Katalog

SAYFA tKts CTJMHURÎYET 22 Nîsan 1971 T T Ikemizde, benüz sanat ve kültSr ösgur^^ lüğü kökleşmemiştir. Bir biçim olarak vardır sadece. Kültür ve sanai, anayasamızın irüvenliği altındadır ama, roplnmun güvenliği altında değildir. Hattâ, toplumun bazı kesımlerinin tehdidiyle, ençellemeaivle karsı karşıvadır. Ru da Anayasamızm kttltflr ve aanatt güvenlik altına alan bir madde taşımasıyla olmuyor. Çünkü, Anayaganın da, föcö, halkın gelişim çizgisindedir. Sadece, Anayasanın metni, uygulama alanında, bazı kesimlerin ganat ve kültör düsmanlıjhnı, hattâ saK riırganuğını engelleyemivor. Ülkede, »*ı ve hele iktidar sahibi olanlsr, inadla toplumu, Anayasanın çfegisi ırerisinde bırakma çabalarında olurlarsa, sonuç da, bdyle olur. SANAT ve KULTUR GUVENIIGINERDE? Recep BİLGİNER kaldınlabüirdi. Bu yapümadığı giM, kültur ve sanat düşmanlıği da yer yer, zaman zaman, Devlet eljyle desteklenmiştir. Ban bilim eserlerinin yasaklanması, Anadolunmı şurasında burasında, tiyatro basmalar, yakıp yıkmalar, sanatçılara saldırılar çibi. Bunlar açıkça. pervasızca yapılanlar. Bir de, el altında, gizlice ve sinsice yapılanlar var. dan sonra da ktlltür ve »anat dnsmanı olarak sartlandınlan toplumun bir kesiminin cesareti tarılnuş olur. Eğer tez elden bu yapılmazsa, bu yaz sezonu boyunca, gene, Anadolunun şu ilinde, bu kasabasmda, tivatrolar basılacak, sanatçılar döğülüp hakarete uğrayacaJt. Ne yazık, ne hazin bir durum' Topaloğlu'nun dâvası tbsan Topaloglu, mill! petrol davasının bayrafı olmn? bir isimdir; erdemli insandır, bilgilidir. Bövle bır kişinin Enerji ve Tabiî Kaynaklar Bakanı olması, önemli bir işarettir. Topaloğlo, 1960'ların başında TPAO Genel Müdürüyken Is. met Pasa kabinesinin totneu Bakanlanvla müeadele ederek petrol davasına sanlmıstır. Millî petrol davası kısa sürede halkça benimsenmis, dıs çıkar çevreleri bu gidisten rahatsız olmoslardır. O tarihlerde bir yabancı petrol kumpanvasının Türkiye'de. ki ajanı, merkeze yolladığı gizli raporunda diyordu ki : Tıirkıye'dekı mılli petrol kampanvasının durdurulması için bir siyasî ıktıdar değişıkligine ve aynı zamanda milliyetçı müdürlerin tasfivesine ihtivaç vardır Tabancı ajanın bu tavsiveleri ki çizli rapor. SenatSr Hav. dar Tunçkanat tarafmdan açıklanmıştır kısa sürede gerçeklesmistir. Millî politikava acılmava baslıvan tsmet Pasa kabi. nesi düsürölmü»: verine. vabancı is çevrelerinin pek iyi tanıdıtı ama Türkive'nin o sırada tanımadıği Morrisoncu Sülevman bey gelmistir. Empervalizmin katıksız temsilcileri iktidara «eçince sivasi deiisiklik gerceklesmis; ardmdan en basta thsan Topalofln olmak üzere millivetçi müdürler görevlerinden ozaklastırılarak idari tasfive de vSrürlüge konmujtur. Simdi Topaloiln'nnn Bakanlıga geçmesi ba bakımdan Snemlidir. Teni Enerji Te Tabiî Kavnaklar Bakanı apaçık ıunn «övle. mektedir : « Yabancı sirketler, genellikle. gittikleri geri kalmış ulkelerde ele geçirdıkleri madenleri, ülke ekonomisine yararlı bıçimde işletmezler. Amaçlan, daha çok, daha ucuz ham maddedir.> Böylece antiempervalist tavrını alan Topaloîlu'nnn vaptıjı basın toplantısı bize olumlu bir proçram sunmaktadır. Belki bu prorram da yetmivecek. daba ileri asamalara vönelmek cerekeeektir. Biz inanıvornz ki. tbsan Topaloilo. millî çıkarların çerektiii vönde cözünii kırpmadan viirüvecek bir kimsedir. Bn bakımdan antiempervalist cevrelerin Topaloğlu'na destek olmalan. millivetçilitin \e toplamrulufun geregidir. Topaloiln diyor ki : ı 1 Tabancı sirketlerden bn memlekete havır voktnr. 19Î4 vılında Mr. Maı Ball'un Petrol Kanunu kahul edildüi laman TSrkive've kısa sürede S milvar lira karsılı|ı döviz kazandır. mak iddian terekce idi. Aradan 17 vıl eecmi«. bn töras inâ« etmistir. Çünkü Türkive busriin petrol ihracatcısı olmak söx le durson. kendi ihtivacının vansını bile elde edemivor. deçen vıl Türkive'nin ham petrol tnketim! 7,3 milvon ton olmus, bunnn ancak 3.5 milyon tonn verli üretimle karsılanmıstır. Savı«ı 40'ı askın vabaneı kumpanvaların t3mü 17 vılda toplam 1,9 milvar liralık vatınm yapmıslar, btma karsılık TP^O'nun vatırımı 3 milvar liravı bolmnstnr. Tabanrı sermave Fethive'de krom isletme hakkını 30 vıl kullanmıştır. 30 yıl ihraeatta bulnnan bu vabanrı firma oadece bir vıl 3.000 lira kâr etmistir. Ve süva kâr etmeden çahsan hn firmanın ihraç ettijti krom 1,7 milvon metrekSptür. Tabancı sermave Slkevi sömürmek üzere gelditine cörr ne vapmalı? 3 Millî petrol politikası izlenmelidir. Bnnnn için vurdn. mnzda petrol sanayii, millî bir korum olan TPAO'nda hütun. leşmelidir. Arama üretim antma da§ıtma isleri TP\O elinde toplanırsa. petrol sanavii üstünde millî bir kontrol kurulabilir. Bn arada petrol ana depoları muhakkak devletlestirilmeli. dir. Çünkü ana depolar devletin elinde olmadı mı. milli güven. li|e avkırı bir hal var demektir. 3 Linyit fcömürü isletmeciliünde kapkaççılık ortadan kaldırılacak ve bn alan devletlestirilecektir. 4 Bor cevheri vordumnznn en büvük zentinliklerindendır Dfinvanın en zengin vataklan bnlunnr bizde . Ba madeni elin. de tntan vabancı knmpanva. millî cüçlerin haskısıvla. vılda en çok 8 milvon dolar ibracat vapmıstır. Ovsa 100 milvon dolar ee. tirebilir bor eevheri hize Bn madeneilik dalı hemen mıllilestirilecektir. 5 Her vıl cesitli mGhendislik hizmetleri için vurt dı«ma bSvük dövizler ödüvoruz. ta vapmak istedigimiz vabancı kumpanvalara verilen bir tür haraçtır bn Bır Devlet Proje Ofisi kurularak Türk nıühendislerine olanak açılacaktır. 6 Elektrik vurdun en U7»k kösesine götürülmelfdır. Bunun için büvük vatınm ister. Türkive Elektrik Knrnmn (TEK) elinde butün sirketler toplanacak: sivaset ajalannın elinde bı. rakılmıvaeaktır. Çukurova Elektrik Şirketi ve Kepez Santralı. nın TEK elinde bnlonması gerekir.thtan Topalogln'nan pr«eramı. İlk elde avrnlanabileeek bl. çimde ofnmludnr. Bnndan sonra herhalde daha kfiklü ve daha' derin nyrnlamalar, Turkiye'nin gerekleri olarak Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanının önüne çıkaeaktır. Her millivetçi ve antiempervalist devrimcinin, bu yold» Topaloflo'na destek olmaıı jerfkir. Sanat güvenliğine öncelik fiivenlifi V urdun bütününde,vecan ve malgüvenliğini yanında, sanat kültür sa^lamak da hükümetin bas ödevlerindendir. özellikle, adına reform kabinesi denilen Erim hükümeti, bunu öncelikle sağlamalı. Programda ve güven oylamasından sonra, her ne kadar bu konuda hükümetten hiç bir ses gelmedhse de. biz bunu umutla beklivoruz. Çünkü. reformcu nitelitini taşnan bir hükümet, reformların, sadece. veni vergiler kovmak. konmuş verfilerin oranını arttırmaktan ibaret olmadığını bilir. Bugüne dejjin. çok ihmal edilmiş. üstelik devamlı enRellenmis olan kültür ve sanat hayatımızı, ileri bir çiifide ele almak durumundadır hükümet. Sanatı ve sanatçırı korumayan, ona gereken değeri \ermeven bir devletin temeli olamaz. Bir utnut dalfalanışr gıbi kulaklarımızda yankı yapan Kültür Bakanlığı kurulacacı vaadi (erçeklesinceye kadar, ilk is olarak kültür ve sanat ffüvenliği sağlamrsa. hava hemen değisir. Böylece. bir daha geriye dönülraeyecek tedbirlere zemin hazırlanmıs olur. Ama önce bir ses, bir davrams ister. Va Başbakandan, ya Milli Kğitim Bakanından. Bizt yönetmiş olanlann. çae dı«n düsünce davranıslanndan çok vara almıstır memleketin kültür ve sanat bayatı. TTIükümetin, saldırganları, kültür ve sa•**• nal düsmanlarını saf dışı bırakacak sesienisioin arkasından, memleketin bilim ve •anat çerreleriyle hemen temasa reçilerek, aydın • hükümet işbirliğine sırişmek zorunludur artık. Şu bakanlıkta, bu genel müdürlükte çöreklenmis olan işbirlikçilerin syıklanması da gerekli. Ancak bu >ollarla, ileriye dönük, manevi kalkınmayı tamamlayıcı bir sanat ve kultür özgürlüğüne kavuşabiliriz. Beklrjroruz. Anayasa diyorhi navasamız bu konuda şövle diyor: • Herkes, bılım ve sanatı, serbestçe oğrenme ve oğretme, açıklama, yayma ve bu alanlarda her türlü araştırma hakkına sahıptır M. 21 » Bu maddeye uyraa çabasnt. Snce devlet göstermemiştir. Açık seçik ortada bu. Anavasanın onaylanmasından bu yana, knltür ve sanat konusunda haugi olumlu adım atılmıştır? Bırakalım olumlu adımı, Bin Temel Eser yajını adı altında, kültfir ve sanatımızı temelsizllfe sürfikleme çabalarına, Devlet adına, Devletin ytîrütme organı olan hükümet öncülük etmemiş midir? Ayrıca, kültür ve sanat çahalanm engellrvici davranışlar olnşturulup geliştirilmiştir. Temelinde. bilim ve sanatın düsmanlığı yatan, mahalle melrtepleri. Kur'an kursları gibi ynvalar, iyice beslenmiştir. Oysa, bilim ve sanatı koruyan Anayasamızın ! 1 . maddesinin son fıkrası şövledir: «Çağdaş bılım ve egıtım esaslanna aykırı, egıtim ve öğretım \erlen açılamaz • Varsın Anayasamız bövle buvursun, bu bayruğa rağmen böyle yerler açılmış ve körpe dimağlar. çağımızın bilim \e sanatının amansız düşmanlan olarak eğitilmiştir. Su ana kadar, gizli kapaklı eğitilmeve de devam ediliyor. A Sanat düşmanhğı u günlerde. Istanbul ve Ankara'daki özel tiyatrolar, Anadoluva düzenlej ecekleri vaz turnesinin hazırliğındadırlar. Ama, bazılarını kara düsünceler almıştır. Orada, nelerle karsılasacaklardır? Geçmis yıllarda, uğradıkları saldırıların. engellemelerin korkusu içindedirler. Çünkü bu saldırılar, sadece. sanat kultür saldırganlığıyla kalmavıp, can ve mal güvenligini de ortadan kaldırmaktadır. Sonra da, o kentin en büyflk yöneticisi bu çibi saldırganlıkları «Olağan bir polis olavı» gibi KÖstermeye kalkmışlardır. Yıllardır, Tfirk tiyatrosuna, bep yerli eserler oynamak voluvla çok gerekli ve favdalı katkıda bulunan bir tiyatro vöneticisi dnstum anlattı: Oldukça binük bir ilimizin Aalisi. kendi böleesine çelecek tivatro topluluklarını, bir çeşit. vlze Termeme yolnyla seçime tâbi tutuyormus. Söyle: Valinin sayın eşi, ildeki sosyal derneklerin, hemen hepsinin başkanıymış. E, tiyatrolar da, Anadolu tnrnelerinde. hanfi kente Rİdeceklerse, önce bu sosyal derneklerle anlaşıyorlar. o dernek yaranna fridip temsil verivorlar ve fiks bir ücret alıyorlar. O H'e ıridilecefinde de, tiyatronun baf vurdufu sosyal dernek, önce başkanımıza soralım diyor. Baskan da vali esl. Vali de, tivarrolan, kendine göre sınıflandırmış. Su tiyatro, yalnız bulvar piyesleri oynar, bu tiyatro sosyal meselelere definen piyesler oynar. tste vali bn tıir oyunlara karşı bir tutumda. Bunun için de. validen eşine. eşinden sosyal derneğe, sosyal deruekten de o tiyatroya cevap: Biz, falan tiyatroyla anlastık, »irinle anlaşamayız. tiyatro. bu cevabı aldı ya, kendi hesabına da fidpmez o ile. önce, temsil verecek salon bulamaz. Bnlsa, ne yapıp edip, temsil vermesi önlenir. Baskınlar, tehditler filân. Bu sadece, sözunü ettiğimiz ilde değil, birçok kentlerimizde de böyle. Bazı gayretli \aliler jpbi, bazı belfdiye baflkanlanmız da, ainemalara emir verirler. Falan tiyatroya sinemayı Idralama^acaksın. Eh, hele bir kiralasın. Kiralavamaz. Bunun için de b a a tiyatro topluluklarımız ban il ve ilçelere gidemez. Anayasammn teminatına rağmen, herkes. bilim ve sanatı yavra» hakkına sahip olamaz böylece. Bu hak. Anayasaya rafmen, Anavasa dışı kuvvetlerin Anayasa dısı tutumlarıvla kısıtlanmıştır. Ovsa, bu özel tivatro toplulukları. Devletin ödevi olan Anadoluva tivatroyu RÖtürme ve yavma görevini vapıyorlar. Devlet, kendisinin yapamadıği bu öderi yapan tiyatroları, tesvlk etmeli, ona yardımda bulunmalı. Hadi yardımı bir yana bırakalım, onlan, her türlö saldından kornmalı. Bunnn için de bükiimet. açık ve seçik olarak, bu saldınlara karşı olduğnnu kuv\etli ve inandıncı bir biçimde kamu oyuna duyurmalı. Hiç olmazsa. önce, Vali Rİbi, F,mniyet Miidürü gibi, Belediye Başkanı gibi kimseler. Anavasanın çizgisine gelirler, on O bu O ysa Anayasanın onaylanmasından cesavana. yurdun her kösesine ışık ve rrt götürmek için. kültfir ve sanat vuvalarına öncelik verilmelivdi. G«ri kalmışhğımıznı temelinde vatan nedenler, böylece, ortadan Hayır Önce «devrim» nedir? «Devrim, en basıt dejnmıyle eskı durenm egemen sımflarıyle bırlıkte yıkılması ve yukselen toplumsal guçlerın kendi duzenlerını getırmesıdir». Kaç türlü devrim »ardır: «Çağınuzda ıkı tıp devnm gorülmektedır Ulusal kurtuluş devnmlerı ve sosyahst devrımler». Türkive hangi devrim aşamasında? «Turkıye, ulusal kurtuluş aşamasındadır» Avcıoğlu'nun «Devrim l'zerine» adlı küçük kitabı bu sorulan yamtlavarak başlıyor. Ulusal Kurtuluş savaşından ne anlnor vazar: «Bagımsız ve çağdaş uygarlık duzevıne ulaşmış bir Turkıyeyı en kısa zamanda kurmak» Zaten bu Atatiirkün amacıvdı. Onun haşlattıçı de\rim yarıda bırakılmış. yolundan «aptinlmıştı. Şimdi reniden o amaca giden volda yürünmfk. engelleri asmak, karşı devrimci jjüçleri yenmek gerekiyor. Avcıoğlu amaca ulaşma programını şö^Iece özetlemektedir: «Tarımda modern buyuk ışletme yapısmı lcurmaya yonelmlş bir toprafe devrfmi Dış tıcaret, bankâ, sigorla ve büyuk sanayiin devletleştınlümesı. Özel kesim ıçmde uyulması zorunlu bıf kalkmma plâaı çerçevesmde agır sanayıın temelmi kurma\T amaç ed'.nmış sıstemh bir devletçılık. Halk kıtlelenne genış demokratık hakların saglarunası. Bağımlı ılışkılere son \erıImesı, ulusal ordu ozlemmın gerçekleştinlmesı ve butun ülkelerle dostluğa davanan Atafurkçu dış polıtıkava donulmesı » Husal kurtuluş devrimi derken bütün bunları anlamamır gerekir. Türkive\i çağdaş uvgarlıça vetiştirmek irin ilk \apılacak islerdir bunlar. Bir haşlanjıçtır daha doğrusu. Ama «de\rim» adı \erilebilecek bir mar.ısın. bir kalkınısın. tirismek, çerçeklestirmek zorunda oldıı*u temel konulardır bunlar. F.rim kabinesi işte hu ulusal kurtuluş devrimini baslatmak için iktidara gelmistir, jtetırilmistir. Atatürkçü ÇİZRÎ bıhle baslar. 12 >Iart atılımını bir «devrını» savmamız, Avcıoğlu'nun kitabındaki köklü deRîşiklikleri Aaratmasına baehdır. Karaosmanoglu'nun basın toplantısı böyle bir devrimci çağın ilk müjdesini verdi. «Dırenişlen yıkmak ve tâvız vermeden hareket etmek zorundavız» derken de karşıdevrimci davramslan hesaba katıvordu genç Bakan. Nitekim karşıde\rimci güçler. örgütler. kişiler. gazeteler. vazarlar topluca salflırna geçerek böyle bir de\rimin baslamak üzere olmasından du^dukları korkuvu açığa vurdular. Erim kabinesi. Avcıoğlu'nun kitabında tanımladığı «devrim» i üerçeklestirmek nivetinde mi? Bence Erim kabinesi ulusal kurtuluş devrimini başlatacaktır, bu görevle vükümlüdür. Sürdürmek, başarmak, sonuçlandırmak belki başka hükümetlere düşecek, ama Erim kabinesi üveleri tarihe gerçek bir devrimin önrüleri olarak eeçmek olanağını ellerinde tutmaktadır. Bövle olup olmıyacağını hir kaç hafta içinde kesin olarak anlıvacağız. Erim kabinesi u ufak tefek düzeltimlerle \etinecek, va da gerçek refnrmlara el atarak gelecek kuşakların savfisını kazanaçak. Bir dönüm noktasındanz. Erim ve arkadasları da, bizler de Avcıoğlu'nun «Devrim l'zerine» adlı kitabını okurken Erim kabinesinin bütün bu güzel düşünceleri, özlemleri. gerçekleştirmek istediğini düşündüm. Erim kabinesi devrimci Tiırk nrdustınun desteğine süvenerek. ulusal kurtuluş devrimimizi \aratmak, kurmak \önünde ralısmalara geçecekse Avcıoğlu'nun bu kitabında >ararlar.acak pek çoU sev bulabilir. Genç düsünür bu küçuk yapıtında Türkivevi kurtaracak Türk halkına yararlı olacak bir «de\rim» i hütiın kosullan. bütün olanakları ile incelemis. özlü çızcilerle orta\a kovmuş. Basarı \nlları, karşıdevrim tehlikeleri, rieırimcilifin ilkeleri, bepsi hepsi bu kitapta var. Doğan 4vcıoğlu karşı devrim tehlikesine büvük önem verıvor. 12 Mart atılımımn karşısına dikilen düşmanlann durmadan arttıçı bngünlerde karşıdevrim belirtilerini dikkatle izlcmek eerekir. KarşıdevTİm tehlikesi bugün için üzerinde dunılacak en önemli sorundur. Karaosmanoglu'nun deyimiyle «kurulu duzenın bozulmasından huzuru bozulacak kışıler ve zumreler» dir karşide\rimciler! Avcıoğlu karşı devrim tehlikesini üç kavnağa baçlnor: «Eskı polıtık sıstemde ortulu çıkarlan olanlar \a da ona as'rı duvgusal bir sadakatle bağlı bulunanlar. Her devnmcı durum a ozgu olan ıstıkrarsızlık eğılımlerınden çıkar sağlamaya çahsan sıyasi fırsatçılar. Kendi amaçlan içm devrımı ele geçirmek ıste yen yıkıcı faalıyet erbabı». Bakın çevrenize, bakın basına. bakın sivasi partilere, bakın ticaret. sanavi dünyasına, bakın üç kâğıtcılığı en çıkar vol bilenlere. bakın aldatılmışlara, kandırılmışlara Ne de coklar değil mi? 12 Marttan bir av geçti ancak. Bir devrim bile deeildi 12 Mart, bir atılımdı, bir baslangıçtı, bir devrim öncesivdi. Böyleyken ne çok karşıdevrimci var ortada! Bu baslamak üzere olan ulusal kurtuluş devrimini önlemek, durdurmak. boğmak istevenler tümen tümen. Türk de\Timci"!inin Işi zor. Ama zorluğn oramnda da onurlu, önemli. Avcıoğlu'nun «Devrim Izerme» sini okurken bir güç. bir inanç kazanıvor insan. Dikkatle okunması, üzerinde dunılması gereken bir kitap OKTAY AKBAL bu. Özellikle şu jünlerde... uzerıne/# 'Devrim 'rim Hükümeti reıforracu olduğu kadar, programımn Parlamcntoda görüşülmesi sırasında ve onu izleyen günlerde yapılan açıklamalar ve sorulara verilen cevaplanyla kararlı olduğnnu da göstermektedir. Birçok yönlerden bunalım içine girmiş bulunan yurdumuzda nasıl olacaği kestirilmeyen bir çözüm yolunun beklenişi ve özlenişi vardı. j 12" Marl 1971 mtahVırası*b*u*y"la açılan bir kapı oldu. Erim hukumetı kuruldu. Hazırladıgı programı ile Millet Meclisinden guven oyu aldı. Hukumet programında yer *lan eneriı ve tabiî kavnaklarla ılgılı reformlar özetle sunlardır: # Enerji sornnn dagınıklık. tan kurtarılacak, enerji politi. kası öncelikle öz kaynaklarımıza davandmlacaktır. # Petrol kavnaklannın arama ve ı«!»tilmesinde Arava«a' da eosterılen vol tutulacak, bu konuda Devlet kuruluşuna oncelık verılecektır • Petrol üretimi, ithalâtı ve daçıtımı memleket \ararma en nvgnn bir düzene getirilecektir. • Yakıt kullanılmasında ulusal çıkarlarımıza en uvgun vontem yer alacak. linyıt ure. tımı ve dağıtımı devlet elıvle japılacaktır 0 Boraks gibi stratejik ve madenler devletlestiriiecek. ma. den ihracatı devlet \e kamn kurnlnslannea kontrol edilecek. tir. 0 Enerji petrol ve madenİPrLe ılsıli rfevlet kurulusîarı ara=tırma uretım ve kontrol go. ıe\lerını etkılı bir «ekılde v s . ppbılecek brgutler haline getirıl^cektır. E PROGRAM REFORMLAR Enerji ve doğal kaynaklar v Maden YAZAN; Tahsin YALABIK Yüksek Mühendisi «e bu kanunu çıkarmak için zaman bulamadık, para bularr.adık, eleman bulamadık dıyemez. Keyfı ıdareye yer bırakmıyacağı ıçın çıkarmadık dıyecek ka. dar samımî ve cesur bir kisı de bulunamaz. Fakat, ihtiyaçlar gıderilmedikçe var olmakta ve artmakta devam ederler 25 Subat 1971 gunu Turkı\e madencılik bilım<=el ve teknık 2. kongresının açılışında zamanın Enerii ve Tabii Kavnaklar Bakanı ilk konusma\ı vapmak ıçın kursuve davet edılırken oturum başkanı kendiMne. alacak. lan cevaptan güven duyulacaJını umduğunu belırterek, aşağıdakı soruları voneltıvordu • «(T) Türiirlükte bulunan 90 vıl hk kannnla (ihtira beratı kanunu) arastırmalar sonnen eldc edilen buluslara ait ravri maddi haklann korunmasına olanak bulnnmadılını, bu nedenle «izleme yollarına sapıldıçını. hal. buki valnız RÜvenlik amacıvla kullanılması eereken eizlilik kavramının bucünlerde basarısızlık \e volsuzlukların kılıfı olarak knllanıldıiını. (^ Maden daıre^ınin vürürlük te bulunan maden karununu uv gulayabilecek bir duzene getırilmesi kanunun 157 maddesın. de yeraldığı halde 17 vıldır hu hususun verine getirilmemesinın madeneilik çalısmaları^ı gecıktırrfığını, <f) Hiçbir ekonomik tesebbüsün başlançıçta öz malî kavnaklarıvla Kelisemiveceiini, finansman kavnakları varatmanın lüzamln olduğnnu. vurdumuzda bu vönde ilk knrnlan tesebbüsün bir tek madencive bile kredi vermeden el değistirdiiini. 1%« vılında 6 10229 sayılı kararname ile devletin büvük çapta vardımda bnlnnmajı vadettiji bir banka kurulmussa da eünümüze kadar açılmadığını. bildisimize eöre bu konnlarda gerrkii tedbirler Bakanlıkça ele alınmıs mıdır?» Bu soruları cevap=ız bırakan Enerji ve Tabii Kavnaklar Bakanı her birı birkaç milvar liralık yatınm çerektiren Karadenız Bakır tzmır AliaSa Pet rol Rafıneri'i, t«kenderun 3 Demır Çelık, Elbi'stan Lirvi+. Keban Barajı proielerini savarak bu tesi«Ierin vakmda mem leket ekonomlsıne Be kadar buyuk katkıda bulunacağım nur lu ufuklar edebıyatı içinde an. latmıs ve bu dev eserlerin gerçeklesmesınde katkılan bulunan maden muhendıslerının gayretlerını bven bir konuşma yapmıstır. Konuların yabancısı olmavan muhendıslık toplumu sorularına cevap bulamamışlarsa da kongrede ıkıncl konuşmayı yapan Maden Muhendıslerl Odası Başkanı, gerçek durumu düe getırmıs ve ozet olarak: •Esefle belirtmek gerekir ki, madenciligimiı ekonomimize >ük olagelmistir. Taskömürü, üretimi büyük yatınmlar ve borçlanmalar vapılmasma raÇmen 30 vılda 3 milyon tondan ancak 5 milyon tona vükseltilebilmi'tir. Bu;ün memleketimiz. de maden cevheri elle kazılmak. ta. kiife ile insan sırtında ta. sınmakta. çıra ile maden ocatı avdınlatılmaktadır. Gerekli ted. birler alınmadığı takdirde ma. dencilik ekonomimize vük olmakta devam fdecektir...» Gerekli tecfbırlerın basmda 1954 vılında, o gunlerin bılınen fekefesine uygun olarak duzenlenen ve 17 vıldır uvgulanmasında aksaklıklar ve tıkanıkhklarla karşılaşılan Maden Kanununun günümüzun kosullarına ve anayasada öngörulen kurallara gora degıstirılmesi, buna baŞlı olarak da uygulavıcı kurulus olan. fakat yıllardanberi donuk ve yetersiz hale gelmış bulunan maden daıresımn yeniden duzenlenme«l gelivordu. Diper vonden Maden Tetkık ve Arama Enstitusü çok savıda ve deserde eleman kadrosuna, oldukca zergın teçhızatına ve vılda 170 mılvon lirava vaklasan harcamalarına rağmen dağınık çalısmaları nedenıvle do^uıucu bır sonuca varamıvordu. Bu durumu fırsat bilen Dev'et Plânlama Teskılâtı vetkihlerl 933 savılı Yetkıler Kanununa davanarak aldığı buvuk meblâğları yenı teşekkul etmis mühendı<!İik fırmalan voluvla madeneilik aramalarına kontroNuz bir sekilrfe harcıvorlardı. Butün bunların karsılığında mılvarlık rezervlerın bulunduğu, örneğın Keban Baraimın vereceğı ener.unın ikı katı enerıı verecek kadar büvuk veraltı buhar rezervleri bulunduğu gibi haberler yetkili ve cıddî olması gereken ağızlardan basına aksettirıliyordu. rajlara yer verılmek mretıvle enerji ıhtıyacımız, tarım uretımınde olduğu gibi, yağışlı havalara veya Ambarlı Santralı glbı petrol tuketen, kaynağı dışa bağlı ve her ikı halde de enerjıyı pahalıya maleden oır aisteme bağlanmıştı. Kütahya ilinın Seylt " ömer linyitlenne dayanan bir santrale öncelik verecek yerde evvelâ, akaryakıt tuketen Ambarlı Santralına sonra yine onun bırincı ve ikinci kez tevsıine ve daha sonra Keban Santralının tercıh edılmesl memleket enerjı sorununu bugunku çıkmaza sokmuş bulunmaktadır Ta? kömurü ve linvite rfavanan termık santrallara öncelik verılme=inde. enerji ıhtıvaeımızın dı^a baŞlı olmaması, kuraklık gıbı do|al kosullardan sıvrılmıs olması, çok savıda isçıye ıs yeri bulunması, daha ucuz ener iı elde edilmesi gıbı çok savıda sosval ve ekonomik yararları oldugu bilınırken yer etüdlerı tamamlanmadan, jeolojik yapıları henuz ıvıce bılınmeden temsıli temel atma torenlerıvle vapımına karar verilen ve böylece sonradan su koyuverecek barailann sıra bakımından tercıh nedenlerini bulmak çok zordur. abancı sermaye konusuna gelınce; duzenlenişınde İhracatı yabancı tekeline verme amacı sezılen 6224 sayılı Te«:vık Kanununun, uygulanışında çoğunlukla iç pazarımıza donük yatınmlar yer aldığından baslangıçla tekel olma karakteri pek elestırilmemıştı. Yabancı sermayenin ihracata donuk faahvetlen çoğunlukla sanavi ham maddeleri ve madeneilik alanlarında o da yine ham cevher Cracı seklmde olmaktadır. Kart transferi avantajı yabancı sermayevı rakıpsiz satıcı cfurumuna getirdiğınden ihracatta vabancı tekeli doğuvor. Memleketimizde bu olav önce boraks ıhracatında meydana çıktı ve henüz sonuçlanmavan boraks savası böylece basladı Bu <=ava< hovunca ihraeatta bir havli aTtıs kaydedilebilmesi buvuk fivat düsusleriyle olmuş tur Yabancı sermaveyi teşvik kanunu bugünkü seklivle bırakılır=a. gelicme'ini beklediğımız sanavi mamullerı ihracı «afha«ında da kuşkusuz aynı ol>ım=uz etkileri yapacaktır. C E M S ÜN A R Bütün öğretmenlenn, öğrencllerin, naüa ve balk sanatını sevenlertn lötabj: YUNUS EMRE SABAHATTTN ETUBOGLO (360 tayfa, 12^ lira) i 1 1 •1 L (11 I Y 1 1 VI Sabatattd EYUBOGLU 11 i 1 Nedenler? V bursları B n reformları eerektiren nedenler: Ataturk'un Turl: uîıi'una gosterdığı çağdaş uvgarhk hedefıne ulasabılmeıs \ e ki^ilerin can ve mal güvenliâi ıcınde vasantılarını «ürdureb'lmek amacıvla Anavasamızda bir sıra reformlar ongorulmu'tur Bu rpformların bır kı«mının gerçekiesmesi bazı olanaklann var o'ma^ına. sağlan. ma<ına veya gelıptırılme=ıne baslı ı=e de buvuk bir ki'iriırın gerçekleşmesı kanunların *am olarak u\gulanma«ı, mevcıt olanaklarımi7in olumlu vonlerde kullanılması ve gerektıS'nde bunları vapmağa veteriı kanunların çıkarılması isteğıne bağ'ıdır Memleket ekonomisınin çok buyuk bir ke'imını etkısi altınrfa bulunduran enerji ve maden üretimi ışlennıh duzenlenme<;ı eörevıni vüklenmış bulunan Enerii ve Tabii Kavnaklar Ba. kanlıgı teçkılât kanununun gunümüre kadar çıkma«ının haklı bir nedeni yoktur. Hiçbir kim 1971 72 ders yılmda, Turkıye Amerika BırleşıJt Devletlen Kültürel Mübadele Komısyonunca, aşağıdakı şartlan haız y. OGRENCİLERE bir mıktar YOL PARASI BÜRSD saflanacaktır. '' MURACAAT ŞâRTLARl a Türk vatandaşı olmak, b Müracaat tarıhmde 35 yaşmdan büyük olmamak, c Amerikada bır ünıversite tarafından Yuksek Lısans veya Doktora öğrencısı olarak kabul edilmiş bulunmak, < Bir ders yılı boyunca her türlü masraflannı karşılıya1 cak miktarda bır burs temln etmlş olmak, e İyi îngilizce bılmek. Doldurulmuş Muracaat Formlarının en geç 14 Mayıs 1971 akşamına kadar Genel Sekreterlikte bulunması gereklidir. Müracaat Formları ve daha fazla bilgj aşağıdaki adresten temın edllebıbr. Fiılbright Genel SekTeterliği Gazi Mustafa Kemal Bulvan 7/12, Ankara, (HAS: daha terbıyevt olan öğut verlcı, yol gösterici ve hızava gelmeleri için de mühlet veren bıçimde olmustur Milli geleneklerimlze de uygun olan uygarca yapılmıs bu uyarmanın getirdiğı vararlan değerlendirmek, kamplara aynlmaksızın bir bütün halinde, elbirliğiyle çaba gösterümesıyle mümkun olur. Bu bakımdan: (T) Reformları nygulayacak safhaya getirebilecek bir Sr. gütün bızls ifelisiirilmesi, (5) Gerçekleri oldufu gibi açıklayarak kamu oyunua geni? desteğinln saglanması, (x). (?) Kisilerin birbirivle didismevi bırakarak vurt problemlerinin çözümünde ortaklaşa çaba fSsterraeterl, snde gelen «artlardır. Konumuzla yakında ilgili devletleştirme operasyonlannın gerek Ortak Pazar eerekse di2er rfış ve iç problerrler dolavısıv1* meydana çıkaracagı çelışkıle. 1745/3554) NİMBÜS urum madencilık bakımmdan böyle ıken enerji bakımından daha az acıkh dejıldi Bu yıl kı? mevsimi va. ğıslı gltmediSinden barailarda su kritik seviyeye düşmüş, enerji sıkmtısı baslamıştı. Ana enerji kaynaği olarak memleketimiz bünyesine daha uvgun olan kömür ve linvite dayanan termik santraller verine gerçeklesme«l büvük vatınmlar "e urun yıllar ısteyen büyuk ba D ı=aca özetlediSımlz bu durum karsısında memleketin tum akarvakıt ıhtıvacını bz kavnaklarımızdan üretme olanaklanna ula^tncava kadar vurdun güvenliğini sağlavacak bır stoku kontrol altında tutmağı, memleket sanavıınin enerji ihtıvacını daha ıstikrarh ve dısa baŞlı olmavan bir reiime baîlamagı. doSal kaynaklanmızm vurt ekonomi«ine daha etkili katkilarda bulunabilmesini saglamak amacıvla hükümet programında ilgili reformlara yer verildigı ve gerçekle<stınldik>. rinde veterli olaeaklan kanı«ı vavgındır Nitekim, hükümet programının yavımmdan hemen sonra konumuzla en vakından ilgili meslek topluluŞu temsiIciM durumunds olan Maden Mühendislerl Odası Yönetım Kurulu progTamı övmüş ve desteklediSini kamu ovuna açık lamTîtır K re de çSzüm yolu bulunmalıdır. Başarı bütün bir milletin dileğidir. (x) Sayın Kara»<tm»noSTn'naıı basın toplantısında vaptıŞı alüminvum tesisleri hakkındaki açıklamalannda bitis tarihleri flzerinde ne kadar haklı ve doğrn oldnjrnnn 15 Nisan 1971 tarihli Resmi Gazete'de yayınlanan 1971 yatınm projeleri programınm 67. sayfasında bnlmak mümkflndflr: Toplam proje tutan: ' 2.567*lg65 000 TIİ îlk 4 yılda harcam'a: 892J04İJ00TU Bakive gereeklestirilecek: 1 1.675^51.000 TV.' Proje tutannda artışlar da' mevcut olduğuna göre açıklamaya tepki gösterenlerin id» diası gibi 1973 Nisan ayında tesisin tamamlanms ve açılma olanagı yoktur. belki eskideB olduŞu cibi Hhal malı ürunl» vapılan tem'iM aeılıslardan biri daha yapılabilirdi. ıce uvarmalara aldırmavan ılsiülere 12 Mart muhtırasının düzenîeni'i ve sunuluşu bir şamar olmaktan çok M