Katalog

UTFA DÖRT: sCUMHURtYET: 22 Eylül 1971 V MtjTHİŞ sıv'Mig bütün ağırhğını taşıyan Mustafa Ksmal için, neşeli günl*r eltnişti, Ismet Paşa ve Fevzi aşalar ile durumu gözden geriyorlardı. Kanlt Sakarya'mn nci gününde düşman. orduIUJU sağ kanatta yedibuçu'K, ıerkezde onbeş, sol kanatta ncak yirmi kilometre gerileteImiş lse rfe, «ommda kendisi es etmiştt. Ba«komutammız, 11 Eylül 1921 ünü düşman mukavemetinin mldtğını. gelen raporlardan ezmişti. 12 Eylül günü sağ kaadımızdan karşı hücuma geçlek kararla«tmlmı«tı. Mustafa Lemal gereken emİTİeti •vermck ;in Maliköyunde bekliyen tren• hemen cephenin gerisine gi*ii«, treni bir yannanm lçeriinde durdunnuştu, Geceyi oraa geçirdikten sonra erkenden. iâzım özaîp'in komuta ettiği ıürettep kolordunun karargâına vardı. Hücum kollanmızın eceden altfıklan emir ile iler:diklerini neşe ile seyre başlsııştı. Görünüş cldden muhtc^mdi. Kollanmız Duatepe, Çaırtepe gibi sarp yerlerden diişfianı atarak Sakarya geçitleriü? oğru gcjden kayboiuyordu. )üşman zayiatsız çekilebilmek :in şiddetle direniyor, uçakları e keşifler yapıyor, bizi şaşırtnsk içîn sol kanadımızd'a da bir arşı taarruza teşebbüs edlyoru. Mujtafa Kemal savası telefon asında en ince teferruatına ka. ar izliyor, emirler veriyor, gcikleri mevcut kuvvetlerle süatle kapatıyor, emir subayları ızır vızır karargâh ile birliklcr rajında at koşturuyorlardı. Düşman Başkomutanlıgının bu ekilişin bir bozguna dönremeda iki grup kumandanı ve kurmavlar. kalpağır.da günrç i için çok gayret sarfettiği anbulunan Çolak Krmal'dir (General Kemalettin Sami). =>?ı!ıyordu. General Papulas hu Diirbün başındaki Albay Adanalı Arif'tir. tkisinin arasındaki de n?ksatla, canını difine takara'.t Kurmay Çopur Ncşet Beydir. irkaç ümitsiz karşı hücum yapırrr.ıçtı bile... Mustafa Kemal, lert gelmeje baçlamıştı. vanaınca ancak on bin erle ik» lü^mana nefes aldırmamak için mal edebilmiş idik. Sakarya. bir Sakarya Meydan Muharebesi. radesinin bütün Vcuvvetini a«subay savajı olmuştu. Sayıları. re başlamadan önce 90.000 mev. erleri ürerinde teksif etmişti. ra nispet edilirse subay kaybıcudu olan Yunan ordusu, ya. N> e?siz ve azametli bir ku<ibancı kaynaklara göre . 16.000 i mız, er kaybının iki misli idi. etti bu .. Kayıtlanmıza göre, 345 subablü ve gerisi yaralj olmak Ü7e. rımız ve 2943 erimiz şehit rfü're 46.000 kişi kaybetmek sure. fi üNEŞtN iik ıınlan Ankara müş, 1217 subayiTBiz ve 12.4(*1 tıyl c yarı yarıya inmiştı. (• ufuklarından dogarken, her enmiz yaralanmışh. Hastalarîa Sakarya boyunca dövüşen W f) " taraftan düşmanın bozgun bsrsber ordunun kaybı 26.000'i bin kahramammızı, savaşın dc. alinde kaçmakta olduğu haber. ( SAKARYA ZAFERININ Eşsiz ve azametli birkudret buluyordu. Sakirya'dan Yunan ordusunu, 44.000 kişüilc bir kuvvetle takip ettiğitniz hatırlardadır. Türkiye Büyük Millet Meclisi 19 Eylül 1921 günü o âna kadar »ra'annda bir millet ferdi olan kahraman reislerini Başkomutan Mustafa Kemal'i. askerlik rütbelerinin en üstünü olan «Mareş*l» hga yükseltirken, o . nun nıübarek adımn yanında daima anılacak olan «Gaıi» sanını da car.dan gösterilerle tevcih etmiştir. «Satfarya sağ fcanat • Müretlep Kolordu» Kıımandanı Kâzım Ozalp re roaiyeti. Sağında, elinde bariU bulunan Kurmay Başkanı Rinhası Hayrullab Ha>rullah fişek) tepe dfismanın elinde bnla. nnvor, Basri Kocatepesi de bizim kovvetlerimiz tarafından günlerden beri müdafaa edilivnrdu. Atatürk, batarya diirbünü ile, düşman mevzi lerini Urassut etti. Dvruroun taarroza çecmemue mösait olduğu kanaatine vardı. Ku. muta ettiğim Birinci. Onvc. dinci Piyade ve Birinci Süvari Tümenleriııe ilâve olarak. Onbcşinci ve Yirmiüciin cii TümenleTin de emrime verildigini. Klliyedinci Tnmeııin ihtiyatta kaiacagı enırini verdi. Bu kuvvetlrrle Vunan »rdusunnn »ol cenahina taarruza meranr edil. dim. 4^ .t • 4 Kilit noktası bataı taarmt hartketine çermek üıere. hanrta. dığım emri Tümen komutanlarına tebli? ettim. Cephenin »ol kanadının kilit nokbın olan Duatepe zaptedilrrek. Bcylikköprfi Ö7erinden. *a$manın «eri ile irtibatı kcsile. crkti. Sabahleyin erken taarrtızumuı başladı. Geceyi dcmirvoln aıerindeUl trende seçirmiş olan Atatürk, lsjnet Inönü ve Fevzi Çafcmak ile birliktc, muharebeyi idare etmekte oldu^um tepeye gridiler. AUtürk. baUrya diir. hünü ile her yönö tarassat ederken dösmamn Duatepeyi tıkviye ettiiini cördii ve da. ha ziyade takviye etmesine meydan bırakmamak lâzıra teldiği Uanaatine vardı. Sonra Başkomntan. baoa dönerek: « Ben fimdi Sükrö Beyin (rahmetU Korçeneral Şiikrü Naili Gökberk) tümenindekl topçuların vanına tidecegim» dedi. Bcn de cevap olarak: « Bcn simdi oraya gidi. yorum» dedim. Baskomutan : « Hayır. siz buradan ırmharcbeyi idareye devanı edi. niz. Sizi arayanlar burada bıılsunlar. Ben topçu ateşlerini. Duatepe'ye Çok tcsirli bir surcttc tevcih ettirecPifinı. Piyadelerin de daha sü. ratli ilerlemeltrini söyliyecefcim» dedi ve hemen hareket etti. Ccphe Komutanı İsmet lnonü de beraber Ritti. Top atcslcri altında. topçnlarınn. zm yantna vardıklarını şör. diik. Çok sevdikleri ve saychkları Başkomutanı böyle bir anda yanlarıııda çoren subav v e erlerimizin sevk ve gavretleri arttı. Topçnları. mızın siddetli ateşleri karsı. sında. Duatepe. toz duman içinde kaldı. Askerlerimiı süratle ilerlivorlardı. Ata. tiirk'iin ccphe komutanı ile birliUte. hulundueum tepeve avdctinden az raman sonra birliklerimiz sünşü hücumn ile Uuatepe'yi zaptettiler. Bo bâtıram. Atatiirk'ün mnbarehelerde çösterdifi sayısız fedakârlıklanndan ve iistün knmutanlık vasıflarından bi. ridir.» Çıkan kısmın özetrı Garip. ilkokulu bitirmîş, yuzlerce kttap «kunıus bir çocuktur. Bütün amacı Sgrenime deram etmek. bunun ıçm de Cıiavuz'daki Enstitüye eiiınek'ir. Ama M n derece fakir... Vıllık kazan> cı bcs lira Auasınm babasının da varlığa benzcr bir şeyi vok. Beklcnrn kabul kâğıdı da bir türlii gelmivor. Bir üzüntü. bir ümitsizlik. Dprhen hir müjde... Hamza amcaların Rıza. Aksak Alilcrin Selim. hir de Kemal Cılavuz'a çidecek, ımtihana çirecek, bir sans denetnesi yapacaklarraıs. Hemen ertesi gün yola çıkıvorlarmıs. Garin de onlarla gidebUirsiniz. . Ertesi «abah erkenden yola çıknuştır dört c«. ı I • | I I J ' ı | Tarassut Sakarya Savaşında Miirettep Kolordu Komutanı Kâzım Üzaip ilerdc hâtıraiannı şöyle anlataraktı : «Sakarya moharebeierinde, Cfphemi7in %a| eenahındaki knvretleriınize komuta fdi\ordnra. 8 Evlül IHÎlde Ra«komvtan M«stafa Kemal, Garp Cephesi Kamatanı Is. met Inönii. Erkânıharhiyei l mamive Reisi Fevzi Çak. m«k. benim amharebeyi ida. re ettiğim tepcye gcldilrr, Rarası, Polatlı'mn knzeyinde Zafertepesi admı verdiŞimiı bir yerdir. Duatepe. Kartal W ETLÎJL 1921 ennü §a. ı I 1 I I ı I I . I konu ve resim: ATHAN BAŞOÛLU GÜNAHKÂR KRALİÇE I ruk. Rıza'nın üstü başı düz^ün. tp\sij leri sa^lam. Diğcrleri dbkülmektedir. Birinde on par» yok. tkinci*inde rl\\, j üçüncüsönde yiir. kuruş var. Rıza'da 1 ise sn lira... Dünyanm volumı Türüı yeceklerılir Ama ne de olsa çocuk | dördü de.. Hcm gidiyorlar, htm sak>laşıyorlar... 1 ı Bir sazak... Yakıyor. Selim de Kemal de, Garip de ücü de birer zıbınla. lç gornlekleri bile yok. Bacaklarında birer yamalı şal, birer uzun don, birer zıhııı. Rızamn «ırtı kalın. Culfa Srmesi doğramakırma ceket, dizlikli, yancıklı, doeranıa «al. Sopili, hastlb çarık. repyeni çoraplar, İç gönılefi zıbını .. «Bizim itler bunlarm yanınd» tarla kuşo... Sese bak K»mal Hoovb, hoonvvb! dedi Selim, köpeklerin sesint çıkarntaya «,alı«ıtı. «Yemiş, içmiş, karnı dnvmuş Karnı tok, aırtı pek... Ben de olsam öyle havlarım...» diye karşılık rerdl Kemal. «Sen Rızaya köpek dedin. Rızanın strtt pek, karnı tok... Havlasın mı?» Kemali Rızaya sürtüstüröyor. Köpek aesleri iyice »rttı. Selim korktu. Fıaıttıyla konnşmaya başladı. Rıza tırsatı kaçır» «Nasıl? lçine dü«tü aesin. Bağınana, föl•ene simdi?» Selim'in fısıltıları dnyulmadı. Köpek segleri yökseliyor. Dört yolca L'r Smya'na yakarı yüriiyor habire.. Barası olmadı surası, ?nrası olmadı borası.. Bir taslık yere geldiler. Rıza kanoşmadan aya|ını bir yöksek tasa koydu. Çanklarını, coraplannı cıkardı. Çemirlendi, top. ladı, salını donunu baldırlanna yukan. «Bizi boemak mı istiyorsnn? Scnin yerine ben sirecek defilim Cılavuz'a..? Burdan geçilir mi?» Selim böyle söyleyince Kemal açtldı: «Peksimetlerimizi de sn götürnr. Ben gir. mem..» dedi. «Ben size Ardahan Köprüsü mü yapaca|ım olan? Cebenneme kadar şirin, karayola kadar da Eirmeyin, !şte yol, döniin geri. Soyun. yoksa totar sokanm seni, bir daha çikamazsın.» Bo son sözleri Kemal'e söyledi Rıza. Garip çemir. lentnisti. çanklarını. çoraplannı torbaya. peksi. metlcrin yanına yerlestirmisti. Kemal sesini kes. ti ama. ayaklarını cıkarmadı. Selim de öyle. «Simdi geri dnnün de.. bekleyin de Lr'un köpeklrrf. çobanları f;eNin. stzi nasıl sokarlar sava jöriirsiiniiz.. Bu eidisle daSda kalaca4ız. Çabuk selîn arkaradan divorum sixe..» Konusuyor hnbire Kıza.. Garip'ten ba«ka hazır olan yok. Vurdu ikisi suva. t>er adımda sn ta bndlarına çıktı. Rıza «seri dön» isaretı verdi Garip'c. DHndüler. öbürleri »vle «tnruyor. Rıza onları da MiyandaTdu. «Olan size ne oldn? Bak yarınız kadar. »dlekler. eırdi oktı. ıslandı. öldü mü? Soyunon... Belden asaiı ne varsa cıka. rtn. ısstz tlerrde kim*e bir yerini eörmez...» Rıza belden asatmını çıkardı. Her yanı tnründü «Elini öniine kapat da ardını bana dön «tlum...» Setim'in bu sozüne Rıza yan saka. yarı nert karşılık verdi: «Al babayı, çok mn özlcdin.' öniinö çevirdl, (österdi. Peksimet torbaları %tne acıldı. Çarıklar, çoraplar. sallar ve dnnlar bir sraya celdiler. Torbsların ağızlarını ba*ladılar. Akıl hocası Rıza: «Torbalan borııunuza bajlavın. Sn derinle»irse ıslanmasın. Bn so£akta ölüriiz sonra.. Has talamrsınız da bn«ima belâ otorsunoz...» «B» akılları Boynuefri'den ml öğrendin?» dedi Selim. «Yok. Aksak Alı'nin Kız Memed'inden..» de. di Rıza. Vurdnlar «ura. Arka arkaya.. Rıza 6nde ztnt. Garip en arkada. Can korkusu Sclim'i çabnk yüriittü. Bellerine kadar topladıkları zıhınları bile ıslandı. Tasların çevresı, su kenarları i|ne itne bazdu. Bıcak r/ibi kesti (öheklerinin üstünü. Kavean, taslı hnzln. derin sn ve dört ürkek çocnk. Ktr«ıva bitUin, ölü jibi Re<tiler. Garip'in «özleri karardı. haçı döndü. o«lu çekildi. Kıyıdaki t«sı knraklarkrn attı kenflinı yrre. Kırafılı, ıslak yer eline yüzüne bir bo? geldi. Selte «ğlarken bastı kfifru. «Bnnun Cılavnı'nu da, oknlnnu da. mektehini de.» kattı k» rıftırdı. «Ben bir evin tck ogluyam. Bana tarla tapanım yeter. beni »eri geçirin. ben artık gelmem. telemem, bcn bir adım atamam.. Oyyr anam, ölfiytram anamm...» Givinmiyor. bafirıp aglıyor durmadan, gittikçe sesi yükseliyor. ö bürteri giyindi. Selim'in sesine köpekler ivice kalaklandı, hsv.havlan arttı. cGiyin olan Aksak Ali'nın töremesi hey.. Bu rsn Kalacık'ın dibi mi ki gete anan da... Suva basarım seni...» Selim aldırroadı ba bire a|Uyor. Rıza zıbınlan şalın iıint koydurmadı «Azıcık çekilsin, donariz..» dedi. «Beni geri jreçirin de eidin. ben Rclcmem.» Selim sesint kesmivor. Rıza yüriidü. Krnıal ile Garip, Selim'e hir hayli valvardılar tSclim anan yabşı, Selim baban yahsı, etme eylemc» Eh! Selim giyinmedi. «Beni gerı gevirin, siz de mi ı (Arakası rar) SON 87 MALKOÇOGLU TİFFANY JONES Kitap halinde cıktı EOtiyıt Eemi«S Sclvuklu Tarih ve Mcdcnivcti Enstitüsî, s'a^ ı? Ma.'algirt Edehryatl* MU3TAFA NtCATi SEPHTC Valoti'ntn haklı oldugu ınkâr kabul etmez bir gerçekti. Amerika'lı diğer paketlen go* den geçiriyordu: «Hepsi saüte degil banknotlann... Mesela bunlar saiucl dolar.» «Şayet vaktiniz tnlisaitse şunların tümünü bir gözden ge çirin lütfeD... Madem uzmansıruz... Sizin için zor olmayacaktır herhalde...» «Evet... Aşağı yukan mesie gim sayüır..» Yabancı, böyle söyledikten sonra paraları tek tek ınceleme ğe koyulmuştu. Motor gibi işliyordu parmakları. Sadece on dakika yetti de artta bile ışmi bitirmek için. Bir yandan da Valoti'ye sahte bir para ile sahicislnı ayırd edebilmek için nelere diXkat edilmesi gerektiginl anlatıyordu. Bütün tomarda topu topu yir mi Une sahte yüzlük çıkmıştı. «Gerisi normâl...» diye Amerika'lı mınidaodı. Vaioıi, sahteleri itina İle c»bine yerleştirdi. «Çok özür dilerim sizden beyler... Şu anda sahte yüz dolarların yerine size nakit verecek param yok.. Bir çek ımzalamak zorundavun... Söz konusu çek karşılıgında da size sahte para vermeyeeeklerinden emin olabiürsiniz Aynca föyle bir şey de yapabiliriz» Bütün aiacagınıza fcarşılık bir çek verebilirim... Paranıa yarın bankadan alırsımz.» «Güzei ama tmkânsız Wr şey hu... Biliyorsunuz, akşaraa hareket ediyoruz. Çekl Amenka'da bozdurmamız gerekecek.. Bir sürü formalite. avuç >Jolusu da vergi anlamına geliyor bn. Orada, bizden aldıklan vereiler çok ağır zaten... Bir de Kiımarda Jcazanılmış paranın versisini odemek zorunda kalmayalım... Alaca*ımızı. nakit olarak alrnak istiyoruz... Ama iki bin dolarîık bir çekln önemi yok.. Rattâ. bunu harekptten önce buralarda bir yerde bile degiştirebiliriz.» «Msdem öyle tstiyorsumre, mesele yok... Hamiline yazanm, olur blter.» Türkçesi: Şehbal AYGEN Valoti çek deftertnl Gerektiği gibi doldurdu yabancıya uzatu. «Ortada pürüze benzer bir şey kalmıyor artıic degil mi?. Olup Ditenlerden ötürü gerçekten üzgünüm... Fakat bu işde zerre sadar suçum olmadıgına kanaat petirmişsinizdir?.. Bunu açıkça söyleyiD de icim rahat etsin...» «Rahat edebilirsmız... Olayı unuttute bile... Ne duyduls, re gördük. Haberimiz yok sahte paralardan bizim... Hattâ, Uk anda gösterroek zorunda kalclığımız tepkiden ötürü asıl biz t> zür dileriz sızdcaı.» Çok normaldi o şefeılde davra nışınız.. Sizin yerinizde olsaydrnı ben de »ynı şekllde tsyan ederdim.» Bu tür nezaket gösteri'.eri de bittikten sonra Valofi yabar.cıla rı Rapıya kadar götürdü Hararetle el sıfcıştılar Çıtap ?itrilcr. Çalışma odasına döndügünde kasajn kilitledi, masamn UsHinü topladı, bir an düçünüp haşını iki tarafa salladı. paltosunu g.j di ve çıktı. • •• Jabeke apartjmanındaydı. Sîkkın bir ifade yardı çehre haflannda Salonda bir aşagı bir yu kan dolaşıp duruyordu Nastl vakit geçirmesi gerektîğinı tııie miyord'j. Helen°'e rerdigi randevuyu ipt§) zorunda katmtştı Amerika'hlar meselesim hallet^ met için bütün Öğleden sonrnyı Vftloti ile birlikte geeirmesi icap eder diye vsnmı^tı bunu ?akat her şey sanciıgından çabuk bitmişti. Nnsıl da pişman r.îııyorchı şimdi kerıdini Helene'nin fiayanılmaz cilrelerinden mahruın ettigt için Serbrst olduŞunu. ce lehilecejini bildirmek amaci ile genc kadının evine blrkaç defs teleîon etmiş takat bulamamışta. Canı fena sılulıyordu... Heiene dışında tlışici kurdugu dı£er kadınlardan bir ıkısmi olle sra^ maktan kendıni alamamı$tı Fakat günlerden Paz;ardı. Kımsecilt lerı bulamıyordu aradığı yerlerde. Kadere ooyun egmelîten başka çare kalmıyordu bu durumda. Pıkaba güzel b:r şeyler Soymaii, böyiece de oyalanmaS ıçm piakları tanştumağa oaşladıgı snaüa kapuım zilı çaldı. Oıur mu olurriu... Garlp bir ümirte fcapıldı bir an... Sonra kendinı toparlaaı Kanadı aralayıp Valoti ile burun buruna j» lince uğradıgı hayâl lcınK.lı§ını belli etraemek ıçm dlşini sıkmak: zorunda kalacaktı. Berita nemen ıçeri dalm, salona yöneldı Onsöze lüzum bi'.e görmeksızin cebinden gıkarciıjı yîrmı fsne viizlük dolan masamn üstüne attı; «A! şunlan... Tuvalet kâgıdı yerine de hullar.abılirsın... Gö tür, banTOdaiıı çeugele laK...* Jabeke, paralan alıp bir süre inceledi... Sonra baKişlarını Valotiden yana dönaürerek mırıJdanriı • ıst.yorsun?..* dolarlar sahtedlr demek ıstiyorurn» «Şakarm sırası mı ştm<ji? .» «Ben bir noktays kadf.r şa ka yaparım . Bir noktadan s>ı>ra hayır.i) Gür.lerden oen rolünH mtlKçmmp; o\T.ayan Jabeke a^T.ı şe ve tekrsrdan devam edemeyrcelc kadar şask.ndı. Şfl^kınlıgını eizli wtma vetpnekicrinden 6e v^k sundu şu anda Hiçbir çey anlanuyordu olup bitend«ı. (Arkası vari Cumhurlyet • 7