleri çizimlerden ayırıyor. Daha sonra bunlar, belgenin ekranda göruntulenmesini sağlayacak koda dönüştürülüyor. En son aşamada ise her sözcük kontrol ediliyor. VITRINI Bir TIR'da 12 arabatngiliz Toleman firması, bir TIR'da Ford Granada büyüklüğünde 12 araba taşıyarak rekoru eline geçirdiğini belirtiyor. Firma, TIR'ın yapımında, 32,5 tonluk ağırlık sınırmı geçmemek için hafif alaşımlar ve yüksek dirençli çelik kullanmış. 18 metrelik TIR'a araçların yerleştirilmesi, indirilmesi ve bindirilmesi de öteki araba taşıyıcılanndan farklı. Sürücü, bilgisayarla yönetilen hidrolik sistemle platformlan indirip kaldırabiliyor. Hemşirelereyardımcı Amerikan hastanelerindeki hemşire açığı, Helpmate adlı bir çocuk boyutundaki robotla kapatılacak. Elektronik yardımcı, hemşirelerin taşıma ve getir götür işlerini üstlenecek, böylece hemşireler hastalara daha fazla zaroan ayırabilecekler. Transitions Research Corporation firmasının (ABD) geliştirdiği Helpmate'in en çarpıcı özelliği, hastanedeki her bölümün yerini hatırlayabilmesi. / dakikada çadırkurmak Exodus adlı çadırı kurmak yalnızca altmış saniyenizi alıyor. Çadırı çantasından çıkanyorsunuz, üstündeki ipi çekiyorsunuz ve çadır kendi kendine kullarulmaya hazır hale geliyor. Yaklaşık 6 kg. ağırlığmdaki çadırda dört kişi yatabiliyor. Fiyatı 210 dolar. Araba içinde kelebek ayna Günümüz otomobillerinin kelebek aynaları, rüzgârla sürtünmeyi en aza indirme çabası içindeki yapımcıları çaresiz bırakan bir engel oluşturuyor. Bir tngiliz firması, bu sorunu tamamıyla ortadan kaldıracak bir çözüm buldu. Geliştirilen sistem, arabanın dış yüzeyindeki bir prizmadan arabanın içindeki bir aynaya kadar birbirleriyle bağlantılı prizmalardan oluşuyor. Ayarlamalaı, arabanın içindeki görüntüyle, kelebek aynasıyla elde edileninkinin aynı olması sağlauraış. Serserilerin verebileceği zarardan uzak olan iç ayna, gürültüyü de azaltıyor; ilerleyen bir arabanın çıkarttığı gürultünün önemli bir böliimü kelebek aynasından kaynaklanıyor. REKLAM DUNYASI Reklam ve bilinçli tüketici • 16 mart uluslararası alanda "tüketiciler" günü olarak kutlandı. Bu nedenle ülkemizde de çeşitli törenler, toplantılar yapıldı, gazeteler konuya beürli bir yer ayırdı. "Dünya Tüketiciler Günü" yurtdışmdaki tentsilciliklerimizde ve yavru vatan Kıbns'ta nasıl kutlandı bılemiyoruz ama gece fener alayı duzentenmedı. Uluslararası Tuketicileri Koruma Birliğı'nin Başkam Bayan Karpatkin Türkiye'ye gelip sokakta açıkta satılan besin maddeleri karşısındaki hayretini dile getirdi. Konu reklam dunyasını yakından ilgilendirdiği için, biz de sorulanmızı konunun Türkiye 'dekı ender uzmanlarmdan Boğaziçi Üniversitesi öğretim üyesi Doç. Dr. Eser Borak 'a yönelttik. — Tüketicilerin konraması alamnda, sizce reklamlann temel işlevi ne . . olmalıdır? — Söz konusu alanda reklamın temel işlevi tanıtım ve bilgi sağlayarak ürün ve hizmetlerin satınalımını / kullanımını kolaylaştırmaktır. Etkin bir reklam tüketiciye ürün ve hizmetleri satınalma, kullanma, markalar arasında kıyaslama yapabilme için üründe olması gereken ozellikler, kalite, fiyat, satın alınacak yer vb. konularda doğru, güvenilir, yararlı, yeterli ve anlaşılabilir bilgi vermeli ve bu bılgilerı anlama, yorumlama, kullanma becerilerini de geliştirmelidir. — Tuketicileri korumak için basın ya da TV'de yayımlanacak bir reklam kampanyasının ana teması sizce ae olmalıdır? Ana tema tüketici şuurunun yaratılması, hak ve sorumluluklannın bilincinde, hakkını arayan, çeşitli ürün ve .hizmetler arasında "planlı, sağlıklı ve akıllıca seçim" yapan tüketicinin oluşması ve "bilinçli tüketim" olmalıdır. Bu tür bir kampanya, tüketicinin ihtiyaç önceliklerini iyi saptayarak gerekli bilgiyi temin ettikten sonra parasını en iyi şekilde değerlendirmesini; kişisel tercihleri yanında sosyal değerler, çevre kirliliği, doğal kaynakların kullanılması gibi hususlara da önem vererek "toplumsal sorumluluk" sahibi olmasını, sorun durumlarında kesinlikle hakkını aramasmı vurgulamalıdır. Demiş ki. "Reklamcıhk, Amerikalıları konfor, lüks ve huzur dünyasında yaşatan bir dehadır". VVilliam Allen White (Amerikah) • Gorbi finişe! San Francisco'dakı Goodby, Berlin SiKerstein reklam ajansı "Specialized" marka bisiklet ve donaramı için hazırladığı basın ilanmda manken olarak Mihail Gorbaçov'u kullandı. "Çünkü", SSCB Bisiklet Milli Takımı, kendileri için özel olarak Uretilen "Specialized" marka kask kullanıyor. • RYD 1. Genel K ı a n d a Reklam Yazarlan Derneği'nin Birinci Genel Kurulu'u 17 mart cumartesi günü gerçekleşti. 2 Ekim 1989 tarihinde resmileşen derneğin bu ilk genel kuruluna dernek üyelerinin yam sıra yeni üye adayları da gelerek izleyici olarak katıldı. Genel kurul, yapılan seçim sonucunda dernek yönetimine 2 yıl süreyle şu isimleri getirdi: Başkan Figeo tşbir, Genel Sekreter Oğuzhan Akay, Sayman Raşit Çavaş, üyeler Vural Sözer ve Güven Turan... ve bugtin Suadiye/İstanbul ESBANK "Tedbirli ve Kararlı"