Katalog

12 ARALIK 1985 KÜLTÜRYAŞAM CUMHURİYET/5 YAYIN DÜN^ASINDA İNCELEME ARAŞTIRMA YÖNETEN ŞAHİN ALPAY HAY\ANLAR İSMAİL GILGEÇ VIL0IZU4E VAR UZAV S.MH "Yıldız Savaşları" banş getirebiür mi? Haluk Gerger, YILDIZ SAVAŞLARI: TEKNOLOJİSİ, SORUNLARI, SAKINCALARI, Kalem Yayınları, Ankara 1985, 157 s. ABD Başkanı Ronald Reagan, 23 Mart 1983 akşamı yaptığı bir televizyon konuşmasında "Stratejik Savunma Girişimi" (SDI) adı verilen bir "araştırma programı"nı başlattığıru açıklıyordu. ABD yetkililerine göre proje, "geliştirilmekte olan yeni teknolojilerden yararlanarak, bir balistik füze saldınsını etkisizleştirme olanaklarını" araştınyordu. Bu olanaklar sağlandığı takdirde, "kimseye zarar vermeyecek, nükleerolmayan savunma sistemleriyle savaşı önlemek rattmkün olabilecekti" Sovyet yetkilileri derhal şiddetli bir tepki gösterdüer. Onlara göre, bu proje ile ABD, karşı tarafın mukabele olanağını ortadan kaldırarak, nukleer savaşı kazanabilme amacını güdüyordu. Hiçbir zaman gerçekleşemeyecek bu amaç uğnına, uzayın silahlandınlmasına yönelerek; silahlanma yarışını tırmandırarak dünya barışını görülmemiş bir tehlikeye atıyordu. Sovyet bilim adamlan 22 Nisan 1983'te Ne» York Times'da yayımlanan bir açık mektupla ABD kamuoyu önünde projeyi takbih ettiler. ABD içinde de gerek bilim adamı ve uzmanlardan gerekse siyaset adamlanndan, popüler ifadeyle, "Yıldız Savaşlan" olarak anılan projeye karşı yoğun bir muhalefet başladı. "Yıldız Savaşlan"projesine göre yerden ateşlenen bir lazer silaht baüstik füzeyi böyle vuracak. "Yıldız Savaşları"nın can alıcı önemini bütün dünyaya duyuruyordu. A. Ü. Siyasal Bilgüer Fakültesi eski öğretim uyesi ve uluslararası ilişkiler uzmanı Dr. Haluk Gerger, ekim ayı başında yayımlanan yeni kitabında, "Yıldız Savaşları"nı teknolojık, stratejik ve politik yönleriyle, bu konudaki en yeni ve en yetkin kaynaklardan yararlanarak irdeliyor. Gerger'in dünyanm bir numaralı sorununu inceleyen bu çalışması, yalnızca tum aydınlanmıza değü; özellikle siyasi %re askeri yoneticilerimiz ve siyaset adamlarımıza konuyu yakından tanımak için mükemmel bir fırsat sağlıyor. Dr. Gerger'i bu son derece aydmlatıcı ve uyancı kitabı, mesleğinin yüklediği sorumluluğu yerıne getirerek hazırlayıp yayımladığı için kutlamak gerekiyor. Gerger, kitabma daha başlarken, "Yıldız Savaşlan"nın kaçırulmaz sonucunun, "gönilmemiş bir silahlanma yanşı, siyasal bunalımlar ve nihayet nukeer savaş" olacağını soylüyor; bu nedenle, "Bu ölümcül kumara karşı çıkmak, özellikle ABD'deki bilim adamları ve uzmanlarla dayanışma içinde olmak, kaçınılmaz bir göres kabul edilmelidir" diyor. Gerger'e gore, ABD yönetiminin, nükleer silahlann "işlevlerini yitirmiş ve modası geçmiş olacağı" bir dünyayı gerçekleştirebileceğini iddia ettikleri tasarı, şu nedenlerle bizi nükleer felakete daha da yakınlaştırmaktadır: Balistik füze saldınsma karşı yuzde yuz etkili bir savunma sisteminin kurulabilmesi teknolojik açıdan olanaksızdır. ö t e yandan, projede öngorülen savunma siİahlan yalnızca balistik füzeleri hedef almaktadır. Radarlara yakalanmayan bombardıman uçaklan; alçaktan uçan seyir füzeleri bu silahlardan etkilenmeyecektir. Aynca, taarruz eden taraf, alabileceği nisbeten basit önlemlerle balistik fuze savunmasını kolaylıkla etkisiz hale getirebilecektir. Haluk Gerger'in dünyanm bir numaralı sorununu inceleyen kitabı, yalnızca tüm aydınlanmıza değil, özellikle siyasi ve askeri yöneticilerimiz ve siyaset adamlarımıza konuyu yakından tanımak için mükemmel bir fırsat sağlıyor. sistemlerin yalnızca savunma amaçlanna uygun olduğu, bunların saldırı sÛahlarına dönuştürülemeyeceği söylenemez. Proje, "karşılıklı yok olma tehdidi"ne dayanan bugünkü "dehşet dengesi"ni bozma tehlikesini içermektedir. Taraflardan birinin tam etkinlikte bir savunmaya ulaşması olasılığı, diğer tarafı buna zaman bırakmadan saldırmaya zorlayabileceği için özellikle tehlikeli bir durum doğurmaktadır. Her iki tarafın da tam bir savunma kalkanı kurabildiği durumda bile, bu kalkanı delecek saldırı silahlannı yapma yarışmın sona ermesi beklenemez. ABD SDI programını başlatmakla beraber saldırı silahlarmı geliştirmeyi surdurmektedir. Tum bu unsurları birlikte ele aldığında Gerger, "Yıldız Savaşları projesinin ABD stratejisinin son ullarda değişen ve ilk vuruş yeteneği sağlamaya >önelik çabaİannın bir sonucu olabileceği" sonucuna vanyor. KİM KÎME DUM DUMA BEHİÇ AK P I K N I K PİYALE MADRA Yalnızca savunma mı? Buna karşılık, söz konusu girişim, SovyetABD üişküerini daha da gerginleştirecek; iki taraf hem savunma hem saldırı silahları alanında korkunç bir yarışa girecektir. Bu yanş, balistik füzelere karşı savunma silahları geliştirmeme ve uzayı silahlandırmama konusundaki mevcut antlaşmaları temelinden kundaklayacak, taraflar hiçbir yasal sınırlamayla bağlı olmamanın yarattığı kuşku ortamında karşı karşıya geleceklerdir. Üstelik, "Yıldız Savaşlan"nın öngördüğu Bir numaralı sorun SDI tasarısı iki süper devlet arasındaki ilişkilerin, dolayısıyla dünya politikasının en önemli konusu haline gelmiş bulunuyor. Geçen ay Cenevre'de yapılan ReaganGorbaçov zirvesinde de temel tartışma konusu oluşu, Onemli bir eksiklik Konusunu, hemen tamamen ABD kaynaklarına ve özellikle SDI projesine karşı çıkan Amerikalı bilim adamları ve uzmanların yazdıklarına dayanarak inceleyen Gerger'in çalışmasmda dikkat çeken nokta, "Yıldız Savaşları" tamşmasının esas taraflannın, yani Sovyetler Birliği ve ABD'nin resmi görüşlerine yer verilmeyişi. ABD'deki muhaliflerin görüşleriyle buyuk ölçüde örtuşmesi nedeniyle, Sovyet gorüşlerinin ele alınmayışı buyuk bir eksiklik sayılmayabilir. Ancak ABD yonetiminin "Stratejik Savunma Ginşimi"ni hangi gerekçelere dayandırdığının ortaya konmayışı önemli bir eksiklik olarak gorünuyor. ABD yönetimine göre: Sovyetlerin stratejik sa\runma alanındaki girişimleri kapsamlıdır ve ABD'den çok daha eskiye uzanmaktadır. Bu alandaki çalışmaları nın en onemlneri, Moskova çevresindeki antibalistik fuze sisteminin geliştirilmesini; Krasnoyarsk'ta inşa edilmekte olan balistikfüze keşif ve izleme radarını; balistik füzelere karşı lazer, parçacık ışını ve kinetik enerji silahları teknolojisi konusunda yaygın araştırmalan; dünyanın işler haldeki tek antiuydu sistemini (ASAT) de kapsamaktadır. Sovyetler'in bu alanda ABD'yi geride bırakan çalışmaları yanıtsız bırakıldığı takdirde, Batımn bir So\7et saldınsına etkili karşılık verme olanakları azalacaktır. HIZLI GAZETECİ \ECDET ŞE.\ Kısa... Kısa... Bryan Magee / YENÎ DÜŞÜN ADAMLARI, Hazıriayan: Mete Tunçay, 2. basım. Birey ve Toplum, Ekim 1985, 375 s. Bryan Magee'nin 1978 yılında BBC Televizyonu'nda yayımlanan bir söyleşiler dizisinden oluşan bu kitabırun Türkçesi ilk kez 1979 yılında Millı Eğiüm Bakanlığı Yayınları arasında çıkmıştı. Felsefenin çeşitli dallarındaki çağdaş akımları, aralannda Isiah Berlin, Herbert Marcuse, Alfred Ayer, W.O. Quine, Noam Chomsky, Ernest Gellner gibi buyuk düşünürlerin de bulunduğu uzmanlarla tartışarak tanıtan bu kitap her duzeyde felsefe meraklıları için çok değerli bir kaynak. Frederick Copleston / PLATO, Çev. Aziz Yardımcı, İdea, Istanbul 1985, 200 s. Frederick Copleston'un kapsatnlı Felsefe Tarihi adlı yapıtının birincı cildinde yer alan Plato bölümü ile yedincı ciltte bulunan Hegel bölümü ayn birer kitap olarak Turkçe yayımlandı. Yeni kurulan tdea yayuıevinin kitaplann basımında buyuk bir itina göstermiş oluşu dikkat çekiyor. Fred Halliday / YENİ ŞOĞUK SAVAŞ, Çev. tlker Özünlü, Belge, Kasım 1985, 349 s. New Left Revie» dergisi yazı kurulu uyelerinden olan ve uluslararası Uişkiler alanında çeşitli çalışmalaıı bulunan yazarın ilk basırnı 1983'te Londra'da yapılan bu kitabı, tkinci Dunya Savaşırun sona ermesinden bu yana SovyetABD ilişkilerinin toplu bir değerlendirmesini yapıyor. M. Ali Kılıçbay / FEODALİTE VE KLASİK DÖNEM OSMANLI ÜRETtM TARZI, Teori, Eylül 1985, 467 s. M. Ali Kılıçbay'ın ilk basımı üç yıl ince yapılan ve çeşitli tartışmalara konu olan çalışması yeniden basıldı. Yeni baskıda Bizans'la ilgili yeni bir bölum ile yazarın eleştirilere verdiği yanıtları kapsayan bir ek bulunuyor. Nur Dolay / LATİN AMERİKA BAŞKALDIRÎYOR. Sürec Yayınları, Eylnl 1985, 197 s. Fransa'da yayımlanan AfriqueAsie dergisinde muhabir ve fotoğrafçı olarak çalışan Nur Dolay'ın bir bölümü daha önce Cumhuriyet'te yayımlanan Latin Amerika gözlemleri 1980'lerde Şili, Arjantin, Uruguay, Brezilya, Bolivya, Peru ve Paraguay'ı konu ahyor. lyi bir gazeteci ve usta bir yazann kaleminden Latin Amerika'nın politik yaşamını tanımak için i>i bir kitap. Ivan Dlich / OKLLSUZ TOPLUM, Çev. Bedirhan Üstün, Birey ve Toplum, Haziran 1985, 152 s. Avusturya doğumlu eğıtimcı Ivan Illich (d. 1926), P. Goodman ve P. Freire ile birlikte "Okulsuzlaşurma" (DeSchooling) olarak anılan bir eğitim anlayışımn başlıca temsilcilerinden biri. Bu akım, toplumda sömürünun sürdurülmesine ve eğitimin baltalanmasına yarayan bir kurum olarak görduğu okula karşı çıkıyor. Ozgün adı DeSchooling Society (1971) olan bu kitap Illich'in Türkçeye çevrilen ilk kitabı. VVitold Kula / FEODALİZMtN EKONOMİK TEORlSt, Çev. Oğuz Esen, Birey ve Toplum, Temmuz 1985, 197 s. Polonyalı iktisatçı Kula'nın ilk kez 1962 yılında Varşova'da basılan ve birçok dile çevrilen kitabında, 16. yuzyıldan 18. yüzyıla kadar uzanan ddnemde Polonya'da egemen olan ekonomik sistem inceleniyor. Ünlü tarihçi Fernand Braudel'in onsözünü kapsayan kitabın Türkçe basımında M. Ali Kılıçbay'ın kitabı tanıtan bir sunuş yazısı da bulunuyor. Arslan Kaynardağ / EĞİTİM VE YAYIN, Arkın Kitabevi, tstanbul 1985, 192 s. Arslan Kaynardağ'ın, ulkemizin en eski yayıncılarından biri olan Ramazan Arkın ile eğitim ve yayıncılık sorunları uzerine yaptığı söyleşiyi kapsayan bu kitap, yayıncıuk tarihimize de ışık tutuyor. ÇIZGILIK KÂMİL M4SAK4CI YURT DISI^DA^ "TÜRKtYE'DE DEVLET GELENEĞİ" Türk bürokrasisi üzerine çalışmaları ile tanınan Boğaziçi Üniversitesi siyaset bilimi profesörlerinden Metin Heper'in Türkiye'de De\let Geleneği (The State Tradition in Turkey) adlı kitabı Ingiltere'de The Eothen Press yayınevi tarafından geçen haftalarda yayımlandı. Genel olarak Osmar.lıTurk toplumunda devletin yeri ve toplumdevlet ilişkileri konusuna eğilen kitabın son bölumunde bu ilişkilerin 1980 sonrasında, yani Üçüncu Cumhuriyet Türkiyesi'nde aldığı biçim inceleniyor. Kitaptan edinmek isteyenler için başvuru adresi: The Eothen Press, 42 Northgate, Walkington, Beverley, North Humberside, HU17 8ST, lngiltere. Bir "fantezi" mi? ABD yonetiminin bu iddiaları doğru mudur? Tartışılabilir. Ne var ki, bu iddialann Sovyet yonetiminin bunlarla ilgili yalanlamalanndan daha az güvenilir oldukları söylenemez ve herhalde ciddiye ahnmaya ve tartışılmaya değer. Herhalde "Yıldız Savaşlan" programını "ABD'deki küçiik bir azınlığın teknolojik fantezileriyle, zafer düşlerinin \e nukleer felaketle oyun oynama curetlerinin bir ürünii" olarak nitelemek, işi basite indiren ve inandıncı olmayan bir yaklaşımdır. Dünya hegemonyası için yarışan iki süper devletin askeri alanda üstünlük sağlama yanşının dunyamızı nükleer felakete doğru götürmekte olduğunu düşunmek için her türlü neden vardır. Ama bunlardan sadece birinin savaş kışkırtıcısı sayılamayacağı, bugüne kadarki performanslanyla ortadadır. iki super devletin istikrarsızlık yaratma ve barışı tehdit etmede birbirlerinden kahr yanlan yoktur. Ne var ki, bunlardan sadece birinde alınan onemli kararlar kamuoyu onunde enine bo>Tina tartışılabiliyor; gereğinde hasımla aynı gorüşleri paylaşan bir muhalefet ve bizzat hasım sesini duyurabiliyor. Diğerinde ise yalnızca resmi göruşler var. Gerger'in kitabuıın en dikkat çekici bölümlerinden biri de "Yıldız Savaşları"nı Türkiye açısından değerlendiren (ne yazık ki, kısa bir ek olarak verilen) bolum. Bir nükleer savaş halinde, en iyi olasıhkla ABD'nin kendi topraklannı savunmaya hizmet edecek bir projeye herhangi bir şekilde katılmanın, ülkemiz açısından taşıdığı riskler konusunda Gerger'in yaptığı uyarılar buyuk ağırlık taşıyor. AGAÇ YAŞKEN EGILIR KEMAL GÖKMS KİTAP DtZİSt ONBtRİNCt TEZ, Kitap 1, Kasım 1985. ~ Sunuş yazısında "Tarihsel maddeciliği donmuş, basitleştirilmiş, dogmatik bir sistem olarak değü, yaratıcı bir yöntem olarak ele alacak... ama farklılığa ve yazarlann özerkliğine yer tanıyan bir tartışma platformu" olmayı amaçladığı belirtilen yeni bir kitap dizisi yayımlanmaya başladı. Bu ilk kıtapta yer alan katkılar arasında Galip Yalman'ın "Popülizm, Burokratik Otoriter Devlet ve Türkiye" ile Haldun Gulalp'in "Üçüncu Dünya'da Devlet ve Demokrasi" başlıklı makalelerı bulunuyor. TARİHTE BUGÜN MVMTAZ ARIKAM 12 Arahk DARİUS'UN ÖLÜMÜ MiLATTAN ONCB 486'M 8llGUM,guyUK PERS IMPARATCKa IOA&U£(C>Af>A OA DeNiR.') 64 YAŞlNDA OLPÜ. KCNOlNDEN OHCEK! K2AUN OLUMUYLE 8AÇLAYAM KARIÇ/KLK SlRASlNDA, ZOIS KULLANARAIC TAHTA GBÇMlÇ OLAN PAHİUS, Bıfi. SATJSAPl^ ÇIKAN tSYAMLAe/ DA BASTIEARAIC DüZEMI Ş TV. 8lü SUZE S&NRA, WUDtS.TAN'PAN EGE'YE OB&IN UZANAH TOPRAICLARA £GEM£H OLMUŞTU AMCAK, ÖNCE t£taTLE£'L£ ,S.0U&\ DA YUNANULAR.'LA YAPTI6l(MASAmN) SAvAŞLAfZJ ItAYBETTl. BÜYuK BlR. OEVLET A0AMI OLAM DAR.IUS, YOMETIMDE SATKAP. L/fC S/£TEMW/ 6UÇLEND1RMİŞ, ÇEŞlTÜ P//JLE&M gA$KAMUĞIHt USTLEMtRBK DUSUMUNU SA&lAMIAÇTlSMIÇTI. İKAH CUUN ZAMANıHCM BU BAYINDlR YIL~ UiRtHl YAÇAM/ÇT/.. (*jS,atraplık. : Eao/etyontt>mı CUMHURİYET KİTAP KULÜBÜNDEIN HABERLER Taksitli satış dizileri Cumhuriyet Kitap Kulübü'nde taksitli satışlar için oluşturulan dizi sayısı 9 oldu. Bugüne kadar her ay sunulan dizüerde, türlerine göre şu konulara yer veriliyor. Roman, mektup, inceleme, şür ve çocuk. Satijta bulunan diziler şöyle: 104.901 dizi: Klasik Büyük Romanlar: 29.700., 20 cilt, ilk taksit: 5200., diğer taksitler: 7x3500. ; 104.902 dizi: Kültür Kitaplan 7000., 11 kitap, ilk taksit: 2500., diğer taksitler: 3x1500. ; 001.901 Ada Romanöykü Dizisi 11.000. , 20 kitap, ilk taksit: 3000., diğer taksitler: 4x2000.; 021.901 dizi: Latin Amerika Edebiyatı 28.490. , 24 kitap, ilk taksii: 7490., diğer taksitler: 6x3500.; 021.902 Türk Edebiyatı Şairler Şiirler Dizisi21.300., 16 kitap, ilk taksit: 6230. , diğer taksitler: 5x3000.; 037.901 Mektuplar Dizisi 6.900., 11 kitap, ilk taksit: 2400. , diğer taksitler: 3x1500.; 021.904dizi: Can Çocuk Kitaplan (912 yaş) 12100., ilk taksit: 3300, diğer taksitler: 4x2200.; 021.903 dizi: Can Çocuk Kitaplan (79 yaş) 9350. , ilk taksit: 2550. , diğer taksitler: 4x1700.; 104.903 dizi: Klasik Çocuk Kitaplan (1016 yaş) 21.500., ilk taksit: 6500., diğer taksitler: 5x3000. DENEMEtlVCELEMEBELGEAM (13.11.198511.12.1985) Sıra: Kod: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 152 337 027 034 002 254 079.021 022 006 173 009 132 011 104 902 140 053 037 901 Kitabın AdılYazarı: Demokrasinin Sonbaharı/Cüneyt Arcayürek Açıktıyor7 DüşSnüYorum Öyleyse Vurun/İlban Selçuk Ab Biz Odlcfc Aydınlar/Azİ2 Mesin Sandlnonun Kulan/M.Randall Deneflieler/Montaigne Maılzm ve Kultur/L.Rtchard Insan Nasıl insan Oldu/M.lllnE.Segal Dizi: Kultur Kitaplan (11 cilt) Erken Yazılmrç Bir Ynam Öyfcusâ/ Yevtuşenko Mektuplar Didsi (11 kitap) Hyatı: 50 YIL ONCE Cumhuriyet İlmi hesablara göre Sümer Bank tarafından neşredilen uç aylık bultenin son sayısında "son saytma göre Türkiye nufusunun ınkişaf tandansı" serlevhalı bir yazı çıkmıştır. Bu yazıda Türkiye nufusunun 1927 ve 1935 saytmlan arasında 2.540.497 kişi artmış olduğu 12 Arahk 1935 gelmektedır. Türkiye nufusunun'sırasıle 50 müyon ve 100 mılyon oiması için musavi şartlar altında kaç sene geçmesı lazım geleceği 1927 sayımına gore hesab edilmiştir. Nufusumuzun 52.8 sene sonra 50 mılyona ve 85.3 sene sonra da 100 milyona balığ oiması gerekecektır. I9J5/J98S 2000 600 819 550 1000 591 1200 7000 500 6900 ele ahnarak yapılan tahmın ve hesablarla nufusumuzun 1950 senesine kadar her sene ne kadara varacağt gösterilmekıedir. Bu hesablara gore: 1940 da 18.010.36 1945 de 20.037.639 1950 de 22.293.142 kışıye balığ oltnası laztm KREH VENUS