Katalog

10 KASIM 1985 KÜLTÜRYAŞAM HAYVANLAR İSMAIL GÜLGEÇ CUMHURİYET/5 BILIMTEKNIK DUN^ASINDAN VEHRI 1985 Nobel Tıp Ödülü, kolesterol hastalıklarına ışık tutan buluşa verildi 12 yıl sonra gelen Nobel ödülü MMayvan kökenli besinlerin kolesterolü arttırarak kalp hastalıklarına yol açtığı biliniyordu. Ancak, mekanizma bu buluşla aydınlığa kavuştu. 1985 Nobel Tıp ödülü, 12 yıl önceki bir buluşa verilmesi yanında veriliş biçimi bakımından da özellik gösteriyor. Nobel ödülleri için genel kural, bir yıl önce gerçekJeştirüen buluşlardan insanhğa en çok yarar sağlayacak olanına verilmesidir. Tıp ödülü için özel kural buluşun 'en önemli' olmasıdır. Bu yüki Tıp ödulü genel koşula da, özel koşula da uygun. Çünkü buluş, bütün insanlar için tehlike yaratan kalp hastalıklannın kolesterolle ilgili olanına ışık tutuyor. Bu yüzden.tıpta da 'en önemli' buluş kimliği ile karşımıza çıkıyor. Yani özel koşula da uyuyor. Burada aksayan yan süre koşuludur: Genel kurulda 'bir önceki yıl gerçekleşUrflen' buluşun üdüllendırilmesi koşulu varken, ödül 12 yıl önce 1973'te yapılmış bir buluşa verilmiştir. Neden ? Önceki yazılarımızda da belirttiğimiz gibi, Nobel'in vasiyetnamesinin bu hükmü pek uygulanamıyor. tki bakımdan: Her buluşun önemi hemen anlaşılamıyor; buluşu asıl gerçekleştiren de, kimi zaman hemen saptanamıyor. Nitekim, iki üç yıl önce ödüllendirilen 'atlayan gen' buluşu uzun süre bilgınlerin alay konusu olmuştu. tşın önemı 30 yıl sonra anlaşılabildi. Bunun gibi, lazer ışığının gerçek buluşçusu mahkeme kararı ile ortaya çıkmıştı. Bu yuzden, bu yılki buluş, süre bakımından da uygun sayüır. Veriliş biçimi Yılın Tıp ödülü veriliş bakımından da ilginç. Buluşu gerçekleştiren Brown (44) ile Goldstein (45), bir enstitüde, bilim 1985 Nobel Tıp Ödulu'nu alan Brovvn (solda) ve Coldstein. Fakat vücudun urettiğı bu koadamlanna, slaytlı, resimli, filmli acıklamalarda bulunmuş, din lesterol yanında besinlerle de koIeyenleri hayran bırakmışlardı. lesterol gelir. Et, yumurta, tereyağı, kaymak, hayvan yağı bu Enstitü müdürü, durumu bir besinlerdendir. Yumurta sansı telgrafla ilgili Nobel Komitesi'ile baş, paça, işkembe, ciğer, dil, ne bildirdi. Ertesi günkü yanıl yürek.. gibi hayvan organları 'ödül' oldu. Ancak şunu hemen kolesterolce çok zengın yıyecekekleyelim, ödül telgraf üzerine lerdir. verilmemiştir.Buluş esasen 12 Kolesterol vücutta lipoproteyıldır incelemede idi. Fakat bu in' (lipo, yağ) biçimınde bulunur. yılki Nobel'in baş adayı olduğu Buna dilimızdc "yaglı protein' ditahmin ediliyordu. Bu nedenle, yebiliriz. bir gün önce açıklamalan dinleLıpoprotein 'tz yoğun', 'çok mek için toplanan bilim adamlan, bir gün sonra ödülün şam yogon' diye başlıca iki türlüdür. panyalarla kutlanması törenlne Yağı çok, proteini az olanına 'az yoğun lıpoprotein' (Low Density de katıldılar. Lipoprotein, LDL) adı verilmişBuluşun, kolesterol hastalık tir. larına ışık tuttuğu için verildiğıKanında bundan çok olanlar ni söylemiştik. Şöyle bir soru akkalp hastalıklanna aday demekla geliyor: Kofesterolün damar tir. Bu nedenle vücudun, bu tür içlerine kermeler gibi yapışıp tabakalar meydana getirdiğini, proteini dışan atması gerekir. hayvan yağlannın bunda başlı Nasıl yapar bunu vücut? Her hücre üzerinde 'az yoğıın ca rolü oynadığını ilkokul çolipoprotein yakalayıcdan' (LDP cuklan bile biliyor. Bunun için ödül verilir mi? Doğnı, olay es receptors) vardır. Bunlar kandaki LDL'leri yakalayıp hücrenin kiden beri biliniyordu. Ancak işin mekanizması tam bilinmi içine götüriır. Hücre bunlan parçalayıp kullanır, kullanamadığıyordu. Buluş bunu yapmışür. m 'çok yogun lipoprotein'lere Son yıllarda kolesteroi hakteslim eder. Onlar da bunlan gökında o kadar olumsuz şeyler ya türüp karaciğerden dışan atarzıldı kı herkes, bunun vucut için lar. Bu nedenle bir insanın kazararlı bir madde olduğu kanınında 'çok yoğun lipoproteın'sına vardı. Oysa kolesterol, vüin (High Density Lipoprotein, cut için gerekli bir maddedir. Bu HDL) çok bulunması ıyiye alanedenle, karaciğer tarafından mettir. uretilir. Vücut bundan çeşitli Görüldüğü gibi, burada en hormonlar, özellikle seks hor önemli rol 'yakalayıcı'lara düşmonu, adrenal bezi (böbrek us mektedir. Yukarıda saydığımız tü bezi) hormonu üretir. hayvan kökenli besınleri çokça aldığımız zaman karaciğer 'yakalayıcı' uretmez olur. O zaman LDL'ler kanda çoğalmaya, gidip damar duvarlanna yapışmaya başlar. Bunun sonu, damar sertleşmesi ve tıkanması yolu ile ölümdur. 'Hypercholesterolemia' denen kalıtım hastalığında da (aile hastalığında da) hucreler üzerinde 'yakalayıcı' bulunmaz. Böyle hastalığı olanlar daha 2 yaşında ıken bile kalpten gider. Evet, hayvan kökenli besinlerin kolesterolü arttırarak kalp hastalıklarına yol açtığı biliniyordu. Ancak bunun mekanizması bu buluşla aydınlığa kavuşmuştur. İki olayın hep bir arada gözlenmesi işın bir yanıdır. Ikinci yanı, ikisi arasmda bağlantı kurmak, yanı olayı izah etmektir. Işte, 1985 Nobel Tıp ödulü bu açıklama için verümiştir. Şimdi kolesterol hastalıklannın iyiletimınde önumüzde yepyenı bir ufuk açılmıştır. Bilimde açıklamanın önemi çok büyuktür. İki örnek verelim: • 392 yıl önce, 1593 yılında Almanya'da 7 yaşında bir çocuğun dökulen dişleri yerine bir de altın aa dişi çıktığı söylentisi yayıumştı. tşin nedeni üzerine uzun tartışmalar oldu. Hatta bir tıp profesöru, dişin Türk baskısı altında ezilen Hıristiyanları teselh' için Tann tarafmdan 'ıhsan' edildiğini bile ilerı sürmüştü. Dişi incelemek kimsenin akbna gelmiyordu. Sonunda, aJtm denen dişın, mevcut diş üzerine ustalıkla yerleştirilmiş bir kaplama olduğu anlaşıldı. • Bugun kap kalayının, domatesin, pirzolanın, kahve ve çayın, kirli havanın, plastık kapların, sigaranm, kanser yaptığı ileri sürülmektedır. Fakat bunlann nasıl olup da kanser yaptığı belirtilmemektedir. Bu yapıldığı zaman kanserin iyiletimi mumkun olacaktır. Not: Geçen haftaki yazının başlığı, "Jetlerden pervaneli uçaklara" yerine, "Pervaneli uçaklardan jetlere" olarak yayımlanmıştır. Duzeltir, ozur dilerim. V.B. KİM KİME DUM DUMA BEHlç AK PİKNİK PİY4LE MADRA FALIMPA NE İLGIMC $EkrİLLEI? GALERİLER MtMkMİ 528 66 29526 10 00/412 HIZLI GAZETECİ \ECDET ŞEN TÜRK RESİM USTALARI III rssim serglsi 928 Kasm 85 • Nus«ytıı Zekai Pasa * Malil Pasa * Naca AH Rıza * Osman Asaf • Naroıfc ismatt • Avri Ufl| • Şevfcet Dafi * Sami Yetik • Möflde Kadri * Ûskudartı Cevat * Mazni 2ya * Feyhaman Duran • İbrahhn Çallı Hflonet Onat * All Sami Boyar * Cevat Karsan * Naci Kaimukoğlu * Hayrl Çlzel • M. Ali Laga * $eref Aktfik * Hamtt 66rele * Cemal Tollu + Mahffltıt Cöda + Ali A»nl ÇeleM Moda ve Stılıstlik Resım Seramık Vıtray Çocuklaria Resım YENI DONEM.7 YENİ ATÖLYE. Cihangır Sanat Atolyea, Caddebostan'dakı YBni atolyesıncle de, yenı donem DESENYACUBOYA ,vrrRAY, ÇCXXFKLARLA RESIM calışmalanna başladı Yenı Koleksıyon R00M AT THE TOP PURPLE ROSE OF CAIRO BETAVHS Valıkorağı Cad 9a'1 146 93 21 Öğrebcı Kadromuz. • LALE OZGUDER • FATOŞ BEYKAL» AYŞEGUL TOLGAY • DURSUN BAŞDOĞAN • AZIZ ILGEN ÜMtTYHSARV 1 SANAT G2UJ3uSX Ulanbul / Tatatan 1449B33 CHionglrCod BozlomocıAp Ho 42'2CihangırlSI Tel 1433724 .BoğdotCod No 272Da 1 ve2CaddebostonİST Tel 3585029 CIHANGR Ayşe Nur Kocatopçu ATOLYES! VAKKO SANAT GALERİLERİ sunan 530 Kasım 1985 Vakko/lstanbu 1 Ali Candaş Resim Sergisi 622 Kasım İMAJ Sanat Odası Tayfur Sanlıman "85 Pastelleri" 228 Kasıııı Burdı Uao v a Han s Bıok No 5 Nısanas Teı 14« 15 B4 ÇİZGILİK KÂMİL \L4SARACI Konak Akbank Sanat Galensı Suluboya Resım Sergısı 6 Kasım23 Kasım NHpmuy Cad 44/2 Ettltr Ttl 165 19 3S Mahmut Celayır/Resım Sergısı Vakko/Ankara Husametîın Koçan/ Resım Sergısı Vakko/'zmır Ferfuh Başaga/5C Sanat Yılı ResiT Scgtsı URART SANAT GALERISI Erol Akyavaş Resım Sergisi 123 Kasım Kİ£E CEVOTT PAŞA CAO 376 8 F K K 165 74 96 FERİDUN SARAÇOĞLU Resım Se»gıs AEDPA fteshn Sergisi 120 Kasa Husrev Gereae Cad '26 Tesvıkıve MeytlanıIST Te1 141 27 11 CUMHURÎYET ÖNCEŞİ VE SONRA3I TÜRK RESMİNDEN ORNEKLER4 8 Kasım Cuma Şeker Ahmet Pasa Hoca Ali Rıza Halil Pasa Namık Ismaii Şevket Dağ İbrahim Çallı Feyhaman Ouran Sami Boyar Hikmet Onat Vecih Bereketoğlu Mehmet Ali Laga Fıkret Mualla Ahmet Uzelli Hayrı Çızel llhamı Demirci Mustafa Esirkuş Hamit Gorele tıten m 30 Kasırr 1985 Bedri Rahmi Eyuboğlu İbrahim Safi E$ref Ören Ortıan Peker Cevat Oereli Şefik Bursalı Ali Çelebi Mahmut Cuda Edip Hakkı Koseoğlu Avnı Arbaş Cihat Burak Nnri İyem Nedim Gunsur Elrt Naci Yasar Yeniceli Burtıan Uygur Zeki Kocamemı Necdet Kalay |Mt>i 1100110» ınu »tıkht. AĞAÇ YAŞKEN EĞİLİR KEMAL GÖKHAIS SEFER ÖnÜRK Keçe Sergısı 115 Kasım Mustafa Turgut Tokat i i ^ B S M A T GAURİSJ Bl LSAK HHMrtANAT/KUlTUt HttMETlflH A.% görsel sanatlarda her cumartesi TAKSIM SANAT GALERISI • RESİM ve herkese açık Çerçeve FLORANSA'dır çalışmaları Soğancı Sokağı 7 Sıraselvıler /143 28 99 • NÜ TARİHTE BLGÜN MÜMTAZ ARIKA* iö Kasım GEÇICI KABIR 19S3'TE BU6ÜN, OU1MÜHUN 1S. YtLDÖNÛMUAJDE, ATArÜfiK'ÜH MAŞl, ETNOĞRAFyA MÛZESi'MDEU YeBlMDEN AUKIDI. CUMUUZlYET'İN IIK YtCjLARIUM, MlMAG ARİF H/KM£T KOYUNOĞLU TTUSAFfHDAN YAPfLAN Bü BlSJA, Arzmj&K'CIV OLÛMÛYLE, OA/A G£ÇİCl KABttg OLMUŞTU. *S38 'DEAl f9S3'£ D£ĞÎN ZiyAGETÇftEJZE KAPATTLMtŞ, YALNt2O4, BİUM ADAMLA£fA//N MÜZE ıLE ILGİU ÇAUŞMALAg/AlA /2/M VE&LMlŞTf. 19S3'TE, ArATU&C /Çf'AJ ÖZEC OCASAtC YAPlUlfJ ANITKABİR. TKMAMLAMD/G/H PAfJ, MEZ/U& oeAYA A/AtCLEPİL FLORANSA ANTİK VARAKLI TABLO ÇERÇEVELERİ FLORANSA TİPİ PATİNE OVAL ÇERÇEVELİ AYNALAR MODERN RESİM ÇERÇEVELERİ VE PROFİL SANAYİİ Adres Teşvıkıye Ihiartıur Yolu No 1 (Teşvıkıye Camıı Arkası) ist Tel 1330619 • 5274006 5268933 Telex 22627 İSTGTR 547 MİMAKUKMÜHENDİSÜK VE SANAT KÎTAPLARI 410 Kasım 1985 yapıendüstri merkezi Harbıyelstanbul SERGI ERGÜDER VOUJAŞ P«RtS AMAMIU KÛLrtR KMIEti MÜZEHHER Pasin Resim Sergisi 7 Kasım 7 Aralık 1985 20, RUE SAUUrtER75009 PARİSTel: 45.23.58.27 TEKİN ARTEMEL dzoyn ŞİŞlJSMIIirMERKEZf Muıık Kavıtlanrmz Bâ>lamı^tır şıçı ı ABIOEI HURnırer CAO 220 TEL 148 61 ' 6 GALERI ILANLAfll HER GUN BU KOSEDE Tuz ve şekerden sonra fiatı ucuzlatılmak ıstenılen en önemli mıllı metaımız komurdu. Avrupada umuını hayat pahası üzerinde buyuk tesırı olan madenkomurunun bızım memleketımızde dahı ehemmıyetı gunden gune artmakta ıdt. Komur fıatlen üzerinde ıcra edılebılecek 50 YIL OJNCE Cumhııriyet Taşkömür fiatleri tenzıla/ın bızde hayat pahasını tensil ediliyor 10 Kasım 1935 Ekonoını Bakanhğımn bir genelgesıte maden idaresine ve ılgılı valılıklere bıldırılmiştir. 1935/1985 köyler ıçın hıçbır tehlike olmadığını soylemıştır. dahı umumı ucuzlatmakta buyuk faydalan olacağından şuphe yoktur. Ceçen senedenberi uzennde ınceden inceye terkıkier yapılmakta olan bu meselede hukumetçe nihayet bu ayın 15 ınden inbaren şımdılık 130 kuruş gıbı muhım bir mıktar lenzilat ıcra olunabıleceğı neticesine varılmış ve keyfıyet dun Napolı 9 (a.a.) Sureklı yağmurlar yuzunden Vezuv yanardağı yeniden coşkunluk gosıermektedır. Profesor Malladra, yanardağın tepesınm kısmen çöktuğunu, fakaı avardakı kasaba ve Vezüv yeniden coşkunluk gösteriyor Şık terlikler • ZarH bir r\ Haıır te »•MriaaM « M nada Irrllklrr "Yerli Mallar Pazariaı ı,, •