Katalog

SA1TA DÖRT: :CUMHUKIYET: T :6 Temmuz tTt'K KENT îstanbul'da '•aşayan sınemabeveriet, bu yıl da, kenarda kıyıda ıyı iüm görmeyi hayal eden sınemaseverden daha şanslı çıkmışlar, yeni bına ve salonunda hız» mete gıren Türk Sınematek Derneğı'nde ol&un, Guzel Sanatlar Akademısınde faalıyet gosteren Turk Fılm Arşıvi'nde oisun, başta îtalyan, Fransız \ e Alman kultur merkezlerı olmak uzere kultur derneklerinın gosterılerinde olsun, ılgı çekıcı fılmler gorme Iırsatını buhnuşlardır. Turk Sinematek Derneği, gos savısı bakımından hızlı ve ha. reketlı bır sezon geçırmıştıc terı temposıı \e gostenlen fılm B ATILLA DORSAY Sinema kulüpleri, yayınlar, yarışmalor Kesten'un «General» ve Grif. «thın «Hosgörusüzliik» iilmle. rıyle, geleneksel onemli klâsıklerle mevsimı açma geleneğıaı bozmıyan Sinematek'te buodan sonra şu belH başlı topla gostenler yer almıştır: Korku fılmleri, Amerikan genç Bineması, Ünlü roman u . yarlamalan dizisi, Irk ayrımına kar?ı fllmler, Amerikan seesız sineması, Albert Lamorisse'l anma dizi'i. Romanya sinema«ı haftası, Shakespeare uyarlamaları dizisı. Polonyadan 5 ybnetraen dızısı, Îtalyan sinemajı an. tolojısı, TRT yarı<imalarında kazanan filmler gosterisı, Japon fı'rnleri dizisi. Agnes Varda toplu gosterısi. Arthur Penn fılmleri, Blake Edwards filmleri, Francoıs Truffaut filmleri, Amenkan «nnderground» filmle. Sinematek ve Arşıv Ayrıca. «Dnnyamn en îvi 1! filmi»nden Ayzenştayn'ın «Potemkin»i, Pndovkin'ın «Ana»sı, Wiene"nin «Dr. Caligari'nin «dası», sinema klâsiklerinden ıse, CUir'den «TJyuyan Paris», Lubits'den «Madame Dn Barry» ve «Bebek», L'Herbier'den «Şeytanın sineması», Alman ses«iz îılm leri orneklerı, Vigo'dan «Hal re jridiş nhr», Renoir'dan «M. Lanft'in einayeti» ve «Gün son.ii», A>ıen»tayn'den «Korkunç Ivan» ve «Bejin çayırı» gosterılmıstır. Modern klâsiklerden. aralarıncia Romm'dan «Sıradan fasizm», Donskoy'dan «Bir ananın b a | . lıhjtı». Shinda'dan «Hiroshima rocukları», Dos Santos'dan «Vidas Secas». Brcsson'dan «Tankesici» ı e «An hasard Balthasar», Fabriden «M saat» ve «Pr. Hannibal», GremiIUn'dan «Bir kadının askı», Clo«*ot'dan «Ca. «u«.Iar», KenıaiVden «Hireshima sevgilim» ve «MoTİel» Marker' c'.pn «Güzel Mayıs», Mnnk'tan «Yolcu», Visconti'den «Tutko» ve «Rorc« kardesler», Straub'dan «Anna Magdfllena Bach'ın £İintâ£ü», Jancso'd'an «t'mntsu* lar», Ray'den «Asi gençlik», Ste\ens*ten «însanîık snçn», Zinnemann'dan «tnsanlar vasadıkca». Dmytryk'den «Butrünfi bize verin» ve «Genç aslanlar», Cnkor'dan «Bir yıldız doğnyor», Mamonlian'dan «tpek çoraplar», Polanski'den «Sndaki bıçak» na bulunan bır avuç onemh fılm po'terüdı Humphrey Boeart, Toto ve Francesca Bertini, i\n?ma tarihın'n bu unlu oyuncuları bazı fılmleriyîp anıldılar, «Umut». Tılmaz Giiney tarafmdan «uru'du. Ayrıca da çesıtlı konferanslar. açık o'urumlar. •=ergiler ve anma gecelerı ile Sinematek. çalışmalarını etkın bır bıcimde surrfürdu. Sineroatek. düzenlediŞi hir jecede. Türk sinema \e sahnesine emek •termiî ssnatçıları da bir »raya toplamıştı. Resimde, bu geceden ilginç bir am gösteriyor: Vasfı Rıza Zobu, o jece blr nimi jösterileB Greta Garbo"nun resmi onünde jörulüyor. bır Mİ sonra, hıç bır olumlu cabada bulunmamıs olarak, o denh umut bağlanmıs olan fonksı\ onunu > ıtırdı. Boylece, sanat fılmlen Izlemek, geçen j ıl yalnızca îstanbvil'dakl sınemateverlere ozgu bir zevk olaraK kalch. nu bıle şımdıden bır kazanç sav mak gerekir. Bır gomlek daha cıddi olan Adana «enlıği, bakalım bu yıl geçen yıl ıçıne du=tuğu yaulışlardan arınarak sırıemamızın umut bağlayabileceğı cıddı bır yarısma ortamır.ı getirebilecek mi? Amator sınemayı tesvık edıci rolunu 4 yıldır hei!;eye rağmen kencti olçusunde basarıyla surdürmuş olan Hısaı Senİığı, bu yılki son orga. nızahyonundan sonra bir daha yapılmayacağını açıkladı. Kısa fılm yapımcüan, buna kaışıhk, bu yıl. TRT'nın ödullendirmesıyle çalı«malarını değerlendi» rcbılecek yepyeni ve onemli bir yarı«ma zeminme kavu«tu!ar . Her yamyla olumlu bir hareket olan TRT ödülleri. bakalım. u?un vadede, sinemamıza o denll ihtıyacım duyduğu bır «taze kan> aşısını, bır veni ku«ale getırmesıni yapabilecek mı? Sinematek, geçmiş aktüalite filmlerinl birlestirerek yapılan belge film lürünün en ilginç bir örneği olan «Sıradan Faşızm»i bu yıl tekrar gtaterdi. Resim, Michael Romm'un bu filminden bir bölümü gösteriyor. Şenlikler, ödüller konu ve resim: AYH AN BAŞOĞLU [ 6ÜNAI1KÂR KRALİÇE Yarın r YENİ MEVSİM YAKLAŞIRKEN P OPMCZtGE tu'la \enıldıği son Antalya «enlığı, sınemamızı artık hıçbır ciddı yanı kalmami'Ç olan bu senhkte kepaze olmaktan kurtaracak^a, bu Aksamalar S DtŞİ BOND / VOKSA I ıMEMMUM OE, MAMUSLU B'? POLtS 0> tNEMATEK programının uvgulanmasında. bu yıl, onemli bazı aksaklıklar da olmadı değil . Sansürun «Vidas Secas» vpya «Hiroshima çocokları» gibl fılmlere taktlmasıvia mevdana gelen, elde olmayan aksaklıklardan söz etmiyoruz... «Hiroshima ç«cuklan»nda olduğu eibi, biT Japon filmini Macarca alt vazılarla «eyretmeîe zorunda kahnması da onemli degı! .. Zira. • n büvük sinema' • tekcı» Henri Lanrlnis'nın tarıfıne gore. «inematek <evirci«inın «par defınition» boyle bir yptenege sahip olma«ı gerekir. Ama Rösterilerd'ek] bazı teknık aksaklıklar. dogru«tı en iyi nıvetlılenn tabrını bıle tasıracak kadar rahatsız edicivdi, 7aman, 7aman Örnegin. TRT filmleri sevredılmevecek kadar flu ve SP< açı=mdan bo7uk oynatıldı.. «Se«j ve öflıe» adh fi'm ovlesıne bulanıic ve kötiı Tenklerle eb«ki 5 dakikadan fa^îa tan çıktık «thtivar adam % deniz»ın. renklı fılme dcn çıkarılmış ovle^me berbat bır renksiz kopva=ı «jö«terildı kı, fılmın değerinden oıtada hıcbir«ev kslmariı Bu phı aksaklıklar nedenleri ne olur^a oisıın. ıi=tüste geldığınde sevırcının «abrtnı ta=ırmak*sdir. v« bu konulara gelecek yıllarda daha 07en gosterılme'îi verınde olacaktır zzez Tohsin BERKAND 41 Allab «iıe «x«n ömilr versin halacığım. Miras di>e bır t.ey yok ortada. Sen öyle divorsun ama, Halnk belki benım olümümii bekiiyor. Ben sozümü kapar kapamaz hata«ını «atmak Uteyecek. Öfke ile haykırdım: Ben bırabrsam'. Brnim M * olduçumu nnutmann! Hem belki de siz > anılıvorsnnu» bala. Rfitün fimidim sendedir Ganseü. Esa«en bunu dnşünerek mirasımı sana bıraktığıma ılair bir vash'etnameyi de birkac hafta «v>el hazırladım. Olümfimden sonra sen kendi hakkından başk» benim hisseme de tesmen »ahip nlacaksın. \rtık Haluk'a düşecek pek bii^uk bir pay kalnuz. Zaten benden bugüne kadar miras hakkına mahsuben, aldıçı paraların makbuzUrını da s*na teslim edeceğim \t dojrudan doğru\a ondan alacaklı olacaksın. Tnan bana, borçUrı aUcağından çok daha ustündtır onun. Bu sebepten artık bu keşkii natmak tehlikesi kalmıyacak demektir. Evine, yerine ve soyuna hövle sıkı bağUrla bağlı olan halacısimın bu sozleri beni ancak onuu se%inmesi bakımmdan ilçilendirdi. He nüz burava onun kadar baslanmış değilim ben. Biz böyle »ofada karsı karşıya oturmu«. en önemli konulan konustırben %nce!â île \lberto da denize bakan odalannda çantalanr.ı acmakla mcîful olmuşlardı. Gnlnaı kalfa ortad.ı dort dönÜTor. her tarata yetl?ıneğe ç> balıvordu. Bu (,ülna7 Kalfa na baska hir ilem. V*bam henüz bekârken bize gelmiş, ondan sonra da ailenin mah ve halamın başdostn olmn% Ben onun eline doğmuşutn ama, hiç de ona ait bir haVıram vok. Anlaşılan daha suyade matmazel benimle meşgul oluvormu». Böyle iken kadıncapz beni görür çörmez, biraz da babama benzettiği iç«n olmalı. hemen bağrına bastı. Şimdi de beni kurtardıkları ve jaşattıkları için doktorla karısma canla başla hizmet etmeği bir borç bili>or. Kaş, gbz. el isa. retlerivle onlarla pek de ivi aıılaştı. Bizimkiler birkaç türkçe kelime 6frendiler. Vaîfa Wrkaç italyanca keBme.Ti, başım göıüufi vswarak, «öTİemege çabaladı \t böylece birbirlerini pekâlâ anladdar. Halacıjhm untulmaz bır fedakârlık yapnıif. Oldnkça iyi Wonuştulu fransucayı biraz daba ilerletmrk amacıyla, bız »okken kitaplar okumu?. ur.uttuklarını hattrlamıi. Bir de baktim kı dobtoıla büJbiil gibi fcomısmor. Herhalde Anceli'mn fta.nsızcasından onunkisi daha İTİ. Kısacası, kö«kte kirk gün kırk gece tatlı bir h»v» içinde yaşadık. O snrede valı da tamamlandı, esyalar gHdi, hep beraber oraya löç ettik. BunUr olayların taikâyesi. Bu ay irinde Mustafa Bey ve ailesi de t«tanbul'a döndüler, Kızıltoprak'taki e^lerir.a yerlestiler. Mustefa Be» artık Roma'ya dbnmiieceğinden üzgün. lzni biter bitmez \nkara'^a gidecek ve emeklilik islerini bitirince^» kadar ailece orada kalacaklar. belki kışı da orada geçirecekler. Doğan Ubiî Roma'ya dönecek. FpkiUtede son srnesi onun. Y»lı birac da Doğan'ın escvi olduîa için tstanbnl'a gelir grlmez bize koştu. Bana kalırsa. yalıdan ziyade bizi, daha dognısu beni görntek için acele etmi^tir ama her zamanki çekingen tavnyla bunu (izlemeğe çalıştı. Kimi aldattı bilmiyortum. Doğan'dan hnsianan biri de balant. Bu çocuğun içi dışt temiz. De>ip dnruyor. Ince duygulan »e »kâsıyla. Doğan'ın bana karşı olan histerioi hemen kesfettt samyomm. AUak tana böyle bir tasmet nasip etsrn kıtım: Rerken tatlı UUı gıilümsfiyor. Nedendir bihnhorum? Etrafımdakilerin Doğan'la e\lentnemi bu kadar cekinilmet bir gerçek olarak kabnl etmeleri JçüMde garip bir isıan varatıyor benim. Ontara bunvn doğru olmadığını ispat için bazı günlcr inadım tııtu>or. Doğan'a haksızhk bile edivornm. Sonra da pişraan oluyorum. Teletonda onu aravıp Ronlünü almağa çalısıyorum. Hatti onu benimle sinemaya gelmeğe zorlıdıgıcı bile oluyor. Gatip bir durum! Türk film arşivi EZfLMİÇ CAUİLV.I LRKİTE'NİN en e«kı sinema kulubü olan Turk Arsıvı de. bıı \ıl ılgıve d'eger ba'i toplu gostenler duzenledi. GBnev'ın fılmlenvle baslavan mev <ım. «Dünyanın en ivi 12 filmi» nrien ücu, Chaplin'in «AHına hücom»u, Dreyer"m «Jan Dark' ın tntkusn» \ e Dovçenko'rıur. «Toprak»ı iie devam ettt. Sonra Bunuel fılmlen Olgaç ve Refıâ filmlen, Savas filmleri toplu gosteıî^ı, Fransız sinema» «ının eski uttaları, John Hu«ton'un çok ^ayıda fılmmi içeren genıs kap=amlı bır gosterı, Arnerıkan ses«iz sinemaM örreklerı, Donskoy'un Gorki uclemesi, Mü 7İkal tilmler toplu goiterısi. Ertuğrul. Kenç, Geler.bevı filmleri, Alman sinemasın'.n altın çağı Fantastıîc 5inema goteruem ] e <=e?Ai snn buldu. Î TİFFANY JONES 11 Yayınlar RStV ILE Sinematek arajnda bır aralar devam eciıp gıden çekısmeler ve karsılı'«.lı suçlamalaT, ıkı kurulu^un savın organiarırda da genıs olçude yankılanm buluvor, bu oıganlar bırer polemık aracı olarak kullamlıyordu. Son ıkı \ı!ın ortalıâa egemen olan sukunetı, Sinematek'ın «Film 71» ve Arşıv'ın «Film» vavm organlarını. sacfece ovnatılan filmler, ouzenlenen gostenler hakkında bılgıler veren. infoımatif bırer dergı durumuna getırdı Dergıler, bu durumlarıyla vararh, »ma çen:s kap^aınlı, onemh aTas "rmalardan fikır vazılarmdan \ r kun oldıı'Kİarından bıraz «renksiz ve kokusuz» bir nı. •ehâe burunduler Turk sınetıa yasamında. masa7in d«»r«ı!ennin di'irda «ımtfı'ik tek deumlı \avm organları olan bu i dergının daha canlı ve etkın o:r bicıme getırilmesı, ku=kus uz dılenir Bunun dı^ında, bır ara'ar h;z verılır gıb! olan •ıneraa vavnlan. bu vıl ıviden " ı.e a7aWı Erman Stner'ın «Sinemami7da Kurtrlns Savası» d rceİme k ı t a İ a n b a hıebir kıtsbın vavın'arıınam's ol duganu «dvismek. sanırıni bu 1 Ü2i=i"gı b'lı tıre; • GARTH AYLÂK MUSA Acıklı son B L'NA KARS1LIK. Ankara ve Î7rnır gıbı dığer buvuk kpntlerımız dahıl, Türkive'nin hiçbir verırde sinema kulupleri gecen vıl olumlu bır çalıirnada bulunamadılar. Evvelki vıllarda Gazianter)''en Iz» mıt'e birer ıkı^er kurulatı sinema kulüpleTinın cabalanna aıt hîç bir haber, KectİRİmiz yıl bize vansTtnadı. Bu lu!üp1erj hi. mavesı alt na nlscak, bîrlesjfiricı ve vardıro ertıcî bır eöTev \apacak olsn SırFma K'iiupi»! Fedeıasjonu :se, kuruluşunaaa «Asağı yukan haaırlamıf durumdavdvm gerekll parajı.. Noksan kalanını da bir çırpıda toparlayacağundan emındım..» «Mızmızlanacağm yerde toparla da olup bitsın.. Işimize mi bakacağız, seninle mı uğraşacağız babalık?.» Türkçesi: Şehbal AYGEN Çıkısı Paoli yapmiftı. îlâve etti: .Önümüzdeki kırk sekiz sa dıye Paolı sıUun bır ıfadeyle bilmen lâzım » at var^ Yeter de artar büe yüz sordu. Moreau. gozlerıni tavandan înbmi bir araya geürrnek için..» Cla\et, odavı aısınlamaktan dırmişti. Konuşmak mecburı>«Clavet kalkmıs odada bır a^a razgeçerek durdu, bır sure du tıni dujdu: ğı bir yukan dolasraaga başla «Yüz bin dolan bir aray» şundu. OrtaklPınj vokusa surmıstı. Sınvrli gorunüyordu. Bır mek ıvı bıı sev olrnasa çe çetirmek için. bir krişede titızsigara daha vaktı: rektı Meseleyı H2atmak.tansa lcı hkle s?kladı|ım altınlan bil» 1 «Kırk «ekiz saat ha" .. Kosa kesme'fi bıtırmek sarttı «Ku buzdurmak zorunda kaldım Bır mik bır lâf ama bende gulecek pa Ası» nın olağanüstil gehrne sırtımdaki ceketi satrnadığıın kaihal vok» dı Emirj olun...» de pclîâlâ giKeneb'lırdi. Jabeke, bakışiarı ile onu izliClavet. ümitsiz bır davramşla «Aşağı vukarı on mUyon yordu: Paoli'den vana dbnmüstü. Reis, frank tutannda oır eksığim var« «Simdiye kadar nlçin oyadıye tnırıldandı. «Sonra eHm ehndehi kÂğn açacağıtu masanıı» landm?. Biraz gavret gosterseytiekı paravı d» henuz dolara bir kö*esine bırakârak ona baktı: dın kaşla gdz arasında olup bi «Ben uzun süred'r kasamda tahvıl etmek ımkanıru oulamateıdi.» dım... Kırfc seku saat dıvor nakit para bulundurmuyorum .. «Haklısın belki de Ama bi sun Bıı rmidriet zarîında frsnk Yaslı bir adamtm netice itibahyorsun, malı partı partı çekeVanroı yoğumu faydah lan dolara cevîrmek. noksanı rıvle cek, parayı da partı parti ödeöa tamamlamak havlt zor. A ve sa|lam verlere yatıımavı çok yecektık.. Temaslarını vaptıktan ma sız vardım edersenız hal daha ııvgun buluyorum... Şu ansonra bu haben getıren de bizzat da elimde topu topu hisseme ledebılırıro betkı. » sensin..» Berıkilerm Ve'&hît pek de oduseni \atırscak kadar par» Jabeke, uusursuz başau ık! lumlu karsıladıaı '.?>•' surdle var.» tarafa salhyordu: Değisik açılardan olsa bile OTrae>iı «Bir dakıka... Konu dısma taklarm tumii aynı noktada bır. Paolı, masanm üstundeki bir lesiyorlHrdı. Diğer bir deyiml» Cikmayalım şıındi .. Ben sıze kıtap açacağı ile oynuyor, Valosadece Serruti'niD tasavvurun hiçbiri. zor durumdaki bir arkati parmaklanntn arasındaki sıga daşi desteklemek nıjetinde deâıidan bahsetmıstım.. Karşı tarat radan yukselen dumanı siızüvor tnalın tümünü bırden eetırmedi' Kala kalf» ValotJ kalmı^tı. ^Toreau da tarafsız eözlerle tava Clavet. orta karsı bestediği gızli nın çok tehlibelı oldugu kanı n' «eyrediyordu. sındavdı.. Hem oara Dakımm husumeti bir vana bırakarak Se^ızliği .labeke bo7du: dan hem de nolis bakımından çözlerine baktı . Tepeden tırnatereddüt edivorlardı. HaJtsi7 da «Aziz dosrum Bizden yar ea «ual ı^areti kesıhnis gibiydi. savılmazlardı.. Ben de savet dım beklediğinı söylerken biraz Beriki. sigarasını ağır darramakul karşılamıstım o zaman da bizim dunımumuzu dikkate nışlarls tablada eıerek dofruldu, Amr Serruti VP adamlan ma'j almalısın . Meselâ ben .. Hayatı kollannı eöSstînde kpviisrurdtı: bır haralede sımrıaTöaD aşınu mın hıç de parlak bir döneminde «Ortada bir ortaklık var..: Mar^ıîvs'va eetırmİpVr^e bıında değilim Para bakımıodan de Kazançlarımız arağı vukan eşit.. benim bir SUÇUTD vok . BOVIPmek istiyorum. Kendi rjavım» dü Buna rağmen sen «Steden beri sısıni daha uv<?un bulmrjslar lo «eni ödedikten sonra a'ağı yuk» kınti içinde olduğurru tskrarlar bövle vapmışlar...» rı meteüksı? kalacağımi itiraf e durur>nm Sebebini anlifamıyodebılirim F'imdeki nakit para rum bir türlü «Olabilır.. Fakat durumun H) müsaıt degıl... !kı taksitte 8de tamamiyle suvunu çeklyor... E ! «Son g\inlerde hîç hesaota milyon frank'ı bir kalemde tome ımkânı tan.salardı bize br> parlamak için sadece kasanm kp bulunmavan birtakım masraflar laydı...» pağvm açmak yeterîi olmasa « « ifprask zorunda kaldım.» • «Hıssene düsen paranm ne «Nevm>« ms«vaf deditin ya» rek. Senin bunu hepimizden iyi kadarı hazır. ne kadan noksan' ni?... Hipodiom aıdsH mı'' » tar)