Katalog

18 OCAK 1990 EKONOMİ CUMHURİYET/13 Kooperatiflere denetim • ANKARA (AA) — Sanayı ve Tıcaret Bakanı Şukru Yurur, haksızlıkların ve yasalara uygunsuz davranışlann önlenmesı atnacıyla 39 bıne ulaşan konut yapı kooperatıfimn etkın bır şekılde denetlenmesı ıçın bır çalışma başlatacaklannı bıldırdı Yurur, bugun duzenledığı basın toplantısında 200 elemanla yurütulecek denetimlere, yaklaşık 10 bın konut yapı kooperatıfimn bulunduğu Ankara, Istanbul ve İzmır'den başianacağını ve hakkında şıkâyet alınmış kooperatiflere öncelık tanınacağını kaydettı Serbest muhasebecilik • Ekonomı Servisi — İstanbul Tıcaret Odası, 2 ocakta yayımlanan yönetmelıkle serbest muhasebecı ucretlennın bır mılyon lırayı aşacağına dıkkat çektı ITO, tuccar ve esnafın buna katlanamayacağmı savunarak Malıye ve Gumruk Bakanhğı'na başvurdu Başvuruda, halen uvgulanan ucretlenn çok üstunde belırlenen tarıfenın gızlı anlaşmalara yol açmasından endışe edıldığı kaydedıldı ITO, kanunda serbest muhasebecı ve maıı muşavırlenn görevlerınden doğan hata ve noksanhklar nedenıyle hıçbır sorumluluğun >er almadığına ışaret ettı ve bu önemlı noksanın ılk fırsatta tamamlanması gerektığını belırttı Beko'dan renkli TV ttipü • EkoDomi Servisi — Bekoteknık, Turkıye"de ılk kez renkli televızyon resım tüpü uretımını gerçekleştırecek Trakya bölgesınde 100 mılyon dolarlık bır yatınmla gerçekleştırılecek Turkıye'nın renkli televızyon resım tupu üretecek ılk ve tek tesısın 1991 yılı sonunda faalıyete geçeceğı ve özellıkle ıhracata yönelık uretım yapacağı oğrenıldı Tesıs tamamlandığında Turkıye, dunyanın renkli televızyon resım tupu ureten sayılı ülkelerı arasında ver alacak Fırıncıların zam istemi • tSTANBUL (AA) — Ekmek Sanayıı Işverenlerı Sendıkası Başkanı İsmaıl Hakkı Keçelı, tum maddelerın fıyatlan yukselırken, ekmek fiyatlarının yerınde saydığını söyledı Istanbul'da yazılı bır açıklama yapan Keçelı, ekmeğın malı>etının 450 lıraya yukseldığını behrterek, 320 gram ekmeğın 500 lıra olması ıçın Buvukşehır Beledıye Başkanlığı'na başvuruda bulunduklannı bıidırdı Elektnk, su \e yakıta yuzde yuz zam geldığını bıldıren Keçelı, toplu ış sözleşmelerının ıkıncı yıl zammı nedenıvle ışçılık ucretlennın yuzde 50 arttırıldığmı kaydettı ABD dış ticaret açığı • \%ASHINGTON — ABD'nın kasım avı dış tıcaret açığı, bır oncekı aya gore yuzde 2 4 oranında artarak 10 5 mılyar dolara yukseldı Bu rakam, bu yılın aylık bazda en buyuk açığı olarak belırlendı ABD Tıcaret Bakanlığı'ndan yapılan açıklama>a gore, ocak- kasım donemındekı açık da 101 74 mıl>ar dolara ulaştı Bır oncekı yıhn a>nı donemındekı açık 107 72 mılyar dolar olmuştu ABD'nın 1988 yılı dış tıcaret açığı ıse 118 5 mılyar dolar duzeyınde gerçekleşmıştı İş Bankası'nın 4. fonu • AttKARA (AA) — Turkıye Iş Bankası tarafından oluşturulan ve dun satışa çıkarılan 4 Yatınm Fonu katılma belgelerınin tamamı satıldı Iş Bankası yetkılılerı, toplam 100 mılyar lıra tutarında çıkarılan Iş Yatırım-4 Fbnu'nun buyuk ılgı gorduğunu, sadece bır şubede yapılan satışın 700 mılvon lıranın uzerınde gerçekleştığını bıldırdıler 10 mılyon adet paya bolunen ve katılma belgelerı 10 bın lıradan satılan 4 Yatınm Fon, halen bankalar tarafından oluşturulan en buyuk yatınm fonu nıtelığını taşıyor Çitosan'a yürütmeyi durdunna Ankara 1. Idare Mahkemesi, DYP'li 10 milletvekilinin, Çitosan'ın ozel sektore satışı ile ilgili açtığı davada yurutmenin durdurulması kararı verdı Karara gerekçe olarak TKKOI'nin 30 Nısan 1987 tarihli kararına gore özelleştirmede kamu hisselerınin oncelikle Çitosan çalışanlarına, yore halkına, kuçuk tasarruf sahiplerine, yurtdışındakı işçilere ve halka satılması gerektiğı gosterildi. ANKARA (Cumhunyet Buro- su) — Ankara 1 Idare Mahkeme sı, Turkıye Çımento ve Tbprak Sa na>ı TAŞ'mn (Çitosan), Başba kanlık Toplu Konut ve Kamu Or- taklığı Idaresı'nce bır Fransız fir masına satılmasına ılışkın ışlemı nı durdurdu Mahkeme, 10 DYP mılletvekılı tarafından açılan da vada, "mrvzuata ve hukuka uyar- lığı bulunmayan" satış ışlemının u>gulanarak, yatınmlara başlan- ması halınde telafisı guç zararla rın doğacağını behrterek, satış ış- lemı ıçın 90 gun süreyle yurutme yı durdurma kararı verdı Mahke- me, oybırlığı ıle aldığı karannda, satış ışlemının oncelikle çalı>anla- ra, yöre halkına, küçük tasarruf sahiplerine, yurtdışındakı işçilere ve halka satılması gerektığıne de hukmettı Hukukçular, verılen bu yurutmeyı durdurma karanndan sonra Turk hukumetının, Çito- san'ın satışına ılışkın bundan boy le herhangı bır ışlem yapamaya lağım bıldırdıler Hukukçular, sa tış ışlemının ıptal edılmesı halın- de ıse satışın tumuyle ortadan kal- kacağını, bu durumda Turk huku- metının Fransız şırketıne karşı özel hukuktan kaynaklanan so rumluluklarının doğacağını söyle- dıler Hukukçular, bu durumda satış bedelının Fransız şırketıne gen ödenmesı gerektığını belırtır- ken, Fransız şırketın bu paranın faızını ve çımento şırketlerınden bekledığı olası kâr mıktarını da tazmınat olarak ısteyebılecefını bıldırdıler DYP mılletvekıllen Tevfik Er- tuzun, Koksal Toptan. Vefa Tanır, Yaşar Topçu, Mustafa Çorapçıog- lu, Guneş Muftuoglu, Abdullah Uluturk, Ahmet Nedım, Sule>- man Çelebı ve bır sure once mıl- letvekıllığınden ıstıfa eden Murat Sokmenoğlu'nun açtıkları davada, Çitosan'ın bağlı ortaklarından olan Soke, Balıkesır, Pınarhısar, Ankara Çımento Sanayı şırketle nnm TKKOl'ye devredılen hısse- lennın tamamı ıle Afyon Çımen to Sanayı TAŞ'nın 225 mılvon lı ralık hisselerınin Socıete Çıments Françaıs adlı bır Fransız şırketıne satılmasına ılışkın kararın ıptalı ıs tendı Bu davaya ılışkın savunma yapan Başbakanlık, Çitosan'ın özelleştırılmesının amacına uygun olduğunu ve bu ışlemde kamu ya rarının gozetıldığım belırtmış, av nca bu satış ışlemının, davayı açan mılletvekıllennın kışısel menfaat- lerını ıhlal etmedığını One surmuştu Başbakanlığm ılk savunmasını aldıktan sonra 11 Ocak 1990 tan hınde satışını 90 gun sure>le dur duran Ankara 1 Idare Mahkeme sı, bu kararını, TKKOÎ'mn 30 Nı san 1987'de aldığı ve Çitosan'ın ozelleştınlmesınde kamu hıssele rının oncelikle çalışanlara, >ore halkına, kuçuk tasarnıf sahiple- rine, yurtdışındakı tşçılere ve hal- ka satılmasına karar verıldığı be hrtıhyordu Yasal olarak TKKO- l'ye venlen bu yetkıye dayanılarak ozelleştırılmenın ne şekılde yapı- lacağına ılışkın esaslann da belır lendığıne ışaret edılen ıdare mah- kemesi karannda, TKKOI adına bu yetkıyı yurutme görevını ust- lenen Yuksek Planlama Kurulu* nun ıse önceden belırlenen özel leştırmeye ılışkın esasları değıştı recek yenı bır karar aldığına ışa ret edıldı Mahkeme heyetı, "Bu durumda, ozelleştırme>e vonelık ışlemlenn, Kamu Ortaklıgı Kunı- lu'nun 30 Nısan 1987 gun ve 54 sa- yılı kararı ıle belırlenen esaslar çerçevesınde vunıhılerek, ozelleş- tınlmesıne karar venlen Soke, Af- yon, Balıkesır, Pınarhısar, Anka- ra Çımento Sanavı TAŞ'lenndekı hısselenn oncelikle çalışanlarına, jore halkına, kuçuk tasarruf sa- hıplenne. vundışındakı ışçılenmı- ze ve halka »atılması gerekırken, Çıments Françaıs fırmasına satıl- masına ılışkın dava konusu 6 Ey- lul 1989 gun ve 89 24 sayılı karar- da mevzuata >e hukuka uyarlık bulunmadıgından uvgulanarak yalınmlara başlanması halınde te- lafisı guç zararlar dogacagından lemınat aranmaksızm 90 gun su- revle yurutmenın durdurolmasına" karar verdı A>- la Alkıvılcım, ülku Ersov ve Ha>- rettın Ozdemır'den oluşan mahke me heyetı bu karan oybırlığı ıle al dı Başbakan Yıldırım Akbulut, Bolge îdare Mahkemesı'nın Çito- san'ın ozelleştırılmesıne ılışkın yu- rutmeyı durdurma kararma ıtıraz edeceklerını so>ledı Akbulut, Ba kanlar Kurulu'nun dun akşam 19 30'da başlavan toplantısına gırmeden once gazetecılenn konu- ya ılışkın soruları uzerıne, "Ka- nun bu gıbı ışletmelenn satışına musaade etmektedır Manı bır hal voktur kanunen mumkun olan bır tasarrufun vurutmesının dur- durulmasını bız u\gun bulraadık. Ama ılıra/ımızı vapacagız" dedı Gümrük duvarı daha alçaldı Yeni duzenlemeyle fonların "gunu birlik değiştırilmesi" uygulaması da sınırlandırıldı. Bu yetki, Hazıne'nın bağlı bulunduğu Bakan Guneş Taner'den ahnarak Bakanlar Kurulu'na verıldı veithal teminatları kaldırıldı. ANKARA (Cumhunyet Buro- su) — lthaiatı ucuzlaştıran Karar name dun yururluğe gırdı Merkez Bankası'nın dövız rezervlerı kul lanılarak ıç pıyasada fiyat artışla- rını engelleme gırışımının en onemlı halkasını oluşturan duzen lemelerle ıthal tuketım mallarının malıyetlennde yuzde 10-25 arasın da ucuzlama ımkanı yaratıldı Fon mıktarlarında değışıklık yetkısı Bakanlar Kurulu'na tanındı Bakanlar Kurulu'nca 27 Aralık 1989'da kabul edılen yenı ıthalat rejımı kararı dunku Resmı Gaze te'de yayımlandı Kararla, Turk ıt halat rejımırun özellıklerınden olan temınat yatırma zoruıılulu- ğu, Uluslararası Para Fonu'nun da ıstemı doğrultusunda kaJdırıldı Daha Once dış tıcaret sermaye şır- ketlerı ıle kamu kuruluşlarının te- kelınde olan dış tıcaretı devleştî- rılmış ulkelerden ıthalat da serbest bırakıldı KIT'lenn de dış alımla- n kolaylaştınlarak kamu kurulu* lannın ıthalatındakı ıhale ön ıznı uyglamasına son verıldı Yenı düzenlemevle özel sektö- run en fazla yakındığı ıthalde fon- Yeni Gümrük ChBi Oomates Lahana Karnabahar Marul Cay Buzöolabi Bulaşık Mak Camaşır Kur Mak Çamaş r Mak Vtdeo TV Aitcısı ve Fonlara göre ithal maliyetlerı ! E GV 10 10 10 10 20 10 10 15 10 20 20 S k 1 (%) Fon 25 Ton 25 Ton 25 Ton 25 Ton 2 Kg 60 Ad 80 Ad 20 Ad 80 Ad 150 Ad 70 Ad Y e 6V(*) Muaf Muaf Muaf Muaf 20 5 10 10 5 10 10 • I Fon 60 Ton 60 Ton 60 Ton 60 Ton - 40 Ad 40 Ad 10 Ad 40 ad 75 Ad 50 Ad Değişikllğin tthal mahyetine etkisi Krioda 200-300 lıra ucuzlama Kitoda 100-150 lıra ucuztama Kıloda 250-300 lıra ucuzlama Tanede 200-400 iıra ucuzlama Kıloda 4 650 Itra ucuzlama Yuzde 5 artı 95 bın lıra ucuzlama Adette 95 btn Itra ucuzlama Yuzde 5 ve adette 23 bm iıra ucuzlama Yuzde 5 ve 95 bın ftra uctdama Yuzde 10 artı 175 oın hra ucuziama Yuzde 10 am 46 bm lıra ucuziama Beyaz eşya fıyat Buatotata (Bosch3511/Arçefflt475T) Çamaşır Makınası (Bosch 468 /Arçehk 2100) Bulasık Makınası {Bosch Sprog ' Leydı 170) VkJeo (Phıttps / VHS Pall sts) TV (Sony 55 ekran / full sıstem) mücadelesınde son 1 1 1 1 2 Gumruksuz Mağazalar 350 000 TL 600 000 TL 600 000 TL 850 000 TL 150 000 TL Resmı eskı 2100 000 TL 2 200000 TL 2 000 000 TL 2600000 TL 2 850 000 TL durum Ithalat yenı 1950 000 TL 2 050 000 TL 1900 000 TL 2 300 000 TL 2 650 000 TL Doğubank 1250 000 TL 1 800 000 TL 2 000 000 TL 1 500 000 TL 2300 000 TL 1 1 2 1 2 Yerlı 500000 TL 900 000 TL 150 000 TL 850000 TL 300 000 TL lann "gunubırlık degışlırılmesi" uygulaması da sınırlandırıldı Fon mıktarlarını değıştırme yetkısı Hazıne ve Dış Tıcaret Musteşar lığı'nın bağlı bulunduğu bakan olan Guneş Taner'den alındı Bun- dan sonra fon mıktarlanndakı de- ğışıklık Bakanlar Kurulu'nca ya- pılabılecek Eskı uvgulamada, musteşarlığın bağlı bulunduğu devlet bakanı, bellı sınırlar ıçınde fonu değıştırıp Resmı Gazete'de llan edebılıyordu tthalatı doğrudan teşvık edılen yatınm mallan a>Ti bır lıstede top- landı Bu lıstede yer alan 141 te mel yatınm malı ıçın vergı mua- fıyetı getınldı Bu mallar, değerı nın yuzde 5 ıle 20'sı arasında de- ğışen oranda fon ödenmek uzere ıthal edılecek Soz konusu yatınm mallarının S yaşını aşmamak ko şuluvla kullanılmış olarak ıthalı- ne de olanak sağlandı Lıste dışın da kalan mallar ıse fon kesıntısı kapsamı dışında tutuldu Bu mal lann sadece gumruk vergısı ode- nerek ıthalıne oîanak sağlandı Yatırım mallan daha önce de teş \ık belgesı alınması onkoşuluyla gumruksuz ıthal edılıyor, ancak değennın yuzde S'ı oranda fon alı nıyordu Gıda katkı maddelerı ıle amba- laj maddelerının, yerlı uretımın yeterlı olduğu bazı ıplık turlennın, demır-çelık, bakır ve alumınyum ıle kalay ve çınkonun ıthalınden alınan fon ve vergılerde de ındırı- me gıdıldı Kutuk demır ıthalatı ucuzlatılırken, ınşaat demın ıtha- latında koruma oranlan arttınldı Otomotıv sanayunın temel gırdı- lennde de gumruk vergısı ve fon- lar azaltıldı, bazı parçalar fon ke- sıntısı kapsamı dışına çıkarıldı Eğıtım amaayla ıthal edılen oyun- caklarda gumruk vergısı duşurul du, fon kesıntısınden vazgeçıldı Ithalat rejımınde yapılan değı- şıklıkler beyaz eşyada yerlı ürun- ler ıle ıthal mallan arasındakı fi- >at farkını daralttı Behrlı markalann ıthal lyatlan ıle verlı uretımlerının satış fiyat- ları kıyaslandığmda özellıkle bu- laşık makınelerınde ıthalatın onemlı Olçüde ucuzladığı orta>a viktı Yerlısı 2 mılvon 150 bın lı- ra olan bulaşık makınelerı, >urt dışındakı Turk ısçılennın naklıha- ne hakları kullanılarak getırılen mallann satıldığı Ooğubank'ta 2 mılvon lıradan, gumruksuz satış mağazalarında ıse 1 mılvon 600 bm lıradan alıcı bulurken ıthalat rejımının değışıkhğmden sonra resmı ıthalatta ıse 1 mılyon 900 bın lıraya düştü Bu arada gumruksuz satış ma- ğazalarında uygulanan maktu vergı oranlarının Malı>e ve Gum rük BakanlığYnca ayrıca belırlen- dığını hatırlatan mağaza yetkılı- lerı, ıthalat rejımınde vergılenn aşağıya çekılmesmden sonra ba- kanlığın gumruksuz mağazalann vergı hstesını de gozden geçırebı- leceğını soyledıler Bankacıların "paraprogramı"değerlendirmesi: Hazine île uyıun sağlanmalıEkonomı Servisi — Merkez Bankası Başkanı tarafından oncekı gun açıklanan "parasal programın" ancak Hazıne ıle uyumlu vurutulmesı halınde başarılı so- nuçlar vereceğı ve enflasyonıst beklentırun kırılması ıçın hukümetın de bu programın arkasında olduğunu kamuoyuna hıssettır- mesı gerektiğı belırtıldı Parasal program la duşuk devaluasyon pohtıkasının 1990'da devam edeceğırun bu- kez daha ortaya kon- ması serbest dovız pıyasasındakı son umut- lan da tukettı Cumhurıyet'ın sorusu uzenne Turk Eko- nomı Bankası'ndan >apılan aııklamada, "Yalnız orta>a konulan bu program bedef- lere Hazıne ıle uvumlu vunıtulurse başarı şansı olabılır Bunun ıçın de sıyası oıorı- tenın Merkez Bankası'nın bu programı ve hedeflerının arkasında olduğunu kamuo- yuna hıssettırmesı gerekıyor Enf1as>omst beklentının kınlması ıçin bu gereklı bır şarttır" denıldı Pamukbank Genel Muduru Bulent Şen- ver ıse Merkez Bankası Başkanı'nın açık lamasıyla, ış âlemının bır kamu ust vöne- tıcısınden bılgı alma susuzluğunun ve aç- lığının ne derece yuksek olduğunun anla- şıldığını belırterek şoyle dedı "Turk bankacılık sıstemının sahıplen olarak bızlenn gorevı, 5 vıl ıçınde Turk bankacılık sıstemı bılanço!>unu saglıklı bır vapıya kavuşturmaktır. Turk bankacılık sıstemıne vapamavscagı gorevler verılme- melıdır." Bankalann dövız pozısyon yönetıcılerı tarafından da olumlu karşılanan parasal program açıklaması hakkında TYT Bank Hazıne ve Fon Yönetım Mudüru Selçuk Iren bankalara ve pıvasalara bırtakım ışık- lar tutulduğunu, herkesın 1990 yılında para projeksı>onu çerçevesınde hedefler çızerek pıyasadakı yenm alacağını vurguladı Cıty- bank Gene) Mudur Yardımcısı İsmaıl Ya- nık ıse spekulasyon dönemlennde pıyasa- >a mudahaleyı Batılı merkez bankalarımn da yaptığını ışaret ederek "89 gıbı zor bır vılda hedefler luttu. Bu yıl tutturulması da- ha kolav olacak. Zaten bankalar bu pıva- sada da çalışmayı iyıce oğrendı" dedı Bır bankanın ısmınm açıklanmasını ıs- temeyen dövız ve fon yönetıcısı de para ba- sılmadığı surece ve enflasyonun aşağı çe kılmesı halınde devaluasybn hedefinın tut- turulabıleceğını vurguladıktan sonra "Ba- şan saglamak ıçın hukümetın Merkez Ban- kası'm butce açığını kapatmak ıçın kullan- maması gereklidır" dedı tsmının açıklanmasını ıstemeyen Tahta- kale'den bır dövızcı de butun pıyasanın borsada oynadığını söyledıkten sonra "Son ikı avdır lalep durma noktasında. Eskıden bır mıhon mark ıçın gereklı lıravı 15-20 da- kıkada toplavabılnordum. şımdı 2-3 saatı gecıvor. Pıvasadakı paranın buyuk bolu- mu BorsaHa gıtb. Merkez Bankası'nın son açıklaması bu vıl da durgunluğun surece- gı anlamına gelıyor Monitör krizine çözümMaliye ve Gumruk Bakanhğı, gumruk mudurluklerıne talimat gondererek bilgisayar ve video monitorleri arasındaki farklan sıraladı ve bekleyen monitorlerin bu ozelliklere gore değerlendirilerek gumruk çıkışına izin verilmesini istedı. ESİN SLNGLR Malıye Bakanhğı gumruk mufettışlen nın bilgisayar monıtörlerı ıle vıdeo monı- torlennı bırbırıne kanştırmasıvla başlayan monitör krızı, çözulme aşamasına geldı Malı>e ve Gumruk Bakanhğı, gumruk mu- durluklerıne talimat gondererek her ıkı monıtor arasındakı farklan sıraladı ve bek- leyen monıtorlenn bu ozelliklere gore de ğerlendırılerek gumruk çıkışlanna ızın ve rılmesını istedı Geçen >ılın kasım ayında bır gümrük mufettışının bılgısayarlann göruntu ekraru olan monıtorlenn vıdeo cıhazlannda da gonıntu ekranı olarak kullaıulabıleceğı k o nusunda bır rapor yazması uzerıne gum rukıe bekleyen bılgısa>ar monıtorlerının ulkeye gırışı durdurulmuştu 10 bıne va- kın bılgısayar monıtöru vıdeo monıtöru olabıleceğı kuşkusu ıle depolarda tutulur ken, bilgisayar fırmalanna mallannı kur- tarmak ıstıvorlarsa yuksek vergı ödeyebı leceklen bıldırılmıştı Ithalat rejımınde ya pılan değışıklıkle bılgısavar monıtorlerının vergısının dığerlerıne kı>asla yarı varıya duşurulduğune ışaret eden bılgısa>ar fır- maları "Ne dıye ekran başına 70-80 dolar fazla odeme yapacagız. Bızım monıtorle- nmız >alnızca bılgısajarda kullanılır, nor- mal verguntzı venr, malımızı alınz" dıye rek monıtörlerı gumrukte bırakma>ı ter cıh etmışlerdı Yenı yıla gumruklerde bekleyen monı- tOF dağlan ıle gıren Malıye ve Gumruk Ba kanlığı, bılgısavar ve vıdeo monıtörlerı arasındakı farklılığı saptamak ıçın Orta doğu Teknık Unıversıtesı'nden teknık bılgı istedı ODTU Elektnk Mırhendıslığı Bö lumu nun hazırladığı raporda her ıkı mo- nitör arasında temel farklılığın ekrandakı satır sa>ısı ıle tarama yeteneğınden kay naklandığı belırtılerek, bılgısayar ve vıdeo monıtörlerı ıçın toplam 7 özellıkte karşı- laştırma yapıldı Malıye ve Gumruk Bakanhğı Gürnruk- ler Genel Mudurluğu, ODTU'nun raporu ıle bırlıkte gumruk mudurluklenne gonder- dığı tahmatta, gumruk yetkılılennın rapor- da ver alan teknık ozellıklerı monıtorlenn kataloglan ıle karşılaştırarak karar verme- sını, tereddute duştuğunde ıse teknık unı- versıtelerın laboratuvarlarına gondermele- rını istedı Malıye ve Gumruk Bakanhğı Gümrük ler Genel Muduru Mustafa Gorson, talı- matların geçen hafta tum gumruk mudur luklenne gondenldığını behrterek bılgısa yar firmalarının mallarım çekebıleceklerını soyledı Gorson, fırmaların monitorlerin kataloglarmı gumruklere getırmelerı halın de ışlemlenn daha hızlı yuruyeteğıne ışa- ret ettı MERKEZ BANK4SI; Türk ekonombi dış dünyaya duyarh ANKARA (Cumhurıvet Burosu) — Merkez Bankası'nın "1990 Vılına Gırerken Turk Ekonomısı" başlıklı yayınında 1986 89 donemının ılk \ansinda gorulen ekonomık canlıhğın, a> nı donemın ıkıncı yansında yerını durgunluğa bıraktığı belır tılerek "İmalat sanajııne vonelık özel ke- sım vntınmlarının toplam ıçındekı pavımn duşmesı kaygı vencı bır gelışme" olarak nı telendınldı 1989 yıhnın ılk yansında, kuraklık ne denıvle tarımsal üretımde meydana gelen duşuş ve verel seçım sonuçlarının belırsız- lıklen arttırmasıyla ekonomık daralma eğı lımının daha da guçlendığı kaydedılen de ğerlendırmede, vılın ıkıncı yansında maaş ve ucretlerde yapılan yuksek oranlı ayar lamaların etkısıvle ekonomıde sanayı ke sımınden başlayan bır canlanma goruldu ğü belırtılıyor Kamu kesımının yatırımlarının reel ola rak azaldığı ve özel yatınmlann konut ke sımınde yoğunlaşması eğıhmının surduğu vurgulanan değerlendırmede şoyle denıldı "Bu gelışmeye paralel olarak da ımalal sanayııne vonelık ozel kesım valırımlannın toplam ıçındekı pavı 1986'da yuzde 33 ıken 1989'da yuzde 22 ve duşmuştur Bu gelış- me kaygı vencı olarak nıtelendınlebılır." İİİSCİNİN EVRENİNDEN ŞÜKRAN KETENCİ Sendikacı Uyuyor mu? Anayasa Mahkemesı'nın, sözlesmelı personele ılışkın yenı du- zenleme yapması ıcın hükümete tanıdığı sure 24 ocakta sona erıyor Anayasa Mahkemesi hukümetın sözlesmelı personele ılışkın kararnameye dayalı uygulamasını anayasaya aykırı bu- larak ıptal ederken kamu görevının memurlar ve ışçıler elıyle yurutuleceğı, ancak sınırlı özel uygulama olarak yasal guvence sağlanmak koşulu ıle sözlesmelı çalıştınlabıleceğı sonucuna var- mış, hukümetı bu doğruttuda yasa duzenlemekle yukumlû kıl- mıştı Hukümetın, yasal yükümlülüğünü bır yana atarak yayımlan- masını da son dakıkaya bıraktığı elımıze geçen kararnamesı Ana- yasa ve Anayasa Mahkemesı'nın ıptal kararının gerekçe ve ıl- kelerını yok sayarak sozleşmelıyı ışçı ve memur yerıne, yasal güvencesız, sureklı çalıştırmayı hedeflıyor Sozleşmelının da- ha önce hukukta ışçı sayılmasına elvenşlı statusunü, sorumlu- luklar anlamında tumu ıle memura benzeterek memurun guven- cesı de olmaksızın, SSK'dan uzaklaştırıyor Çok kesın hukum- lerle sendıkalaşma sıyaset yasağı, toplusözleşmelerın emsal yapılabıleceğı haklar verılmesı bazında dahı sözleşmeden ya- rarlanma engellemesını getırıyor Sonuç olarak Turk-lş ın ağırlıklı orgutlu olduğu kamu ışyerle- rınde uyesı olabılecek halen sözlesmelı çahştınlan yuzbmın çok uzerınde ışçının, Anayasa Mahkemesi kararı gereğınce yasa ıle sağlanması gereken ışçılığe ve sendıka uyelığıne geçışını en- gellıyor Ayrıca yıne Tûrk-lş, üyesı sendıkaların yuzbınlerle ışçı uyesını hukümetler ısterse sendıkasızlaştırma, sözleşmelıye ge- cırebılme tehdıdı altında bırakıyor Bundan boyle kamu kuruluş- larında ağırlıklı ışçı değıl, yasalar dışında butun özlük hakları sıyası ıktıdarların elınde olan sozlesmelılerın çalıştırılmasını ön- gorüyor Hükumet kararnamesının getırdığı, ışçılerın yasal ve sendı- kal haklarını gaspeden ılkelerını günlerdır gazetemızde yayım- lıyoruz Bılım adamları 'Böylesı olamaz" dıyorlar Turk-lş yö- netımınden en kuçuk bır ılgı belırtısı yok Yuzbınlerle uyelığı ıl- gılendıren bır konuda hak gaspı soz konusu ıken, nasıl böyle ılgısız davranılabılır'? Hukümetın sozleşmehlere ılışkın hesabı, tek başına Türk-lş'ın ayağa kalkmasını gereklı kılacak boyutta önemlı ve tehlıkelı değıl mı' Türk-lş yönetıcılerı, hukümetın henüz boyle bır kararname- sınden haberlı olmadıkları gıbı bır savunma ıle ılgısızlıklerını tep- kısızlıklerını açıklayamazlar Her şeyden önce Anayasa Mahke- mesi nın anayasaya aykırı bulduğu sözlesmelı uygulamasına ılış- kın ıptal karannda. hükümete sözlesmelı sorununu çözmek uze- re tanıdığı surenın 24 ocakta sona ereceğı bılınıyordu Yıne Ana- yasa Mahkemesi kararına göre bu ışın yasa ıle ve yasal güven- ce, yasal haklar venlerek çozulmesı gerektiğı 24 ocağa bırkaç gun kala hâlâ ortada bır yasa hazırhğı olmadığı da Hukümet daha önce de aralık ayında mevcut 200 bın uzerındekı sozleş- melının anayasaya ve Anayasa Mahkemesi nın ıptal kararına aykırı olarak eskı kararnameye gore sözleşmelerını bır yıl daha uzatan bır kararname çıkarmıştı SHP bu kararnamenın de ana- yasaya aykırılık ıddıası ıle ıptalı ıçın Anayasa Mahkemesi nde dava açmak uzere hazırlıklarını surdurüyordu Işte bu aşama- da her an yayımlanmak üzere bekleyen yenı bır kararnamenın hazır olduğu da bılınıyordu Bır sıyası ıktıdar yuzbınlerle kamu çalışanını ışçılık hakların- dan sendıkal haklardan uzaklaştıran bır uygulamanın kurum- laştınlmasını anayasaya ve Anayasa Mahkemesı'nın kararları ıle açıkça çelışkılı olarak kotarıyor Yuzbınlerle uyesının hak gaspı uzerınde ışçı konfederasyonunun bır görüsü dahı yok Türk-lş yönetıcılerının merak edıp kamuoyuna yansımış kararname tas- lağının ıçerığını araştırdıkları ya da ıncelettıklerı ızlenımını dahı edınemıyoruz Sendikacı uyuyor mu' Sendıkacının eleştırılme- sı, sıyasal ıktıdarla uzlaşmakla suçlanması ıçın ılle olumsuz bır ış BII yapması gerekır^ Vartık nedent, ışlevını yapmadığında üyesı ışçılerın çıkarları ıle çelışkılı konuma duşmuş olmaz mı 7 Şımdı bu eleştırımızı kasıtlı bulanlar, Turk-lş ın yenı yönetı- mıne on yargılı baktığımız ıçın haksız suçlama getırdığımızı söy- leyenler olacak Yonetımı desteklemek üzere bazı önemlı köşe yazarlarına da telkın edıldığı üzere Türk-lş ın bugunkü yönetı- mıne eleştırıyı Marksıst yaklaşımla eşdeğer gormeye kalkanlar da ' Turk-lş yönetımıne eleştırı ya da muhalefet mı var? Yöne- tımdekılerı sağda olmakla rnı suçlamışlar' Onlar solcudur Mark- sıst eğılımlı ya da gudumludurler dıyecekler Sendıkacının sağcısının Turkıye de bılınen anlamda dını ya da ekonomık goruşler bazında sağ ıdeolojılerı savunuyor olma- sı gerekmez Işçı sımfının çıkarları doğrultusunda etkılı müca- dele vermıyor, veremıyorsa, sendıkacılık ılke ve standartlarına ters duşuyorsa sağcıdır Işçı çıkarları ıle çelışen sendıka yöne- tıcılerıne karşı çıkanlar da sendıkacılık ölçeğı ve sosyolojık an- lamda solcudurlar Bıraz daha ışçı çıkarları doğrultusunda, da- ha ışlevsel sendıkacılık ıçın yönetım değışıklığı ısteyenler, mu- halefet yapanları 'Marksısthk, komunıstlıkle" suçlamaya kalk- mak modası geçmış bır yöntemdır Ne yazık kı Turk-lş Genel Kurulu'nda yenı yonetımı savunma adına eskı Genel Sekreter Emın Kul'un Marx'tan Dımıtrof'tan, DISK ten anlaşılmaz bıçımde söz etmesı sağ sendıkalar delegelen uzerınde, belkı oy sonuçları uzerınde de etkılı olabılmıştır Ancak kendısı açısından, Türk-lş ve ışçı çıkarları, sendıkacılığımızın bulunduğu nokta anlamın- da bıze göre talıhsız bır konuşmadır Aynı şekılde Türk-lş ın bugünku yonetımını eleştırmeyı 'Marksıstlıkte özdeşleştıren>r> rumlar da Işçı çıkarlarını gereğınde, zamanında, ışçının örgûtlü gucu ve ağırlığını kullanarak kollamayan her yönetım, sendikacı eleştı- rıyı çok cıddı hak etmıştır Sözlesmelı olayındakı duyarsızlıkları ıle oncelıklı sorumlu olarak yönetım ve yonetımı uyarma göre- vını yapmayan muhalefet sol kanat, en ağır eleştırıyı fazlası ıle hak etmışlerdır Sözlesmelı olayına ılışkın sorumuzu yınelıyo- ruz Sendikacı uyuyor mu? TÜRKTRADE'de Koç dönemi Ekonomı Servisi — Buyuk ıh- racatçılan bunyesınde toplayan Turkıye Dış Tıcaret Derneğı Baş- kanlığı'na (TURKTRADE) Koç Grubu'na bağlı Ram Dış Tıcaret- ın Genel Muduru Evren Artam getınldı Dış tıcaret sermaye şır- ketlerının devletten bu aşamada bekledıklen en acıl katkımn "hu- kukı duzenleme" olduğu belırtıl- dı Yenı başkan ıhracatçılar hak kmda oluşan yanlış algılamalan sılmeve çalışacaklannı sovledı TURKTRADE Genel Kurulu dun Sheraton Otelı'nde yapıldı Tek lıste ıle gıdılen seçımde yöne tım kuruluna başkan vekılı olarak Murat Vargı (Penta) ıle Haluk Kırkbır (Çolakoğlu), Mustafa Guçlu (Yaşar), Kâmuran Sertel (Tekfen), 41ı karaşıklı (Sodım- pek), Ertan Engın (E\sa), Cıhan- gır Ozer (Çukurova) ve Orhan Oğul (Aypa) seçıldıler Deraek es- kı başkanı Mustafa Suzer ıse dı sıphn kurulunda gorev aldı Genel kurulda konuşan dernek eskı başkanı Mustafa Suzer, dün yanın 199O'lı yıllara yoğun bır re kabet ve aynı derecede yoğun bır korumacılık ıle gırdığını beürterek "Sosyalısl Doğu Avnıpa ekonomı- lennın hızla pıvasa sıstemıne geç- mevt çalı^tıgı bır donemde, Avru- pa Topluluğu, Turkıye ıle arasın- da cıddı bır mesafe kovmak ıstemektedir" dedı 1980'lerın özellıkle ıkıncı yarısında oldukça ıstıkrarsız ekonomı polıtıkaların ızlendığını ıfade eden Suzer, ko- nuşmasma şoyle devam ettı "İhracat atılımı, sanavıde cıd- dı bır teknolojık donuşume yol aç- madan teşvıklere son venldı. Enf- lasvon 1980 oncesı duzeyıne tır- manmaya başladı Sanavi durak- lama devresıne gırdı, Dcarel şırket- len kuçulme, hatta kapanma nok- tasına geldiler." Dış tıcaret olgusunun yasal çer- veveye kavuşturulması ve bakan- lık duzeyınde temsıl gucune sahıp olması gerektığını vurgulayan Su zer, temsıl ve sorumluluk karga- şasının sona erdınlmesını istedı TURKTRADE'mn yenı Başka- nı Evren Artam, AA muhabırme vaptığı açıklamada, dış tıcaret ser- mave şırketlen açısından zor bır dönem yaşandığım kaydederek şunlan soyledı "İçınde bulunduğumuz donem, dış ticaret sermaye şırketlen açı- sından bır donum noktasıdır. Bu donemı ıjı degerlendırebılır ve hem hukumet hem ozel sektore dertlenmızı ı>ı anlatabılırsek ka- muoyunda ıhracatçı hakkında oluşan yanlış algılamalan sılebı- lırsek, bu bızım başanmız olacak- tır. Gorev, zor ve tek başına altın- dan kalkılamayacak bır gorevdır." ÇOK FARKLI GONPAA.Ş ST. 134 34SS* 1C1 2 2 W « 13217C1 ANK I3S34«S• 1372SCS IZM 22S215