Katalog
Yayınlar
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Yıllar
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Abonelerimiz Orijinal Sayfayı Giriş Yapıp Okuyabilir
Üye Olup Tüm Arşivi Okumak İstiyorum
Sayfayı Satın Almak İstiyorum
31 EKİM 1990 EKONOMİ CUMHURİYET/13
Bonıya zanı,
demire indirim
• İSTANBUL (AA) —
Istanbul'da inşaat
malzemeleri ile temel sanayi
ilrünlerinin işlem gördüğü
Salıpazan ile
Perşembepazan'nda
galvanizli ve dikişli boru
fiyatiarvna yüzde 2.9 ile 4.6
arasında zam gelirken
inşaat demirinin satış
fıyatlan da yüzde 1.8 ile 2.7
arasında düşürüldü.
Türk-Metal'e
baskın
• Iş-Sendika Servisi —
Türk-lş'e bağh Türk Metal
Sendikası'nın Istanbul'daki
Sefaköy Bölge Temsilciliği
ile Anadolu Yakası Pendik
Şubesi dün sabah maskeli
kişilerce basıldı. Baskıru
gerçekleştirenler ellerindeki
sopalarla sendikanın
eşyalannı tahrip ederken
kendilerine müdahale etmek
isteyen ikisi sendika
görevlisi üç kişiyi sopalarla
döverek yaraladılar.
Saldırganlar odalann
duvarlanna TUrk-Metal
Sendikası'nı eleştiren
sloganlar yazarak kaçtılar.
Teksifin Bakırköy ve
Zeytinburnu şubelerine de
daha önce beozer biçimde
baskınlar yapılmıştı.
Yeni şeramik
tesisi
• Ekonomi Servisi —
Eczacıbaşı Bozöyük'te karo
seramik Uretecek bir tesis
kuruyor. Italyan Marazzi
> firmasının lisansıyla yılda 2
milyon metrekare yer ve
duvar karosu üretüecek
olan tesis için 30 milyon
dolar harcanacak. 1991
ekim ayında üretime
geçecek olan tesiste, yer
karolan için
"monocottura", duvar
karolan için ise
"raonoporose" tek pişirimli
Oretim teknolojisinin
kullanılacağı bildirildi.
Telebanka'da
ortak kullanım
• Ekonomi Servisi — Yapı
Kredi Bankası,
telebankalarını di|er banka
kartlannın ortak
kullanımına açtığını
açıkladi. Havaalanlan, tren
istasyonlan, deniz otobüs
limanları, alışveriş
merkezleri ile Girne,
Lefkoşa ve Magosa'daki
telebankalar aracılığıyla
Yapı Kredi kartlarını
kullanan 1 milyon 100 bin
lcişi dışında diğer
bankalann ATM kartını
kullanan 1 milyon lcişi bu
olanaktan yararlanacak.
Diğer bankalann sayılan
650 bini bulan kredi
kartlanna da nakit çekme
olanağı sağlanacak. Yapı
Kredi, geçen günlerde tele-
ahsveriş terminallerinj de
bankalann ortak
kulianımına açmıştı.
Kütahya
Porselerfde grev
• KÜTAHYA (AA) —
özel sektöre ait Kütahya
Porselen Fabrikası'nda
çalışan 765 işçi bu sabah
greve başladı. Türk-lş'e
bağlı Çimse-lş Sendikası ile
işveren arasında sürdürülen
toplusözleşme
görüşmelerinde ücret
zammı dahil toplam 32
maddede anlaşma
sağlanamaması üzerine grev
karan alınmıştı.
ABD'de düşük
btiyüme
• WASHINGTON (AA)
— ABD ekonomisinin,
gayrisafı milli hasıla artışı
bazında büyüme hızı,
temmuz-eylül döneminde
yüzde 1.8 olarak gerçekleşti.
Nisan-haziran dönerai
GSMH artıs oranı sadece
binde 4 olmuştu. Temmuz-
eylül dönemindeki bu
yüzde 1.8'lik GSMH artışı,
büyük ölçüde yeni oîomobil
satışlarmdaki artıştan
kaynaklandı. ABD'de
GSMH artışı
hesaplamalanna dahil
edilen diğer kalemlerden
kişisel tüketim harcamalan,
söz konusu dönemde 23.9
milyar dolar, yeni otomobil
satışlan da 3.4 milyar dolar
arttı. Temmuz-eylül dönemi
GSMH artışını yüzde 1
olarak bekleyen ABD'li
ekonomistler, Amerikan
ekonomisinin 1990'm son
üç ayında durgunluğa.
sürükleneceği
görüşündeydiler.
ASELSAN'ın
arıtnıa tesisi
• ANKARA (AA) —
Askeri Elektronik Sanayi
A.Ş. (ASELSAN), çevre
korumasına katkıda
bulunmak, üretim sırasında
ortaya çıkan kimyasal
atıklan arıtmak ve yıkama
sularını tekrar kullanılabilir
duruma getirmek amacıyla
antma tesisi kurdu.
Halka açılmada alaıı değil sataıı kazandı
Halka açılan şirketlerin "kar patlaması1
Ştıfcrt adı.
Rnansbank
Gentaş
Peg Profıio
M. Martı 0.
Söksa
Yûnsa
Sabah Yayın
Asefsan
Emek Sıgorta
Tam Stgorta
Tekstılbank
Garanti B
Vestel
Eezaeıbaşı
PetKım
Demırbank
Akbank
KelebekMoD
Toprak Kâflıt
I.M.P
Tûtünbank
1989 kân aet 1990 kân net Sennaye
(•HyonTt) (mllyon TL) arttınmı %
6035 14442' 150 bdi
2264
4698 /Brüt 40308 /Brût
1204
1077' /Brût
1639' /Brût
1196- /Brût
-5394- /Brût
806-
2009'
2231
3225' /Brüt
10823" /Brüt
53329- /Brût 61133" /Brût
2797- 50 ödl 50 bdz
1310
72' /Brût
16887' /Brût
7220 /Brût
6562- /Brût
670"
6722"
80548 /Brût
73371" /Brût
122911 "" 308187 •
307V •/Brût | 17780" /Brüt
345313" ! 87971
76 bdl. 50 to
50 bdl. 50 tiaı
100 bdi. 100 bdz
100 bdz
50 bdz
37 5 bdz
296 bdl 4 bdz
Borsadakl
dcğer artışı V,
-18 60
30.27
20.88
Malka jçıta»
bölim
Kamu ve özelsektör,90yılında3 trilyonluk kaynaksağladı
15.00
26.51
10.00
ABDURRAHMAN
VILD1R1M
•56.45 5.00
45.39
18.18
-31.76
•30.23
•19.05
-36.64
-12.41
1 11
-49.83
350 bdl, 50 bdz
3362 /Brût 10084 ' /Brüt
4992' /Brût
3649 '/Brût
1502" /Brüt
Dtşbank
Kûtanya Por.
Fenış Ai.
Parsan
Marsfıall B
Trakya Cam
Konya Çım.
17023 -
3266"
1139" /Brût
2649" /Brüt
13092" /Brût
25150" /Brüt
44102"'
7496"
3209 /Brût
903- /Brût 9155" /Brüt 100 bdz
18440- /Brût j 31955 •/Brût |
30928 1S661/7ay
10540- /Brüt 9698 /Brût
50 bdz
*: Üç aylık,
olarak halka
88.67
6 25
2 67
000
-16 52
-5.00
000
8 57
•149
15 87
154
405
İşlem gormedt
İşlem görmedı
15.40
15.00
7.00
Belırlenemedı
3.00
15 00
500
15 00
15 00
15 00
8.00
1000
600
Belırleoemedı
Belırlenemedı
Belırtenemeoı
15 00
1500
15.00
Bel'rlenemedi
Belırlenemedı
Belırlenemedı
15.00
0.00 15.00
" : Altı ayhk, ***: Dokuî aylık, ****: Yıllık,
açılma donemine cn yakın rakam seçıldi)
bdl Bedelli, bdz: Bedelsiz (1990 kâr rakamı)
Borsamn kısa sürede gelişme-
si sonucu kcşfedilen "halka
açıhna" olayında, alan değil sa-
tan kazandı. Halka açılmayla
1990 yılında özel sektör şirket-
leri 1.9 trilyon lira, kamu sektö-
rü de 1.1 trilyon liralık kaynak
elde ettiler. Ancak 1990 yüı için-
de halka açılan 28 şirketten yai-
nızca biri yatınmasına cazip ka-
zanç sağladı.
Şirketlerden "üzerine
bir de bedelsiz"
1990 yıhnda halka açılan 28
şirket temel alınarak yapılan in-
celemede, "satıalann" büyük
reklam kampanyalan ve bilan-
çolanndaki olağanüstü kâr ar-
tışlan sayesinde hisselerini yük-
sek fiyattan sattıkları ve alıcıla-
ra kazanç sağlayacak bir marj
bırakmadıklan ortaya çıktı. Bu
satış işlemlerinde, şirketin özel-
likle son yılda veya son aylarda
olağanüstü kârhlık gösteren bazı
şirketlerin bununla da yetinme-
yip hisselerini cazip kılmak için
"üzerine bir de bedelsiz" verme-
ye basladıklan dikkati çekiyor.
Halka açılan bazı şirketlerin,
şu anda hisse senedi piyasasını
yönlendiren sermaye arttırımı
olayını da çok iyi yakaladığı
gözleniyor. Halka açılan şirket-
lerden 12'sinin hisselerini satma-
sının ardından bedelli - bedelsiz
sermaye arttırımına gitmeleri
olağanüstü gelişme ise 28 şirket-
ten 17'sinde görülüyor. Halka
açılma dönemlerine en yakın bi-
lançolanna bakıldığında, bazı
şirketlerin kârlannı 25 katına
kadar arttırdıklan dikkati çeki-
yor. Bunlar arasında, geçen yı-
Un 9 ayhk bölümünde 5.3 mil-
Halka açılan 28 şirketten yalnızca birı
yatınmcısına cazip bir kazanç sa|ladı.
Buna karşılık halka açılma sayesinde
özel sektör 1.9 trilyon, kamu sektörü
1.1 trilyon lira kaynak sağladı.
Halka açılacak şirketlerin çoğunun
bilançolarında kârların olağanüstü
derecede artması dikkat çekiyor.
Bunlar arasında, halka açılacağı sırada
kârları 17-25 kat artan şirketler de
bulunuyor.
dikkati çekiyor. Son olarak hal-
ka açılanlar arasından bazıları-
nın da resmen açıklanmaması-
na karşın yine sermaye arttınmı-
na gidecekleri biliniyor.
Halka açılan şirketlerin hisse-
lerini yüksek fiyattan satmala-
rına yardımcı olan kârlardaki
yar lira zarardan bu yılın aynı
döneminde 6.5 milyar lira kâra
yükselen Aselsan ilk sırada ge-
liyor. 6 haziranda halka açılan
Garanti Bankası, kârını 25 kat
yükseltti. Yine 9 eylülde hisse-
lerini satışa çıkartan Tiitün-
tmnk'ın 9 ayhk dönem kâr artı-
şı 17 kat oldu.
25 haziranda halka açılan ve
yatınmcısına yüzde 88 gibi ca-
zip denebilecek bir borsa kazan-
cı sağlayan Eczacıbası tlaç'ın
durumu ise daha değişik.
1987'de 2 milyar, 1988'de 4.3
milyar lira kâr sağlayan şirket,
borsamn çok hızla geliştigı 1989
yıhnda birden kâr patlaması ya-
şadı ve 65 milyar 953 milyon li-
ralık net kâra ulaştı. Eczacıbaşı
tlaç'ın geçen yıl bir önceki yıla
göre gerçekleştirdiği rekor kâr
artışı tam olarak 15 kat oldu.
Kârlarda
başdöndürücü artışlar
Sabancı'mn Yünsa'sı ve halka
yeni açılan Parsan kârlannı 10
kat arttırdılar. Bu yıl iki kez hal-
ka açılma denemesi yapan Peg
Profilo'nun 6 aylık kâr artışı 8.5
kat olurken, Asil Nadir'in Ves-
tel'i 6.7 kat, Sabah Yayıncdık 6
kat, Demirbank 5.7 kat, Istaa-
bul Motor Piston (İMP) 3.5 kat,
Tekstılbank 3 kat, Keiebek Mo-
bilya 3 kat, Feniş Aliiminyum
2.8 kat, Dtsbank 2.5 kat, Finans-
bank 2.4 kat ve Kütahya Porse-
len 2.3 kat kâr artışı gerçekleş-
tirdiler.
TSE'den tüketicilere uyarıEkonomi Servisi — Türkiye'de tüke
ticileri korumak amacıyla yapılan çahş-
malar hız kazanırken Türk Standartla-
n Enstitüsü de tüketicilere "TSE belgesi
olmayan mallan almayın" uyansmda
bulundu.
Dedeman Oteli'nde yapüan Dayamklı
Tüketim Mallan Konseyi'nde konuşan
TSE Istanbul Bolgesi Müdünı Abdullah
Tüysüz, tüketicilerin TSE belgesi olma-
yan mallan almamasını istedi. "Biz
TSE belgeli mallarda tüketicilerin ava-
katiığını yapıyoruz" şekunde konuşan
Tüysüz, enstitü tarafmdan belgelenme-
yen maUan alan tüketicilerin söz söyle-
me hakkının bulunmadığını belirtti.
Türk tükeücisinin birçok malda gözüy-
le değil kulağıyla alışveriş yapmasmdan
yakman Tüysüz, tüketicinin bir mah
alırken özellikle üç noktaya dikkat et-
mesi gerektiğini söyledi:
"TSE belgesine uygunluk, garanti bel-
gesiyle satıian mallann Sanayi Ticaret
Bakanlıgı'nca faazırlanan son garanti
belgesi tebüğine uygunluk ve faturalı sa-
üş."
Konseyi düzenleyen Tüm Tüketicile-
ri Koruma Derneğı Başkaru Menmet Ba-
rak da derneğin bundan sonra standart
dışı üretim yapan firmalan halka teşhir
etmeye başlayacağını söyledi. Derneğin
bu konudaki ilk çalışmalannı özetleyen
Barak, bazı fîrmaların TSE belgesi al-
madan üretim ve satış yapmaları suç ol-
dug^u halde bu faaliyetlerinı sürdürdük-
lerini açıkladi. Tüm Tüketicileri Koru-
ma Derneği'nin belirlediği zorunlu stan-
dartlı belge almgrr'iy olan firroaiar şöy-
le:
Yangın söndürme dhazlan üreten fir-
malan Korataş, Hasse, Tüpaş, Çağlayan
Türksel, Lokman Korur, Gürbüz, Me-
rih, Korun, Savaş, Emniyet, Köse,
Türksan, Yankor, Cem Tic.
Asansörcüler: Asitt As, Lift Sen, Sta-
tik AŞ, Berk AŞ, Çaba AŞ, Toros AŞ,
Onur AŞ, Keva AŞ, Özlift AŞ, Sani AŞ,
Gen As AŞ, Maktes AŞ, ö z Emas AŞ,
öndersan AŞ, Oras AŞ.
Antenciler. Radar Anten, Arzum Tic,
Barut Madeni Eşya, Antensan, Ersa An-
Sovyet turiste h azırlıkTurizm Bakanlığı,
Sovyet pazarına el
atmak amacıyla 12
milyar 530 milyon
liralık bir tanıtım
yapmayı planlıyor.
Acenteler ise bu
pazardan en büyük
payın hac turizmiyle
alınacağı
görüşündeler.
tDtL GÜRSEL
ANKARA — Türk turizmi-
nin, SSCB ve Doğu Avrupa ül-
kelerinden gelecek turistlerle ye-
ni bir pazara açılması bekleni-
yor.
Turizm Bakanlığı, Sovyet pa-
zanna el atmak amacıyla 12 mil-
yar 530 milyon liralık bir tanı-
tım yapmayı pianlarken turizm
acenteleri de kolları sıvadılar.
Acenteler, pazardan en büyük
payın "hac turizmi"yle alınacağı
görüşündeler.
Bu amaçla Sovyetler Birliği-
nin turizm şirketi Inturist ile bir-
leşen Bumerang Tur'un Yönetim
Kurulu Uyesi Ahmet Kozikoğlu,
Sovyet sektörünün çok ciddi ve
açık bir pazar olduğunu vurgu-
larken, 25 bini deniz yoluyla, 5
bini hava yoluyla oknak üzere
önümüzdeki sezonda 30 bin ki-
şinin rezervasyonlannı yapıldı-
ğını söyledi.
Sovyetler'den gelen taleplerin
genelde 15-20 güniük Anadolu
ve kültur turlan olduğunu anla-
tan Kozikoğlu şöyle konuştu:
"Henüz çok yeniyiz. Bu ne-
denle tanıtuna bii) ük ağıriık ve-
riyornz. Şu anda çok yüklii bir
pazaria karşı karşıya değiliz. tş
adamlan ve gruplar ise eski dü-
zeyinde, yalruz kışın özellikle
Akdeniz ve İstanbul turizmine
ağırük vermek istiyonız. Sektö-
riin genislemesi amacıyla Doğu
Bloku ülkelerine vizelerde de
kolaylıklar sağlanacak."
Acenteler, Sovyetler'de ve Do-
ğu Bloku'nda yaşayan Müslü-
manları hacca götürmeyi de
gündeme getirdiler. Bu konuda-
ki en büyük talebin Azerbay-
can'dan geldiğini söyleyen Ko-
zikoğlu, "Bunun dışında Abaza-
lar, Türkmenler, Tacikier ve Bnl-
garlardan büyük talepler gel-
yor" diye konuştu.
Konuyla ilgili tek problemin
Suudi Arabistan'ın Sovyetler'de
yaşayan Müslümanlara vize ver-
mesi olduğunu açıklayan Kozi-
koğlu, "Şu anda hac turizmi u>-
kuda, vize alamıyoruz. Politik
durum düzelince bir sorun kal-
mayacak" diyor.
TÜRSAB Ikinci Başkanı
Muktedir Ballı ise Sovyet paza-
rırun "ciddi" bir pazar olduğu-
nu vurgularken Yugoslavya,
Bulgaristan, Yunanistan ve Ro-
manya Ue dörtlii anlaşmalara gı-
dildiğini söyledi. Dört ülkenın
ortak tanıtımuun yapılacağıru ve
ortak paket prograînlan hazır-
lanacağını belirten Balh, "Dört
ülke arasındald turizm
lan her yıl yinelenecek. Bu yıl 2
bin kişilik bir anlaşma yapıldı.
Aynca her acente kendisi gidip
anlasma yapabiliyor" diye ko-
nuştu.
Diyanet Işleri Başkanhğı'mn
bu yıl acentelere hac turizm yap-
maları konumunda izin verme-
yeceklerini de hesaba kattıklan-
m bildiren Ballı, "Bu bağlamda
Doğu Bloku üikeleri.vle özellik-
le hac turizmi yapılacak. Ro-
manva, Yugoslavya, Bulgaristan
ve Rusya'dan hacı götiiriilecek"
diye konuştu.
TÜRSAB Başkanı Bahaettin
Yü'cel ise şöyle dedi:
"Öncelikle bu ülkelerlc hac
turizmi yapma konusunda Suu-
di Arabistan'ın her iilkeye uygu-
lamtş olduğu bazı kotalar var.
Hangi bölümünü Türkiye'ye
kullandınr bilmiyorum. Ancak
Azerilerin maden yatakian ve
petrolleri var. Bizim petrolü sa-
tın alıp bunnn karşüıgında tu-
rim önermemiz olabilir. Ama şu
anda ekonomilerinin darbof az-
da olduğunu da gördiik.
Bu insanlann önce karınlan-
oı doyurmak için bir ihtiyaçian
var. Turizrn sonra gelir. Aynca
satın alma giicii açısından ttlke-
mizdeki temiz programların
karşıJıgjoı bulamayız. Pazarda
gelecek var ama zaman gerekli."
SALTUR Genel Müdürü Ab-
durratunan Çevik ise konuyla il-
gıli olarak "Ban'nın rezervas-
yonlannı sıfır nokıasına getirdi-
gi şu günlerde bu pazara can si-
midi gibi sanmJacak. Karadeniz
ve tstanbul için açılma olacak"
dedi.
Turizm Bakanlığı ise konuy-
la ilgili büyük bir tanıtım pro-
jesine başladı. Karadeniz ve yay-
la turizmini Sovyetler'den gele-
cek turizmi desteklemek yönün-
de geliştirmeyi planlayan bakan-
lık, vize işlemlerinde ise kolay-
lıkjara gidiunesi için çalışmala-
ra başladı.
ten, Evren Anten, Uludağ Tic, Ses TV
Antenleri, Ermak Anten, Erksan Anten.
Barak, konuşmasında IGDAŞ'ın
standart dışı cihazla doğalgaz vermesi-
nin engellenmesi gerektiğıne de değindi.
TSE İstanbul Bölge Müdürü Abdullah
Tüysüz de bu konuda yaptığı açıklama-
da, her türlü kamu malının kesinlikle
standartlara uygun olması gerektiğini
belirterek "Doğalgaz kontrolüne biz (a-
h'p oidugumuzu soyledik. Bunun için ge-
rekli teknolojik bilgiye sataip oidugumu-
zu da beiiıttik. Ancak İGDAŞ'tan ohım-
lu bir yanıt alamadık ' dedi. Tüysüz, sa-
dece eylül ayının sonunda ÎGDAŞ'ın
"Evierde kulbuıılacak doğalgaz cihazJa-
nnın TSE belgeli olması gerekiyor" de-
diğini belirtti.
Eczacının
Bağ-Kur
boykotu
başlıyor
SAMSUN (Cumhuriyet) —
Türkiye'deki 13.800 eczane, bu-
günden itibaren "Bag-Kur'a kar-
şı boykof'a başlayacak. 31
ekim-6 kasım tarihleri arasında-
ki boykot nedeniyle eczaneler,
Bağ-Kur'a veresiye ilaç vermeye-
cek, Bağ-Kur'lu yurttaş, ücreti-
ni peşin ödemek suretiyle ilaç
alabilecek.
tlaç fıyatlanndaki hızh artış-
lann, sağlık hizmeti veren kuru-
luşlann prim ve ödemelerini aş-
tığını, sağlık harcamalarımn
karşılanamaz ve hizmetlerin ve-
rilemez duruma geldiğini söyle-
yen Türk Eczacılan Birh'ği Ge-
nel Başkanı Prof. Dr. Mekln
Tanker, Bağ-Kur'un da gittikçe
yaygınlaşan bir biçimde eczane
ve hastane alacaklanm ödeye-
mez duruma geldiğini bildirdi.
Üniversite hastanelerinin mil-
yarlan bulan alacaklan nedeniy-
îe hizmet vermeyerek anlaşma-
larını birer birer feshettiğini bil-
diren Türk Eczacılan Birliği Ge-
nel Başkam Prof. Dr. Tanker,
eczacılann da toplam 30 milya-
n bulan alacaklan nedeniyle ar-
nk veresiye ilaç veremez duruma
geldiğini söyledi.
Prof. Tanker, "Bağ-Kur'a
boykot" nedeniyle yaptığı açık-
lamada şunlan söyledi:
"Bağ-Kur Genel Mudürlügü
köklü çözttm sayarak, bir kanuo
taslağı hazıriamış ve bütün ümit
bu taslağın yasalaşmasına bağ-
lanmıştır. Bu taslak, primlerin
arttuılması sonucunu getirecek-
se ve eğer bu mümkün olacak-
sa güncel sorunun çözümü, en
erken 8-10 ay sonrasına kalacak
demektir. Sağlık hizmetlerinin
kısılması, sınırlanması, ilaç be-
deüerinin daha küçiik bir lusmı-
nın ödenmesi sonucunu getire-
cekse elbette ki kabullenileme-
yecek, belki de hiç yasallaşma-
yacakür. "
Kara para
tartışmasıEkonomi Servisi — Avru-
^pa Topluluğu, özelh'kle uyuş-
turucu ticaretinden sağlanan
kara pararun temizlenip ak-
landığı "camasu"bane"lerin
kapılanna birer "kilit
vurmaya" hazırlanıyor. Geliş-
miş 7 ülke tarafmdan yapılan
bir çalışmaıun sonuçlanna
göre Avrupa'da, eroin, koka-
in ve haşhaş satışmdan eide
edilen 16 milyar dolarhk ka-
ra para, finansaJ mekanizma-
nın içınde "yıkanıyor."
Avrupa Komisyonu'nun
hazırladığı bir tasarı uyann-
ca AT ülkeleri kara paranın
aklanmasjna karşı bir dizi ön-
lem aimak zorundalar. Şu an-
da, kara pararun aklandığı
kurumlann calışmasını sınır-
layan önlemler, yaJnızca Ingil-
tere, Fransa ve Lüksemburg-
da uygulanıyor. Tüm Avru-
pa'da, yalnız Ingiliz ve Fran-
sız bankalan, şüphelendikle-
ri işlemleri yetkili makamla-
ra bildirmekle yükümlüler.
Tabii bu sınırb önlemler, ya-
rıdan fazlası kâr olan 16 mil-
yar doların her yıl "kirlerin-
den annmasınr engelieyemi-
yor.
Bu konuda AT ülkeleri ara-
sında işbirliğinin olmaması,
Avrupa fınans alanındaki re-
kabeti olumsuz yönde etkiü-
yor. örneğin bir İngiliz ban-
kası, kara paranın aklanması
konusunda ağır, sıkıntılı ve
oldukça masraflı bir prosedür
izlerken başka bir ülkedeki
başka bir banka, bu konuda
hiçbir şey yapmak zonında
değil. Zincirdeki eksik halka-
lar ve finans piyasalarındaki
serbestlik, kara pararun bir ül-
keden başka bir ülkeye rahat-
ça seyahat edebilmesini ve ak-
lanmasını kolaylaştınyor. Sis-
temdeki kopukluk yüzünden
önlemlerin hiçbir işe yarama-
dığını gören Avrupa Komis-
yonu, kanun dışı yollarla ka-
zanılan paralann aklanması-
nı engellemek için tüm ülke-
lerin ortak hareket etmesini
istiyor. Avrupa Komisyonu,
kara paranın aklandığı çama-
şır makinelerinin "stop" düğ-
mesine basmak için AT ülke-
lerinin şu önlemleri almasını
istiyor:
• Finans finnalanyla ça-
hşan ber kişi ya da kuruluşun
kimliginin ögrenilmesi gereki-
yor. Eğer bu konuda küçiik
de olsa bir şüphe duyuluyor
ise "gerçek künligin" oğrenil-
mesi icin tüm imkâniann kıd-
lanıiması zorunlu. Aynca fi-
nans firmalan. müsterileriniıı
kimlikleriyle ilgili tüm kayıt-
lan saklamak zorundaiar.
• Bankalar ve diğer finans
kurumlan, şüpheli gördükle-
ri her işlemi kendi ülkelerin-
deki yetkili makamlara bildir-
mek zonındalar. Normal ol-
mayan işlemler yakından ta-
kip edilmeü. Kara pararun ak-
lanması konusunda şüpbe du-
yulan işlemler hemen durdu-
ruknalı.
• Finans seklönindeki fir-
malar, bu konuda kendi icle-
rinde de bazı tedbirier alma-
lıiar. Kara panuıın akianma-
sında kullanılan yöntemler ve
bu konuda alınan önlemler
finna elemanlanna aniaülma-
lı ve ögretilmeli.
Avrupa Komisyonu'nun bu
direktifleri tüm AT ülkelerine
yönelik. Ülkeler kara parayla
"teke tek" savaşmak yerine,
açılan ortak cephede yer ala-
caklar. Ancak bu noktada ba-
zı sorunlar var. örneğin lngil-
tere, Avrupa Komisyonu'nun
"kara paranın aklanmasını"
adli bir suç olarak tarif etme-
sine karşı çıkıyor. İngiltere,
komisyonun ceza kanunu
yapma yetkisine sahip olma-
dığına da işaret ediyor. Avru-
pa Komisyonu ise hapis gibi
cezai yaptınmlarla desteklen-
mediği takdirde bu önlemle-
rin pek fazla etkili olamaya-
cağını savunarak Ingiltere'ye
cevap veriyor.
Tîırizm yatınmcıları teşvikve kredî istiyor
TUrizm Yatınmcıları Derneği, 1991 TeşvikSistemi belirlenmeden önce önerilerini açıkladi
Haber Araşürma Serrisi — Turizm Yatı-
nmcılan Derneği (TYD), 1991 yıhna yöne-
lik "Teşvik Sistemi"nın belirlenerek yayım-
lanmasından önce, "göriış ve önerilerini"
açıkladi. Derneğin ayhk yayın organı olan
"TYD DergisT'nin ekim sayısında yayımla-
nan görüşlerde, turizm yatınmcısınm 3 Ka-
sım 1989 kararlan ile "ciddi bir sürprizte"
karşılaştığı savunularak "Bir taraftan aşın
derecede artan maliyetler, diğer - taraftan
özendirici kredi politikasının ortadan kalk-
ması ve yatınm teşviklerindeki gerileme, ya-
tuımcıda ciddi tereddütler yaralmıstır. Yap-
tıgımız besaplamalara göre yalnızca teşvik-
lerdeki azalma, 1990 yüında yapılan bir tu-
rizm yatınmını 1987 yılmda yapılan bir tu-
rizm yatınnuna göre yüzde 21 daha pahalı
•aJe getirmiştir" deniyor.
Teşvik sisteminin bir yıllık araiıklarla ya-
yımlanması da "eleştirilen" önenlerde, şu
görüş savunuluyor:
"Ülkemizde teşvikler 1 yıl periyotlo ola-
rak yayımlanmakta ve uygulama yatınmcı-
da, 'Acaba gelecek yıl hangi teşvikler ne ka-
dar değişecek, ne gibi sürprizler olabüir' kay-
gısı yaratmaktadır. TYD olarak, öteden be-
ri arzumuz, turizm teşvikkrinin en az 5 yıl
degişmeyecek bir esasa bağlanmasıdır."
TYD'nin, "1991 yılı teşvik sistemi Ue ilgili
görüş ve önerileri" ise ana hatlanyla şöyle
sıralanıyor:
• Teşvik belgesi: 1987 yüında teşvik bel-
gesi için limit yoktu. 1 milyar liranın üzerin-
deki yatınmlar için fizibilite raporu isteniyor-
du. 1990 yıhnda 5 milyara kadar yatırunlar
teşvik belgesiz, 5 milyann üzerindeİci yatınm-
lar teşvik belgeli yatınm haline geldi. Yatı-
nm Teşvik Sistemi eski haline dönüştürülme-
li; 5 milyar liradan az yatınmlar için fizibi-
lite formu, 5 milyar liranın üzerindeki yatı-
nmlar içinfizibUiteraporu istenmelidir.
• Turizm kredileri: Turizm sektörünün
kredi ihtiyacı, sektörün niteliklerine uygun
şartlarda bir kredi sistemi ile karşüanmah-
dır. Türkiye Kalkınma Bankası dışındaki
bankalann da kredi desteği sağlamalan yö-
nünde imkânlar oluşturuhnahdır. Turizm
sektörü, döviz girdisi yüksek, ancak serma-
yenin geri dönüşü uzun yatınmlardır. Bu du-
rum göz önüne alınarak turizm kredilerinin
desteklenmiş faizlerle en az 4 yıl geri odeme-
siz + 8 yıl geri ödemeli bir sisteme kavuştu-
rulması gereklidir.
• Kaynak kıülanunı destekkme primi:
1987 yıhnda toplam yatınm üzerinden veri-
len ve yüzde 40 özkaynağın üzerinde bir kay-
nak kullanıhnası halinde yine yüksek oran-
da ilave prim veren sistem, 1988 yıhnda yal-
nız özkaynağa uygulanmdya başlanmış, ora-
m yüzde 40 olarak tespit edilmistir. Bu uy-
gulama 1990 yıhnda turizm konaklama ya-
tırımları için yüzde 30'a indirilmiştir. Bu ka-
rar turizm yatırımlan için oldukça ağırdır.
Sadece bu değişiklik nedeniyle turizm yatı-
nmlannda maliyet yüzde 6-8 oranında art-
mıştır. Turizm yatınmının desteklenmesi is-
teniyorsa, kaynak kullanımmı destekleme
primi oranı turizm yatınmlannda asgari yüz-
de 35-40 uygulanmah, bölgelere göre daha
yüksek oran verilmelidir.
• Gümrük muitfiyerJ uygulaması: Yatınm
teşvik tedbirlerinin başlangıcından beri tüm
yatırım projelerine, proje bazında gümrük
muafıyeti uygulanmaktaydı. Bu uygulama
90/2 sayılı tebliğle tamamen kaldınünıştır.
Daha sonra yayımlanan liste ise turizm ya-
tınmcılarırun ihtiyaanı karşılamaktan uzak-
tır. Turizm yatınmlannda kullanılacak ithal
malzemenin tamamım kapsayacak şekilde
(mobilya dahil) yatınmı doğrudan teşvik edi-
len mallar listesinin sektöre özel olarak tan-
zimini ve bu listedeki mallara gümrük mua-
fiyeüi ve asgari oranda fon uygulanmasını
gerekli görmekteyiz.
• Özkaynak: Turizm yatınmlan sabit te-
sis oranı yüksek yatınmlardır. Ülkemizdeki
yatınmlarda sermaye oranı yüzde 50 olarak
tespit edilmistir. Kanaatimizce bu sektörde-
ki yatınmlarda genel olarak özkaynak ora-
nının yüzde 35-40'a indirilmesi yatınm ya-
pılmasını teşvik edecektir.
• Turizm sektörü, ihracatı teşvik tedbir-
lerinden yararlanamamaktadır. Turizm sek-
törüne de Destekleme ve Fiyat lstikrar Fo-
nu'ndan ödeme yapılmahdır.