Catalog

18 Cavid VELİEV TUSAM Yakındoğu ve Kafkasya Araştırmaları Masası cveliev@tusam.net Rusya ile ABD arasında mücadele sürüyor… C S TRATEJİ Bunun sonucu olarak Saakaşvili iktidarı NATO’nun Bireysel Ortaklık Eylem Planı (IPAP) programlarının iki aşamasını tamamlayarak MAP’a başvurabilecek düzeye geldiğine inanmaktadır. ABD ile ilişkilerini Rusya’ya karşı bir denge olarak gören Gürcistan için NATO üyeliği sadece bir araçtır ve Tiflis, örgüte üyeliği Rusya’ya karşı güvenliğini garantiye almak olarak görmektedir. Bu noktada da ABD ile ilişkilerinden yararlanmak istemektedir. Fakat burada başka bir sorun ortaya çıkmaktadır. NATO’ya üyelik için sadece ABD’yi memnun etmek yeterli olacak mıdır? NATO Antlaşması’nın 10. maddesinde üyelikle ilgili düzenlemede şöyle deniliyor: Taraflar, bu Antlaşma'nın ilkelerini geliştirebilecek ve Kuzey Atlantik Bölgesinin güvenliğine katkı yapacak durumda olan herhangi bir Avrupa devletini bu Antlaşma’ya katılmaya oy birliği ile davet edebilirler. Gürcistan’ın Bükreş Zirvesi’nde örgüte davet edilebilmesi için 26 üyenin tümünün onayının alınması gerekiyor. Fakat örgüt üyelerinin hemen hemen yarısı Gürcistan’ın örgüte üyeliğine karşıydı. Financial Times’ın haberine göre, NATO’nun Almanya, Fransa, Yunanistan, İtalya, Norveç ve İspanya gibi üyeleri Gürcistan’ın örgüte üyeliğine karşıdır. Baltık ülkelerinin yanı sıra, Slovakya, Slovenya, Bulgaristan, Romanya Polonya, Çek Cumhuriyeti, ABD ve Kanada Bükreş Zirvesi’nde Gürcistan’ın NATO’ya davet edilmesini destekliyorlardı. Türkiye’nin Gürcistan Büyükelçisi Ertan Tezgör The Georgian Times’a verdiği röportajda Gürcistan’ın NATO üyeliği için yapması gerekenler konusunda toprak bütünlüğünün sağlanmasını da gündeme getirmektedir. Antlaşmanın şartından da belli olduğu gibi üyelik için sadece ABD’nin değil bütün üyelerin daveti şarttır. Bu durumda sadece ABD’nin onayını almak yeterli olmuyor zira şu anda NATO içinde de Gürcistan’ın üyeliği konusunda farklı düşüncelerin olması Gürcistan’ın NATO’ya davet edilmesi önünde engeldir. Bu noktada cevap bulunması gereken bir başka soru ürcistan, 2–4 Nisan 2008’de Romanya’nın başkenti Bükreş’te yapılan NATO Zirvesi’nde Üyelik Eylem Planı’nı (MAP) elde etmek için yoğun diplomasi çalışması yürütürken diğer taraftan Rusya Gürcistan’ın NATO’ya üyeliğini kendi güvenliği ve Kafkasya politikası açısından bir tehdit olarak görmekte ve bu ülkenin NATO’ya üyeliğini engellemek için ciddi adımlar atmaktadır. NATO üyesi birçok ülke de Gürcistan’ın ayrılıkçı bölgelerini (Abhazya ve Güney Osetya) ülkenin örgüte üyeliği karşısında engel olarak görmektedir. Bunun farkında olan Rusya Federasyonu, Bükreş zirvesi öncesinde ayrılıkçı bölgeler sorununu kaşımaya başladı. 14 Mart’ta ayrılıkçı Abhazya ve Güney Osetya liderlerini konuşma yapmaya devam eden Rusya Federasyonu Duması, 21 Mart’ta Rus hükümetine "Gürcistan’ın NATO’ya üyelik başvurusu yapması ve Tiflis’in Abhazya ve Güney Osetya’ya savaş açması durumunda bu bölgelerin bağımsızlığını tanımasını" tavsiye eden bir karar aldı. 4 Mart 2008’de ise Rusya Dışişleri Bakanlığı, Abhazya’ya ekonomik yaptırımı öngören 1996 BDT Anlaşması’ndan çekildiğini ve ayrılıkçı bölge üzerindeki ekonomik ambargoyu kaldırdığını ilan etti. Gürcistan’da ise ülkenin NATO üyeliği karşısında Rusya engeli dışında NATO Antlaşması’nda öngörülen demokratik reformlar konusunda eksiklikler olduğunu düşünenler var. Bazı muhalifler Saakaşvili iktidarının ülkenin NATO’ya üyeliği karşısında Rusya engelini abartarak siyasi reformların üstünü kapatma çabasında olduğunu düşünmektedir. Gürcistan Rusya’nın baskılarına karşı koyabilmek ve NATO üyelerinin Gürcistan’ın örgüte üyeliğine destek vermesini sağlayabilmek için ABD kartını kullandı. 17–20 Mart arasında Gürcistan Cumhurbaşkanı Mihail Saakaşvili’nin ABD’ye yaptığı resmi ziyaret de ABD’nin bu konuda desteğini almaya G Gürcistan’ın NATO hedefi Kafkaslarda Gürcistan’ın konumu, bölge ülkeleri ve küresel aktörler açısından önem taşıyor. Bağımsızlığını kazanmasının ardından Rusya’nın Gürcistan’a bakışı pek olumlu değil. Rusya’nın ayrılıkçı bölgeler Abhazya ve Güney Osetya üzerindeki etkisi de biliniyor. yönelikti. ABD Başkanı George W. Bush Gürcistan’ın NATO üyeliğinin önündeki engelleri aşmak için elinden geleni yapacağı sözünü verdi. NATO’ya üyeliği Rusya ve ABD arasında mücadeleye dönüşen Gürcistan’ın üyelik kaderi Washington ve Moskova’da alınan kararlara bırakılmış durumda. Bu da ülkenin örgüte üyeliğinin Gürcistan’ın değil ABD veya Rusya’nın çıkarlarına göre değerlendirilmesine neden olmaktadır. Bu değerlendirme Türkiye’de de Gürcistan’ın NATO üyeliğinin Türkiye’nin çıkarlarına uygun olup olmadığı tartışmasına neden olmaktadır. Türkiye’deki bu tartışmalar ülkenin ulusal güvenliği açısından üç soruyu ortaya çıkarmaktadır. Gürcistan’ın NATO’ya üyeliği Türkiye’nin yaşamsal çıkarlarına zarar verecek kadar ABD’ye bağımlılık anlamına mı gelmektedir; NATO’ya üye olmayan, sürekli Rusya ile mücadele etmek zorunda kalan bir Gürcistan Türkiye’nin çıkarlarına uygun mudur ve nasıl bir Gürcistan Türkiye’nin çıkarlarına uygundur? NASIL BİR GÜRCİSTAN? Bağımsızlığını kazandığı günden itibaren Gürcistan’da iktidar olan üç farklı liderin Rusya’ya yönelik farklı politikalar izlemelerine rağmen Rusya, Gürcistan tarafından tehdit olarak algılanması için her şeyi yaptı. Daha önceki iktidarlardan farklı olarak Saakaşvili döneminde Gürcistan NATO üyeliği için hem iç reformlar hem de dış politika anlamında daha aktif bir siyaset izledi. Saakaşvili Bush