Katalog

28 NISAN 1989 KÜLTÜRYAŞAM CUMHURİYET/5 SEVEMA ATILLA DORSAY HAYVANLAR tsM4iL GVLGEÇ KİME DUM DLMA BEHH, 4K Bitun arayışlann bulapnası Theo Angelopulos un "Puslu Manzaralar adlı fılmı yönetmenın bütün arayışlannın, bütun kaygılannın artık kusursuza varmış bır sınemada buluşmasını sımgelıyordu "Puslu Manzaralar" sınemanın ne olduğunu ve ne olabıleceğını de duşundüren çağdaş bır doruk noktasıydı Angelopulos'unfılmleri,festivalin en önemli yapıtları arasındaydı jshycrem / Sinemada yaşamın dili 8. Istanbul Uluslararası Fılm Festıvalı'nde Yunanlı yonetmen Theo Angelopulos'un "Kumpanya", "Avcılar", "Kıtera'ya Yolculuk" ve "Puslu Manzaralar' adlı yapıtları gösterüdı. Angelopulos, Ayzenştayn tarzı kurguya karşı çıkıyor, ama aynı zamanda hayatın gerçeğıne daha çok yaklaşan bır tutum bemmsıyor. Theo Aagelopulos sıneması, 1989 Istanbul Fılm Festıvalı'nde keşfettığımız en önemh sınema oldu Gerçı Angelopulos'u 10 yıl once Istanbul'da duzenlenen Balkan Sınemalan Şenlığı'nde ılk kez tanımış, o şenlıkte göstenlen "Yeniden Canlandınna", "36 Gunleri" ve "Avcılar" fılmlerı uzerıne vazmıştık (Bakınız "Sinema ve ÇagımızI", "Angelopulos Denen Bir Sinema Bnjucusu") \ma bu kez sanatçıyı daha kapsamh bıçımde tanımak ve sjnemasının son vıllardakı gelışımını de ızlemek fırsaunı bulduk Amacımız, Angelopulos uzerıne gerektığı ölçü de kapsamlı bır yazı değıl, yalnızca bırkaç not çıkarmak Yonetmen, ılk filmı olan "Yeniden Canlandırma"yı ızleyen "36 Gunleri", "Kumpanya" ve "Avcılar"la, hern yakın Yunan tanhıne eğılme ortak tavnnı guden hem de sinema dılınde önemli yenıhkler yapmaya yönelen bır üçleme gerçekleştırmış oluyor "Kumpanya"ve "Avcıl»r"ın o "bıtmektukenmek bılmeyen" uzun plansekansları anık efsaneleştı Yonetmen, Ayzenştayn'ın "çarpıcılıklann kurgusu" kura mına ve genelde Ayzenşlayn tarzı kurguya karşı olduğunu açıkça belırtıyor, bunu seyırcınm bı lıncıne yapılmış aşırı bır "mudahale" kabul edıyor O uzun sekanslar veya plansekanslar, ahşılmış sinema dıhne ters düşuyor elbette, ama öte >an dan, hayatın gerçeğıne daha çok >aklaşıyor Çunku goz de yaşarm, çevreyı, dunyayı kesıntısız bıçımde, bır butun olarak algılar, gözun smemadakıne benzer bır kurgu yapmak yetısı yoktur Böyle ce Angelopulos, geleneksel sıne maya ters duşer, ama sınemayı gözun, dolayısıyla yaşamın gerçeğıne daha bıı yaklaştmr Ayrıca bu ılk filmlennde muzığı de en aza ındırger Yaşamda da, duygulanmamızı \eya heyecanlanmamızı gerektıren sahnelerın altını çızen bır muzık yoktur, ıkı sevgıh bırbırlenne sarıluıca bırden kemanlar çalmaya başlamaz Angelopulos, anılan uçlemesmde, sınemada zamanın kurallannı da sılkeler Aynı sekans ıçınde oluşan zamansal sıçramalar, yönetmenın, sınemada zamanın geçışını veya "flashback"larla ge bır ölçude kısalmıştır, "oyuncurı>e gıdışını belırtmek ıçın oluştu larla ozdeslesme" yasağı kalkmışrulmuş tum kuralları, konvansı tır, oyunculuk dramatık öğelerle yonları yıkması anlamını taşır zengmleştırılmıştır, muzık (özelBoylece, zamansal değıl, ama te lıkle "PusJu Manzaralar"4akı eşmatık bır sureklıhk >akalamr, ta sız kullammını anımsıyorum) filrıh ıçınde olaylann, olguların mın yapısına dahıl olmuştur mantığı daha lyı belırır Bu film"Puslu Manzaralar", yönetmeler, aynı zamanda hep bır nın tum arayışlarının, tum tema"temsil" duzeyınde anlatılmışlar lannın, tüm kaygılannın gehp dadır Yalnızca tıyatroy la ılgıh öğe ha durmuş oturmuş, klasik yapıFakat bvmı Joğ/amak ıçın. lerın (sahne, perde, seyırcı) gö» da ve artık sankı kusursuza enşterılmesıvle değıl, dramatık este mış bır sınemada buluşmasını tığın oyunculuk, vakın planların sımgeler Almanya'da olduğunu yokluğu, muzık kullanılmayışı gj varsaydıklan babalarını aramak bı öğelerle surekh kınlmasıyla da, ıçın yollara duşen ıkı çocuğun öybu filmler açıkça Brecht'çı, epık kusu, sankı ınsanlık var olduğunfilmlerdır \e yönetmenın bu ko dan bertgerçeğı aramak ıçın yolnuda açık bır ıstek belırtmemesı lara duşen tum tanh, oyku, yazın veya açık bır tavır koymamasına kahramanlanyla akrabalıklar ıçekarşın, olası bır epık sınemanın rır belkı de en ıyı örneklendır Kımı zaman Fellinı veya Tavi PİKNİK Pt\ALE MADRA Son filmierındeyse, Angelopu ani'ler gıbı Latın sinema ustalalos sınemasmda bellı bır değışım rının filmlerını çağrıştıran zengın vardır Tanh ve geçmışle hesap görsellıktekı bölumler fılme bır laşma, sanatçının tematığımn masal havası verır tlk kez kar ozunu oluşturmayı sürdürür An yağdığını görerek donup kalan ıncak "Kıtera'va Yolculuk", "Arı sanlar, denızden çıkarılan (ve necı", "Puslu Manzaralar" yönet dense bana sevgıh Kuzgun Acar'ı menın bıçımsel arayışlarının artık anımsatan) koca el yontusu, finalıkıncı plana duştuğunü, onun bır de sısm ıçınde belırıveren duşsel çok ustada görulegeldığı gıbı, per koca ağaç gıbı Bufilm,garıp bıvasız, yenıhkçı, gözupek ve kuş çımde sankı sanatın edınegeldığı kusuz çok saygın bır arayış döne tıim uğraş ve kaygıların bır bılemınden sonra, artık olgunluk dö şımı gıbıdır, ama oncelıkle ve nemıne enşnuş, kendıne guvenı ozellıkle yaşam karşısında ıkı çotam, "klasik" olmaktan korkma cukla sımgelenen masumluğun yan bır aşamaya enştığını göste öykusudur, bır tür yaşamayı öğrırler Plansekansların uzunluğu renme deneyımının öykusu Ka lıtelı filmı az sayılmayacak bır şenlıkten gönullerımıze en çok yerleşen fılm olma özellığını sanırım edınen "Puslu Manzaralar", sınemanın ne olduğunu ve ne olabıleceğni' de dennlemesıne duşünduren soylu bır yapıt, çağdaş sınemada bır doruk noktasıdır INSAK1 BELLI BII2 UŞUNCE>t TAKILIP KALMAMALI Erdemleri ve kusurlanyla "Zincir" Tek tema çevresinde Zincİr / Yonetmen: Korhan Yurtsever / Senaryo: Macıt Koper / Göruntu: Erdoğan Engın / Muzık: Serdar Ateşer / Oyuncular: Halıl Ergün, Betul Aşçıoğlu, Berıvan, Oya Aydonat, Mete Sezer, Mehmet Akd'l / Varlık Fılm Yapımı Korhan Yurtsever'ın "Fıratın Cin)eri"nı ne kadar sevmıştık' Tam 10 yıl oluyor Tahhsız bır "Kara Kafa" fılmınden ve uzunca bır Almanya surgunünden sonra, Yurtsever'ın yönetmek fırsatını bulduğu "Zincir" de, yıne bırçok serüvenden sonra, gösterıme gınyor "Zincir", Çukurova'da pamuğa çıkan Zulfo, kansı Elıf ve Kuçük bebelerının öyküsünü anlatıyor Ancak Belur Yıldız'm öyküsünü gelıştırmış, Koper/Yurtsever ıkılısı Pamuk hasadında, ağanın hırsı yuzunden başlanna olmadık bır ış gelen çıftı, bız daha sonra çalışmaya başladıklan bır Lunapark'ta tanıyoruz Ve olay, genye dönuşlerle gelışıyor, boyutlamyor "Zincir", hem kusurlan, hem deerdemlen olan bır fılm Ben, kendı adıma, bır fılmle çok zengın şeyler anlatılabıleceğıne, bır fîlmın gereğınde tüm yaşamı kavrayabıleceğıne ınanıyorum (Ancak kımı zaman da bunu yapmayı deneyen filmlerımız, öylesıne ukala, yanlış ve dayamlmaz oluyor kı 1 ) "Zincir"ın temel kusuru, yaşamı ayrıntılarla kavrama yetkısınden yoksun oluşu Bır buçuk saat boyunca bıze ızletılen öykunun tek bır ana teması, tek bır dramatık çıkış noktası var Anne ve çocuğu ılışkısı Bu ılışkı, bu ana tema, fıl mı beslemede yetersız talıyor Ancak buna klasık tragedyadakı yer, zaman tema bırlığıyle benzeştırmek ve fılm, amacının alçak gönullülüğu ıçın olumlu bakmak da mümkun Korhan Yurtsever, bu yenı filmınde sinema tek şey şev offPA M\ > MKV1O2A 4RA/MIŞT7M QA SİNEMAYI PROTESTO Yönetmeni 'Zincir% =r ÇİZGİLİK KÂMİL MASARACI yakacak Kultur Servısı Korhan Yurtsever'ın Moda Sıneması'nda göstenlmekte olan "Zincir" adlı filmı dun gösterımden kaldırıldı Yurtsever, olayı pvotesto etmek amacıyla bugun saat 16 30"da Moda Sıneması onunde fılmını yakacak Protesto hareketıne filmın oyuncuları da katılacak Moda Sıneması Muduru Cemal San, geçen pazartesı gunu gostenme gıren "Zıncir" fılmının yeterlı seyırcı çeknıemesı uzerıne filmı yalnızca 16 30 seansında gosterme karan aldıklarını, ancak yonetmen Yurtsever'ın filmın ya tum seanslarda göstenlmesını ya da hıç AGAÇ gostenlmemesını ıstemesı uzerıne "Zincır"ı göstenmden kaldırdıklarını soyledı Korhan Yurtsever ıse bu tur olaylann zaman zaman bırçok Turk fılmının başına geldığını, böyle bır tutumu protesto amacıyla kendı yaptığı filmı yakacağını söyledı Başanlı oyuncutufc Kortıan Yurtsever'in "Zinctr" adlı filmmde Halıl Ergun un oyunu başarılı Göruntü yönetmenlığınıEngın'ın ustlendığı filmın mtıağı Serdar Ateser ın nığıne egemenhğını, tam bır "teknisyen" olduğunu yenıden kanıtlıyor Fdmın kurgusu, özelhkle gece çekunlerımn kalıtesı yüksek du2eyde Bır de değışık, özgun mekânların ve buluşların fazla yınelenmesı olmasa1 Örneğın lunapark dekoru aynalar sahnesı fazla yınelenmekten ılk baştakı vuruculuklannı yıtınyor Göruntu yonetmenı Erdoğan Engin'ın çalışması, Serdar Ateşer'ın muzığı, Halıl Ergun ve ozellıkle özledığımız Belul Asçıogiu'nun oyunlan da başanh "Zincir", belkı daha kısa tutulsa gerçekten başanh olabılecek bır öykunun bıraz yayılmasından gelen kusurlarma karşın bellı bır duzeyı olan ve oldukça ılgı çekıcı bır film YAŞKEN EĞİLİR KEMAL GOKHA* GURSES Al Caponela perdede 2 saat Dokunulmazlar / (The Untouchables) / Yonetmen: Brıan de Palma / Senaryo: Davıd Mamet / Göruntu: Stephen H. Burum / Muzık: Ennıo Morrıcone / Oyuncular Kevın Costner, Stean Connery, Roberd de Nıro, Charles Martm Smıth, Andy Garcıa, Rıchard Bradford / UÎP (Paramount) yapımı 2 saat (Dunya, Sureyya, Atlantık, Sinema 74) toresk > aklaşımına pek bır şeyler katmayan bır fılm sunuyor Ama film, tren ıstasyonundakı kıyım sahnesınde, yönetmenın daha behrgın hırslannı da bır ölçude ortaya koyuyor Bır saat dakıklığıyle hazırlanmış ve herhalde filmın kurgucuları Jerry Greenberg / Bill Pankow ıkılısını oldukça uğraştırmış olan bu bolumde, De Palma, sankı "alın size bir uslup denemesi" der gıbı, kör kör parmağım goziıne bır bıçımcılık göstensıne gınşıyor Ayzenştayn'ın "Potemkın ZırhlısT'ndan esııılendığı açık (zaten yönetmenın de saklamadığı) bu bölum, görkemlı merdıvenlen, duellonun odak noktası olan çocuk arabası gıbı motıflerle, gerçekteıj de "Potemkin"e açık bır gönderme De Palma, bu bölumu, tumuyle ağır çekımlerle ve mekanık bır kurguyla vererek, uslupculuğunu bıraz fazla gozumuze sokuyor Robert de Niro'nun şımdıye dek perdede gorduğumuz en grotesk oyunu, sankı kankatur duzeyınde bır Al Capone sunuyor bızlere Morricone'mn muzığıyse, bu kez fazla etkıleyıcı değıl Kulaklarunızda Al Capone kartkatürü Robert de Nıro, 'Dokunulmazlar da bugune kadar yer etmıyor Al Capone sunuyor seyırcılere Gangster cephesinde yeni bir şey yok GARFIELD jm DAVIS 1930 yıllannın Chıcagosu, ıçkı yasağı ve ekonomık bunalım fonu önunde kentı ve toplumu haraca kesen Al Capone ve çetesı, tumuyle çurumuş, kokuşmuş bır duzende, en yuksek duzeydekı sorumluların bıle (vah, beledıye başkanı, vs ) yasadışına alet olmaları Ve tum bu kargaşa ıçınde, görevlennı yapmak ve kentı gangsterlerden temızlemek ıçın çırpınan bır kuçuk polıs ekıbının, Amerıkan yakın tanhıne geçmış çabası beyazperdedekı en grotesk oyununu çıkanyor Sankı kankatur duzeyınde bır Bu gerçek olaylardan yola çıka rak, sayısız filmın ve Amerıkan TV'lerınde çok populer olmuş aynı adlı dızının ele aldığı döneme ve olaylara, kendı kışısel bakışını getırmeye çalışıyor, "Brian de Palma... Bıze sunduğu 2 saatlık fılm, TV dızısının bıtmeztükenmezhğını makul bır sure ıçınde, kendı butunluğunu, kendı uslubunu taşıyan bır yapıta ındırgeme çabasını ıçerıyor Bır za manlar çağdaş bır Hitcbcock dı TARİHTE BUGÜN MVMTAZ ARIKAIS 28 Nisan DELİKÜ DEMİR İCADOLDU... 1522 'DE BUGUN, TUF&t ILK KEZ GENİÇ OLÇÜDB KULLANILMIŞTl MILANO QTALYA~) YAKININOAK( ÇA&PIŞMADA, ISVIÇK.B PIYAOeUXt P£SrESlNPSKI FRAHSIZ. SUVARİLeül, K#(LŞ<LAHtNDA TUFEKLI ISPANYOLLARt SULU^CA PAHlgE tCAPlLIP YENILMlÇTl iTALYAN PfllPPO STKOZJ ' A//A/ 7yl yüzYit. BAŞ/MDA YAPTTGI 'Aeçuesus pRKlS/S} AOI VE/e/LEN SOZ KONUSU TÜP&K, OLOUKÇA AĞlGDI VE TEPESl ÇATALLl 8t& ÇUSU&A MYAUARAK KÜUAMLMAKTAYOI MAMLUPAN ÖNCE &ASur OOKULUYOG, DAHA SONRA YUI/AKLAK KURÇUN KOYULUYORPU ASLINOA, AeQuESUS, KURŞUNUNDAN ÇOK, GUBÜlr TÜSUYLE ETfau ye anılan De Palma, sonuç olarak bızlere bellı bır noktaya dek oldukça klasik bıçımde gelışen, gangster filmlennın, ozellıkle Coppola'nın "Baba" sensınden berı artık ahşılmış mıtoioıısıne ve Di "Dokunulmazlar", sonuç olarak beklendığı olçude parlak bır füm değıl Yıne de kımı bölumlen, sozkonusu Potemkın anıştırması ve özellıkle Sean Connery'nın çok ıçten kompozısyonu ıçın götülebılıv £ P)my*Du ouiYo/eou, sı/c S/A: ' p 4 e ç