Catalog

2 Sofralarda yılın son anları... o AYLİN ÖNEY TAN u Yılın son saniyelerinde çanlar on iki kez çaldığında on iki üzüm yemek gelenekten. Ya da eşikte nar patlatmak. Diğer yandan yeni yıla girerken kaşık kaşık mercimek yemek de mümkün. Mercimek bereket getirir de buğday getirmez mi! Buğday da yeniden doğuşun simgesi olarak yeni yılda yerini alır. Bir nar, on iki üzüm, bin buğday... Hepsi bereket için... ece 12’yi çaldığında şampanyalar patlar, kadehler havaya kalkar... Kadehlerde binbir minik kabarcık yüzeye yükselirken yeni yıl dilekleri tutulur. Dünyanın dört bir yanında modern zamanların yeni yıl kutlaması böyle kurgulanmıştır. Elbette şampanya herkese nasip olmaz. Ama ne gam! Bütün dünyada binbir hava kabarcığının yerini tutacak yüzlerce gelenek var. Üstelik kökü çok eskilere dayanan, dinler öncesi inançlara dayanan gelenekler. İspanya ve Güney Amerika ülkeleri gibi Latin kültüründe olan ülkelerde yılın son saniyelerinde oniki ay için tam oniki kere çanlar çalıyor. Her bir çan sesi ile bir adet üzüm tanesi yemek gelenekten. Hatta bu geleneğin çıkış noktası olarak bilinen Madrid’teki Puerto del Sol çan kulesinin önü kalabalıklarla dolup taşıyor. Kağıt külahlar içinde seyyar satıcıların sattığı yeşil üzüm tanelerini ağzına tıkmaya çalışırken bir de tek ayak üstünde durmaya çalışan kafası kıyak gençler gülmekten kırılıyor. Son anda üzüm bulamayan olursa diye minik kutularda 12 soyulmuş çekirdeksiz üzüm konservesi bile yapılmış. Tek ayak derken sağ ayak üstünde durmak, yeni yıla sağ adımla girmeyi garantiliyor ve yeni yılda işlerin doğru gideceğine olan inancı pekiştiriyor. Bu nedenle yılbaşı sofrasında ayıklanmış adam başına 12 adet yeşil üzüm bulundurmakta yarar var. Üzüm sayamayacak kadar sarhoş olanlara çare var: Tek bir nar yeni yıla adabıyla girmek için yeter de artar bile. Gece yarısına girerken eşikte bir tane nar patlatmak bizim bu toprakların kadim adetlerinden. Ermeniler için nar olmadan yeni yıl olmaz, sadece gece yarısı ev kapısında değil, daha da önemlisi, yeni yılın ilk iş günü işyeri veya dükkan kapısında da nar taneleri eşikte patlatılır, binbir tane bereketi ortalara saçılır. Bir tane nar olur bin tane. Her bir nar tanesi kadar mangır kazanılması hayal edilir. İtalyanlar yeterince nar bilmediklerinden olsa gerek mercimekten medet umarlar. Çanlar onikiyi çalarken kaşık kaşık mercimek yemeği yenir, yeni yılda yenen mercimek kadar para kazanılacağı umulur. Domuz paçasına sarılı kocaman tombul bir sucuk gibi olan cotechino bol yeşil mercimek ile pişer, hem tadına doyum olmaz karın doyurur, hem de getireceği umutlar hayalleri doldurur. Domuz da şanslı kabul edildiğinden bir taşla iki kuş vurulmuş olunur. Yılbaşı yemeği olarak mercimek yahnisi yapmak, ateş pahası hindi dolmalarına bir alternatif olabilir. En azından şans getirmese de bütçeyi sarsmamak adına para getireceği bile iddia edilebilir. Mercimek geleneğinin Roma dönemine hatta öncesine kadar uzanıyor olması muhtemel... Mercimek para getirir de buğday bereket getirmez mi... Lafı mı olur, çok ciddi bir şekilde yeni yıl ile buğday arasında bağ vardır. Buğday her zaman yeniden doğuş simgesi olmuştur. Bu yüzden kimi zaman da cenazelerde de diş buğdayı gibi buğday tatlıları yapılır. Ortodoks Hıristiyan dünyasında buğdaysız cenaze olmaz. Ortodoks geleneklerinde Noel veya yılbaşında da buğdaylı tatlılar yapma geleneği de vardır. Aşurenin neredeyse tıpatıp benzeri Ermeni anuş abur tipik bir Anadolu geleneğidir. Örneğin Ukrayna’da ise bizim diş hediği benzeri kutya olmadan yılbaşı sofrası düşünülemez. Rusya’da kutya benzeri sochivo yapılır. Her yenen buğday tanesiyle gelecek yılda karınları doyuracak paraların geleceği düşünülür. Bir anlamda da geçen yılın cenazesi kalkar, buğday ile yeniden doğuş garantilenir. 4 1 ufak soğan 4 1 ufak kalıp sert koyun veya keçi beyaz peynir 4 1 tutam dereotu 4 Sızma zeytinyağı, tuz, karabiber Üzüm tanelerini ayıklayın, boyuna ikiye kesin. Beyaz peyniri parmak kalınlığında küp küp kesin. Rezene ve soğanı önce boyuna ikiye kesin sonra enine yarım ay biçiminde çok ince kesin. Dereotunu ince doğrayın. Hepsini bir salata kasesinde biraz tuz ve taze çekilmiş karabiber ile harmanlayın. Üzerine biraz sızma zeytinyağı gezdirin. G İşte yılbaşı sofrasını binbir bereket sofrasına çevirmek için size özel tarifler u Beğendiğinizi gönlünüze göre olanı yapın. Yeni yıla girerken size getireceği bolluğu hayal edin. Doğrusu ben bu sene hepsini yapacağım. Parasızlık canıma tak etti, kör talihten de bıktım usandım artık... Kutu kutu para götürenlere müstahaklarını bulsunlar diye beddua etmeyi ihmal etmeyip, kaşık kaşık nar, tane tane üzüm, kepçeyle de buğday, mercimek götüreceğim. Kim bilir, belki de tutar! 1000 Buğday Bereketi: Kutya Yeni yıl bereketini çağıran yiyeceklerden biri de buğday. Noel veya yeni yılda Rusya, Litvanya, Ukrayna, Estonya gibi ülkelerde sofrada diş buğdayı gibi haşlanmış buğday bulunduruluyor, bir başka bereket simgesi haşhaş tohumları ile tatlandırılıyor. Kutya’ya acımtırak kestane balı çok yakışıyor ama herkes sevdiği cins balı kullanabilir. 4 1 bardak aşurelik buğday 4 68 bardak su 4 Yarım bardak haşhaş tohumu 4 Yarım bardak ceviz 4 Yarım bardak bal Buğdayı yıkayın ve geceden suda ıslatın. Ertesi gün aynı suda yumuşayıp çatlayıncaya kadar pişirin. Suyu azalırsa ekleyin. Buğday tamamen suyunu çekmeyecek ama aşure kadar da sulu olmayacaktır. Haşhaşı havanda dövün ve pişmiş buğdaya katın. Cevizi iri çekin veya bıçakla kıyın. Bal ve cevizi de ekleyin. Bir gece buzdolabında bekletin. İyice suyunu çekecektir. Yeni yıla girerken kaşık kaşık paylaşın. İsterseniz bol tarçınla tatlandırabilirsiniz. Malzemeler: 12 Üzüm Tanesi: Üzümlü Rezeneli Peynir Mezesi Bu meze bir gün öylesine icad edildi desem yeridir. Rakıya razakı yakışır mı esprisinden türedi. Malum rakı da üzümden, haliyle birbirlerine yakışıyorlar; eh beyaz peynirle rakının muhabbeti de olmazsa olmaz. Rezene de hafif anasonumsu tadıyla rakıyı hatırlatıyor. Hepsini birleştirmek kaçınılmaz oldu. Hazırlanışı: Hazırlanışı: Malzemeler: 4 1 salkım iri taneli yeşil üzüm 4 2 kök rezene