Catalog

Dilek FİLİZFİDANOĞLU TUSAM Çalışma Hayatı ve Türkiye Araştırmaları Masası dfidanoglu@tusam.net Bölge 6 yıl sonra ancak anımsandı… C S TRATEJİ 17 Siirt'te 1000'er kişilik öğrenci yurdu açılması, kapalı spor salonları ve statların yapılması da eylem planının hedefleri arasında. Planda ayrıca sağlık alanında altyapı yenileme çalışmaları hızlandırılarak, sağlık hizmetlerinin ülke ortalamasına yaklaştırılması da hedefleniyor. Şu an bölgedeki hastanelerde 10 bin nüfusa düşen yatak sayısı 20 bine çıkartılırken, mevcut hastanelerdeki koğuş sisteminin yerini 13 kişilik oda sisteminin alması amaçlanıyor. Bölgedeki ana sorunlardan olan ulaşım problemi de özellikle karayollarının çok şeritli hale getirilmesi ve hava ulaşımı sayesinde çözülmeye çalışılacak. Hava ulaşımının altyapısının güçlendirilmesi için de öncelikli olarak Batman havaalanının tamamlanması ve GAP uluslararası havaalanı yapılması planlanıyor. Toplu konut faaliyetlerinin artırılması, sınır ticaret bölgelerinin faaliyete geçirilecek olması, Gaziantep, Şanlıurfa ve Mardin’de olmak üzere üç adet kalkınma ajansı kurulması, ömrünü doldurmuş olan elektrik şebekelerinin yenilenecek olması, bölgede doğalgaz kullanımının yaygınlaştırılması, Merkezi Ankara’da olan GAP idaresinin bölgeye taşınması, 3.8 milyon kişiye istihdam sağlanacak olması, kültür varlıklarının korunması ise eylem planında ön plana çıkan diğer konular. KP, iktidara geldiği Kasım 2002’den beri ilk kez Güneydoğu’ya böylesi bir çıkarma yaptı. Hükümetin iktidarda olduğu süre zarfında Güneydoğu’nun hiçbir problemine çözüm bulduğu söylenemez. Ne işsizliğine, ne fakirliğine, ne eğitimine, ne de tarımdaki sıkıntılarına… Yani neredeyse 6 yıllık iktidarı süresince çözüme kavuşturduğu bir problem yok. Bölgeye elle tutulur bir kaynak aktarımı görülmedi, terörle, işsizlikle, kaçakçılıkla, fakirlikle iç içe yaşamaya alışmış olan halk her zamanki gibi "yapılacak, edilecek" sözleriyle oyalandı. Unutulan ve kaderine terk edilen GAP ise bugün tekrar gündeme geldi. 30 yıllık geçmişine baktığımızda şimdiye kadar GAP için toplam 17 paket açılmış. GAP, temeli atıldığı günden bugüne kadar bütün hükümetlerin, özellikle Güneydoğu Anadolu Bölgesinde etkili olabilmek adına tüm söylemlerinde kullandıkları bir konu olmuştur. Bu son paket "GAP Eylem Planı" olarak adlandırıldı ve GAP için açıklanan 18. paket oldu. GAP için ne değişti derseniz değişen pek bir şey olmadı. Üstelik bu son paketin gerçekleşememesi gibi bir risk varken bir şeylerin değişeceğini hayal etmek bile zor görünüyor. A GAP’a seçim yatırımı Kuraklığın vurduğu GAP bölgesini iktidar 6. yılında anımsadı ve bölgeye yönelik bir plan açıkladı. Bu iktidarın 18.sini açıkladığı plan GAP’a işlerlik kazandırılmasını, bölgeye eğitim ve diğer sosyal yatırımları da içeriyor. bin hektarlık mayınlı arazinin temizlenerek tarıma kazandırılması yatırım anlamında yapılması planlananlar. GAP kapsamındaki sulama projelerinin hızlandırılması, Cizre ve Silvan barajlarının tamamlanması öncelikli sırada. Projede öngörülen sulamada açık kanalet sisteminin kaldırılıp onun yerine kapalı sisteme geçilmesi. Ayrıca yağmurlama ve damla sulama sistemini devreye sokularak bölgenin problemi haline gelen tuzlanma ve toprak çatlamasının önüne geçilmesi hedefleniyor. Böylelikle tarımsal örgütlenme ve organik tarıma geçiş daha kolay olacaktır. Bölge için çok önemli olan sulama kanallarının tamamlanacak olması ise tarım ve tarıma dayalı sanayinin gelişmesine önemli ölçüde katkı sağlayacaktır. Bütün bunlar gerçekleştiği takdirde bölgenin tarımsal anlamda oldukça nitelikli duruma geleceğine kesin gözüyle bakılıyor. Bölgenin kalkınabilmesi için gerekli olan en önemli unsurun eğitim olduğu da göz ardı edilmemiş projede. Özellikle okulöncesi okullaşma oranının yüzde 50’ye, ilköğretimde yüzde 100’e, orta öğretimde okullaşma oranının ise yüzde 90'a çıkartılması hedefleniyor. Yapılması planlanan 1865 yeni derslik ile 9 bin 43 öğrencinin okullara kazandırılması, ayrıca üniversitelerin altyapılarının güçlendirilmesi, Adıyaman, Batman, Mardin, ve HAYAL KIRIKLIĞI OLMASIN DOĞU’YU FETHETMEK Hükümetin iktidarı boyunca neredeyse hiç önem vermediği GAP’a bugün aniden bu denli önem vermesi ve bakanlar, milletvekilleri ve bürokratlarla Diyarbakır’a adeta çıkarma yapması ilginçtir. Aslında proje sadece bölgeyi değil tüm Türkiye’yi hatta tüm Ortadoğu’yu yakından ilgilendirmektedir. Bunun bilincinde olan hükümet de işte tam bu noktada bölge halkının kalbini fethetmenin önemli olduğunun farkında. Eylem planında ele alınan tüm konular özellikle bölge için son derece önemli. Dikkat edilmesi gereken bir konu ise bölgenin kanayan yarası durumundaki bütün konuların bu eylem planında ele alınıyor olmasıdır. Nitekim GAP Eylem Planı’nda pek çok konuya değinilmiş ve çözüm yollarından bahsedilmiş. 2012 yılı sonuna kadar tamamlanması hedeflenen plan için 5 yılda 12 milyar dolarlık bir kaynak aktarılması öngörülüyor. Türkiye’nin bölgesel kalkınmaya yönelik en büyük yatırımı olan GAP, Adıyaman, Gaziantep, Kilis, Şanlıurfa, Diyarbakır, Siirt, Batman, Mardin ve Şırnak illerini kapsıyor. Bu illerin sulama kanalları, hidroelektrik santralleri, otoyol, yol ve kanalizasyon dahil tüm alt yapı yatırımları eylem planında ele alınmış. Planın amacı bölgenin özellikle ekonomik anlamda kalkınmasını sağlamak gibi gözüküyor. Özellikle 2008 yılı içerisinde Diyarbakır’da, 2009 yılında da Gaziantep ve Şanlıurfa’da cazibe merkezleri oluşturulacağına vurgu yapılıyor. GAP’a dahil olan illerde ticari kredi kullanımı artırılarak yatırım projelerine destek verilecek olması, bölgedeki üniversitelerde teknoparklar kurulması, turizmin çeşitlendirilmesi, 30 Planın açıklanma zamanı çok ilginçtir ki AKP hakkındaki kapatma davasının sonuçlanması beklenirken ve yerel seçimlere neredeyse 9 ay gibi kısa bir zaman kalmışken yapılıyor. Başbakan "Refah ve özgürlük yayıldıkça, şiddet ve terör de kaybedecek" diyor. Elbette ki Güneydoğu’da yoksulluk sorununa çözüm getirmek önemlidir ancak bunun tek başına terör sorunu için yeterli olmadığı da bir gerçek. Yoksulluk, terör, işsizlik gibi kavramlara artık alışkın olan bölge halkı için GAP’ın önemi tartışılamaz. Onlar için GAP iş demek, aş demek, hayat demek, umut demek. Ne yazık ki her hükümet döneminde olduğu gibi şimdi de bölgenin ağzına çalınan bir parmak bal olarak kalmaması gereken GAP, dünyanın sekizinci, Türkiye’nin ise en büyük projesi konumunda. Bölge halkının ekonomik sıkıntılarının bu proje ile sona ereceği düşünülürken, sadece gündemi meşgul etmek adına bir şeyler yapılmaya çalışılıyor olması hayal kırıklıklarına neden olacaktır. Ana hatlarıyla bakıldığında pek GAP kapsamındaki barajlardan... çok olumlu gelişmeye gebe gibi görünen eylem planı ile ilgili ortak endişe şu ki; şimdiye kadar yapılan tüm planlarda olduğu gibi sonuncusunun da hayal kırıklığıyla sonuçlanmasıdır. Zira bilinen o ki Başbakan Erdoğan yaklaşan yerel seçimler için özellikle Güneydoğu Anadolu Bölgesinde Diyarbakır ve Batman belediyelerini istediğini açık açık dile getirmişti. Şimdiye kadar unuttuğu GAP’ı iktidarının 6. yılında hatırlayıp, yüzyılın projesi olarak lanse etmesi ve bunu tam da zor günler geçirdiği bir dönemde yapması akılları karıştırdı. Zira yerel seçimlerin arifesine rastlaması siyasi rant peşinde olabileceği endişelerini de beraberinde getirdi. Başka bir deyişle hükümetin samimiyeti, GAP konusunda da birçok konuda olduğu gibi soru işaretleri ile dolu…