Katalog

11 ŞUBAT1990**** HABERLERİN DEVAMI CUMHURİYET/17 Nazilerle Kafkasya pazarlığı (Baştarafı 6. Sayfada) Ugili yeniden soru yöneltmesi üze- rine bu öneriyi sunmuştur. Sayın Dışişleri Bakanı, bu göreve Sayın Von Henüg'in atanmasını uygun görmektedir. Bunun üzerine ben Sayın Rintelen'e, Von Henting'- ın Saucken Başkonsolosluğu'nda irtibat subayı olarak halen savaş alamnda bulunduğunu, fakat Nu- ri Paşa bir iki gün içinde Berlin'- den aynlacağı ve en azından bir- kaç hafta geçmeden de geri dön- meyeceği için, bunun sorun olma- dığını bildirdim. Aynca Buyükelçi Von Papen'den de Nuri Paşa'mn Türkiye'de bulunduğu sürece de kendisiyle ilgilenmesi rica edilmiş- tir." Nolu altında da şu talimat yer alıyor: "Sayın EIçi Papen'den, Turki- ye*ye geri dönmesi artık kesinle- şen Nuri Paşa'ya, konu ile ilgili olarak Elçi Hentig'in atanacağı- mn bildirilmesi rica edilecektir." Hitler Almanyası, Türkiye'de Pan-Turancılık hareketinj deslek- leroe karan almıştır. Harekerin li- deri Nuri Paşa olacaktır. O tarihlerde Hitler AJraanyası- nın Dışişleri Bakanı Joashım Von Ribbentrop, Bakanlık Müsleşan da eski bir deniz sabayı olan Ba- ron Ernst Von Weizsaecker'di. Müsteşar Weizsaecker'ın Ba- kan Ribbentrop'a yazdığı 1 Ekim 1941 tarihli >azıda da "Nuri Pa- şa ıle temasın" surdünılmesi öne- risinde bulunuyor. "Nuri Paşa bugün bana allaha- ısmarladık derneye geldi. Kendisi ile son göruşmemizden bu yana, Pan-Turancılık hareke- tinin kendi vatanında da ilgi ka- zandığı konusundaki izlenimimi aktardım. Fakat Türk devlet adamlan baklayı ağızlanndan çı- kanncaya kadar biraz daha bek- lemek istiyorlarmış gibi gelıyor. Açıkça, Alman birlikleri doğuda daha da ilerlemediği surece, Rus- ya'nın Pan-Turancüık sorununun boyutlarının farkına varması ha- linde buradaki Turk halklarının Bolşevik zulmüne maruz kalma- lan ihtimalini onlemek istemekte- dirler. Nuri Paşa'ya, kendisini tekrar Berlin'de görmeyi umit ettiğimi söyledim. Bügilerinin doğu sefe- rimizin devamı acısından bize ol- dukça yararlı olabileceği kanısın- dayım." Yarın: Turan İmparatorluğu ya da Enver Paşa GOZLEM UĞUR MUIVICU (Baştarafı 1. Sayfada) olayları. 1944 yılındakı "ırkçılık-Turancılık davası", Mareşal Çakmak'ın CHP hükümeti İçişleri Bakanı Şükrü Sökmen- sürer tarafından solcularla işbirliğı yapmakla suçlanması ile başlayan tartışmalan, bu tartışmalann sonunda açılan "Ha- san Ali Yücel - Kenan Öner davası"n\ konu alıyor. Yer yer geri dönüşler yapılarak 1. Dünya Savaşfndan söz ediliyor; Turancılık düşleri ile süslenen serüvenler inceleni- yor; Sabahattin Ali'nin öldürülmesi ve Nâzım Hikmet'ın dra- matik yaşamı da bu bağlamlarda konu ediliyor. Tan Matbaası'nın CHP'li gençlerce yakılması ve köy ens- titülerinin yıkılmasının öyküsü de bu akış içinde inceleniyor. Nazi Almanyası ile Alman yanlısı generaller arasında kur- yelik yapan ışadamı kimdi? TKP Genel Sekreteri Dr. Şefik Hüsnü'nün 1939 yılında hü- kümetin izniyle yurda dönüşü; 1946'da yargılanması neyin belırtisi ve neyin göstergesiydi? 1944 "Irkçılık-Turancılık" davasında kimleryargılanmıştı? Bu davada yargılananlar sonra ne gibı görevlere getirildiler? Hasan Âli Yücel - Kenan Öner davasında ırkçılık-Turancılık davası sanıklarını suçlayan savcı sonra hangi görevleri üstlendi? Bütün bunları, belge belge ve ad ad açıklıyoruz. 194O'lı yıllarda Milli Eğitim Bakanı Hasan Âli Yücel niçin boy hedefi yapılmıştı? DTCF'dekı ilerici öğretım üyeleri kimler tarafından ihbar edilmişti? Köy enstitüsündeki arkadaşları- nı devrin TBMM Başkanı Kâzım Karabekır'e ihbar eden öğ- renci kimdi? Behice Boran, Niyazi Berkes ve Pertev Naili Boratav'ın üniversiteden ayrılmalarıni gizli yazı ile isteyen dekan 1961 Anayasası yazılırken hangi görevdeydi? Atatürk'ün içişleri ve dışişleri bakanları CHP ileri gelen- lerınce komünistlikle mi suçlanmışlardı? DP'nin kuruluşu- na hangi solcular katılmıştı? Genelkurmay Başkanı Kâzım Orbay'ın oğlu ve Enver ve Nuri Paşaların yeğeni Haşmet Orbay'ın adının karıştığı ci- nayetin öyküsü neydi? Bu konuların bilineni var, bilinmeyeni var. Irkçılık-Turancılık davası Amerikan Büyükelçiliği'nce na- sıl ybrumlanmıştı? ABD Büyükelçisi Marksistlere hak mı vermişti? Bütün bunlar, bılinenler ve bilınmeyenleri ile belgelere da- yanılarak açıklanıyor. Alman ve Amerikan belgelerinin bir kısmı ilk kez yayım- lanıyor. Havass Yayınları arasında 1977 yılında çıkan "Alman Dıs- işleri Dairesi Belgeleri, Türkiye'de Alman Politikası (1941-1943)" adh kitap ile Johannes Glasneck'in Onur Ya- yınları arasında yayımlanan "Türkiye'de Faşist Alman Propagandas/" kitabmda sergilenen belgeler, eldeki belge- lerle karşılaştırıldı. Cemal Paşa'nın, eski içişleri bakanlarından Hilmi Uran- ın gazeteci Zekeriya Sertel ve Sabiha Sertel'in, Müzehher Va-Nu'nun, Emin Karakuş'un anılarından, Şevket Süreyya Aydemir'in üç ciltlik "Enver Paşa" adlı incelemesinden de yararlanıldı. Yazı dizisi hazırlanırken Kâzım Karabekir'in belgelerle dolu "İstiklal Harbimız" kıtabı ile General Fahrı Belen'in "Birinci Dünya Harbinde Türk Harbi" ve "20. Yüzyılda Osmanlı Devleti" adlı kıtapları; General Ali İhsan Sabiş'in "Savaş Anı- lan"; İlhan Selçuk'un "Yüzbaşı Selahattin'in Romanı" ve Halil Paşa'nın "Bıtmeyen Savaş" kitapları ile Genelkurmay Harp Tarihi Yayınları gözden geçinldi. 1944 ırkçılık-Turancılık davası sanıklarmın yazdıklan bütün anılar ve konu üzerindekı incelemeler tek tek okundu. Nazi Almanyası'nın Ankara Büyükelçisi Franz Von Papen1 in "Memoris", Alman generalı Gehlen'in "Service" başlıklı anılarıyla Jacop M. Landau'nun "Pan-Turkism in Turkey" adlı incelemesi de kaynaklarımız arasındadır. Sabahattin Ali, köy enstitüleri ve Nâzım Hikmet'in yaşa- mı üzerine yazılmış bütün kitaplar, araştırmada yarariandı- ğımız kaynaklar oldu. 194O'lı yıllarda Türkiye'de eserı ırkçılık rüzgârlarının ne gibi olaylara yol açtığını araştırırken Prof. Korkmaz Alemdar'ın "Anadolu Ajansı (1920-1980)" başlıklı incelemesinin dipnot- larında sergilenen ilginç olgulardan da yararlandım. Sabahattin Ali-Nihal Atsız ve Hasan Ali Yücel - Kenan Öner davalarınm tozlu dosyalarında unutulmaya terk edil- miş özgün belgeler yıllar sonra ilk kez açıklanıyor. Irkçılık-Turancılık davasının sorgu metınteri de bu yazı di- zisinde sergileniyor. Tek parti döneminde bakanlık emrıne alman DTCF ögre- tim üyeleri ile ilgili işlemleri hiç duraksamadan iptal eden Danıştay 5. Daire kararlan da hukuk devletinin o günden bugüne uzanan acıklı serüveninin ışıklı kilometre taşları gi- bi önümde duruyor. Bu yazı dizisi hazırlanırken özel arşivini açan ve bu dö- nemde tanık olduğu olayları anlatan dostum Cüneyt Arca- yürek'e; Enver Paşa ile ilgili belgeleri incelememe izin ve- ren tarih araştırmacısı An inan'a, Haşmet Orbay olayı ile il- gili katkılarda bulunan Avni Özgürel'e; '4O'lı yılların gazete- lerini incelerken unutulmaz yardımlarını gördüğüm TBMM Kitaplığı Müdür Yardımcısı Ali Rıza Cihan ve kitaplık çalı- şanlarına yürekten teşekkürü bir borç bilirim. '4O'lı yılları konu alan bu incelemeyı karanlık güçlerce al- çakça kurşunlanan yorulmaz araştırmacı ve inanç savaşçı- sı Prof. Dr. Muammer Aksoy'un anısına adıyorum... Z İ R A A T # T A M H İ Z M E T B A N K A C I L I Ğ I T.C. Ziraat Bankası'ndan yatınmcılara: 100 MİLYARLIK ALTERNATİF ZİRAAT FON-2/ZİRAAT FON-3 Ziraat Fon-2 (50 Milyar) Hisse Senedi, Kamu ve Özel Sektör Kuruluşlanna ait tahvil ve bonolardan oluşan karma fon niteliğinde bir yatırım imkanı. (Hisse senedinin potansiyel yüksek getirisinide isteyenler için). Ziraat Fon-3 (50 Milyar) Kamu ve Özel Sektör tahvil ve bonolarmdan oluşan diğer bir yatınm imkanı. (Hisse senedinin nisbi potansiyel riskini istemeyenler için). Ziraat Fon-2 / Ziraat Fon-3 size kaç türlü imkan sunuyor? • Ziraat uzmanlığının güvencesi altında, tek belge ile bu fonlar kapsammdaki menkul değerlerin yüksek kazancından pay alacaksınız. • İstediğiniz her an, o günkü yüksek değeriyle paraya çevirebileceksiniz. • Yatınm fonunuz, vade ile sınırb olmavacak. • Tüm yetkili Ziraat Şubeleri'nden alıp satabileceksiniz. • Hamiline bir menkul değerin sahibi olacaksınız. Nasıl yararlanacaksınız? Çarşamba'dan itibaren yetkili Ziraat Şubeleri'nden istediğiniz miktarda Ziraat Fon-2 / Ziraat Fon-3 Katılma Belgesi alabilirsiniz. Böylece, asgari 100 Bin TL ile toplam 100 Milyar TL tutarındaki yüksek verimli menkul değerlerin kazancından pay almaya başlayacaksınız. 14 Şubat Çarşamba'dan itibaren Ziraat'e gelin. Ziraat Fon-l'in yüksek performansından yararlanamamış olan yatınmcılara sunduğumuz bu iki yeni alternatifi değerlendirmek için 14 Şubat Çarşamba'dan itibaren Ziraat e gelin. Ziraat güvencesiyle, yüksek kazançlı, akılcı bir yatınm yapın. Ziraat Fon 2-3 K*ulnw fk 4-'ı kn ntn j/ım satımının \jpikhui >uK ht Mcnkuf DvVftLt Mtıdutiıtpıı Ptut Isııutl (jurİJtı L Mİ V> -İOLjçahğlu - htanbui Mctıkul Dı-çvtkt Muduıiuğu Ankjı^ı btnmı Gtnt/ MuJuıhık huuısi bhı^ Ank.uu Isunbul Bj>\ı.X*ıpı Bitkırinn Bt>ı^ıa>. Bc\ogiu. O.jmık*fx KJKIAOI İsijnbul Mcnkul Knmctkt $ufx-v, K.iJıktn. ŞI>/J. Uskudaı Ank.tnt Mvfkc/, B*ı>kıu< >«.m^'h/j İzmn VftrAc/ h.u$ı\ak.ı. d/ij Anial\j. Dttu/h T.C ZIRAAT BANKASIZ İ R A A T S I Z B İ R T Ü R K İ Y E D Ü S Ü N U L E M E Z EVET/HAYIR (Baştarafı 2. Sayfada) doğrusu son meşalesidir. Okur olarak 40'larda tanıdım ben Cevdet Hoca'yi- Önce şiirienyle, ro- manlarıyla... Daha sonra 50'lerin başında kendisini yakından tanı- mak fırsatını buldum Ankara'day- dım. O da öğretmenlikten ayrılmak zorunda bırakılmıştı, Inönü Ansik- lopedisı'nın redaksıyonunda görev- lıydı. Reşat Şemsettın'ln bakanlığı günlerinde Ankara'daki görepvinderı Doğu'da bir kasaba ortaokuluna atanmıştı Aşırı sağcıların gözünde Cevdet Hoca "tehlikeli" bir öğret- mendı. Nedenı de. halkçılığı, insarv cılığı, dürüstlüğu, şaır ve yazar ola- rak devrımcı nitelığiydı Bu yüzden çok sevdiğı öğretmenlikten ayrıl- mıştı. Ansiklopedideki görevi de ancak bir iki yıl sürdü. DP iktidan- nın Milli Eğıtım Bakanı ileri, Cev- det Hoca'ya ansiklopedideki işini de çok gördü. O zaman Cevdet Kudret İstanbul'a gelip avukatlığa başladı. Doğrusu. hiç de avukatlık yapacak bir insan değildı. Bir sü- re avukatlıkta oyalandı. Sonra en başanlı olduğu alana, edebiyat ta- rıhçiliğıne, yazarlığa döndü. Lise- ler için yazın kıtapları hazırladı. Bunları kendi adı ıle değil bir yakı- nının adıyla yayımlamak zorunda kaldı Bu konu, oldukça ilginç, ya- rı acıklı yarı gOlünçlü bir olaydır. Türk toplumunda gerçek değerle- rin ne gibi durumlarla savaştıkla- rını gösteren bir yaşanmış durum- dur. "Sanat alamnda emeğinin kar- şılığını almak kım bilır ne gûzet şey- dır Bense sanat çalışmalarımın hıçbırinden hertıangi bir çıkar sağ- lamadım. Edebıyatn proletaryası- yım ben." Altmış yılı dolduran bir sanatçı yaşamının ürünlerınden bırkaçını saymak bıle Cevdet Kudret'ın ya- zın dünyamızdaki yermi gosterme- ye yeter 1930'larda Şehır Tiyatro- su'nda oynanmış üç oyun: "Tersi- ne Akan Nehır", "Rüya içinde Rü- ya" "Kurtlar" ve oynanmamış "Danyal ve Sara", 1929'da çıkan tek şiir kıtabı "Birinci Perde", "Sü- leyman'ın Dünyası" başlığı attında topladığı üç ciltlik roman: "Smır Ar- kadaşlan", 'Havada Bulut Yok", "Karıncayı Tanırsmız" Başta "Türk Hikâye ve Roman"ı konusunda cilt- ler tutan mcelemelerı, daha nice araştırma, eleştirme krtaplan... "Ustalarla Birlikte", yazınımıza büyük emeğı geçen şaırlerin, ya- zarlann emeklerıne bir saygı gös- terisidir Ne yazık ki toplum yaşan- tımızda kırk ellı yıl ürüntenyle bilinç aydınlığı dağıtmış kişiler yeterll say- gı ve sevgıden yoksun bırakılmak- tadır. TYS, başlıca görevinın yazın ve duşünce adamlarına hak ettik- leri ılgıyi ve saygıyı kamuoyunda canlı tutmak olduğu kanısındadır. "Ne bız ne öncekıler hatta ne bızden sonrakiler yeterince yaratı- cı olamadık. Bütün umudum gele- cek kuşaklarda. Hepımızı çok sa- yıp, kendıne özgü rengi kokusu, havası olan Türk sanatını yaratacak olan genç kuşaklarda" diyen Cev- det Kudret'le yarın Karaca Tiyatro- su'nda buluşmak üzere... TUft$EM'İN L0NDRA, QXF0BD, CAMBMD6E BOURKEMOUTH »BMGHTOH, H A S T I N Q S E X E T E R G H E S T E DE SEÇKIN DILOKULLARIN0*YA2-Wi YADA BUTUM VILINülUZCE 06R.ENIM UTAKS\TTE Ö K0UYU6U DEMM ^ EDİVOR/ • TIC/VRl IN6ILIZCE t TUR.IZM iNGILIZCESl • BANKACILIMNûlLlZCESİ •5INAV K.URSLAR]: Cambrıdgc •Fırst Certıfıcate ,Profscıtncy, T O E F L A ^ t l 5 \ ) tursem İNGİLİZLİSANOKULURI DANIŞMA MERKEZİ CumhunyetCad 173'4-B Elmadag 30230 Istanbul Hılton 0:elı Kar^ısı Tel 148 39 77 - 148 79 43 -148 28 49 Fax !32 97 29 Tlx 27498 tjsm tr