Katalog

DİLLERİ BİZÎM BENZ Dil üzerine denejâeler, laftısmalar (ikinci bası) 1300/Lira. Bilgi Yaymevi ıdref Cevdet MDd 63. Yıl; Sayı: 22434 Cu m h u riyet Kurucusu: Yunus Nadi 120 TL. Şubat 1987 Cumartesi TEMSİI İ VF KATILIMCI DEMOKRASİNÎN KÖKENİ Doç. Dr. Sami Selçuk Yenı çıklL 550 lira (KDV içmde) Çagda} Yaymları Türkocagı Cad. 3941 Cağaloğlulstanbul 'TBMM tatm>girmepen bu işi çözün' Avrupa'dan baskı: Yasaklar kalksın Siyasal yasaklarla ilgili anayasanın geçici 4. maddesinin kaldırılması tartışmalarına, AET Parlamentosu'nun milletvekilleri de katıldı. Sosyalist grubun önderleri, ANAP, SHP, DYP ve DSP'li milletvekillerinden oluşan gruba, öncelikle eski siyasilerin yasaklarının kaldırılması konusunda tavır koydular. AET çeyreleri "TBMM tatile girmeden bu işi bitirin" anlamına gelen tavırlar sergiliyor. CÜNEYT ARCAYÜREK ANKARA Siyasal yasaklarla ilgili geçici 4. madde giderek uluslararası içerik kazanıyor. Türk basınının yanı sıra artık özal'a Amerikalı gazeteciler de dün yasakları neden kaldırmadığını sormaya başladı. Bu konudaki gelişmeler geçen ocak ayı sonunda AET ülkeleri parlamenterlerinden gelen yeni tepkiler ve öne sürdükleri koşullarla daha da belirginleşti. Bu yıl AET'yc başvuracağını açıklayan hükümetin önüne konulan önemli konulardan birinialınan bilgilere bakıhrsasiyasal yasaklann bir an önce kaldırılması oluşturuyor. Türkiye, AET ile ilişkileri düzenlemek için anlaşmaların öngördüğü 36 kişilik karnıa bir komisyonun kurulmasını istiyor. Bu komiteye Türkiye'den 18, Avrupa Paılamentosu'ndan 18 üye katılacak. Fakat Avrupa Parlamentosu bu komiteyi kurmaya şene yanaşmadı, anlaşmaIarın bir bakıma güzardı cdilmesı anlamına gelecek bir tutum takınarak örgütle doğrudan ilişkileri olmayan "ABD ve Japonya gibi" ülkelere uyguladığı yöntemi kullandı, 10 kişilik bir komisyon kurmakla yetindi. Türkiye'den bu komisyona üye göndermesini isteyen bir davranış sergiledi. Oysa Türkiye bu komisyona üye verirse anlaşmaların sağladığı olanaklan, "başta 36 kişilik komiteyi" reddetmış olacak, tersini yaparsa AET Parlamentosu ile ilişkilerini yeni bir açmaza götürecek. Hukumetin önundeki birinci önemli ikilem buradan kaynaklanıyor. AET Parlamentosu'nda ağırlığı olan siyasal gruplar, başta 36 kişilik komite olmak üzere öteki konularda da bir anlaşmaya varabilmek için "daha önce öne sürdükleri demokratikleşmeyle ilgili koşulları" daha bastırarak söylemeye başladılar. ikinci açmaz böylece ortaya çıktı. Turkiyc, Avrupa Parlamentosu'na ağırlığı olan bir paılamento heyetiylegitti. Ali Tannyar ve Şükrii Yürür gibi, "buradaki sıfatları nedeniyle orada önemsenen" iki genel başkan yardımcısı, ANAP Genel Sekreteri Muslafa Taşar, MKYK üyesi Halil Şıvgın iktidar adına, Cafer Tayyar Sadıklar DYP'yi, Sadi Irmak DSP'yi, Enver Özcan SHP'yi temsilen "gayri resmi görüşmelere" katıldılar. 36 kişilik komite konusunda hiçbir sonuç alamadılar. Buna karşın bu çabalar sürerken sosyalist grup önde gidenleri Türk heyetini toplandığı odada ziya(Arkası Sa. 13, Sü. 6'da) Moskova, ABD'yi Lübnan için uyardı Sovyetler Birliği Komünist Partisi Merkez Komitesi Ortadoğu uzmanlanndan Karin Brutents, "ABD'nin Lübnan'da bir müdahaleye girişmesi halinde, sert bir tutum takınacağız" dedi. Sovyet yetkili, Kuveyt ve Birleşik Arap Emirlikleri'nde yayımlanan iki gazeteye verdiği demeçte, rehine olaylarının müdahaleyi haklı gösteremeyeceğini, söyledi. Haberl 3. Sayfada Büyük kurultay aralıkta toplanacak SHPde seçimlî kurultay mayısta SHP MKYK toplantısında Genel Başkan Erdal Inönü, sürpriz bir öneride bulunarak, mayısta yapılacak tüzük ve program kurultayında, parünin genel yönetim şemasmaa değişiklik yapılmasını ve MKYK üyelerinin yeniâen seçilmesini istedi. Baykalcı olarak bilinen grubun iürazına rağmen, öneri 18 evet oyu ile benimsendi. MKYK'de alınan karara göre, büyük kurultay 5 vıllık yasaklann kalkmasından sonra aralık ayında yapılacak. Erdal înönü'nün MKYK'nin merkez karar ve merkez yönetim kurulu olmak üzere iki ayrı organ biçiminde çalışmasından yana olduğu belirtildi. ANKARA (Cumhuriyet Biirosu) SHP Merkez Karar Yönetim Kurulu, olağan kurultay öncesinde mayıs ayında yenilenecek. MKYK'nin dünku toplantısında olağan kurultayın eski siyasilerle ilgili S yıllık yasaklann kalkmasından sonra aralık ayında yapılması kararlaştırılırken, mayıs ayında tüzük ve program kurultayı toplanması benimsendi. MKYK mayıs ayındaki bu kurultayda tüzükte yapılacak değişiklik sonucu, partınin genel yönetim şemasmda farklılık ortaya çıkması durumunda seçime gidilmesini de karara bağladı. SHP Oenel Başkanı Erdal Inonü, MKYK'nin, Merkez Karar ve Merke? Yönetim Kurulu olmak üzere iki ayrı organ biçiminde çalışmasından yana olduğunu, böylc bir düzenleme yapılması durumunda tüzük kurultayında seçimin gerekli olduğunu belirtti. SHP MKYK'nin dunku toplantısında parli içınde son günlerdc tartışilan kurultay tarihleri görüşüldü. MKYK'de bazı uyeler, tu/uk ve programın ayrı ayrı kurultaylarda ele alınması gerektiğini savunurken, olağan kurultayın 5 yıllık yasaklann kalkacağı kasım ayından sonra yapılması ortak gürüşu benimsendi. Görüşmeler sırasında bazı üyeler ise, tüzük ve program kurultayının bir arada yapılmasını önerdiler ancak MKYK'dekı tartışmaların odak noktasını tuzük kurultayında genel merke? yönetimi için bir seçim yapılıp, yapılmaması oluşturdu. Tartışmalar sonunda, tüzük ve programın mayıs ayında yapılacak bir kurultayda ele alınması karara bağlandı. Ancak, bu kurultayda yapılacak tüzük değışiklıkleri sonunda partı Başkanlık Dıvanı vc MKYK'nin yapısının değişmesı durumunda seçime gidilmesi de karar içinde yer aldı. 30 uyenin katıldığı MKYK toplantısında, mayıs ayında büyuk bir olasıhkla seçimli olarak yapılacak tuzuk ve program kurultayı için 18 uyeevet oyu kullandı. MKYK'ye Fikrel Ünlü, Halil Akyiiz, Hızır Ekşi ve Sırrı Özbek katılmadılar. Mayıs ayında tüzük ve program kurultayı karanna gcnclliklc Deniz Baykal'a yakın oldukları bilinen MKYK uyderi oy vermediler. Bu grup ıçındc yer aldığı bilinen Atllla Sav ve Tiirkan Akyol ise mayıs ayında tüzük ve program kurultayı için oy kullandılar. MKYK'de karara katılmayan üyelerin adları şöyle: Birgen Kcleş, Turgut Atalay, thrahim Önen, Enis Tütiincii, Guler Tanyulaç, Nail Gürman, Cemal Seymen, Mustafa Timisi, Ciineyt Canver, Fikri Saglar, Eşref Erdem. Oylama sırasında çekimser kaldığı bildirilen Genel Başkan Erdal tnönu, toplantı sonrası yaptığı açıklamada, mayısta tüzük ve program, aralık ayında da olağan kurultay kararı alındığını bıldırerek, "Tüzükte, MKYK ve Başkanlık Divam'nda (Arkası Sa. 8, Sü. 2'de) Yasak tartışması DYP formülü kabul görmedi Inönü: Geçici 4'ün kalkması için ayrı bir referandum maddesine gerek yoktur. Kıışhan: Biz sadece siyasi yasaklann değil, demokrasiye engel olan bütün unsurların ortadan kaldınlmasım istiyoruz. Pehllvanlı: DYP'nin siyasi yasaklann kaldınlmasım istediğine inanmıyoruz. 7. Sayfada ECEVtT: SHP KAÇMAK tSTÎYOR 7. Sayfada Filistinliler insan eti yemek için ıetva istedi Lübnan'da EMEL örgütü milislehnin kuşatması altında bulunan Burc El Baraj ve Raşidiye mülteci kampmda bulunan Filistinlilerin açlıkta karşı karşıya bulunduğu bildirildi. \iyecek sıktntısı çeken Filistinliler, insan eti yiyebilmeleri için Beyrut Müftüsü'nden fetva vermesini istediler. 3. Sayfada KÖRFEZ'DE KENTLER A TEŞ ALTINDA 3. Sayfada ANKARA'dan YALÇIN DOĞAN SHP\le Kim, Ne İstiyor? ANKARA SHP içinde başlıca uç grup bulunuyor. Cruplarm dışınıla,. "tek başına" davrananların varlıgı da gözden kaçmıyor. Nedır bu gruplar ve ne ıstıyorlar?.. (1) Sol grup: Partı içındekı çogunluğun yiikselttı(Arkası Sa. 8, Su. 4'tt) TUrgut Bey Bize de bu yakısır... Bir kapıyı kaparsak, bir başka kapıyı açmamız gerek!.. TÜRKİYE ORTAKUK KONSEYt ÖNERDt 10. Sayfada BOZER: AET'NtN SON SÖZÜNÜ BEKLtYORUZ 10. Sayfada Kıımanı vergi cezası Yaklaşık bir yıldır Istanbul Defterdarhğı kontrol elemanlanyla, lüks otellerin kumarhaneleri arasında uyuşmazhğa yol açan eksik vergi ödenmesi olayı, mahkeme tarafmdan defterdarlık lehine sonuçlandırıldı. Istanbul 9. Vergi tdaresi Mahkemesi, Hilton Kumarhanesi'nin eksik ödediğini saptadığı 130 milyon liranın tahsil edilmesine karar verdi. OSMAN ŞENKUL Defterdarlık kontrolörleri ile kumarhaneler arasında bir yıldır süren "vergi davası"nı defterdarhk kazandı ve Hilton kumarhanesini işleten Turistik Gazino lşletmeciliği Anonım Şirketi'ne yalnızca üç ay için talep edilen yaklaşık 130 milyon liralık "eksik vergi" mahkeme tarafından uygun bulundu. Istanbul 9. Vergi Mahkemesi'nin kararını "emsal" olarak ele alan defterdarlık da, Hilton dahil Türkiye'deki tüm kumarhanelerden aynı kesinleri 1985, 1986 ve 1987 yılları için yapmak üzere harekete geçti. Defterdarlık ayrıca, kumarhane sahiplerinin savunma sırasında delil olarak kullandığı "bakanlık muktezasf'nın değiştirilmesi için harekete geçti. Kumarhaneler ile defterdarlık arasındaki vergi ihtilafı, 1985 yılının aralık ayında Istanbul'daki Maçka, Hilton, Tarabya ve Çınar otellerindeki kumarhanelerde yapılan denetim sırasında ortaya çıkmıştı. Defterdarlık elemanları, denetimler sırasında, özellikle KDV tahakkukunun yapılması gerekenden yüzde 9095 daha az olduğunu belirleyince, toplam 2.5 milyar liralık ceza ve eksik vergi saptamışlardı. Kumarhanelerin ödemeleri gereken 2.5 milyar lira, ilgili vergi daireleri tarafından kendilerinden talep edilince önce Hilton kumarhanesini işleten Turistik Gazino tşletmeciliği, lstanbul 9. Vergi Mahkemesinde dava actı. Fırma, bakanlıktan aldığı ve usulsüz görülen işlemini haklı çıkaran 'muktezayı delıl olarak gösterdi. Ancak mahkeme, "yasalann daha tistün oldugu" gerekçesiyle, bunu reddetti. Bunun yanında, yalnızca 1985 yılının ilk üç ayı için eksik vergi olarak belirlenen yaklaşık 130 milyon liranın firmadan alınmasını, bir o kadar tutan cezanın ise, "mukteza yoluyla mükellefin yanılnıası"nı gözönünde bulundurarak kal Eksik ödenen vergi davasını defterdarlık kazandı Türkiye'de yaptıklarınıza hayranız' Reagan, özal ile yaptığı görüşmede söze Türk ekonomisini överek başladı. Reagan; 'Biz de aynı şeyleri yapmaya çalışıyoruz. Üstelik siz bizden de hızlı yol alıyorsunuz' dedi. ABD'nin Türkiye'ye yaptığı taahhütleri yerine getirmeye çalışacağını da kaydeden Reagan, 'Sizin Ortadoğu ile ilgili görüşlehniz, bizim için öğretici olmaktadır' dedi. VVASHINGTON (Cumhuriyet) "Türkiye'de yaptıklarınıza hayranız. Ekonomik alanda biz de ABD'de aynı şeyleri yapmaya çalışıyoruz. Üstelik siz bizden de hızlı yol alıyorsunuz." Başkan Ronald Reagan, önceki gun Beyaz Saray'da Başbakan Turgut Özal'Ia yaptığı görüşmeye bu sözlerle girdi. Göruşmenin TürkAmerikan ilişkilerine ayrılan ilk bölümu usler anlaşması pazarlığının sonuçlandırılmasının yarattığı olunılu hava içinde başladı. Başkan ReDÜKKÂNSAHİBİ AĞLADI Kavukçu Han çıkmavndakı dukkâna glrtn iki soyguncu, llyas ve Muslafa Karataş ile o arada dukkânda bulunan Cemal Taç 'ı bağlayarak etklslı hale getirip 40 milyonu aldılar. Soyguncular, daha sonra yaklafik 1.5 metre genisliğindeki koridordan kaçarak izlerini kaybettirdiler. Soygundan sonra llyas Karatas, olayı ağlayarak anlattı. (Foloğraf: a.a.) ekonomisine avgu agan, Savunma ve Ekonomik lşbırliği Anlaşması'nın yenilenmesi konusunda varılan uzlaşıdan duyduğu memnuniyeti açık ifadelerle dile getirdi. Başkan Reagan, anlaşmanın yenilenmesı karşılığında ABD'nin Türkiye'ye yaptığı taahhutlerin yerine getirilmesinde yönetimın "bülün gücüyle çalışacağını" da bildirdi. Boylelikle anlaşmanın dort yıl daha yururlukte tutulması konusunda imzalanaıı "Ek ınektup" da yeralan taahhütlcr konusunda Baş Reagari'dan Ö bakan Özal bir kez de Beyaz Saray'ın teyidini almış oldu. Reagan, bununla birlikte Kongre faktörüne değinmeden edemedi ve "Türkiye'ye yardım konusunda elimizden gelen çabayı sarf edecegiz, ancak Kongre de Amerikun demokrasisinin bir parçasıdır. Türkiye'ye yardım konusunda Kongre ile işbirligine ve yönetim olarak düşuncelerimizi Kongre'ye aktarma>a de\ıım edecegiz. Türkiye bizim için degcrli bir müttefik ve dosltıır" dedi. Bedrettin Dalan m Mehmet Altınsoy Burhan özfatura  Belediyelere sıkı denetim TURHAN YILMAZ'ın haberl 8. Sayfada Dalan, özfatura ve Altınsoy'un harcamaları da incelenecek Amerikalı gazeteci maceralı kıırtuldu İran 'da casusluk yaptığı iddiasıyla gözaltına alınan muhabir Gerald Seib, Tahran'dan Isviçre Havayoüarı'nın bir uçağı ile Zürih 'e geldi. Dış Haberler Servisi İran da geçen hafta "İsrail casusu" olduğu gerekçesiyle tutuklanan ve Başbakan özal'ın da girişimiyle serbest bırakılan VValt Street Journal gazetesi muhabiıi Gerald Seib, dün lsviçre Havayolları uçağıyla tsviçre'nin Zürih kentine geldi. Seib, Zürih'e varışında, kendisine "kötü davranılmadıgım" söyledi. "Neden tutuklandıgı ve neden serbest bırakıldıgını hâlâ anlayamadığım" kaydeden Seib, lran'da casusluk yaptığını yalanladı ve "Ben sadece muhabirlik yapıyordum" dedi. 1 Başbakan Turgut özal da ABD ile ilişkilere bakış açısını anlatırken "Daha çok yardım degil, daha çok ticarel istiyoruz" temasını tekrarlayarak Türk ihraç ürünlerinin ABD pazarına girışte karşılaştığı güçlüklerı gündeme getirdi. Başbakan Özal'ın gündeme (Arkası Sa. 13, Sü. 2'de) P r o f . A z e k t Yenı düşünce suçu varatılıyor. S a g l a r : Kaçakçıya af geliyor. SHP Genel Sekreteri, yeni ceza yasası taslağının sag eylemciye gizlı af getirdiğıni söyledi. Yargıia.v: tşkenceden devlet sorumlu. Yargıtay 4. Hukuk Datresı, ışkence olaylarında ışkencecilerin yanı sıra devletin de sorumlu tutulmasını kararlaştırdı. 8. Sayfada yönetiminde uyumlu kadro arayışı, Hazine'den Maliye'ye kadar tüm ekonomik birimlerde beklenti ve hayal kırıklıgına vol açtı. 'F.konomide (A) Milli Takım sorumlusu Mustafa Denızli'nin belirlediği 22 kişilik aday kadroda 5 tane 30 yasını aşmış futbolcu var. Spor'da Spıegel Dergısı. Batılı muzikçilcrın kurtuluşu yoksul ülkelerın muziğinde aradığını yazdı. sayısının I2'ye çıktığını belirten Prof. Biyal, halkın aydınlanlmasını istedi. 14. Sayfada İçişleri Bakanı Yıldırım Akbulut, yolsuzluk iddiaları olan belediyelerle ilgili olarak süren soruşturmalara ek olarak Ankara, tstanbul ve tzmir anakent belediyelerinin daha sıkı bir şekilde denetlenmesini istedi. Akbulut, denetime gerekçe olarak bu üç belediyenin çok mali harcama içinde olmasını gösterdi. Tahtakalede döıizci soygunu Fındıkzade'deki banka soygununun ardından dün de Çarşıkapı'da döviz ticareti yapan llyas ve Mustafa Karataş'ın dükkânı soyuldu. Soyguncular, dükkândan 20 bin Alman Markı, 10 bin dolar, 10 milyon Türk Lirası ve altın olmak üzere toplam 40 milyon lirayı alarak kaçtılar. lstanbul Haber Servisi Yapı vc Kredi Bankası Fındıkzade Şubesi soyguncuları aranırken, bu kez de Çarşıkapı 1 da döviz alım satımı yapan bir işyerini basan üç kişı, 30 mılyonu döviz ve altın olmak üzere toplam 40 milyon lirayı alarak kaçtılar. Soygunlar nedeniyle tüm lstanbul polisi alarm durumuna geçerken, bölge ekiplerine, kendi bölgelerindeki banka vc büyük işyerlerini saat başı kontrol etme emri verildi. Dünku soygunu gerçekleştırenlerin eşkâllerinin, banka soygununu gerçekleştirenlere benzediği de ileri sürüldü. Çarşıkapı, Kavukçu Han Çıkmazı, 15 nıımarada bulunan toptan altın ve döviz alım satımı yapan dükkâna dün saat 11.00 sıralarında gelen ve silahlı oldukları belirtilen iki soyguncu, dukkân sahipleri İlyas ve Mustafa Karataş'ı ve o sırada dukkânda bulunan ayakkabıcı Cemal Taç'ı tabancalarıyla etkisiz hale getirirken (Arkası Sa. 8, Sü. I'de) Kurtuluşun perde arkası (ArkasıSa. 8, Sü. 6'da) TASARRUFÇU ARIYOR 11. Sayfada Suudi Arabistan'ın Alevi kokenli Turk yurttaşlanna vize vermenıesi ve sınır kapılunnı kapalı tutması ayrı bir eleştırı odağı yaratmakladır. Bir üçüncü nokta, Suudi merkezli şeriatçılıgın Türkiye'de etkinlik kazanmasıdır. Konu tartışmaya değer bir nitelıktedir, ama bütün bunlar siyasal içerikli yaklaşımlardır. Olayın bir de hukuk yanı var. SHP, iktidar partisinin çıkardığı yabanalara mülk satışına ılişkin kanuna karşı Anayasa Mahke(Arkası Sa. 13, Sü. I'de) YOL OzaVın girişimi etkili oldu mu? SEDAT ERGİN WASHINGTON Başbakan Turgut Özal, geçen salı sabahı New York'ta kaldığı Mayfair Regent Oteli'nden New York Timcs gazetesine gitmek u/ere ayrılırken heyecanlıydı. Başbakan özal, yarım saat kadaı oncc lran lslam Cumhuriyetı Başbakanı Huseyin Mir Musavi'ye gönderdiği vc Pahran'da gözaltına alınan Wall Street Journal gazetesi muhabiri Gerald Seib'in serbest bırakılması ricasında bulun(Arkası Sa. 13, Sü. 7'de) Kadro ara.vışı: Ekonomi 1982 Anayasası tlerici mi? olmasını istiyor. tlk bakışla bu tutum doğal görünebilır; her siyasal partının kendine özgU yaklaşımları bulunabilir. Ne var ki bu tutumlann eleştirilmesi de doğaldır. Nitekim özal hükümetinin yabancılara mülk satışında inatçı bir direnişe geçerek konuyu bü~ yütmesi, elestirilerin gun geçtikçe yoğunlaşmasına yol açmakta, Başbakan özal'ın yakınlarının ve ANAP çevresının Suudi Arabistan ve Basra Körfezi şeyhlikleriyle çıkar ve ış ilıskilerinin pek ANAP ıktidarı, Türkiye'de yoğun olması, konuya özel bir Arap zenginlerinin mülk sahibi renk katmakladır. OLAYLARIN ARDENDAKI Mllll Takım .yaşlandıt GERCEK (Arkası Sa. 13, Sü. 3'te) OZAL'A 'ARACILIK' SEDAT ERGİN'fn Izlenlmlerl 13. Sayfada PtAR BAŞAR/SI Muzlkte kurtulnş: Der TEKLtFt Türkl.ve AIDS'I «grenmoll: AIDS'li • *• TANJU AKERSON'un yazısı 13. Sayfada