Catalog

SERHAN YEDİG’DEN ‘KARA LİSTE’ VE ÜNAL ÖZİŞ’TEN ‘KAYITLAR VE YORUMLAR’ İdil Biret neden kara listeye alınmıştı? Usta piyanist İdil Biret, 100 konçertoyu aşan engin repertuvarı, toplam iki milyon adet satılan 150 plağı, 200 saatlik kaydı, uluslararası internet müzik platformu Spotify’da aylık 1.7 milyon dinleyicisiyle klasik Batı müziği tarihinin gelmiş geçmiş sıra dışı yorumcularından. Kimi yazarların yerinde nitelemesiyle “anıtsal piyanist’. Buna karşın sahne kariyerinin 1989 yılından itibaren Avrupa ve ABD’de felç edildiğini Türk müzikseverler yeni öğrendi. Tarihçi Kitabevi’nin tek kutuda okuyucularla buluşturduğu, Serhan Yedig’in Kara Liste ve Ünal Öziş’in Kayıtlar ve Yorumlar adlı kitapları bu esrarengiz olayın perde arkasını ve kara liste engeline karşın Biret’in başardıklarını ele alıyor. Geçmişin hedef seçilen küçük firması Naxos günümüzde HANDE MİR sektör lideri olmuş. Dijital dünyada önde. Büyük rakipleri- nin yayımladığı CD’lerin dünya dağıtımını bile o yapıyor. 021 sonbaharında 80’inci yaşgününü kutlayan, yeni Kurucusu başarısıyla efsaneye dönüşmüş. Firmanın geç- kayıt çalışmalarını heyecanla sürdüren İdil Biret bir- mişte kara listeye alınan sanatçıları CD çağını kapatmaya 2 kaç ay sonra yaşadığı sağlık sorunu nedeniyle sah- hazırlanan dijital platformların reyting lideri... Buna kar- ne ve albüm çalışmalarını noktalamak zorunda kalmıştı. şın mağdur ve tanıklar açısından “Omerta” devam ediyor! Basına yansıyan haberlerden öğrendiğimiz kadarıy- Kitaptan anlaşıldığı kadarıyla, İdil Biret’in kara liste la, yorumculuğun yanı sıra aldığı kompozisyon eğitimi- kampanyasının hedefi haline gelmesinin başlıca nedeni nin ışığında Mozart konçertolarına yazdığı kadansları, Naxos’un uluslararası şöhrete sahip ilk solisti olması... Brahms senfonilerinin piyano uyarlamalarını şimdilerde Yaşadıklarına tepkisi düşündürücü: “Klasik müzik dün- tekrar gözden geçiriyor. yasında perde arkasında yaşananların, pek çok çirkin şe- Büyük ihtimalle yıllardır çekmecesinde bekleyen bes- yin farkına varmak istemiyorum.” telerini gün ışığına çıkarıp çıkarmama konusunda düşü- nüyor. 60 yılı aşkın kariyeri boyunca karşılaştığı sorunla- BİR ZAFERİN ANATOMİSİ ra takılmak yerine müziğe odaklanan piyanist bunları ka- Tarihçi Kitabevi’nin aynı kutuda satışa sunduğu ikinci ki- muoyunun önünde dile getirmedi. tap Kayıtlar ve Yorumlar, Biret’in 32 yıl boyunca maruz kal- Dominique Xardel’in yazdığı biyografide (Dünya Sah- dığı kara liste kampanyasına karşın başardıklarını ele alıyor. nelerinde Bir Türk Piyanisti / Can Yayınları) ve 1989’da Mühendis, akademisyen, tutkulu müziksever Ünal solistleri arasına katıldığı Naxos plak firmasının 25. yı- Öziş, Kayıtlar ve Yorumlar’a sanatçının biyografisiyle zıdaki vahim bilgiler ulusal basının dikkatini çekmezken İn- birlikte kariyerinin genel değerlendirmesiyle başlamış. Son- lı için hazırlanan kitapta (Nicolas Soames / The Story of Na- giliz International Piano dergisi 2023 Eylül sayısında Biret’le rasındaki bölümlerde 18., 19., 20. yüzyıl bestecileri ve Türk xos / Hachette / 2012) yaşadığı sorunlar ima edilip kendisi- geniş bir röportaj yayımladı. Geçmişin “ayrıntılarıyla belge- bestecilerini bir araya getiren kayıtları ele almış. ne söz verildiğinde ayrıntıya girmek yerine çözümü zamana lenmiş” uygulamalarını ilk kez “kara liste” terimini kullana- Biret’in DVD kayıtlarını, albümlerin katalog bilgilerini, bırakmakla yetindiğini söyledi. rak dünya basınında gündeme getirdi. dünya basınındaki yankılarını ihmal etmemiş. Son bölümü NİHAYET DÜNYA BASININA YANSIDI MAĞDURLAR, TANIKLAR HÂL SUSKUN Türk bestecilerinin icralarına ayırmış. Müzikseverler Biret’in Avrupa ve ABD sahnelerinde ya- Tarihçi Kitabevi’nin yayımladığı Kara Liste, İdil Biret fenomenini merak eden müzikseverlere yönelik, şadığı sorunları ilk kez tüm çıplaklığıyla geçtiğimiz yıl bu- Büyükyüksel’in yazısından yola çıkılarak yapılan kapsamlı son 25 yılda, dört kitap yayımlanmıştı. Üner Birkan, sanatçı- günlerde öğrendi. bir araştırmanın sonuçlarını içeriyor. Ayrıca Avrupa Komis- nın ilk biyografisini yazdı (Piyanodaki Harika, SCAV, 1997). Sanatçının eşi Şefik Büyükyüksel, Sanattan Yansımalar’da yonu dosyasının tam metnini aktarıyor. Dominique Xardel, ilk baskısı 2006’da Fransa’da yapılan ki- yayımlanan “Klasik Müzikte Suskunluk Yemini: Omerta” Gazeteci Serhan Yedig, kara liste uygulamasının sanat- tabında evrensel bakışla bu bilgileri derinleştirdi, güncelledi. başlıklı yazısında, Biret’in Naxos firmasıyla anlaşma im- ta ve klasik müzikteki geçmişini, bugününü incelemiş. Ucuz Tarihçi Kitabevi, 2013’te sanatçının annesi Leman zalamasının ardından Almanya’dan başlayarak nasıl büyük CD satıp büyük firmaların hışmını çeken Naxos’un sahibiy- Biret’in Çocukluk ve Gençlik Yılları, Hatıralar ve Gazete plak firmalarının hedefi haline geldiğini anlatıyordu. Kara le, kara liste mağdurlarından bir sanatçıyla, konunun basın- Kupürleri Defteri 1945-58’i yayımlayıp 60 yıllık sahne se- liste uygulamaları örnekler, tanıklıklarla aktarılmıştı. daki tanıklarıyla görüşmüş. rüveninin başlangıcına ışık tuttu. Yazıda açıklanan önemli detaylardan biri de konunun Büyük plak firmalarının ABD ve Avrupa’da küçük firma- Gülçin Alpöge, 2013’te kaleme aldığı Dans Eden 2004 yılında Avrupa Komisyonu Rekabet Direktörlüğü’ne ları piyasadan silmeye yönelik kampanyaları sırasında su- Parmaklar’la çocuklara tanıttı. Son iki kitap bu külliyattaki özel bir dosyayla yansıtılmış olmasıydı. çüstü yakalandıkları davaların gelişimini araştırmış. Elde et- eksikleri tamamlıyor, efsanevi bir kariyeri zaman içinde 360 tiği sonuç hayret verici... Klasik müzik çevresinde kısıtlı sayıda okuyucuya ulaşan ya- derece görebilmemizi sağlıyor. n DİKMEN GÜRÜN’DEN ‘ATEŞ KUŞU SEMİHA BERKSOY’ üçlü sesi ve yorumuyla eşine az rastlanır bir drama- ğun üstesinden gelen, Atatürk cumhuriyetinin “kadınlara” aç- tik soprano... Yönetmeninden eleştirmenine, yazarın- tığı yolda ilerleyen bir simge kadın... Semiha Berksoy! G dan izleyicisine onu sahnede gören herkes için derin- Dostu, akademisyen, usta eleştirmen ve yazar Dikmen Gürün’ün yıllara yayılan bir çalışmayla Türkiye’nin opera dün- likli bir oyuncu... yasında “ilk”lerin, kendi yaşamında erken tarihlerden başla- Tiyatroda canlandırdığı her rolü olduğundan daha “cazip” yarak “mücadele gücü”nün simgesi olan Semiha Berksoy’u, kılan bir yorumcu... Etkileyici bir ressam... aynı zamanda tiyatro ve görsel sanatlar alanındaki özgün ça- Birçok açıdan kendi varlığını, yaşamını, çevresini bile bir sa- lışmalarıyla birlikte yaşamöyküsü, kendi yazdıkları, anlat- nat eserine dönüştürmüş bütüncül bir sanatçı... tıkları, onun için yazılanlar ve yapıtlarıyla anlattığı bir kitap Ruhuyla, bedeniyle, duygularıyla, aklıyla aykırı bir kadın... Ateş Kuşu (Kırmızı Kedi Yayınevi). n Farklı sanat dallarında hep zirvede ve özgün yapıtlara, icra- lara imza atan, doğru bildiğinden asla şaşmadığı için karşısı- Ateş Kuşu Semiha Berksoy / Dikmen Gürün / Kırmızı Kedi Ya- na hep zorluklar çıkarılan, sabrıyla ve yeteneğiyle her zorlu- yınevi / 440 s. / 2024. 10 7 Mart 2024